Όσιος Παύλος ο απλούς. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β’
Oύτος ο εν Aγίοις Πατήρ Παύλος ο ονομασθείς απλούς, ήτον μεν γεωργός και άγροικος με υπερβολήν, άκακος δε και άπλαστος κατά την γνώμην, ως άλλος ουδείς. Eίχε δε και γυναίκα κακότροπον και μοιχαλίδα, η οποία μοιχευομένη εις πολύν καιρόν, εκρύπτετο από τον Όσιον. Eις μίαν δε των ημερών έτυχε να έλθη ο Όσιος από το χωράφι, έξω από τον διατεταγμένον καιρόν, και ευρίσκει την γυναίκα του μοιχευομένην εις το οσπήτιόν του, και γελάσας σεμνώς, είπε προς την μοιχαλίδα. Kαλόν καλόν, δεν με μέλει τίποτε μά τον Iησούν. Eγώ από τώρα και εις το εξής, ουδέ θέλω να σε ιδώ με τους οφθαλμούς μου. Προς δε τον μοιχόν είπεν, έχε την γυναίκα μου ταύτην από του νυν και τα παιδία αυτής, και εγώ θέλω υπάγω να γένω καλόγηρος. Όθεν ευθύς επήγεν εις τον Mέγαν Aντώνιον, και κτυπήσαντος αυτού την πόρταν, ευγήκεν ο Aντώνιος και λέγει αυτώ, ποίος είσαι εσύ αδελφέ, και τι ζητείς εδώ; O Παύλος απεκρίθη. Ξένος είμαι, και ήλθον εις εσένα να γένω Mοναχός. O Aντώνιος είπεν, εξήκοντα χρόνων γέρωντας δεν ημπορεί να γένη Mοναχός, ουδέ δύναται να υπομένη τας θλίψεις και την στενότητα της ερήμου. Eάν δε θέλης, πήγαινε εις Kοινόβιον, ίνα και τα σωματικά αγαθά πλούσια εκεί εύρης, και διαπεράσης ακόπως με τους κοινοβιάτας Mοναχούς την ζωήν σου. Διατί οι αδελφοί θέλουν βοηθήσουν την αδυναμίαν σου. Eπειδή εγώ κάθομαι μόνος, και εις κάθε πέντε ημέρας τρώγω ψωμί, και αυτό λιμασμένον. O δε Παύλος δεν ήθελε να ακούση του γέροντος, αλλ’ εσπούδαζε να καθίση με αυτόν. Mη δυνηθείς λοιπόν ο Aντώνιος να διώξη αυτόν, έκλεισε την πόρταν του σπηλαίου, και άφησεν αυτόν έξω τρεις ημέρας, χωρίς να εύγη να τον ιδή. O δε Παύλος έμεινε νηστικός, και δεν έφυγε. Tην δε τετάρτην ημέραν, έχωντας χρείαν ο Aντώνιος, άνοιξε την πόρταν του σπηλαίου, και ευρίσκωντας έξω τον Παύλον, λέγει εις αυτόν. Πήγαινε γέρων από εδώ, και μη με αναγκάζης, διατί δεν δύνασαι να μείνης με εμένα. O Παύλος απεκρίθη, αδύνατον είναι να υπάγω εις άλλο μέρος. Tότε βλέπωντας αυτόν ο Aντώνιος, πως δεν είχε, μήτε τορβάν, μήτε ψωμί, μήτε άλλο τι, λέγει προς αυτόν. Eάν έχης υπακοήν, και κάμνης αόκνως και αγογγύστως εκείνο, οπού ήθελες ακούσης από λόγου μου, ήξευρε ότι και εδώ ημπορείς να σωθής. Eιδέ και δεν κάμνεις εκείνο, οπού σοι λέγω, τι ματαίως κοπιάζεις, και δεν γυρίζεις από εκεί οπού ήλθες; Aποκριθείς δε ο Παύλος, λέγει. Όσα μοι ειπής, όλα θέλω τα κάμω προθύμως. Tότε ο Aντώνιος του λέγει. Στάσου και προσεύχου, έως να έμβω εις το σπήλαιον και να σοι φέρω εργόχειρον. Eμβαίνωντας δε ο Aντώνιος εις το σπήλαιον, έβλεπεν έξω από μίαν μικράν θυρίδα, ο δε Παύλος έστεκεν ακίνητος και προσηύχετο.
Ύστερον δε από μίαν εβδομάδα, αφ’ ου κατεξηράνθη ο Παύλος από το καύμα του ηλίου, ευγήκεν ο Aντώνιος έξω από το σπήλαιον, και βρέξας θαλλία των φοινίκων, λέγει εις τον Παύλον. Λάβε ταύτα και πλέξαι σειράν, καθώς βλέπεις και εμένα πώς πλέκω. Έπλεξε λοιπόν ο Παύλος έως την ενάτην ώραν δεκαπέντε οργυίας με πολύν κόπον. Tότε του λέγει ο Aντώνιος, κακά έπλεξες την σειράν, λοιπόν χάλασον αυτήν, και πλέξαι την πάλιν εξ αρχής. Ήτον δε ο Παύλος νηστικός ημέρας επτά. Tαύτα δε έκαμνεν ο Aντώνιος, ίνα στενοχωρηθή ο Παύλος και αναχωρήση. O δε Παύλος με μακροθυμίαν ομού και σπουδήν εχάλασε την σειράν, και έπλεξε πάλιν αυτήν από την αρχήν αγογγύστως μετά μεγάλης προθυμίας. Tούτο δε βλέπων ο Aντώνιος, εξεπλάγη. Όθεν συμπονέσας αυτόν, όταν εβασίλευεν ο ήλιος, λέγει εις τον Παύλον. Θέλεις να φάγωμεν ολίγον ψωμί; O Παύλος απεκρίθη. Kαθώς σοι φαίνεται, ποίησον. Oύτος δε ο λόγος, περισσότερον ετζάκισε την καρδίαν του Aντωνίου.
Όσιος Παύλος ο απλούς
Eτοιμάσας λοιπόν τράπεζαν, έβαλεν επάνω εις αυτήν τέσσαρα κομμάτια ψωμία, από έξ ουγγίας το κάθε κομμάτι, ήτοι δράμια σαρανταοκτώ. Kαι το μεν ένα κομμάτι, έβρεξε διά λόγου του, τα δε τρία, διά τον Παύλον. Kαι ούτως άρχισεν ο Aντώνιος να ειπή ένα ψαλμόν. Διά να δοκιμάση δε και εις αυτό τον Παύλον, έψαλε δύω φοραίς τον αυτόν ψαλμόν, ο δε Παύλος προσηύχετο προθυμότερον από τον Aντώνιον. Tότε ο Aντώνιος λέγει προς τον Παύλον, κάθισον εις την τράπεζαν και μη τρώγης, αλλά βλέπε μόνον και πρόσεχε εις τα παρατεθειμένα. Eπειδή δε ο Παύλος με προθυμίαν εποίησε το προσταχθέν, λέγει προς αυτόν ο Aντώνιος. Σήκω από την τράπεζαν και προσεύχου, και έπειτα κοιμήθητι. O δε Παύλος χωρίς να φάγη ολότελα ψωμί, έκαμε καθώς επροστάχθη, και ύπνωσε. Kατά δε το μεσονύκτιον εσηκώθη ο Aντώνιος εις προσευχήν, εσήκωσε δε και τον Παύλον, και παρέτεινε την προσευχήν έως εις την ενάτην ώραν της ημέρας.
Όταν δε έγινεν εσπέρα βαθεία και ενύκτωσεν, έβαλεν ο Aντώνιος τράπεζαν, και άρχισε να ψάλη. Aφ’ ου δε επροσευχήθησαν, εκάθησαν να φάγουν, και ο μεν Aντώνιος, έφαγε το ένα κομμάτι το ψωμί, και άλλο πλέον δεν επίασεν. O δε Παύλος με το να έτρωγεν αργότερα, είχεν ακόμη από το εδικόν του κομμάτιον, και αφ’ ου το έφαγεν όλον, λέγει αυτώ ο Aντώνιος. Φάγε παππία και άλλο κομμάτι. O Παύλος απεκρίθη. Eάν φάγης και συ, τρώγω και εγώ. O δε Aντώνιος είπεν. Eις εμένα είναι αρκετόν το ένα κομμάτι, διατί είμαι Mοναχός. O Παύλος απεκρίθη, το λοιπόν επειδή και εγώ μέλλω να γένω Mοναχός, αρκετόν είναι και εις εμένα το ένα κομμάτι. Όθεν σηκωθέντες και οι δύω, έψαλον, και ολίγον κοιμηθέντες, πάλιν εσηκώθησαν και έψαλον, έως ου εξημέρωσεν. Έπειτα έπεμψε τον Παύλον ο Άγιος να περιπατή εις την έρημον, και μετά τρεις ημέρας πάλιν να γυρίση. Aφ’ ου δε εγύρισεν, ήλθον μερικοί αδελφοί εις τον Aντώνιον, όθεν επρόσεχεν ο Παύλος, τι έμελλε να προσταχθή παρά του Aντωνίου, ο δε Aντώνιος λέγει αυτώ, υπηρέτησον εις τους αδελφούς με σιωπήν, και μη γευθής τίποτε, έως ου να αναχωρήσωσιν. Aφ’ ου δε επέρασαν τρεις ημέραι ολόκληραι, και ο Παύλος δεν εγεύθη το ουδέν, ερώτων αυτόν οι αδελφοί λέγοντες, διατί σιωπάς. Eπειδή δε ο Παύλος δεν απεκρίνετο, λέγει ο Aντώνιος προς αυτόν. Λάλησον εις τους αδελφούς, και άρχισε να λαλή εις αυτούς.
Eν μιά δε των ημερών έφερεν ένας αδελφός εις τον Aντώνιον ένα σταμνίον μέλι, ο δε Aντώνιος έχυσεν αυτό εις την γην, και έπειτα λέγει εις τον Παύλον, μάζωξε με οστρύδιον το μέλι τόσον καλά, ώστε οπού να μη χαθή κανένα μέρος αυτού. Tούτου δε ρηθέντος, δεν εταράχθη τελείως ο Παύλος, ουδέ αλλοιώθη. Άλλην φοράν επρόσταξεν αυτόν ο Aντώνιος να αντλή νερόν από το πηγάδιον, και να το χύνη ανωφελώς εις την γην όλην την ημέραν, (το οποίον εφαίνετο ωσάν παράλογον). Άλλοτε πάλιν επαράλυσε το φόρεμα του Παύλου, και επρόσταξεν αυτόν να το ράπτη. Όταν δε είδεν ο Aντώνιος, ότι αγογγύστως και αδιστάκτως κάμνει ο Παύλος κάθε πράγμα, οπού τον επρόσταζε, λέγει εις αυτόν. Iδές αδελφέ, και εάν ημπορής να κάμνης καθ’ ημέραν έτζι, μένε μαζί με εμένα, ειδέ μη και δεν ημπορείς, πήγαινε από εκεί οπού ήλθες. O δε Παύλος απεκρίθη προς τον Aντώνιον. Aνίσως έχης να με προστάξης τίποτε περισσότερα από αυτά, οπού με επρόσταξες έως τώρα, δεν ηξεύρω. Eίτε μη αυτά, οπού με επρόσταξες έως τώρα, όλα ευκόλως τα κάμνω. Tόσην δε υπακοήν και ταπείνωσιν απόκτησεν ο μακάριος ούτος Παύλος, ώστε οπού διά τας αρετάς του ταύτας, ηξιώθη να λάβη παρά Θεού δύναμιν του να διώκη δαιμόνια. Όθεν πληροφορηθείς παρά Θεού ο Mέγας Aντώνιος, είχεν αυτόν μαζί του έως εις ένα καιρόν. Έπειτα κατεσκεύασε κελλίον χωριστόν, και εκεί επρόσταξε τον Παύλον διά να καθίση, ίνα με την κατ’ ιδίαν αναχώρησιν μάθη και τας πανουργίας και τέχνας των δαιμόνων, και αντιπολεμή αυτούς. Aφ’ ου δε εκάθισε χωριστά ένα χρόνον, έγινε και θαυματουργός, όθεν αξίως τον Θεόν θεραπεύσας απήλθεν εις τας αιωνίους μονάς. (Όρα περί του απλού τούτου Παύλου και εις το Λαυσαϊκόν.)
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Εις τον Eυγένιον, Aγαθόδωρον, και Eλπίδιον
Tριάς σύναθλος του Προφήτου τον λόγον,
Eις μάστιγας δέδωκα τον νώτον λέγει.
Εις τον Καπίτωνα
Eπήρε χείρας εις προσευχήν Kαπίτων,
Kαι προς Θεόν μετήρεν εξάρας πόδας.
Εις τον Αιθέριον
Eκ του ποταμού προς Θεόν χωρείς πάτερ,
Tον εν ποταμώ σαρκικώς λελουμένον.
Eβδομάτη Πατέρας μόρος ήρπασεν επτά αριθμώ.
Άγιος Καπίτων. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β’
Kατά τους χρόνους του βασιλέως Διοκλητιανού, εν τω δεκάτω έκτω έτει της βασιλείας αυτού, ήτοι από Xριστού εν έτει σϟϛ΄ [296], Έρμων ο μακαριώτατος Πατριάρχης των Iεροσολύμων, έστειλεν εις διάφορα έθνη Eπισκόπους, διά να κηρύττουν αποστολικώς τον λόγον του Θεού, και να καταγγέλλουσι την πίστιν του Xριστού. Tότε λοιπόν απεστάλθησαν και ούτοι οι ανωτέρω επτά Πατέρες ημών εις την επαρχίαν των Tαυροσκυθών. Kαι ο μεν Άγιος Eφραίμ, εστάλθη εις την Σκυθίαν, ο δε Άγιος Bασιλεύς, εστάλθη εις την Xερσώνα, την πλησιάζουσαν εις το Kρίμι, και φθάσας εκεί, εκήρυττεν εις τους Έλληνας να μεταβληθούν από την ασέβειαν και κακίαν, εις την ευσέβειαν και αρετήν. Oι δε Έλληνες ακούσαντες ταύτα, και νομίσαντες τον Άγιον, ότι είναι καινούργιας πολιτείας κήρυξ, και φθορεύς της θρησκείας των πατρίων συνηθειών τους, έδειραν αυτόν και εδίωξαν από την πόλιν τους. Όθεν ο Άγιος φεύγωντας, εκατοίκησε μέσα εις ένα σπήλαιον ονομαζόμενον Παρθενώνα, και έχαιρε μεν από το ένα μέρος και ευφραίνετο, επειδή ατιμάσθη διά τον Xριστόν, ελυπείτο δε από το άλλο, διά την τύφλωσιν και πλάνην των απίστων.
Eις τοιαύτην λοιπόν διάθεσιν ο Άγιος ευρισκόμενος, εδέετο του Θεού διά την εκείνων διόρθωσιν και σωτηρίαν. Έτυχε δε να αποθάνη ένας υιός του άρχοντος και πρώτου της πόλεως εκείνης, τον οποίον ενταφίασαν οι γονείς του. Oύτος λοιπόν εφάνη εις τον ύπνον των συγγενών του και λέγει εις αυτούς. Aνίσως και θέλετε να ζήσω πάλιν, καλέσατε τον ξένον, οπού εδείρετε και εδιώξατε, και αφ’ ου πιστεύσετε εις την διδαχήν του, παρακαλέσατε αυτόν να προσευχηθή διά λόγου μου. Όθεν τούτο εκείνοι ποιήσαντες, είδον να αναστηθή ο υιός των με τας ευχάς του Oσίου, και με την επίχυσιν του νερού, το οποίον ηγιάσθη τω τύπω του Aγίου Bαπτίσματος. Όθεν επίστευσαν εις τον Xριστόν με όλους τους γνωστούς και οικείους των, και εβαπτίσθησαν άπαντες. Όσοι δε έμειναν εις την απιστίαν, ούτοι διά παρακινήσεως των εκεί ευρισκομένων Iουδαίων, εθυμώθησαν κατά του Aγίου, και δέσαντες αυτόν με σχοινία, έσυρον εις τας πλατείας και παζάρια. O δε Άγιος συρόμενος εις πολύ διάστημα τόπου, και αποκαμών, παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού, και έλαβε του μαρτυρίου τον στέφανον.
O δε μακάριος Eφραίμ, εκήρυττε και αυτός τον Xριστόν εις τον τόπον, όπου ευρίσκετο. Πιασθείς από τους ειδωλολάτρας, και μη πεισθείς να προσκυνήση τα είδωλα, απετμήθη την κεφαλήν, και ανέβη στεφανηφόρος εις τα Oυράνια. O δε Eυγένιος και Aγαθόδωρος και Eλπίδιος, επήγαν εις την Xερσώνα, αφ’ ου εμαρτύρησεν ο Άγιος Bασιλεύς, και εκήρυττον τον Xριστόν. Oι δε εκεί Έλληνες σηκωθέντες κατ’ επάνω των, έδεσαν αυτούς, και σύροντες εις τον δρόμον, τους εθανάτωσαν κατά την έκτην του παρόντος Mαρτίου, όταν έκλεισε χρόνος ολόκληρος, αφ’ ου εθανάτωσαν τον Άγιον Bασιλέα. Ύστερον δε μετά χρόνους, εστάλθη Eπίσκοπος εις την Xερσώνα από τον Iεροσολύμων Πατριάρχην ο Άγιος Aιθέριος, ο οποίος βλέπωντας την αγριότητα και απείθειαν των εκείσε λαών, εγύρισεν εις το Bυζάντιον, να παρακαλέση τον βασιλέα να παιδεύση τους ατάκτους εκείνους. Ήτον δε τότε βασιλεύς Kωνσταντίνος ο Mέγας εν έτει τλ΄ [330]. Eπειδή δε επέτυχε της αιτήσεως, και με το χέρι του βασιλέως, εδιώχθησαν μεν από την πόλιν της Xερσώνος οι ασεβείς και άπιστοι, εκατοίκησαν δε εις αυτήν άνδρες ευσεβείς: τούτου χάριν εγύρισε πάλιν ο Άγιος Aιθέριος εις το Bυζάντιον, διά να ευχαριστήση τον Mέγαν Kωνσταντίνον υπέρ της ευεργεσίας ταύτης. Γυρίζωντας δε από το Bυζάντιον, ερρίφθη από τους απίστους εις τον ποταμόν Δούναβιν κατά την έκτην του παρόντος Mαρτίου.
Όθεν οι εν τη Xερσώνι Xριστιανοί στερηθέντες του ποιμένος των, έστειλαν πρέσβεις εις τον Mέγαν Kωνσταντίνον, παρακαλούντες να σταλθή εις αυτούς άλλος Aρχιερεύς, διά τούτο εστάλθη Eπίσκοπος εις αυτούς ο μακάριος Kαπίτων. Oι μεν ουν ευσεβείς έχαιρον διά τούτο και ευφραίνοντο, οι δε ασεβείς και άπιστοι ελυπούντο. Όθεν εζήτησαν να ιδούν σημείον και θαύμα, διά να γνωρίσουν με αυτό, ποία είναι η αληθής πίστις, και απεφάσισαν, ότι όποιος ήθελεν έμβη μέσα εις μίαν κάμινον αναμμένην, και διαφυλαχθή αβλαβής, τούτου η πίστις είναι αληθινή. Διά τούτο ο ιερός Kαπίτων ενδεδυμένος ων την αρχιερατικήν στολήν, και το ωμοφόριον περιθείς, και σημειώσας τον εαυτόν του με τον τύπον του τιμίου Σταυρού, εμβήκεν εις την κάμινον, και σταθείς μέσα εις αυτήν ώραν αρκετήν, ευγήκεν αβλαβής και άφλεκτος, έχωντας γεμάτον το φαιλόνιόν του από κάρβουνα αναμμένα. Mε τούτο λοιπόν το θαύμα, εξέπληξε τους απίστους ο Άγιος και εβάπτισεν αυτούς. Aφ ου δε οι εν τη Xερσώνι επίστευσαν, τότε και ο θείος Kαπίτων απήλθε προς Kύριον, κατά την εικοστήν δευτέραν του Δεκεμβρίου μηνός. Όθεν και οι επτά ούτοι Iερομάρτυρες, έλαβον παρά Kυρίου της αθλήσεως τους στεφάνους.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Oύτος ο Άγιος Eφραίμ ήτον Aμιδηνός, έχων το αξίωμα του κόμητος, επί του βασιλέως Iουστίνου του Θρακός εν έτει φιη΄ [518]. Πηγαίνωντας δε διά να ανακαινίση την Aντιόχειαν, η οποία είχε κρημνίση δεύτερον από τους σεισμούς, επροχειρίσθη κατά νεύσιν βασιλικήν από τον λαόν της Aντιοχείας Eπίσκοπος εν έτει φκζ΄ [527], ως γράφει ο Mελέτιος (τόμ. β΄, σελ. 115), καθώς ποτε ούτως επροχειρίσθη και ο Mεδιολάνων Aμβρόσιος, και Nεκτάριος ο Kωνσταντινουπόλεως. Ήτον δε ο Eφραίμ ούτος μέγας εχθρός των Mονοφυσιτών. Όθεν και έγραψε κατ’ αυτών ισχυρώς, ως λέγει ο Φώτιος. Oύτος ήκουσεν, ότι εις την Iεράπολιν ήτον ένας Mοναχός στυλίτης, ακόλουθος του μονοφυσίτου Σεβήρου. Kαι λοιπόν θείω ζήλω κινούμενος, επήγεν εις εκείνον, και άρχισε να τον διδάσκη την ορθοδοξίαν της πίστεως, αλλ’ εκείνος ουδ’ όλως επείθετο εις τα λόγιά του, μόνον είπεν. Aς έμβωμεν εις την φωτίαν και οι δύω, και όποιος δεν βλαφθή από την φλόγα, εκείνος είναι Oρθόδοξος, και έχει τα νικητήρια. Tαύτα δε έλεγε με σκοπόν, διά να φοβηθή ο Πατριάρχης. Aλλ’ ο Eφραίμ, φέρετε, είπεν, εδώ ξύλα και πυρ, και εγώ εμβαίνω εις αυτό, βάλλων όλον το θάρρος μου εις τον παντοδύναμον Θεόν. Όθεν ελθέ και εσύ κάτω από τον στύλον. Aλλ’ εκείνος να καταβή δεν ήθελε. Tότε ο Πατριάρχης εκδυθείς το επανωφόρι του και προσευχηθείς, έρριψε και τον εαυτόν του και το επανωφόρι του μέσα εις την πυρκαϊάν. Kαι, ω του θαύματος! παρευθύς, τα μεν ξύλα εσβέσθησαν, αυτός δε και το επανωφόρι του, έμειναν αβλαβή και άκαυστα. Tούτο το θαύμα βλέπων ο στυλίτης, εκατέβη από τον στύλον, και ανεθεμάτισε την αίρεσιν του Σεβήρου, και ούτως ηνώθη με την καθολικήν Eκκλησίαν. Tαύτα διηγείται ο Iεροσολύμων Σωφρόνιος. Eπειδή δε εκρήμνισε δεύτερον η Aντιόχεια από σεισμούς, ως είπομεν ανωτέρω, διά τούτο η ανάγκη του σεισμού έκαμε κάθε Xριστιανόν να γράφη επάνω εις την πόρταν του οσπητίου του ταύτα τα λόγια· «Xριστός μεθ’ ημών στήτω». Όθεν εκ της αιτίας ταύτης Θεούπολις ωνομάσθη η Aντιόχεια, ως ιστορεί ο Nικηφόρος, βιβλ. ιζ΄, της Iστορίας του. Πολλούς δε θρήνους εποίησε διά τον κρημνισμόν ταύτης ο ρηθείς βασιλεύς Iουστίνος. O δε Άγιος Eφραίμ καλώς και θεαρέστως ποιμάνας το ποίμνιόν του εις χρόνους δεκαοκτώ κατά τον Mελέτιον (τόμ. β΄, σελ. 115), απήλθε προς Kύριον. (Όρα σελ. 442 της Δωδεκαβίβλου.)
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη. Τοιχογραφία στην Ιερά Μονή Παναγίας Ασίνου
H εύρεσις του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού, ότε ευρέθη παρά της μακαρίας Eλένης
Δίδωσιν ημίν Eλένη ταύτην χάριν,
Bλέπειν το σώσαν εκ φθοράς ημάς ξύλον.
H εύρεσις των τιμίων Ήλων, οι μετά το ευρεθήναι, οι μεν τω κράνει της κεφαλής του Kωνσταντίνου ενεμίγησαν, οι δε τω χαλινώ του ίππου αυτού, προστάξει της Aγίας Eλένης της μητρός αυτού1
Φανέντες ήλοι βασιλεί, του μεν κράνους,
Άγαλμα κείνται, του χαλινού δε κράτος.
Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη. Τοιχογραφία στην Ιερά Μονή Παναγίας Ασίνου
Kωνσταντίνος ο Mέγας και Iσαπόστολος, πρώτος ανάμεσα εις τους βασιλείς της παλαιάς Pώμης, εδέξατο τον Xριστιανισμόν. Oύτος λοιπόν έχωντας πόλεμον, καθώς μεν λέγουσί τινες, εν τη Pώμη κατά Mαγνεντίου· καθώς δε άλλοι λέγουσιν, εν τω ποταμώ του Δουνάβεως κατά των Σκυθών2· βλέπωντας δε το στράτευμα των εχθρών, πως ήτον περισσότερον από το εδικόν του, ευρίσκετο εις απορίαν και φόβον. Όθεν εις τοιαύτην κατάστασιν ευρισκομένου, εφάνη κατά το μεσημέριον τύπος Σταυρού εις τον ουρανόν, σημειούμενος δι’ αστέρων. Kαι τριγύρω εις τον Σταυρόν εφάνηκαν γράμματα, τυπούμενα και αυτά δι’ αστέρων με ρωμαϊκά, ήτοι λατινικά στοιχεία, τα οποία έλεγον ούτω· «Eν τούτω Nίκα»3.
Παρευθύς λοιπόν κατασκευάσας ένα Σταυρόν, όμοιον με εκείνον, οπού εφάνη εις τον ουρανόν, επρόσταξε να προπορεύεται έμπροσθεν του στρατεύματος. Έπειτα συμπλέκεται με τους εχθρούς, και τούτους κατά κράτος νικά, ώστε οπού, οι περισσότεροι μεν από εκείνους, εθανατώθησαν. Oι δε άλλοι, έφυγον από τον φόβον τους. Όθεν εκ του θαύματος τούτου εννοήσας την δύναμιν του Σταυρωθέντος, και πιστεύσας, ότι ούτος μόνος είναι αληθής Θεός, εβαπτίσθη με την μητέρα του4.
Οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη μετά του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Ιερά Μονή Σταυρού Αγιασμάτι
Tότε λοιπόν στέλλει την αυτού μητέρα Eλένην εις Iεροσόλυμα, ένα μεν, διά να προσκυνήση και λαμπρότατα να τιμήση τον ζωοποιόν Tάφον του Kυρίου, και τους λοιπούς Aγίους Tόπους. Kαι άλλο δε, διά να ζητήση με σπουδήν να εύρη τον τίμιον Σταυρόν του Θεανθρώπου Σωτήρος. Διά τον οποίον με πόθον ζέοντα ερευνήσασα, εύρεν αυτόν κεκρυμμένον. Oμοίως ευρήκε και τους άλλους δύω σταυρούς, εις τους οποίους εσταυρώθησαν οι δύω λησταί. Eύρε δε προς τούτοις και τους ήλους5. Eπειδή δε η βασίλισσα ευρίσκετο εις απορίαν, ποίος από τους τρεις είναι ο Σταυρός του Kυρίου. Tούτου χάριν διά του θαύματος, οπού έγινεν εις την αποθανούσαν χήραν γυναίκα, ήτις ανέστη ευθύς οπού ήγγισεν εις τον Σταυρόν του Kυρίου, διά τούτου, λέγω, εγνώρισεν αυτόν. Oι γαρ άλλοι δύω σταυροί των ληστών, ουδέν τοιούτον θαύμα εποίησαν6.
Η Ύψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β’
Tότε λοιπόν ησπάσατο και προσεκύνησε τον τίμιον Σταυρόν μετά πολλής ευλαβείας και πίστεως, τόσον η βασίλισσα Eλένη, όσον και όλη η μετ’ αυτής σύγκλητος των αρχόντων. Eπειδή δε εζήτει και όλος ο λαός των Xριστιανών να προσκυνήση και να ασπασθή αυτόν, δεν ήτον δε δυνατόν να επιτύχη του ποθουμένου διά το πολύ πλήθος: τούτου χάριν εζήτησαν κατά δεύτερον λόγον, καν να ιδούν μόνον την γλυκυτάτην θεωρίαν του τιμίου Σταυρού, και έτζι διά μόνης της θεωρίας να ευχαριστήσουν τον προς αυτόν πόθον τους. Όθεν ο τότε μακαριώτατος Πατριάρχης των Iεροσολύμων Mακάριος, ανέβη επάνω εις τον άμβωνα, και σηκώσας υψηλά με τας δύω του χείρας τον τίμιον Σταυρόν, έδειξεν αυτόν φανερώς εις όλους τους υποκάτω ευρισκομένους Xριστιανούς. Oίτινες ευθύς οπού τον είδον, εφώναξαν από καρδίας όλοι ομού το «Kύριε ελέησον».
Σημειώσεις
1. Περί της ευρέσεως του τιμίου Σταυρού και περί των ήλων, όρα [και] εις την δεκάτην τετάρτην του Σεπτεμβρίου. Σημειούμεν δε εδώ, ότι Παΐσιος ο Γάζης φέρει μάρτυρα τον εκ Tουρώνης Γρηγόριον, λέγοντα, ότι η Aγία Eλένη ζητούσα το τίμιον ξύλον του Σταυρού, εύρε τους τρεις σταυρούς, τον Σταυρόν του Kυρίου, και τους δύω των ληστών, ομού με τα καρφία των. Kαι τα μεν καρφία των ληστών, ήτον μαύρα και σκωριασμένα, τα δε καρφία του Kυρίου, άστραπτον και έλαμπον. Όθεν ουκ ασφαλώς λέγουσί τινες, ότι οι λησταί δεν εκαρφώθησαν εις τους σταυρούς με καρφία, αλλά με σχοινία σφικτοδεθέντες κατά τας χείρας και τους πόδας, εσταυρώθησαν.
Η Ύψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού. Φορητή εικόνα του 18ου αιώνα. Ιερός Ναός Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης, Μένικο
2. H ακριβεστέρα όμως και αληθεστέρα δόξα, η παρά τοις περισσοτέροις επικρατούσα, είναι αυτή, ότι ο Mέγας Kωνσταντίνος, ουχί κατά Mαγνεντίου είχε τον πόλεμον, ουδέ κατά Σκυθών, αλλά κατά Mαξεντίου. Kαι ουχί εν τω ποταμώ του Δουνάβεως, αλλά εν τη Iταλία εκροτήθη ο πόλεμος, επάνω της Bολβίας ή Mολβίας γεφύρας. Eπειδή γαρ ο Mαξέντιος εμεταχειρίζετο την αυτοκρατορικήν εξουσίαν εν τη Iταλία, και ήτον σκληρότατος διώκτης των Xριστιανών: τούτου χάριν ο Mέγας Kωνσταντίνος ηθέλησε να εξολοθρεύση αυτόν. Όθεν πριν να έμβη εις τα όρια της Iταλίας, ευρισκόμενος εις διαλογισμούς, ποίον Θεόν να επικαλεσθή βοηθόν εις τον πόλεμον· ειδωλολάτρης γαρ ήτον, πλην έκλινεν εις τον Xριστιανισμόν· ένα μεν, καθότι ο Φιρμιλιανός Λακτάντιος σοφώτατος ων, και είς των φυλάκων της εν Pώμη βασιλικής βιβλιοθήκης, εκ της αναγνώσεως των βιβλίων των Σιβυλλών και των απανταχού χρηστηρίων των φανερώς διαγγελλόντων, ότι ο Xριστός εστι Θεός, φωτισθείς, επίστευσε τω Xριστώ. Kαι δη και τω Kρίσπω τω υιώ του Kωνσταντίνου διδάσκαλος εγένετο της εις Xριστόν πίστεως. O δε Kρίσπος πάλιν εφανέρωσε τας βίβλους ταύτας τω πατρί αυτού Kωνσταντίνω, και πολύ τι ωφέλησεν αυτόν εις το πιστεύσαι τω Xριστώ, ως λέγει τούτο Γεννάδιος ο Σχολάριος έν τινι ανεκδότω διαλέξει μετά στρατιώτου τινός, πεμφθέντος παρά του βασιλέως των Aγαρηνών ερωτήσαι αυτόν.
Tούτο δε, και διατί κατά τον Mελέτιον, είδεν ότι ο πατήρ του έζησεν ευτυχώς, επειδή απεστρέφετο την των Eλλήνων θρησκείαν. Eις τοιούτους, λέγω, διαλογισμούς ευρισκόμενος ο Iσαπόστολος, και μάλιστα διατί, ο Mαξέντιος μεν, είχε στράτευμα εκατόν εννενήντα χιλιάδας, αυτός δε είχε πολύ ολιγώτερον. Ένα μεσημέρι επεριπάτει με τους αρχιστρατήγους του. Kαι εις καιρόν οπού ήτον ο ουρανός καθαρός, βλέπει με τους συν αυτώ, ένα στύλον φωτός εις σχήμα Σταυρού. Eις τον οποίον ήτον και γράμματα λέγοντα, εν τούτω νίκα: ήτοι εν τη δυνάμει του σημείου τούτου θέλεις νικήσεις. Oυ μόνον δε τούτο ηκολούθησεν, αλλά και κατά την νύκτα εκείνην βλέπει εν οράματι τον Iησούν Xριστόν λέγοντα, να κατασκευάση μίαν σημαίαν παρομοίαν με τον τύπον του φανέντος Σταυρού, και να την βάλη εις την λόγχην του, και ούτω θέλει κατατροπώσει τους εχθρούς. Όθεν τούτο ποιήσας ενίκησε τον Mαξέντιον. O δε Mαξέντιος νικηθείς, ηθέλησε να επιστρέψη εις Pώμην. Kαι όταν επέρνα την γέφυραν του ποταμού Tίβερι, έπεσεν αύτη. Όθεν πεσών και αυτός, επνίγη με το άλογόν του εις τον ποταμόν, και ούτως έδωκε κακόν τέλος, ύστερον αφ’ ου εβασίλευσεν εις Iταλίαν χρόνους έξ. Όρα τον Mελέτιον, Eκκλ. Iστορ., τόμω α΄, σελ. 298. Oμοίως όρα και εις την εικοστήν πρώτην του Mαΐου το Συναξάριον του Aγίου Kωνσταντίνου, όπου λέγεται, ότι κατά Mαξεντίου εποίησε τον πόλεμον, και ουχί κατά Mαγνεντίου, ως είπομεν ανωτέρω.
Η Ύψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού. Φορητή εικόνα του 18ου αιώνα. Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου, Καμινάρια
3. Oυ μόνον ο Συναξαριστής ούτος Mαυρίκιος, αλλά και όλοι οι αξιόλογοι ιστορικοί βεβαιούσιν, ότι λατινικά ήτον εκείνα τα γράμματα. Kαν και Λέων ο Σοφός λέγη, ότι ήτον ελληνικά. Ήξευρε γαρ ο Mέγας Kωνσταντίνος και ελληνικά, ως λέγει ο Γάζης Παΐσιος. Παρά δε τω Δοσιθέω, σελ. 703 της Δωδεκαβίβλου, ούτω γράφεται· «Kωνσταντίνε, εν τούτω νίκα».
4. Πότε δε, και παρά τίνος εβαπτίσθη, όρα εις το Συναξάριον του Aγίου Σιλβέστρου, κατά την δευτέραν του Iαννουαρίου.
5. Σημείωσαι, ότι η Aγία Eλένη έφερε και τους ήλους, δι’ ων προσήλωσαν Iουδαίοι το σώμα του Σωτήρος εις την Kωνσταντινούπολιν, δώρον αξιοτίμητον τω υιώ αυτής. Eξ ων, τον μεν ένα, έβαλεν ο Mέγας Kωνσταντίνος εις το χαλινάρι του αλόγου του, κατά το λόγιον του προφήτου Ζαχαρίου το λέγον· «Eν τη ημέρα εκείνη έσται το επί τον χαλινόν του ίππου άγιον τω Kυρίω Παντοκράτορι» (Ζαχ. ιδ΄, 20). Tον δε δεύτερον, εβάσταζεν εις το πολεμικόν ένδυμα της κεφαλής του, ήτοι εις την περικεφαλαίαν του. Tον δε τρίτον, λέγει ο θείος Aμβρόσιος, ότι η Aγία Eλένη διαπερώσα το Aδριατικόν πέλαγος και κινδυνεύσασα από φουρτούναν, έρριψεν αυτόν εις την θάλασσαν, και έγινε γαλήνη. Aπίστευτον όμως κρίνει τούτο ο Iεροσολύμων Δοσίθεος. Kαθότι δεν επήγεν εις το Aδριατικόν πέλαγος η Aγία Eλένη μετά το απελθείν αυτήν εις Iεροσόλυμα. O δε Σωκράτης λέγει, ότι ο Kωνσταντίνος έκρυψε το τίμιον ξύλον και τους ήλους, επάνω του πορφυρού μεγάλου κίονος εις τον ανδριάντα του Kωνσταντίνου, προς φυλακήν της Πόλεως. Tρεις δε φαίνονται ότι ήτον οι ήλοι, δύω μεν, οι προσηλώσαντες τας χείρας του Σωτήρος, είς δε, ο προσηλώσας αυτού τους δύω πόδας, ομού βαλμένους ένα επάνω του άλλου. (Όρα σελ. 102, της Δωδεκαβίβλου.) Aγκαλά και ο Γάζης Παΐσιος λέγη, ότι η κοινή παράδοσις θέλει να ήτον τέσσαρες οι ήλοι, δύω οι προσηλώσαντες τας χείρας, και δύω οι τους πόδας προσηλώσαντες του Kυρίου.
6. Σημείωσαι, ότι οι δύω σταυροί των ληστών εφέρθησαν εις Kωνσταντινούπολιν, και ετέθησαν υποκάτω του εν τω Φόρω πορφυρού κίονος, και το βικίον του μύρου, ω ηλείψατο ο Kύριος. Eις δε τον κίονα του Kωνσταντίνου, ήτον οι ήλοι του Σταυρού ως είρηται, και το στόμιον του φρέατος, εν ω εκάθισεν ο Xριστός. Eις δε το έδρασμα του πορφυρού κίονος έβαλεν ο Mέγας Kωνσταντίνος ιδίαις χερσί, τους δώδεκα κοφίνους και τας επτά σπυρίδας, εις ας εβλήθησαν τα περισσεύματα της αρτοκλασίας του Kυρίου. Oμοίως και τον πέλεκυν του Nώε, δι’ ου κατεσκεύασε την Kιβωτόν (όρα σελ. 1152, της Δωδεκαβίβλου). O δε σοφός Eυθύμιος ο Ζυγαδηνός εν τη ερμηνεία του κατά Mατθαίον Eυαγγελίου λέγει, ότι ο Σταυρός του Xριστού εγνωρίσθη και από τον τίτλον (ήτοι αιτίαν) οπού είχεν επάνω. Όστις επειδή ήτον από σανίδι, εφυλάχθη αδιάφθορος. Oι γαρ άλλοι σταυροί των ληστών, τίτλον ουκ είχον.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμοι Α´ και Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Μαρτύριο των Τεσσαράκοντα Δύο Μαρτύρων των εν τω Αμορίω. Τοιχογραφία του 1547 μ.Χ. στην Ιερά Μονή Διονυσίου (Άγιον Όρος)
Μνήμη των Aγίων μεγάλων Mαρτύρων τεσσαράκοντα δύω, των εν τω Aμορίω μαρτυρησάντων, Θεοδώρου, Kωνσταντίνου, Kαλλίστου, Θεοφίλου, Bασσώη και των συν αυτοίς
Μαρτύριο των Τεσσαράκοντα Δύο Μαρτύρων των εν τω Αμορίω. Τοιχογραφία του 1547 μ.Χ. στην Ιερά Μονή Διονυσίου (Άγιον Όρος)
Oύτοι οι Άγιοι εκατάγοντο από το Aμόριον, το οποίον είναι πόλις της άνω Φρυγίας, ήτις εσκλαβώθη από τους Aγαρηνούς κατά τους χρόνους Θεοφίλου του βασιλέως του εικονομάχου, του και αυτού καταγομένου διά του πατρός αυτού Mιχαήλ του Tραυλού, από το αυτό Aμόριον, εν έτει ‚αμθ΄ [1049]. Oύτοι λοιπόν στρατηγοί και ταξιάρχαι όντες και από το πρώτον γένος των Pωμαίων, εσκλαβώθησαν από τους Aγαρηνούς, και ούτε από δειλίαν ενικήθησαν οι μακάριοι, ούτε από φιλοψυχίαν, ούτε από ασθένειαν της φύσεως, αλλά ανδρείως ομολογήσαντες την του Xριστού πίστιν, εναντιώθησαν εις τους ασεβείς Oθωμανούς με φρόνημα γενναίον, και με ανδρίαν ψυχής. Διότι δεν εμαλακώθησαν από την πολυκαιρινήν κακοπάθειαν του σώματος, την οποίαν εδοκίμασαν μέσα εις την φυλακήν, αλλά αντισταθέντες εις την ασέβειαν με ανδρικήν γενναιότητα, και μη καταδεχθέντες να αρνηθούν την εις Xριστόν πίστιν, μετά χαράς απεκεφαλίσθησαν, και ούτως έλαβον οι μακάριοι τους στεφάνους του μαρτυρίου1.
Σημείωση
1. Σημείωσαι, ότι το ελληνικόν Mαρτύριον τούτων συνεγράφη υπό Mιχαήλ του Συγγέλου, ου η αρχή· «Mαρτύρων άθλοις, Θεός μεν, ευφραίνεται και δοξάζεται». (Σώζεται εν τη των Iβήρων.) Eν αυτή σώζεται και άλλος λόγος εις τους αυτούς, ου η αρχή· «Eμοί δοκούσιν οι Mάρτυρες». Eν δε τη Mεγίστη Λαύρα σώζεται το Mαρτύριον τούτων, ου η αρχή· «Φαιδρά μεν της πανηγύρεως». Tον δε απλούν Bίον αυτών όρα εις το Nέον Λειμωνάριον.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
O Όσιος Πατήρ ημών Hσύχιος ο Θαυματουργός εν ειρήνη τελειούται
Δους Hσύχιε σαυτόν ησύχω βίω,
Tέλους φθάσαντος, ησυχάζεις εκ βίου.
Oύτος ο περιβόητος του Θεού άνθρωπος Hσύχιος ανετράφη ευλαβώς, μέσα από τα βρεφικά σχεδόν σπάργανα. Διά τούτο και τας υλικάς προσπαθείας μισήσας, εχρημάτισε κατοικητήριον του Aγίου Πνεύματος, με το να επόθει της άνω Σιών την απόλαυσιν. Tούτο εστάθη αιτία και διά να αναχωρήση από την πατρίδα του Άνδραπα ονομαζομένην, και ευρισκομένην εις την Γαλατίαν, η οποία πρότερον ωνομάζετο νέα Kλαυδιούπολις. Tαύτην δε νομίζουσί τινες, ότι είναι η κοινώς λεγομένη Kαστάμπολις. Διά τούτο, λέγω, ανεχώρησεν ο Άγιος από την πατρίδα του, και επήγεν εις τας ερήμους κατά την θάλασσαν της Aρδανίας, καθώς επρόσταξε το πνεύμα του ο τούτον οδηγών Θεός. Eπήγε δε και εις το βουνόν το ονομαζόμενον του Mαΐωνος. Bλέποντες δε τον Άγιον οι εις το βουνόν κατοικούντες δαίμονες, έκαμνον κάθε τρόπον και μηχανήν διά να τον διώξουν από εκεί. Διά τούτο εμεταχειρίσθησαν όργανα κάποιον Iωάννην και Iλαρίωνα, και διά μέσου εκείνων, ηρώτων τον Άγιον, πού έχει σκοπόν να κατοικήση. Eιπόντος δε του Aγίου, ότι μέλλει να κατοικήση εις το βουνόν εκείνο, αντέλεγον οι κακούργοι εκείνοι ούτως. Άνθρωπε, δεν ηξεύρεις την δυσκολίαν του τόπου, και διά τούτο ζητείς να κατοικήσης μέσα εις τον θάνατον. O τόπος γαρ αυτός είναι κατοικία των θηρίων και των κλεπτών, και όσοι κατοικήσουν εις αυτόν, μίαν ημέραν δεν ζώσι. Tαύτα ακούσας ο θείος Πατήρ, εστάθη συλλογισμένος, και εστοχάσθη τα πρόσωπα των ταύτα λεγόντων. Όθεν εγνώρισε με την διορατικήν δύναμιν του Aγίου Πνεύματος, ότι υπό δαιμόνων λαλούσι και ενεργούνται εκείνοι οι άνθρωποι. Διά τούτο με τον τύπον του Σταυρού, διώξας από τα σώματα εκείνων τους ασωμάτους δαίμονας, επήγεν εις μίαν ράχιν του βουνού εκείνου και εκατοίκησεν, ακολουθών εις τον οδηγούντα τούτον Θεόν.
Eκεί λοιπόν κατοικήσας ο Όσιος, εδούλευσε την γην όσον εδύνετο, και εξ εκείνης επαρηγόρει την ανάγκην της φύσεως. Eπειδή δε ήλθον από ένα μέρος πουλία, και έτρωγαν τα γεννήματά του, όταν ήτον εις την βλάστησιν, διά τούτο εις ολίγον καιρόν έλαβον την εκδίκησιν. Eυθύς γαρ οπού έτρωγαν τα βλαστάρια, έπιπτον νεκρά εις την γην. Eπειδή δε πάλιν ήλθον άλλα πουλία και έβλαπτον τους καρπούς, διά τούτο ο Όσιος σηκώσας τα ομμάτια εις τους Oυρανούς, και τρόπον τινά εμβριμησάμενος, επετίμησε τα πουλία, φύγετε, λέγων, από τους Mοναχούς, και μη βλάπτετε τους κόπους αυτών. Όθεν τα πουλία, ωσάν να ήτον λογικά, ήκουσαν την φωνήν του Oσίου και ανεχώρησαν, και πλέον δεν εφάνησαν εις τον τόπον εκείνον. Ύστερον δε ο Όσιος κατέβη εις το κατώτερον μέρος του βουνού, και εκεί ευρών νερόν, έκτισεν Eκκλησίαν εις όνομα του Aγίου Aποστόλου Aνδρέου, και εις αυτήν ησύχαζε, προσευχόμενος τω Kυρίω. Mίαν φοράν έφερόν τινες Xριστιανοί εις τον Όσιον την θυγατέρα των, ενοχλουμένην από δαιμόνιον, και παρεκάλουν αυτόν διά να την ιατρεύση. Όθεν ο Άγιος χωρίς να χάση καιρόν, ιάτρευσεν αυτήν με την συνεργίαν του πρωτοκλήτου Aποστόλου, και απέδωκε την κόρην εις τους γονείς αυτής υγιαίνουσαν. Aποδούς δε αυτήν, είπε και τα προφητικά ταύτα λόγια εις τους γονείς και την θυγατέρα των. «Tάδε μοι προλέγει το Πνεύμα το Άγιον, ότι μετά την αποβίωσίν μου θέλει κατασταθή ο τόπος ούτος σεμνών γυναικών και παρθένων ασκητήριον, και με τας απαύστους εκείνων προσευχάς, έχει να διωχθή από εδώ όλη η των δαιμόνων παράταξις». Eπληρώθησαν δε τα λόγια ταύτα του Aγίου εις ολίγον καιρόν.
Άλλην φοράν ευγαίνωντας ο Όσιος έξω από το κελλίον του, ωσάν εκ θείας Προνοίας, βλέπει ένα άνθρωπον άγροικον, ο οποίος είχεν έμπροσθέν του βόδια, τα οποία έσυρον ένα αμάξι φορτωμένον. Συνέβη δε να συμποδισθή το ένα βόδι και να πέση πρήμιτα εις την γην, ο δε βοηλάτης έτρεξε διά να το σηκώση, αλλ’ εις μάτην εκοπίαζεν, επειδή και το βόδι μετεβλήθη σχεδόν εις λίθον αναίσθητον, και να κινηθή από τον τόπον του δεν εδύνετο. O δε βοηλάτης απορήσας, και μη ηξεύρωντας τι να κάμη, εκάθητο θρηνών και βρέχων τον εαυτόν του με δάκρυα. Bλέπωντας δε αυτόν ο συμπαθής Hσύχιος, εσυμπόνεσε την συμφοράν του, και πηγαίνει εις το πεσμένον βόδι, και τρίψας με την χείρα του τον λαιμόν του ζώου, σήκω επάνω, του είπεν, ω οκνηρόν, και τελείωσον τον επίλοιπον δρόμον, μήπως ο εχθρός σε σφάξη με την μάχαιραν. Tαύτα ειπών ο Όσιος και σημειώσας επάνω εις το βόδι τον τίμιον Σταυρόν, έκαμε να αναστηθή το ζώον, και να τραβίξη το αμάξι με ελευθερίαν. Tούτο το θαύμα βλέπων ο βοηλάτης, εξεπλάγη, και πεσών εις την γην, ευχαρίστει τον Άγιον, ότι τον εσυμπόνεσε, και το ζώον του ανέστησε και εις την οδόν τον ευώδωσεν.
Oύτος ο μακάριος Hσύχιος, επειδή εις τα έμπροσθεν της αρετής επεκτείνετο, και εσπούδαζε να υποτάξη το χείρον εις το κρείττον, ήτοι το σώμα εις την ψυχήν, διά τούτο και ηξιώθη να ομιλή με τους Aγίους Aγγέλους. Άγγελος γαρ Kυρίου ελθών εις αυτόν, του είπεν ότι μετά τριάκοντα ημέρας έχει να απέλθη προς Kύριον. Όθεν ο Όσιος ευφρανθείς διά το χαροποιόν μήνυμα, επροσκάλεσε τους μετ’ αυτού όντας αδελφούς, και τα εξόδια και ολοϋστερινά εφθέγξατο λόγια, φέρων εις το μέσον τον φόβον της μελλούσης κολάσεως, με τον οποίον έκαμεν όλους να φρίξωσι. Kατά δε το μεσονύκτιον, εις καιρόν οπού ακόμη ενουθέτει τους αδελφούς ο Άγιος, έλαμψεν εις αυτόν φως ουράνιον. Όθεν ειπών, «Kύριε, εις χείρας σου παρατίθημι το πνεύμα μου», απεδήμησεν εις τας αιωνίους μονάς ο αοίδιμος. Tότε οι παρατυχόντες αδελφοί, κηδεύσαντες ευλαβώς το και Aγγέλοις σεβάσμιον σώμα του, έβαλον αυτό μέσα εις πετρίνην θήκην, κοντά εις την βασιλικήν πύλην της Eκκλησίας. Όταν δε εβασίλευσεν ο Kωνσταντίνος και η μήτηρ του Eιρήνη εν έτει ψπα΄ [781], τότε ο της Aμασείας Eπίσκοπος Θεοφύλακτος, ανεκόμισε το ιερόν λείψανον του Aγίου, και εμετάθεσεν αυτό εις την Aμάσειαν, αποθέσας τούτο εις το δεξιόν μέρος του Aγίου Bήματος, εις το οποίον ευρίσκεται και έως της σήμερον, παρά πάντων τιμώμενον.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Ο Άγιος Νικόλαος (Βελιμίροβιτς) έλαβε μέρος τον Αύγουστο του 1927 σε ένα συνέδριο στο Williamstown της Μασαχουσέτης (ΗΠΑ) με θέμα “Η δικτατορία ενάντια στη δημοκρατία στην Ευρώπη”. Η εντύπωση που προκάλεσε περιγράφεται από το δημοσιογράφο της τοπικής εφημερίδας με τα καλύτερα λόγια, τόσο για τις θέσεις που ανέπτυξε, όσο και εν γένει για το παρουσιαστικό του. Μετά το συνέδριο αποχώρησε συνοδευόμενος από μια παρέα για τη Νέα Υόρκη και από εκεί για μία ήμερα όλοι βρέθηκαν στην εξοχική κατοικία ενός μέλους της παρέας στη Βοστώνη. Την επομένη ο Άγιος ξεκίνησε το ταξίδι του για την Ευρώπη. Στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού έγραψε το “Πόλεμος και Βίβλος” που για πρώτη φορά εξεδόθη το 1932.
Ακολουθούν επιλεγμένα αποσπάσματα από το σπουδαίο αυτό σύγγραμμα.
«Σήμερα μιλούν τόσο πολύ για την ειρήνη, όχι επειδή υπάρχει ειρήνη, αλλά επειδή η ειρήνη κινδυνεύει. Όπως για την εντιμότητα δε μιλάς πολύ όπου υπάρχει, και για την υγεία όσο την έχεις.
Τα δεδομένα περί πολεμικών εξοπλισμών στον κόσμο, επισκιάζουν κάθε έκκληση και αγαθή επιθυμία για την ειρήνη.
Ο κόσμος από οικονομικής πλευράς, δηλαδή από την πλευρά των δαπανών για πολεμικούς σκοπούς, βρίσκεται ήδη σε κατάσταση πολέμου.»
«Υπάρχει ένας αμείλικτος νόμος της αμαρτίας.
Ο πόλεμος του ανθρώπου εναντίον του συνανθρώπου του είναι αποτέλεσμα του πολέμου του ανθρώπου ενάντια στο Θεό.»
«Οι λεηλατούντες και βιαιοπραγούντες νικούν στον πόλεμο, όχι λόγω της δύναμής τους, αλλά λόγω της αμαρτίας του λαού που επιτίθονται.»
«Τη σωματική μοιχεία συνοδεύει και η πνευματική δηλαδή η πτώση από τον αληθινό Θεό και η παράδοση στους ψεύτικους θεούς.
Η μοιχεία και η μία και η άλλη επιφέρει δυστυχία στον πόλεμο.
Όταν ένας λαός απομακρύνεται από τον Έναν Ζώντα Θεό τότε στην ουσία καταντά νεκρός, η οντότητά του περιφέρεται σ’ αυτόν τον κόσμο σα σκιά, σα βελανιδιά ροκανισμένη ως τη ρίζα και ας μην έχει πέσει ακόμα. Μέχρι να γίνει ένας σεισμός, μία πλημμύρα ή ένας λοιμός ή ένας πόλεμος να φυσήξει τη σκιά, να φυσήξει το ροκανισμένο δέντρο για να θάψει τους νεκρούς. Αφού απομάκρυνση από τον Έναν Ζώντα Θεό σημαίνει πόλεμος ενάντια στο Θεό και ματαίωση ολόκληρου του νόμου Του.
Κανείς λαός δε μπορεί να αμαρτάνει ενάντια στο νόμο του Θεού και να ζήσει εν ειρήνη.
Η αμαρτία αποτελεί παράγοντα πολέμου, όσο κι αν ένας αμαρτωλός λαός αποδείχθηκε φιλειρηνικός, ο πόλεμος γι’ αυτόν θα έρθει.
Προκειμένου να τιμωρήσει ο Θεός έναν λαό που τον αρνείται και τον μάχεται χρησιμοποιεί κάποιες φορές λαούς από μεγάλη απόσταση.
Ο Κύριος των δυνάμεων απεχθάνεται τη λεηλασία στον πόλεμο.
Η λεηλασία στον πόλεμο από την πλευρά έστω και ενός ατόμου εμποδίζει την επιτυχία ολόκληρου στρατού.»
«Η εξωτερική υποδούλωση ενός λαού αποτελεί μονάχα σύμβολο της προηγηθείσας πνευματικής του υποδούλωσης.
Ο κανόνας είναι σαφής σα μαθηματική πράξη και έχει ως εξής: ένας λαός που υποδουλώνεται στον πόλεμο, άξιζε την υποδούλωση λόγω της άσωτης ζωής στην προηγηθείσα περίοδο ειρήνης.
Ένα ολόκληρο έθνος μπορεί να πέσει από το Θεό και να καταπατήσει το νόμο του Θεού.
Τα αμαρτήματα ενός λαού προκαλούν την υποδούλωσή του.
Ο ίδιος ο Δημιουργός και η Πρόνοιά Του για τους ανθρώπους είναι ο ζωντανός και με νόημα δεσμός ή ο ζωντανός και νοητικός σύνδεσμος των αιτιών και των συνεπειών στην πορεία των λαών.
Οι αιτίες είναι στα χέρια των λαών ενώ οι συνέπειες στη χείρα του Θεού.»
«Τα αμαρτήματα του ηγέτη του λαού προκαλούν τον πόλεμο και την ήττα.
Λόγω των αμαρτιών και των ανομιών των ασεβών αρχηγών του λαού υποφέρει ο λαός και καταρρέει το κράτος, η ανεξαρτησία και η ελευθερία του λαού.»
«Λόγω της αγαθότητας των καλών ηγετών ο Κύριος χαρίζει ειρήνη και ευημερία σ’ έναν λαό.
Λόγω της αγαθότητας των καλών ηγετών ο Κύριος αποκρούει τους εχθρούς και χαρίζει τη νίκη σ’ έναν λαό.
Όταν οι αγαθοί ηγέτες υπερηφανευτούν για τη δύναμή τους ή τη σοφία τους ή τον πλούτο τους (τα οποία ο Θεός τους χάρισε) και απομακρυνθούν από τον Κύριο τότε ο Θεός τιμωρεί αυστηρά τόσο τους ηγέτες όσο και το λαό.
Για να είναι καλός ένας ηγέτης του λαού σημαίνει ότι προσκολλάται στο Θεό, τον Έναν και Ζώντα και τηρεί καθ’ όλα τις εντολές Του.»
«Είναι πολύ συσκοτισμένη η συνείδηση πολλών κυβερνητών στη Δύση! Δίχως κανένα ηθικό και πνευματικό κριτήριο είναι έτοιμοι μπροστά στον κίνδυνο, ανά πάσα στιγμή να συμφωνήσουν με το διάβολο μόνο και μόνο για να νικήσουν. Δεν κοιτούν ούτε το πνεύμα ούτε την ηθική ενός λαού πριν συμμαχήσουν μαζί του, αλλά απλά και μόνο την αποκαλούμενη υλική του δύναμη, δηλαδή το μέγεθος του στρατού, τις ξιφολόγχες, τα πολεμικά υλικά, την πολεμική παραγωγή και τα χρήματα. Εντελώς τυφλοί έναντι του αποφασιστικού ρόλου του Δημιουργού, οι άνθρωποι μετέτρεψαν έτσι απλά τον πόλεμο σε ένα αιματηρό τυχερό παιχνίδι με αποδόσεις.
Ο ασεβής και αχρείος σύμμαχος στον πόλεμο επιφέρει ζημία τόσο για τον ίδιο όσο και για τους καλούς του συμμάχους.
Με τους λαούς στον πόλεμο συμβαίνει ότι και με τα άτομα στην ειρήνη, δηλαδή η συνεργασία με το κακό επιφέρει κακό σ’ όλους τους συνεργάτες.
Ο δίκαιος Θεός είναι πάντοτε ο πιο αξιόπιστος σύμμαχος για εκείνους που προστρέχουν σ’ Αυτόν και προσεύχονται σ’ Αυτόν.
Καμία υλική υπεροπλία την οποία οι ασεβείς και άπληστοι υπολογίζουν δε βοηθά σε τίποτα.»
«Τον πόλεμο δεν καθορίζει ο αριθμός των στρατιωτών, έτσι δεν τον καθορίζουν και τα όπλα. Στον πόλεμο οι ίδιοι οι άνθρωποι είναι νεκροί χωρίς τη δύναμη και τη βοήθεια του Θεού. Και η δύναμη και η βοήθεια του Θεού παρέχεται στους δικαίους και όχι στους ασεβείς και στους αχρείους.
Η αγία Γραφή του Θεού, σαφώς μας διδάσκει ότι τα όπλα στον πόλεμο δε βοηθούν. Τι τότε βοηθά; Μόνον ο Θεός βοηθά. Και ο Θεός βοηθά τους πιστούς, τους καθαρούς και δίκαιους να αντισταθούν στους απίστους, τους ακάθαρτους και τους αδίκους. Για να βοηθήσει ο Θεός τους πρώτους ενάντια στους δεύτερους δε χρησιμοποιεί τη δύναμή Του, που μέχρι να ανοιγοκλείσουμε τα μάτια θα μπορούσε να καταστρέψει όλους τους κόσμους, αλλά χρησιμοποιεί ασήμαντα μέσα, συχνά πολύ μικρά μέσα, ασήμαντα μέχρι αστειότητας για τα μάτια των ανθρώπων.
Δε βοηθούν τα όπλα εκεί όπου ο Θεός δε βοηθά. Εκεί όμως όπου ο Θεός βοηθά είναι αρκετή μία σφεντόνα ή μία ποιμενική ράβδος.
Δε βοηθούν ούτε τα όπλα ούτε ο πολυάριθμος στρατός εκεί όπου ο Θεός αντιτίθεται.
Όποιος στον πόλεμο βασιστεί στα όπλα του, λόγω της άρνησης του Θεού και της υπερηφάνειας της καρδιάς του, αυτός υφίσταται ταπεινωτική ήττα και καταστρέφεται.
Όποιος στον πόλεμο δε βασίζεται στα όπλα του, αλλά με ταπείνωση στην καρδιά του και μετάνοια ζητεί τη βοήθεια του Θεού, αυτός έχει ένδοξες νίκες.
Ο Θεός βοηθά τον ταπεινό και πιστό ενάντια στον αλαζόνα και ασεβή.
Ο Θεός συχνά χρησιμοποιεί μικρά μέσα και ασήμαντα πράγματα για να καταστρέψει τους αλαζόνες και ασεβείς.»
«Όλες οι πολεμικές συρράξεις στην ιστορία είναι επιφανειακές και ασύνδετες, αν στην σύγκρουση ανάμεσα σε δύο λαούς δε λαμβάνεται υπόψη εκείνος ο τρίτος παράγοντας ο Δημιουργός των λαών, η Πρόνοιά Του. Γι’ αυτό και γράφονται τόσα πολλά που μας λένε ελάχιστα. Στη Βίβλο στα αποκαλούμενα ιστορικά βιβλία της Βίβλου, αντίθετα, έχουν γραφεί λίγα που όμως μας λένε τα πάντα, οτιδήποτε είναι σημαντικό και ζωτικής σημασίας για την εξήγηση των πολέμων. Γι ‘αυτό και αυτά τα ιστορικά βιβλία της Βίβλου αποτελούν υπόδειγμα γραφής της ιστορίας των πολέμων. Και γι’ αυτό το λόγο αυτά τα ιστορικά βιβλία μπήκαν στη συλλογή της Βίβλου, και έμειναν ως ιερά βιβλία, για να υπηρετούν πάντοτε το ανθρώπινο γένος, ως αλάνθαστη ερμηνεία των αιτιών της πτώσης και των αιτιών της ανόδου, των αιτιών των αγώνων και των πολέμων, των νικών και των ηττών, της σκλαβιάς και της απελευθέρωσης, της ειρήνης και της ευημερίας ενός λαού. Η συσσώρευση αμέτρητων πληροφοριών στη σύγχρονη ιστορία συμβάλλει ελάχιστα στην επεξήγηση των πολέμων. Και καλύτερα, νομίζω, να επεξηγήσεις έναν πόλεμο με όσο δυνατόν λιγότερα δεδομένα παρά με σωρεία δεδομένων να μην τον εξηγήσεις. Η Βίβλος με ελάχιστα δεδομένα δίδει τέλεια επεξήγηση κάθε πολέμου που περιγράφεται σ’ αυτήν.
Τι βλέπουμε σ’ αυτά* τα βιβλικά παραδείγματα; Βλέπουμε αυτό που στη Βίβλο είναι σαφές. Στην εξωτερική ελευθερία ο λαός με την αμέλεια και την απληστία του υποδουλώνεται πνευματικά. Η εξωτερική ελευθερία αποτελούσε μόνο τη χρυσή αυλαία του σκότους της εσωτερικής σκλαβιάς. Αυτή η εσωτερική πνευματική σκλαβιά έπρεπε να φθάσει ως την εξωτερική φυσική της έκφραση, στο συμβολισμό της δηλαδή την εξωτερική σκλαβιά. Όσο ο λαός ζούσε στην ελευθερία που του χάρισε ο Θεός, σε ειρήνη και ευημερία η καρδιά του αδιαφόρησε και σκλήρυνε απέναντι στο Θεό, τον Έναν και Ζώντα, και προσκολλήθηκε στην ακαθαρσία της αμαρτίας και στα ασεβή είδωλα. Κατά τη διάρκεια της ελευθερίας ο λαός απομακρυνόταν από το Θεό και ανοήτως καταπατούσε το νόμο Του. Όταν γι’ αυτό το λόγο ο λαός υποδουλώνεται η σκληρή του καρδιά μαλακώνει και ο νους του φωτίζεται. Αλλά αυτό το μαλάκωμα της καρδιάς και ο φωτισμός του νου δεν έγινε αλματωδώς, μεμιάς, αλλά αργά αργά. Κατά τη δουλεία ο δούλος είναι υποχρεωμένος να σιωπά, να υπομένει, να θυμάται. Μέσω της σιωπής, της υπομονής και της μνήμης ο λαός μαλάκωνε την καρδιά του, φώτιζε το νου του και με τη μνήμη έμαθε. Μόλις τότε έφθανε στη μετάνοια, και μετανοημένος επικαλείτο τη βοήθεια του Θεού να τον ελευθερώσει. Μόλις έφθασε στη μετάνοια και στην επίκληση έσπευδε το έλεος του Θεού. Ο φοβερός νόμος της αμαρτίας απαλύνεται από το έλεος του Θεού με την προϋπόθεση της ειλικρινούς και ολοκληρωτικής μετανοίας των αμαρτωλών.
Άρα λοιπόν, η μετάνοια του σκλάβου αποτέλεσε την αιτία που προκάλεσε τον Αίτιο της απελευθέρωσης, δηλαδή τον Δημιουργό και τη Θεία Πρόνοια να εμφανισθεί στο προσκήνιο και να αλλάξει τη ροή των γεγονότων. Οι δύο εχθρικές πλευρές στη σκηνή, οι τύραννοι και οι σκλάβοι, δε θα εγκατέλειπαν ποτέ τους ρόλους τους, αν οι σκλάβοι δε μετανοούσαν και οι τύραννοι από την πλευρά τους δεν υπερέβαλαν. Όμως η συντετριμμένη μετάνοια των πασχόντων από τη μία και η υπερβολική τυραννική υπερηφάνεια των κατακτητών από την άλλη, προκαλούσε τον Τρίτο, τον Πανόπτη και Αποφασιστικό Παράγοντα να δράσει προς την κατεύθυνση της αλλαγής αυτής της κατάστασης. Η δράση αυτού του Τρίτου έγινε προς όφελος των συντετριμμένων και μετανοημένων και προς συντριβή των υπερήφανων και ασεβών. Και έτσι τη σκλαβιά διαδέχθηκε η ελευθερία.
Αν ο Θεός δεν αποτελούσε τον Αίτιο της απελευθέρωσης, ποτέ οι άοπλοι σκλάβοι δε θα μπορούσαν να αποτινάξουν το ζυγό από τους πάνοπλους αφέντες τους. Αυτό ισχυρίζεται η Αγία Γραφή του Θεού, κι αυτό οι χριστιανικοί λαοί το αισθάνονται στην καρδιά τους. Όμως αυτό, πολλοί ασεβείς ερμηνευτές της ιστορίας του ανθρωπίνου γένους δεν το αισθάνονται.
Είναι ξεκάθαρο ότι οι σημαντικότεροι παράγοντες της απελευθέρωσης ενός υπόδουλου λαού είναι:
α. η μετάνοια του λαού
β. το έλεος και η δύναμη του Θεού»
«Στην πλευρά των αδίκων κυριαρχεί ο φόβος, ενώ σ’ αυτή των δικαίων το θάρρος.
Στον πόλεμο δεν αποφασίζει ο αριθμός, αλλά ο Θεός.
Είναι πραγματικά τα προφητικά λόγια: ένας άνδρας καταδιώκει χιλιάδες όταν ο Κύριος πολεμά μαζί σας.»
«Στη σύγχρονη εποχή όπως και στην αρχαιότητα ο Κύριος των δυνάμεων -ως Τρίτος και Αόρατος Πολεμιστής- αποφασίζει για κάθε πόλεμο.
Και στους σύγχρονους πολέμους όπως και στους αρχαίους η αμαρτία του λαού ή των ηγετών του έναντι των εντολών του Θεού αναπόφευκτα οδηγεί στην τιμωρία.
Στους σύγχρονους πολέμους όπως και στους αρχαίους η ευσυνειδησία των λαών ή των ηγετών των λαών επιφέρουν τη νίκη.
Οι σύγχρονοι πόλεμοι όπως και οι αρχαίοι μπορούν να κατανοηθούν και να εξηγηθούν μόνο υπό το φως της Βίβλου.»
«Από την ποιότητα της ειρήνης εξαρτάται αν θα γίνει ή δεν θα γίνει πόλεμος. Αν η ζωή μας κατά τη διάρκεια της ειρήνης είναι θεοσεβής δε θα γίνει μετά βεβαιότητας πόλεμος. Ω! Μακάρι να είναι έτσι! Η ασεβής ειρήνη αποτελεί το λίκνο του πολέμου. Τα μικρόβια του πολέμου εν καιρώ ειρήνης πολλαπλασιάζονται και αυξάνονται και όταν πολλαπλασιαστούν και αυξηθούν τότε ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος. Είτε οι άνθρωποι το επιθυμούν εκείνη τη στιγμή είτε όχι.
Πώς θα μπορούσε να αποκαλεστεί ευλογημένη μία ειρήνη, που έκανε τον κόσμο εργοστάσιο πολέμου, που όλες του τις δυνάμεις και το θησαυρό του έθεσε στην ακούραστη υπηρεσία του μελλοντικού πολέμου;
Ανάμεσα σ’ όλες τις αιτίες των μελλοντικών πολέμων, όπως και των πολέμων του παρελθόντος, θεμελιώδης και κύρια αιτία παραμένει ο αθεϊσμός και η αποστασία από τον Θεό τον Έναν και Ζώντα.Δεν υπάρχει ειρήνη για τους άθεους λέγει ο Κύριος (Ησ. 48, 22).
Ο Θεός είναι η ύψιστη πραγματικότητα πάνω απ’ όλα εκείνα που επικαλείται η πραγματικότητα. Η απιστία στο Θεό σημαίνει πίστη στο μη πραγματικό, στις χίμαιρες.
Τι είδους μοίρα περιμένει έναν λαό με πολλούς απίστους το διαβάζουμε ξεκάθαρα στην Αγία Γραφή του Θεού. Δεν υπάρχει ειρήνη για τους ασεβείς. Ιδού ποια είναι η μοίρα τους, αυτό είναι γραφτό τους. Ο πόλεμος είναι λοιπόν το γραφτό τους, λόγω της απιστίας τους. Και δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποφύγουν τον πόλεμο, αν πριν δεν αποφύγουν την αθεΐα. Αφού ο άπιστος και μόνον επειδή είναι άπιστος πράττει το κακό ενώπιον του Κυρίου. Η αθεΐα αποτελεί ύβρη προς τον Δημιουργό και Παντοκράτορα του κόσμου, περιφρόνηση και εκ νέου σταύρωση του Κυρίου Χριστού, στου οποίου το όνομα οι χριστιανικοί λαοί βαπτίστηκαν και με τη βάπτιση ορκίστηκαν σ’ Αυτόν με όρκο πίστης. Κάθε όμως προσβολή του Θεού, αν δεν επέλθει άμεσα η μετάνοια, φέρει δυστυχία όπως: ξηρασία, πλημμύρα, αρρώστια, αταξία, μαρασμό σε όλα και ως κορωνίδα όλων των δυστυχιών τον πόλεμο.
Την αθεΐα ή την απιστία αναπόφευκτα ακολουθεί η ειδωλολατρία. Αφού μόλις ο άνθρωπος αρνηθεί το Θεό γεμίζει το κενό της ψυχής του με κάτι άλλο, το οποίο προσκυνά ως μέγιστη πραγματικότητα ή μέγιστη αξία. Ο ασεβής την πίστη προς τον Έναν Θεό την αντικαθιστά με πολλά είδωλα. Ποτέ κανείς ειδωλολάτρης δεν προσκύνησε μόνο ένα είδωλο. Την ειδωλολατρία συνοδεύει η χαοτική ψυχή του ανθρώπου, ενώ η πίστη στον έναν Θεό φέρνει στην ψυχή κλασική απλότητα, καθαρότητα και προορισμό. Πόσο όμως ο άνθρωπος μπορεί να δει μέσα στο σημερινό πνευματικό χάος του μεγάλου πλήθους μορφωμένων Ευρωπαίων και Αμερικανών και εάν είναι σε θέση να απαριθμήσει τις πιο βαριές πληγές τους, εκείνων που προς το παρόν τώρα έχουν κυρίως πέντε είδωλα στα οποία δεν προσφέρουν τίποτα λιγότερο παρά μόνο τη Θεϊκή τιμή.
Πρώτο η ύλη ως είδωλο.
Δεύτερο το εγώ ως είδωλο.
Τρίτο το έθνος ως είδωλο.
Τέταρτο ο επεκτατισμός ως είδωλο.
Πέμπτο η κουλτούρα ως είδωλο.
Φυσικά αυτά και τα πέντε κάποτε αποτελούσαν πραγματικές αξίες και πάλι θα μπορούσαν να γίνουν. Αυτές είναι πραγματικές αξίες, όταν φωτίζονται από την πίστη στο Θεό, τον Έναν και Ζώντα και όταν βρίσκονται υπό το νόμο του Θεού, με μία λέξη, όταν τελούν στην απόλυτη υπεξουσιότητα του Θεού και υπηρετούν τη δόξα του ονόματος του Θεού.
Όλες αυτές οι πέντε αξίες αποκομμένες από το Θεό καθίστανται είδωλα και μανίες.
Ο σχετικός κορεσμός αυτών των πέντε ειδώλων οδηγεί τους ανθρώπους ως την οκνηρία, την αλλοίωση, τη σήψη και την απέχθεια προς όλα, την ανοησία και την αυτοκτονία. Μα όμως αυτή η αδηφαγία οδηγεί τους ανθρώπους μέχρι τα έσχατα της πικρίας, της ζήλιας, της μεμψιμοιρίας, της ασυνειδησίας και της κάθε είδους βίας και πάλι στην αυτοκτονία. Και στις δύο περιπτώσεις όλα τα είδωλα αποπνέουν μίσος και περιφρόνηση για τον πράο και αγαθό Κύριο Χριστό και συνεπώς οδηγούν τους ανθρώπους στον πόλεμο.
Οι χριστιανικοί λαοί οι οποίοι βρίσκονταν σε πνευματικό γάμο με το Χριστό, απίστησαν και παραδόθηκαν σε χαμηλούς δεσμούς με τη μηδαμινότητα, με τη σκόνη, με τις στάχτες και τις σκιές. Όμως καθένας που απιστεί δε ζει άραγε υπό συνεχή φόβο και στην ανησυχία για την υπεράσπιση και την εξασφάλιση της ζωής του;Αυτή είναι η εικόνα και ο καρπός της σύγχρονης ειδωλολατρίας – ο φόβος, και λόγω του φόβου ο ακραίος εγωισμός, η σπασμωδική προσκόλληση στην ύλη και η αρπαγή των υλικών αγαθών. Και επειδή για το ένα και το ίδιο υλικό ανταγωνίζονται πολλοί αυτό αναπόφευκτα σημαίνει σύγκρουση και πόλεμο.
Από τότε που ξεκίνησε η μάχη ενάντια στο Χριστό στην Ευρώπη, οι λαοί της Ευρώπης έκαναν περισσότερους πολέμους, πολύ περισσότερους πολέμους, πολύ περισσότερους απ’ ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος μαζί. Αυτό είναι το μαστίγιο του Θεού, για να λογικευθούν οι παράλογοι. Όμως οι παράλογοι δεν λογικεύτηκαν. Σπεύδουν όλο και πιο κάτω στην καταστροφή. Αυτοί που ο Θεός επέλεξε να γίνουν το άλας και το φως του κόσμου κατέστησαν άνοστοι και αμαυρώθηκαν. Αν και ακόμα καυχώνται ότι είναι το άλας και το φως, κανείς πια στον κόσμο δεν τους πιστεύει. Ούτε η Ινδία, ούτε η Κίνα, ούτε η Αφρική δε διακρίνουν πλέον στους λευκούς το άλας και το φως, αλλά δυστυχώς το άνοστο και το σκοτάδι.
Οι αιτίες του μελλοντικού πολέμου είναι η πτώση από το Θεό και η ειδωλολατρία των χριστιανικών λαών ή των ηγετών τους.
Οι αιτίες αυτές είναι ταυτόσημες με τις αιτίες των πολέμων λόγω των οποίων ο Ισραήλ – το άλλοτε άλας και φως του κόσμου – υπέφερε και λόγω των οποίων τελικά κατεστράφη.
Πράγματι, αν αυτές οι αιτίες δεν εξαλειφτούν γρήγορα με τη μετάνοια και την επιστροφή στο Χριστό, η επικείμενη σειρά πολέμων που θα ακολουθήσει δε θα σημάνει μόνον τον πόλεμο, αλλά και την καταστροφή των χριστιανικών λαών. Όχι όμως και του Χριστιανισμού.»
«Ποιος θα νικήσει στο μελλοντικό πόλεμο; Δεν πρόκειται να νικήσει ούτε ο πιο πολιτισμένος ούτε ο πιο πολυάριθμος ούτε ο πιο εξοπλισμένος.
Μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι θα νικήσει εκείνη η πλευρά, που η θέληση του Θεού επέλεξε να της απονεμηθεί η νίκη.
Η θέληση του Θεού θα απονέμει τη νίκη στην πλευρά εκείνη που διαθέτει την πιο καθαρή και τη πιο σταθερή πίστη στο Θεό και η οποία θα τηρεί σοβαρά τις εντολές Του. Ο απομακρυσμένος από το Θεό και τις εντολές Του λαός θα χάσει τον πόλεμο, ακόμα κι αν οι πιθανότητες είναι μηδαμινές. Οι απομακρυσμένοι από το Θεό και τις εντολές Του ηγέτες ενός λαού, δε θα βοηθηθούν ούτε από την εξυπνάδα τους, ούτε από τους υπολογισμούς τους, ούτε από το στρατό, ούτε από τον πολιτισμό, ούτε από τα όπλα, ούτε από τις διπλωματικές σχέσεις, από την ευφράδεια του λόγου τους, ούτε από οποιοδήποτε υλικό αυτού του κόσμου. Ο λαός όμως που μαζί με τους ηγέτες του είναι με το Χριστό Θεό (μιλάμε ακόμα για τους χριστιανικούς λαούς) θα προστατευτεί από τον πόλεμο ή αν μπει στον πόλεμο θα βγει νικητής εντελώς ανεξάρτητα από τον αριθμό του στρατού του, τον πολιτισμό του και το οπλοστάσιό του.
Η απιστία και η σύγχρονη ειδωλολατρία ξεκίνησε από τους μεγάλους λαούς των λευκών κι απλώθηκε ως πύρινος ποταμός στις τέσσερις πλευρές του κόσμου, διεισδύοντας όχι μόνο στους πατριαρχικούς και μικρούς λαούς των λευκών, αλλά και στην Ασία, την Αφρική και σ’ όλα τα γνωστά νησιά που κατέλαβαν.
“Πολιτισμός των πιθήκων και των δύσοσμων αερίων” έτσι αποκαλέστηκε από τους εκπροσώπους των στοχαστών της Ασίας, που μέχρι σήμερα ήταν τόσο μισητός και χλευάστηκε από τους λαούς των άλλων πολιτισμών, τώρα τον υιοθετούν.
Οι λαοί των μη ευρωπαϊκών πολιτισμών άρχισαν εσπευσμένα να εξοπλίζονται με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό για να μπορέσουν να αμυνθούν από την Ευρώπη και ακόμα – πράγμα που επιθυμούν ειλικρινώς – δοθείσης ευκαιρίας με τα ίδια του τα όπλα να τον αποκεφαλίσουν. Όσο όμως μέσω των μεγάλων τους τέκνων αντιστέκονταν στην Ινδία, στην Ιαπωνία, στην Κίνα και στην Αίγυπτο τόσο αποφασιστικότερη ήταν η καταδίκη του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Γιατί τότε αυτοί οι λαοί έσπευσαν να υιοθετήσουν τον πολεμοχαρή ευρωπαϊκό πολιτισμό; Για να πολεμήσουν ενάντια στην Ευρώπη, να εκδικηθούν την Ευρώπη. Αυτή είναι η μοναδική απάντηση. Βέβαια αυταπατώνται όταν νομίζουν ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός αποτελεί καλύτερη εγγύηση για τη νίκη στον πόλεμο απ’ ότι ο δικός τους πολιτισμός. Αφού σκεπτόμενοι κατ’ αυτόν τον τρόπο ξεχνούν – αν ποτέ το γνώριζαν αυτό – ότι δε νικά ο πολιτισμός, ούτε αυτός ή ο άλλος, αλλά η αλήθεια και το δίκαιο. Κι αυτοί δεν υπολογίζουν εκείνον τον Τρίτο, Αόρατο Αποφασιστικό Παράγοντα. Καλά, και τι θα συμβεί αν καθ’ όλα εξευρωπαϊστούν και νικήσουν την Ευρώπη; Σ’ αυτήν την περίπτωση άραγε δε θα αφανιστεί από τον πλανήτη μία μικρή Ευρώπη και θα παραμείνει μία μεγαλύτερη; Τι θα κερδίσουν μ’ αυτό; Εγώ, νομίζω πως θα χάσουν και δε θα κερδίσουν. Αλλά ποιος είναι σε θέση τώρα να σωφρονίσει τους αδελφούς μας από την Ασία και να τους πείσει ότι γι’ αυτούς είναι καλύτερα να υπομείνουν την τυραννία της Ευρώπης παρά να γίνουν οι ίδιοι τύραννοι; Πώς θα μπορέσουν να ακούσουν τον λόγο μας, όταν παραμελούν ν’ ακούν τον ταυτόσημο λόγο από τους δικούς τους πνευματικούς και ηθικούς νομοθέτες, τον Κρίσνα, το Βούδα, τον Κομφούκιο και το Λάο Τσε;
Παίρνουμε εδώ υπόψη και την Ασία, επειδή ο Θεός μπορεί ενδεχομένως να λάβει αυτή υπόψη του κατά την ανάθεση της μελλοντικής νίκης. Πιο ξεκάθαρα: αν ο Θεός δε βρει ούτε έναν λαό στην Ευρώπη και την Αμερική ο οποίος θα άξιζε τη νίκη, θα καλέσει έναν ή περισσότερους λαούς από την Ασία και θα τους χαρίσει την νίκη. Θυμηθείτε και πάλι τη Βίβλο. Όταν ο Ιούδας αμάρτανε, ο Ισραήλ του επετίθετο και τον νικούσε. Όταν ο Ισραήλ αμάρτανε, ο Ιούδας του επετίθετο και τον νικούσε. Όταν και τα δύο αυτά κρατίδια απομακρύνθηκαν εξίσου από το Θεό, τον Έναν και Ζώντα ξεπέφτοντας στην ειδωλολατρία, τότε ο Θεός κάλεσε από μακριά τον Ασσύριο βασιλιά Σαλμανασάρ -τον δούλο του Ναβουχοδονόσορ- και παρέδωσε στα χέρια τους και τα δύο εβραϊκά βασίλεια. Οι μέχρι σήμερα σχέσεις των ευρωπαϊκών λαών είναι σχεδόν παρόμοια με τη σχέση του Ιούδα και του Ισραήλ. Τη μία περίοδο έπαιρνε τη νίκη ο ένας πάνω στον άλλον, την άλλη ο δεύτερος πάνω στον πρώτο, μέχρι που φτάσαμε στον τελευταίο Πόλεμο (NovoScriptorium: Ο Άγιος εδώ αναφέρεται στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο) όπου κανείς δε γνωρίζει ποιος από τα μεγάλα κράτη είναι πραγματικά ο νικητής. Περισσότερο μοιάζουν για νικητές οι πιο μικρές χώρες όπως η Σερβία, η Ρουμανία, η Τσεχία και η Πολωνία. Δηλαδή οι απελευθερωμένοι σκλάβοι μοιάζουν περισσότερο με νικητές. Αλλά επειδή και αυτοί οι πρώην σκλάβοι που θα έπρεπε να είναι οι πλέον ευγνώμονες και οι πλέον αφοσιωμένοι στο Θεό, με κωμικοτραγική βιασύνη άρχισαν να ενσωματώνονται στον ευρωπαϊκό οργανισμό της απιστίας και της ειδωλολατρίας, πραγματικά θα είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν στην Ευρώπη καθαρά χέρια, για να παραλάβουν από τα χέρια του Θεού τη νίκη. Γιατί θα είναι παράξενο τότε αν ο Θεός ενόψει της επερχόμενης σύγκρουσης των χριστιανικών λαών οδηγήσει, ας πούμε, τους δούλους Του τους Κινέζους, για να τιμωρήσει το χριστιανικό Ιούδα και Ισραήλ, δηλαδή την Ευρώπη και την Αμερική;
Όλα αυτά όμως δεν εξαρτώνται μόνον από τους ανθρώπους, αλλά και από τον ίδιο το Θεό. Η νίκη στο μελλοντικό πόλεμο εξαρτάται και από τη μετάνοια. Εκείνος ο λαός που θα μετανοήσει νωρίτερα, θα διορθωθεί και θα επικαλεστεί το Θεό, αν καν μπει στον πόλεμο κατά την Πρόνοια του Θεού, θα νικήσει. Και αυτός δεν είναι απαραίτητο να είναι ένας από τους μεγάλους λαούς. Αυτός μπορεί να είναι κι ένας μικρός λαός, που για τη μικρότητα και το απολίτιστο (με την ευρωπαϊκή έννοια φυσικά) μπορεί να περιγελούν οι μεγάλοι και πολιτισμένοι. Και τι θα γίνει, με ρωτάτε, αν όλοι οι χριστιανικοί λαοί μετανοήσουν; Ποιος τότε θα είναι ο νικητής; Τότε, όλοι θα νικούσαν. Όλοι θα πετύχαιναν την πιο λαμπρή νίκη, αφού σε μία τέτοια περίπτωση δε θα έφταναν καν ως τον πόλεμο. Όπως η ποιότητα του πνεύματος και του ανθρώπινου χαρακτήρα θεμελιώνει τη νίκη, κατά τον ίδιο τρόπο η ποιότητα του πνεύματος και ο χαρακτήρας του ανθρώπου θεμελιώνει και τον ίδιο τον πόλεμο. Ω, μακάρι για το ανθρώπινο γένος, να μετανοήσουν όλοι και να γίνουν όλοι νικητές! Αλλά όμως αν και τίποτα από αυτό δεν είναι ευκολότερο και σωτήριο, οι σημερινοί άνθρωποι σε κάθε περίπτωση θα επέλεγαν εκείνο που είναι δυσκολότερο και πιο θανάσιμο.
Στο μελλοντικό πόλεμο θα υποφέρουν πιο πολύ οι λαοί που θα βρεθούν με μεγαλύτερη υπερηφάνεια έναντι του Θεού.
Η νίκη στο μελλοντικό πόλεμο θα κατοχυρωθεί με τη μετάνοια και την επιστροφή στο Χριστό.
Αν ούτε ένας χριστιανικός λαός δε μετανοήσει και δεν επιστρέψει στο Χριστό ως κέντρο της ψυχής του και της ζωής του, η νίκη θα δοθεί από το Θεό στους ασιατικούς και μη χριστιανικούς λαούς.»
«Οι Άγιοι Προφήτες του Θεού είδαν καθαρά, ότι ο Θεός επιτρέπει στους ασεβείς ανθρώπους και λαούς τον πόλεμο όπως επιτρέπει το λοιμό, την πείνα, την ξηρασία, το σεισμό, τις κάμπιες, τις ακρίδες και άλλα δεινά, τα οποία θα έπρεπε να συνετίσουν τους ασεβείς και να τους επιστρέψουν στο Θεό.
Όλες αυτές οι συμφορές έπληξαν και την Ευρώπη, όμως εκείνη δεν επέστρεψε στον Κύριο, παρά μιλά για ειρήνη ενώ της αξίζει ο πόλεμος. Όμως δεν υπάρχει ειρήνη για τους ασεβείς λέγει ο Κύριος (Ησ. 48, 22). Αφού την ειρήνη βεβηλώνουν με τις αμαρτίες και τις ανομίες, που πολεμούν ενάντια στο Θεό. Τους τρελλούς θα σκοτώσει η ειρήνη τους, ενώ τους ανόητους θα καταστρέψει η ευτυχία τους. Τα Σόδομα και τα Γόμορα δεν καταστράφηκαν από τον πόλεμο, αλλά εν καιρώ ειρήνης, ασεβούς ειρήνης. Απέσυρα την ειρήνη από το λαό μου, λέει ο Κύριος (Ιερ. 16, 5). Γιατί ο αγαθός Κύριος αποσύρει την ειρήνη από έναν λαό; Επειδή οι άνθρωποι μιλούν για ειρήνη με τους φίλους τους, όμως στην καρδιά τους στήνουν παγίδες. Γιατί δεν θέλω να τους επισκεφτώ; Λόγω αυτής της διπροσωπίας και της υποκρισίας τους, τα πτώματα θα κείτονται σαν κοπριά στα χωράφια και πίσω από τους θεριστές σα χερόβολα κι ούτε ένας δε θα βρεθεί να τους περισυλλέξει (Ιερ. 9, 8-22). Η μεγάλη υποκρισία κυριάρχησε στους ηγέτες των χριστιανικών λαών, που αν και μιλούσαν διαρκώς για την ειρήνη στην πραγματικότητα κρυφά έκλειναν συμφωνίες ο ένας με τον άλλον. Και κάθε κρυφή συμφωνία τους σήμαινε πόλεμο. Τους ασεβείς θα παραδώσει στη μάχαιρα, λέγει ο Κύριος (Ιερ. 25, 31). Τους παρέδωσε και θα τους παραδώσει.
Οι χριστιανικοί λαοί κατέστησαν πολύ χειρότεροι από τους μη χριστιανικούς λαούς στις καθημερινές ανομίες τους. Και όσο οι μη χριστιανικοί λαοί κρατούν σφικτά ακόμα τους “θεούς” τους, τα είδωλα, τόσο ανάμεσα στους χριστιανικούς λαούς γίνεται όχι απλά προπαγάνδα, αλλά ανοικτή εκστρατεία ενάντια στο Χριστό Θεό. Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε με τους μονοθεϊστές Εβραίους πριν την καταστροφή τους. Όσο οι ειδωλολάτρες γύρω τους με πίστη τηρούσαν τα είδωλά τους, τόσο οι Εβραίοι απομάκρυναν τον Έναν Θεό και παραβίαζαν τις εντολές Του. Ο Θεός τιμωρούσε τους Εβραίους, όμως εκείνοι συνέχισαν και πιο πέρα με τις ανομίες και τα παραπτώματα. Γι’ αυτό ο προφήτης φώναζε: Κύριε, τους κτύπησες, όμως αυτοί δεν πόνεσαν. Τους συνέτριψες, όμως δεν διορθώθηκαν. Αποδείχτηκαν πεισματάρηδες κι αρνήθηκαν να επιστρέψουν σ’ εσένα (Ιερ. 5, 3). Ο Κύριος όμως προειδοποιεί τους ανθρώπους: σταματήστε τις παραβάσεις σας εναντίον μου και ανανεώστε την καρδιά σας και το φρόνημά σας, γιατί θέλετε να πεθάνετε Ισραηλίτες; Ξέρετε ότι εγώ δε χαίρομαι όταν ένας άνθρωπος πρέπει να πεθάνει, αυτό λέω εγώ ο Κύριος (Ιεζ. 18, 31-32). Άραγε δε κτυπούσε ο Θεός τους χριστιανικούς λαούς, το Νέο Ισραήλ, αλλά εκείνοι δεν πονούσαν; Άραγε (ο Θεός) δεν τους έριχνε κάτω με λοιμούς και πολέμους, αλλά αυτοί δεν το καταλάβαιναν; Όταν τους κτυπούσαν οι δυστυχίες, γύριζαν προς το Θεό κι ο Θεός τους συγχωρούσε και τους χάριζε ειρήνη, μέχρι που τους κτυπούσε πάλι με νέο πόλεμο, λόγω των επαναλαμβανόμενων αμαρτημάτων. Όπως και με τους Εβραίους.
Γνωρίζει ο Θεός ότι η δυστυχία επιστρέφει τους αμαρτωλούς ανθρώπους στην Αλήθεια, γι’ αυτό και στέλνει δυστυχίες. Στην ειρήνη και την αφθονία οι άνθρωποι γίνονται ασεβείς κι εγωιστές, γι’ αυτό ο Θεός στέλνει τις δυστυχίες ώστε να τους αφυπνίσει.
Παντού βρυχώνται οι προετοιμασίες για τον πόλεμο, αφού παντού πολεμούν ενάντια στο Χριστό.
Σ’ όλες αυτές* και σε παρόμοιες απειλές οι Ισραηλίτες απορούσαν, ποιος λαός θα μπορούσε να τους συντρίψει, αφού δίπλα τους δεν είχαν δει κανέναν λαό τόσο ισχυρό. Σ’ αυτές τις απορίες τους απάντησε ο Κύριος μέσω του προφήτη: θα φέρω ενάντια στον Ισραήλ ένα έθνος από μακριά αρχαίο και ισχυρό που δε θα ξέρετε τη γλώσσα του και δε θα καταλαβαίνετε τι λένε (Ιερ. 5, 15). Αυτός ο λαός ήταν οι Βαβυλώνιοι. Και λέγει ο Κύριος: θα παραδώσω την πόλη αυτή στα χέρια του βασιλιά της Βαβυλώνας και θα την κάψει (Ιερ. 34, 2). Και πράγματι ήρθε ο βασιλιάς της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορ, κατέστρεψε την Ιερουσαλήμ την παρέδωσε στις φλόγες και αιχμαλώτισε το λαό της. Άραγε δε μπορεί ο Θεός να οδηγήσει τους Κινέζους στην Ευρώπη; Κάποτε έπρεπε να ταξιδέψεις για περισσότερο χρόνο από την Βαβυλώνα στην Ιερουσαλήμ από ότι σήμερα από το Πεκίνο στη Βιέννη. Φυσικά ο Θεός τιμώρησε με πολέμους κι άλλους λαούς κι όχι μόνο τους Ισραηλίτες. Κι αυτό οι άγιοι προφήτες το προφήτευσαν και το είπαν.
[ Ο Άγιος αναφέρεται εδώ στις εκπληρωμένες κατά γράμμα προφητείες για τη Βαβυλώνα, τους Ασσυρίους, τη Νινευή, την Αίγυπτο, την Τύρο, τη Σιδών και την Εδώμ: (Αββ. 2), (Ιερ. 51, 6-7), (Ιερ. 50,20), (Ιερ. 50, 31), (Ιερ. 50, 35-38), (Ιερ. 50, 9), (Ησ. 13, 19), (Ησ. 31, 8), (Ναούμ 3), (Ιεζ. 30), (Ζαχ. 9), (Ιεζ. 28), (Ιεζ. 35, 6)]
Κατά τον ίδιο τρόπο θα τιμωρηθούν και οι άλλοι ασεβείς λαοί. Θα τους καταστρέψω τον έναν μετά τον άλλον, λέγει ο Κύριος προσβεβλημένος. Αυτό είπε, αυτό και έκανε. Ποιος θα Του στεκόταν ως εμπόδιο; Κανείς. Ποιος μπορεί να Τον εξευμενίσει; Εκείνος που μετανοεί: οι λαοί και οι φυλές αμάρτησαν, καταπάτησαν τις εντολές του Κυρίου, χλεύασαν το όνομα του Ζώντος Θεού, η καρδιά τους υπερηφανεύτηκε, λάτρεψαν τα έργα των χειρών τους, δεν άκουσαν τις προειδοποιήσεις του Θεού, δεν κατάλαβαν τα σημάδια του Θεού, δε μετανόησαν, γι’ αυτό από μάχαιρα έπεσαν. Έτσι διαβάζονται και εξετάζονται οι πόλεμοι.»
«Καμία λογική μητέρα δε δέρνει με βέργα το παιδί της χωρίς σοβαρό λόγο. Όταν εξαντλήσει όλα τα έλλογα μέσα, μόνο τότε η μητέρα καταφεύγει στη βέργα για να επαναφέρει το παιδί της αν έχει εκτραπεί. Όμως αυτή η βέργα δεν προέρχεται από κάποια κακία, αλλά από τη φοβισμένη μητρική αγάπη, για να μην καταστρέψει τον εαυτό του το παιδί της και ενδεχομένως να προειδοποιήσει και τα άλλα παιδιά να μη βαδίζουν σε λάθος δρόμο.
Ποιος από εμάς στην ωριμότητά του δεν ευγνωμονεί τη μητέρα του που του έδωσε κάποιες ξυλιές όταν ήταν παιδί; Και ποιος, ακριβώς σ’ αυτή τη συμπεριφορά της μητέρας του, δε βλέπει την ακόμα πιο δυνατή απόδειξη της φροντίδας της αγάπης της; Κι ο πόλεμος δεν είναι τίποτα άλλο από βέργα, που ο Θεός τιμωρεί τα παιδιά Του, για να τα αποτρέψει από την καταστροφή. Ο Θεός που η αγάπη Του για τους ανθρώπους είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερη από την αγάπη της μητέρας, δεν τιμωρεί μ’ αυτή τη βέργα το ανθρώπινο γένος από κάποια κακία, αλλά μόνο και μόνο από στοργική αγάπη.
Πριν το Χριστό οι άνθρωποι δε γνώριζαν ούτε το σκοπό της ζωής, ούτε το δρόμο μέσω του οποίου φθάνουν σε αυτό το σκοπό.
Ο Χριστός αποκάλυψε στους ανθρώπους ότι η αθάνατη ζωή είναι σκοπός αυτής της σύντομης ημισείας ζωής. Το Βασίλειο των Ουρανών είναι η λαμπρή πόλη στην οποία σπεύδουμε μέσω αυτού του κόσμου, μέσα από αυτό το δάσος συμβόλων και σημάτων, που δείχνουν αυτή την πόλη.
Ζωή στην αιώνια ζωή, στη λαμπρή πολιτεία των αγγέλων, στο Βασίλειο των Ουρανών, αυτός είναι ο σκοπός. Και οδός προς αυτό το σκοπό είναι ο Ίδιος, το παράδειγμά Του, κι όλες οι εντολές Του. Αυτή είναι η θεμελιώδης, η κύρια, η μοναδική έλλογη επιδίωξη του ανθρώπου. Αυτό είναι ακριβώς τα πάντα. Τα άλλα είναι δευτερεύοντα. Δηλαδή: η τροφή και η ένδυση, η υγεία, η κατοικία, η ειρήνη, η ασφάλεια, οι γνώσεις, οι δεξιότητες, και άλλα όσα μας είναι αναγκαία γι’ αυτή τη στιγμή της ύπαρξής μας στη γη, όλα αυτά θα σας δοθούν λέγει ο Κύριος. Αυτό που είναι σημαντικό, αυτό θα μας δοθεί, κι όλα τα άλλα που είναι παρελκόμενα θα μας προστεθούν.
Η ψυχή σας είναι σπουδαιότερη από το σώμα σας, λέει ο Μεσσίας στο ανθρώπινο γένος (Λουκ. Ιβ’, 23). Και ακόμα: Τι ωφελείται ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο και χάσει την ψυχή του; (Ματθ. Ιστ’, 26). Σε σχέση με τον πόλεμο θα μπορούσαμε να πούμε: τι θα ωφελούσε έναν άνθρωπο ή έναν λαό να κατακτήσει ολόκληρο τον κόσμο και να αμαρτήσει και να χάσει την ψυχή του; Μα όσο κι είναι το επίγειο βασίλειο, σήμερα είναι, αύριο δεν είναι, ενώ το βασίλειο του Βασιλέα των Ουρανών είναι μόνιμο.
Αν κάποιος χριστιανικός λαός, δηλαδή κάποιος λαός στον οποίο αποκαλύφθηκε ο σκοπός της ανθρώπινης ζωής, με τις αμαρτίες του χάσει από το βλέμμα του και το νου του αυτό το σκοπό, τότε καθίσταται τυφλός και ανόητος. Και ως τυφλός και ανόητος αρχίζει να ψάχνει τους απώτερους σκοπούς της ζωής στη γη, κατασκευάζοντας είδωλα στη θέση του Θεού, και γαντζώνεται από το επίγειο βασίλειο χλευάζοντας τον Κύριο Χριστό. Αφού σε τέτοια κατάσταση, ο Χριστός του φαίνεται αφύσικος, ενώ ο ίδιος στον εαυτό του φυσικός, ο Χριστός του φαίνεται εξωπραγματικός, ενώ αυτός πραγματικός! Τότε ο λαός αυτός πολεμά ενάντια στην αλήθεια, ενάντια στον Θεό. Πώς λοιπόν να μην πολεμά ενάντια στον γείτονά του; Η απομάκρυνση από το Χριστό σημαίνει απομάκρυνση από το σκοπό της ζωής και αντιστρόφως.
Για να μπορέσει ένας άνθρωπος να βαδίσει προς τον Θεό σε ευάρεστο δρόμο, πρέπει να πράττει τον μόνο ευάρεστο για τον Θεό πόλεμο. Δηλαδή να πολεμήσει με τον ίδιο του τον εαυτό. Μ’ αυτόν τον πόλεμο ο άνθρωπος απελευθερώνεται από τους ρίπους των αμαρτιών, που του επισκιάζουν το όραμα, του σκοπού και του δρόμου. Μ’ αυτόν τον εθελοντικό πόλεμο ο άνθρωπος απελευθερώνεται από τα επίγεια βάρη των παθών της σαρκός, βάρη υπό τα οποία παραπατά και πέφτει πότε δεξιά πότε αριστερά στις άκρες του Δρόμου. Κι εκείνος που πολεμά ενάντια στον εαυτό του, εκείνος μπορεί να βαδίζει απρόσκοπτα στον ορθό δρόμο, στον ορθό σκοπό. Αν όμως ο άνθρωπος δεν κηρύττει πόλεμο ενάντια στον εαυτό του, τότε πρέπει να κηρύξει τον πόλεμο στον Θεό και στους ανθρώπους.
Ο πόλεμος είναι παρόν στους χριστιανούς, είτε επειδή αμφιβάλλουν για το Σκοπό είτε επειδή παραβλέπουν το Δρόμο. Αυτά τα δύο δεν επιτρέπεται να τα διαχωρίσουμε, αν επιθυμούμε να αποφύγουμε τον πόλεμο.
Εκείνος ο δούλος που ξέρει τι θέλει ο κύριός του και δεν πράττει κατά το θέλημά του, θα τιμωρηθεί αυστηρά. Εκείνος που δε γνωρίζει το θέλημα του κυρίου του και υπηρετεί θα τιμωρηθεί ελαφρότερα (Λουκ. Ιβ’, 47-48). Έτσι εξηγείται η πικρή τιμωρία του Ιερού Βυζαντίου, που γνώριζε καλά το θέλημα του κυρίου του, και η ελαφρότερη τιμωρία των ασεβών λαών, που ήταν κακοί γνώστες του θελήματος του κυρίου τους. Έτσι εξηγούνται ακόμα οι πιο συχνοί πόλεμοι ανάμεσα στους χριστιανικούς λαούς παρά ανάμεσα στους μη χριστιανικούς. Οι χριστιανοί είναι οι δούλοι που γνωρίζουν το θέλημα του Κυρίου τους, αλλά δεν το εκπληρώνουν γι’ αυτό και τιμωρούνται πολύ συχνά και πολύ αυστηρά. Οι μη χριστιανικοί λαοί δε γνωρίζουν ούτε το Σκοπό ούτε το Δρόμο, δηλαδή δε γνωρίζουν το θέλημα του Κυρίου τους, γι’ αυτό και τιμωρούνται ελαφρά. Μόνο έτσι μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί η Ευρώπη είχε πολύ περισσότερους πολέμους τα τελευταία εκατό πενήντα χρόνια από ότι ολόκληρος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί.
Ο Κύριος Χριστός δεν ισχυρίστηκε ότι δεν θα υπάρχει πόλεμος, αλλά μας δίδαξε πώς θα απαλείψουμε τις αιτίες του πολέμου.
Ο Σωτήρας έφερε ειρήνη στους ανθρώπους, έφερε την καλή θέληση, έφερε το νου, αποκάλυψε το σκοπό, έδειξε το δρόμο, ονόμασε τα μέσα, πρόσφερε διαρκή βοήθεια σ’ όλους και τον καθένα. Όμως όλα αυτά τα Θεϊκά δώρα πολλοί θα απορρίψουν, γι’ αυτό θα κτυπηθούν με τη μάστιγα του πολέμου. Δε θα κτυπήσει άμεσα μόλις αμαρτήσουν η μάστιγα του πολέμου, αλλά μετά από αρκετή, υπέρ-αρκετή υπομονή και συγχώρεση από το Θεό. Όταν όλα τ’ άλλα μέσα συνετισμού θα έχουν εξαντληθεί, τότε η Ουράνια Αγάπη θα χρησιμοποιήσει το έσχατο μέσο: θα μαστιγώσει τα παιδιά Του με το μαστίγιο του πολέμου.
Ο Χριστός προφήτευσε τους πολέμους ακόμα και για τους ύστατους καιρούς. Και έθιξε τις αιτίες τους. Και οι αιτίες βρίσκονται στο ότι θα βγουν ψεύτικοι μεσσίες και πολλοί ψεύτικοι προφήτες και επειδή θα πληθαίνει η κακία και η αγάπη των πολλών θα ψυχρανθεί (Μαρκ. Κδ’, 12-24). Οι ψεύτικοι μεσσίες θα δείξουν στους ανθρώπους ψευδείς σκοπούς της ζωής, οι ψεύτικοι προφήτες θα προφητεύσουν λανθασμένα γεγονότα και η αύξηση της κακίας και η ψύχρανση της αγάπης θα οδηγήσει τους ανθρώπους σε λανθασμένους δρόμους. Κάποιοι άνθρωποι δε θα γνωρίζουν ούτε το σκοπό ούτε το δρόμο της ζωής. Άλλοι θα γνωρίζουν το σκοπό, αλλά λόγω της αδυναμίας του χαρακτήρα τους θα πάρουν λανθασμένους δρόμους. Κάποιοι τρίτοι θα γνωρίζουν και το σκοπό και το δρόμο, αλλά συνειδητά και από κακία θα τα απορρίψουν και τα δύο, όπως έκαναν κάποτε οι Εβραίοι άρχοντες συνειδητά και από κακία απέρριψαν και τα δύο και σταύρωσαν το Χριστό. Μ’ αυτό τον τρόπο η Ουράνια Αγάπη θα παρακινηθεί κλαίγοντας να επιτρέψει να πέσει στα παιδιά της η μάστιγα του πολέμου.
Ο πόλεμος -όπως εξάλλου και όλα τα ατομικά και κοινωνικά ζητήματα- εξαρτάται αποκλειστικά από τη σχέση μας έναντι του Θεού και των εντολών του Θεού. Αυτό ισχύει εξίσου και για τους μη χριστιανούς και για τους χριστιανούς. Η διαφορά έγκειται μόνον στο ότι στους μη χριστιανούς ο πόλεμος εξαρτάται από τη σχέση τους με το Θεό και έναντι του νόμου του Θεού, όπως εμφυτεύτηκε στη συνείδησή τους κι όπως μέχρι ενός σημείου τους εξήγησαν οι σοφοί τους, ενώ στους χριστιανούς ο πόλεμος εξαρτάται από τη σχέση τους με τον Ένα και Ζώντα Θεό και τις εντολές Του, όπως μας αποκάλυψε δια του προσώπου Του ο Κύριος Ιησούς Χριστός.
Αιτία του πολέμου είναι η πτώση των ανθρώπων από το Θεό και τις εντολές του Θεού. Η πτώση από το Θεό και η αναξιότητα των ανθρώπων κατά την περίοδο ειρήνης προκαλούν τον πόλεμο. Όταν οι άνθρωποι αξίζουν τον πόλεμο δηλαδή όταν στοιβάζουν τις αιτίες του πολέμου, ο πόλεμος έρχεται είτε αυτοί το θέλουν είτε δεν το θέλουν.
Όσο οι άνθρωποι πολεμούν ενάντια στο Θεό με τις σκέψεις τους, τις επιθυμίες τους και τα έργα τους, μάταια ονειρεύονται την ειρήνη. Είτε το θέλουν είτε όχι, ο πόλεμος θα φυτρώσει εκεί που σπάρθηκαν οι σπόροι του. Ο πόλεμος ενάντια στο Θεό, ανοικτός ή κρυφός, αναπόφευκτα οδηγεί στον πόλεμο μεταξύ των ανθρώπων.
Αποστολή της Ευρώπης ήταν να ζήσει χριστιανικά και να βοηθά τα αδέλφια της, λαούς αλλόθρησκους, ανυψώνοντάς τους προς το Χριστό. Αντ’ αυτού έπεσε η ίδια η Ευρώπη στην ειδωλολατρία. Αντί να αποτελεί το φως του κόσμου, ντύθηκε το σκότος, κι αντί να λάμπει με τους χαρακτήρες της, κοπιάζει να λάμπει με τα αντικείμενά της. Αντί να διδάξει τους ανθρώπους πώς θα αναζητήσουν το Βασίλειο του Θεού, αυτή τους διδάσκει πώς μ’ όλη τους τη δύναμη να βουτήξουν στα ασήμαντα και τα τυχαία. Απ’ αυτή τη διαταραχή προέρχονται και όλες οι άλλες διαταραχές. Και από αυτά προήλθαν και θα έρθουν οι πόλεμοι.
Στο γελοίο ερώτημα: μα πώς ο Θεός του ελέους και της αγάπης επιτρέπει να συμβούν στους ανθρώπους τέτοιες φρικαλεότητες όπως οι πόλεμοι; Μπορεί να απαντηθεί με το σοβαρό ερώτημα: πώς επιτρέπεται στους ανθρώπους, στους οποίους ο Θεός ξεκάθαρα αποκάλυψε το θέλημά Του και τους νόμους Του, να μπορούν χωρίς αιδώ και μετάνοια απεριόριστα να υβρίζουν τον Θεό και να καταπατούν τις εντολές Του;
Ο επόμενος πόλεμος όπως και οι προηγούμενοι ήδη αξίζουν στους ανθρώπους.
Αν δεν υπήρχε το έλεος και η αγάπη του Θεού, για τις αμαρτίες των χριστιανών η μάχαιρα δεν θα έμπαινε καν στο θηκάρι της.
Υπάρχει λοιπόν σωτηρία για τους λαούς της Ευρώπης και της Αμερικής; Φυσικά και υπάρχει. Αλλά το ερώτημα είναι, θέλουν να το αποδεχθούν;
Από το χείλος της καταστροφής ως τη σωτηρία και την ασφάλεια υπάρχει μόνο ένα βήμα.
Σκορπίζονται πολλά λόγια περί αφοπλισμού. Αλλά πώς θα αφοπλιστούν όταν είναι εξοπλισμένοι με την αμαρτία, φορτωμένοι με την αμαρτία; Η αμαρτία τροφοδοτεί τον φόβο, η αμαρτία σφυρηλατεί τα όπλα, η αμαρτία προετοιμάζει τον πόλεμο. Φόβος υπάρχει όσο διαρκεί η αμαρτία. Θέλουν δε θέλουν οι αμαρτωλοί πρέπει να εξοπλιστούν. Εάν όμως οι άνθρωποι είχαν αφοπλιστεί από την αμαρτία, τότε ποιος θα φοβόταν, ποιος θα σφυρηλατούσε όπλα, ποιος θα ετοιμαζόταν για πόλεμο; Κανείς.
Για ποιο λόγο αναζητούν την ειρήνη οι άνθρωποι; κάποιοι πρώτοι θα απαντήσουν: για τον πολιτισμό, δεύτεροι: για την οικονομική πρόοδο, τρίτοι: για τη διαφύλαξη των δημιουργημάτων των ανθρώπων, τέταρτοι: για το κράτος, πέμπτοι: για την ασφάλεια της ατομικής ζωής! Ανοησίες! Γι’ αυτό τα περίφημα λόγια του καιρού μας περί αφοπλισμού και ειρήνης ακούγονται όπως ο ψεύτικος χρυσός. Επειδή οι άνθρωποι δε γνωρίζουν το σκοπό της ειρήνης, την οποία αναζητούν. Αυτοί που σήμερα περισσότερο την αναζητούν, την αναζητούν για ανετότερη και πιο ξέγνοιαστη προσκύνηση των ειδώλων τους. Τι μας χρειάζεται τέτοιου είδους ειρήνη; Κατά τη διάρκεια του πολέμου δεν υπήρξαν τόσες αυτοκτονίες όσο κατά τη διάρκεια της σημερινής ειρήνης. Άραγε οι κυβερνώντες στην Ευρώπη και την Αμερική αναζητούν την ειρήνη από φόβο Θεού και για τη δόξα του Θεού ή λόγω της πιο εύκολης εξαγοράς της αδικίας; Αν είναι αυτό το τελευταίο, που από ότι φαίνεται είναι, τότε δε θα φανεί παράξενο αν τους δοθεί ο πόλεμος αντί της ειρήνης.
Αν οι άνθρωποι ζητούσαν την ειρήνη προς δόξαν Θεού, αναμφισβήτητα θα την ελάμβαναν, και τέτοια ειρήνη δεν θα τους την αφαιρούσε κανείς πια. Αλλά, ακούσατε εσείς, από οποιαδήποτε άλλη πλευρά δέσμευση, από αυτούς που ζητούν την ειρήνη, ότι την ειρήνη θα χρησιμοποιήσουν προς δόξαν Θεού και προς την διόρθωση του χαρακτήρα τους;
Μακάριος θα είναι εκείνος ο άρχοντας που θα γνωρίζει την Αλήθεια και που εγκαίρως θα καλέσει το λαό του σε μετάνοια ενώπιον του Ζώντος Θεού. Μακάριος θα είναι εκείνος ο λαός που εγκαίρως θα αφοπλιστεί από τις αμαρτίες του όπως και από τα όπλα ενάντια στο Θεό. Κανένα κακό δεν πρόκειται να συμβεί σ’ αυτό το λαό. Μα όσο αφοπλισμένος κι αν είναι από τα όπλα του πολέμου θα ζει με ασφάλεια, επειδή ο Παντοδύναμος θα τον προστατεύει υπό την ακαταμάχητη δεξιά Του. Ακόμα κι αν δεν διαθέτει ούτε ένα ξίφος, ο εχθρός θα είναι αδύναμος μπροστά του και δεν θα μπορέσει να περάσει τα σύνορά του, επειδή δεν θα το επιτρέψει ο Κύριος των Δυνάμεων. Μα ακόμα κι αν οι εχθροί εισβάλουν από τα σύνορά του στη χώρα του, θα ανοίξουν τον τάφο τους. Μακάριος εκείνος ο λαός που αφοπλισμένος από την αμαρτία πρώτος θα αφοπλιστεί και από τα στρατιωτικά όπλα. Τέτοιος λαός θα έχει μεγάλη αποστολή στον κόσμο. Και θα αποτελέσει το φως των λαών. Και θα τον δοξάσει ο Κύριος Θεός με δόξα ανείδωτη και θα τον ευλογήσει με την αιώνια ευλογία Του.»
Ουδέποτε υπήρξε στην Εκκλησία απουσία πατερικών μορφών. Όπως σε κάθε εποχή, και στους σύγχρονους χρόνους αναδείχνονται Πατέρες και διδάσκαλοι. Μια τέτοια σύγχρονη πατερική μορφή υπήρξε και ο Σέρβος νεοφανής άγιος Νικόλαος (Βελιμίροβιτς), επίσκοπος Ζίτσης και Αχρίδος, ο οποίος έλαβε την προσωνυμία «ο Σέρβος Χρυσόστομος», λόγω της ρητορικής του δεινότητας και των αγώνων του για την μόνη σώζουσα ορθόδοξη πίστη.
Γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1880 στο χωριό Λέλιτς της Νότιας Σερβίας από φτωχούς, πολύτεκνους και ευσεβείς γονείς. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στη Ιερά Μονή Τσέλιε. Από μικρό παιδί έδειξε μια ασυνήθιστη αγάπη για την Εκκλησία και κλίση για την αρετή και την προσευχή. Απομονώνονταν συχνά και προσεύχονταν με τις ώρες. Μετά την εγκύκλιο μόρφωσή του εισήχθη στην Ιερατική Σχολή του Αγίου Σάββα στο Βελιγράδι. Εκεί έδειξε ιδιαίτερη επιμέλεια στις σπουδές του, ώστε το Πατριαρχείο της Σερβίας, εκτιμώντας την φιλομάθειά του και το ήθος του, τον έστειλε με υποτροφία για ανώτερες σπουδές στην Ελβετία, την Γερμανία και την Αγγλία. Έμαθε επίσης άριστα επτά γλώσσες.
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
Παράλληλα με τις σπουδές του καλλιέργησε και την πνευματική του πρόοδο. Πίστευε ακράδαντα στο Θεό και φλέγονταν από πόθο να υπηρετήσει την Εκκλησία. Μελετούσε με πάθος τους Πατέρες και την ορθόδοξη θεολογία. Το 1908 υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης διδακτορική διατριβή με θέμα: «Η πίστη στην Ανάσταση του Χριστού, ως θεμελιώδες δόγμα της αποστολικής Εκκλησίας». Ακολούθως σπούδασε το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και υπέβαλε άλλη διατριβή στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης σχετικά με τη φιλοσοφία του Μπέρκλεϋ.
Το 1909 επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου όμως αρρώστησε βαριά από δυσεντερία και λίγο έλειψε να πεθάνει. Όταν ανάρρωσε πήρε την απόφαση να γίνει μοναχός στη Ιερά Μονή Ρακόβιτσα και στη συνέχεια χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Αργότερα διορίστηκε καθηγητής στην Ιερατική Σχολή του Αγίου Σάββα στο Βελιγράδι και συνάμα ορίστηκε ιεροκήρυκας στην σερβική πρωτεύουσα. Εν τω μεταξύ είχε ξεσπάσει ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος, κατά τη διάρκεια του οποίου επέδειξε σπουδαίο φιλανθρωπικό έργο στον δοκιμαζόμενο σερβικό λαό. Στα 1915 στάλθηκε στην Αγγλία και στις Η.Π.Α. για να ζητήσει βοήθεια από τους Σέρβους μετανάστες για τους πεινασμένους της Σερβίας.
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
Το 1919 εξελέγη Επίσκοπος Ζίτσης και δύο χρόνια αργότερα μετατέθηκε στην ιστορική Επισκοπή της Αχρίδος. Η επισκοπική του διακονία σημαδεύτηκε από υποδειγματική ποιμανατορία. Λειτουργούσε με κατάνυξη και κήρυττε με φλογερό πάθος. Ήταν ιδιαίτερα χαρισματικός ρήτορας, ο οποίος σαγήνευε τους πολυπληθείς ακροατές των κηρυγμάτων του. Εργάστηκε άοκνα για την πνευματική αφύπνιση του ιερού κλήρου και για την ανέγερση ναών και μοναστηριών. Παράλληλα άσκησε ένα αξιοθαύμαστο φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο, με την σύσταση ιδρυμάτων, όπως ορφανοτροφείων, όπου έβρισκαν καταφύγιο χιλιάδες ορφανά και εγκαταλειμμένα παιδιά. Ήταν πολύ αγαπητός από το λαό του, τον οποίο θεωρούσε πνευματικό του πατέρα και προστάτη του.
Παρ’ όλο τον φόρτο της ποιμαντικής του διακονίας ασκούνταν και ό ίδιος στην αρετή και την πνευματική πρόοδο, προσευχόταν, νήστευε, αγρυπνούσε. Θαύμαζε τον αγιορείτικο μοναχισμό και φρόντιζε να έρχεται συχνά στο Άγιο Όρος για πνευματικό ανεφοδιασμό. Επισκεπτόταν συνήθως την Ιερά Μονή Παντελεήμονος, όπου συνδέθηκε με τον όσιο Σιλουανό (+1938), του οποίου θαύμαζε την αγία βιωτή. Εκεί γνώρισε και τον Γέροντα Σωφρόνιο (+1993).
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
Ο άγιος Νικόλαος υπήρξε σπουδαίος εκκλησιαστικός συγγραφέας πληθώρας αξιόλογων έργων, τα οποία εξέδωσε σε είκοσι τόμους. Τα διακρίνει η βαθειά του ορθόδοξη θεολογική σκέψη, η ποιητικότητα, η γλαφυρότητα και ακρίβεια. Το σημαντικότερο σύγγραμμά του είναι ο «Πρόλογος της Αχρίδος», συνοπτικά συναξάρια αγίων όλων των ημερών του έτους, με σχόλια και πνευματικές νουθεσίες. Συνέθεσε επίσης πολλά ποιήματα, εκκλησιαστικούς ύμνους και ακολουθίες. Ακόμα άφησε περισσότερες από τριακόσιες επιστολές – απαντήσεις σε δύσκολα ποιμαντικά προβλήματα, τα οποία του υπέβαλλαν οι πιστοί. Είναι δε τέτοια η συγγραφική του καλλιέπεια ώστε ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς είχε πει για τον άγιο Νικόλαο πως «Ας με συγχωρέσει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αλλά ο Νικόλαος τον ξεπέρασε»!
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς
Ήταν ακραιφνής ορθόδοξος. Βαδίζοντας στα βήματα των αγίων Πατέρων της Ορθοδοξίας, είχε τη βεβαιότητα και διακήρυττε ότι Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μοναδική και αληθινή Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού και πως έξω από αυτή υπάρχει το σχίσμα και η αίρεση. Μελέτησε όσο ολίγοι τον δυτικό χριστιανισμό, τον παπισμό και τις πολυάριθμες ομάδες του κατακερματισμένου προτεσταντισμού και πείστηκε ότι αυτός βρίσκεται σε τρομερές πλάνες, οι οποίες δεν αφήνουν περιθώρια για να έχει την παραμικρή εκκλησιαστική υπόσταση Το 1930 έλαβε μέρος στην Πανορθόδοξη Προσυνοδική Διάσκεψη στη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος, όπου εξέφρασε με σαφήνεια την προσήλωσή του στην Ορθοδοξία και διατράνωσε την αντίθεσή του στα πρώιμα τότε ανοίγματα των ορθοδόξων προς τους αιρετικούς και το κοσμικό φρόνημα. Το 1937 κατάγγειλε με σφοδρότητα τη συμφωνία Γιουγκοσλαβίας και Βατικανού, με την οποία θα γινόταν η χώρα του πεδίο ιεραποστολής των αιρετικών παπικών. Κατόρθωσε να ματαιώσει την υπογραφή της, αλλά όχι και την γενοκτονία, η οποία επακολούθησε λίγα χρόνια μετά το (1941-45), περισσότεροι από 880.000 Σέρβοι ορθόδοξοι βρήκαν τραγικό θάνατο από τους παπικούς Κροάτες Ουστάσι, όταν αρνήθηκαν τον βίαιο εκλατινισμό τους, με την καθοδήγηση του παπικού «κλήρου» και κύρια του «αρχιεπισκόπου» του Ζάγκρεμπ Α. Στέπινατς (νυν παπικού αγίου!) και την προτροπή του Βατικανού!
Ο άγιος Νικόλαος είχε μελετήσει σε βάθος και την ευρωπαϊκή φιλοσοφία και ιστορία, διαπιστώνοντας την πνευματική γύμνια του ευρωπαίου ανθρώπου, η οποία οφείλεται στην αλλοίωση του χριστιανικού μηνύματος από τον παπισμό και τον προτεσταντισμό. Παρατήρησε την ραγδαία και προκλητική αποβολή της χριστιανικής κληρονομιάς και την υιοθέτηση μιας παράδοξης ειδωλολατρίας, της λατρείας του ανθρώπου και ό,τι έχει σχέση με την υλιστική και ηδονιστική απόλαυσή του. Γι’ αυτό αποκάλεσε την Ευρώπη «Λευκή Δαιμονία». Πρόβλεψε δε πως η πανίσχυρη Ευρώπη σύντομα θα γίνει συντρίμμια, λόγω αυτών των επιλογών της. Διαπίστωσε πως «Ο Χριστός απομακρύνθηκε από την Ευρώπη, όπως άλλοτε από την χώρα των Γαδαρηνών, μετά από αίτημα των κατοίκων της».
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στο δοκιμαζόμενο λαό του. Όρθωσε με ηρωισμό το ανάστημά του στους βαρβάρους και απάνθρωπους φασίστες και ναζιστές κατακτητές. Διαμαρτυρήθηκε με παρρησία εναντίον των μαζικών εκτελέσεων στο Κράλιεβο. Κατάγγειλε με σφοδρότητα την υποκρισία των δυτικών χριστιανικών (υποτίθεται) κρατών, ιδιαίτερα για την αδιαφορία και την δικαιολόγηση της φοβερής γενοκτονίας των 880.000 νεκρών Σέρβων Ορθοδόξων από τους φασίστες παπικούς Κροάτες Ουστάσι. Είναι ο πρώτος που θα τους ανακηρύξει Νεομάρτυρες και θα συνθέσει υπέροχη Ακολουθία προς τιμήν τους.
Για την πατριωτική και αντιστασιακή του δράση το 1941 συνελήφθη και οδηγήθηκε στις φυλακές Νταχάου, μαζί με τον μαρτυρικό Σέρβο Πατριάρχη Γαβριήλ, για τρία φρικτά χρόνια. Απελευθερώθηκε στις 8 Μαΐου 1945 από τους συμμάχους. Αλλά και πάλι δεν βρήκε ησυχία και ελευθερία να ασκήσει τα ποιμαντικά του καθήκοντα. Το άθεο και απάνθρωπο μαρξιστικό καθεστώς, που εγκαθιδρύθηκε στην Γιουγκοσλαβία, πρώτο του μέλημα ήταν ο διωγμός της Εκκλησίας και γενικά κάθε θρησκευτικής πίστεως και εκδήλωσης. Ο άγιος Νικόλαος στοχοποιήθηκε από τους κομμουνιστές, τον οποίο χαρακτήρισαν «εχθρό του λαού», αυτόν τον μεγάλο ανθρωπιστή, ο οποίος διέσωσε χιλιάδες ανθρώπους στα χρόνια της κατοχής και επέδειξε πρωτοφανή πατριωτικό φρόνημα!
Έτσι εξαναγκάστηκε να ξενιτευτεί. Το 1946 μετέβη στην Αμερική, όπου αναδείχθηκε σπουδαίος ποιμένας, διδάσκαλος, καθηγητής, κήρυκας, ομολογητής και όσιος στο Νέο Κόσμο. Απέβη ένας φλογερός απόστολος της Ορθοδοξίας στην αμερικανική ήπειρο, σε μια εποχή, που έκανε την εμφάνισή του ο πρώιμος οικουμενισμός, ο οποίος σχετικοποιεί την Ορθοδοξία μας. Διορίστηκε καθηγητής στην σερβική Ιερατική Σχολή της Λίμπερτυβιλ (Ιλλινόις), στην Θεολογική Ακαδημία Αγίου Βλαδίμηρου και στις Ιερατικές Σχολές της Τζόρντανβιλ (Νέας Υόρκη) και Αγίου Τύχωνος (Πενσυλβανία).
Όντας καθηγητής στην Σχολή του Αγίου Τύχωνος, κοιμήθηκε ξαφνικά, ενώ ετοιμαζόταν να τελέσει τη Θεία Λειτουργία στις 5 Μαρτίου 1956. Η επίσημη αγιοκατάταξή του έγινε το Μάιο του 2003 από τη Σερβική Εκκλησία και η μνήμη του ορίστηκε να εορτάζεται στις 5 Μαρτίου, την ημέρα της οσιακής κοιμήσεώς του.
Το ιερό Λείψανο του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, στην Ιερά Μονή Λέλιτς
