Αρχική Blog Σελίδα 137

Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών Eυφροσύνου του μαγείρου (11 Σεπτεμβρίου)

Όσιος Ευφρόσυνος

Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών Eυφροσύνου του μαγείρου

Ήνεγκε παν δύσοιστον ευψύχως βάρος,
Θείας ο Eυφρόσυνος ηδονής χάριν.

Όσιος Ευφρόσυνος

Oύτος εγεννήθη από αγροίκους και χωρικούς γονείς. Kαι ανατραφείς με ιδιωτικήν και απαίδευτον ανατροφήν, ύστερον απήλθεν εις Mοναστήριον. Kαι ενδυθείς το μοναχικόν σχήμα, έγινεν υπηρέτης των Mοναχών. Eπειδή δε εκαταγίνετο πάντοτε εις το μαγειρείον ως άγροικος, εκαταφρονείτο από όλους τους Mοναχούς και επεριπαίζετο. Πλην υπέφερεν ο μακάριος όλας τας καταφρονήσεις με γενναιότητα καρδίας και σύνεσιν, και με ησυχίαν του λογισμού, χωρίς να ταράττεται όλως. Διότι, αγκαλά και ήτον ιδιώτης κατά τον λόγον, όμως δεν ήτον ιδιώτης και κατά την γνώσιν. Kαθώς τούτο θέλει αποδείξει καθαρά το εξής ρηθησόμενον. Eις το Mοναστήριον γαρ εκείνο, οπού ευρίσκετο ο αοίδιμος ούτος Eυφρόσυνος, εκεί ήτον και ένας Iερεύς φίλος του Θεού, όστις επαρακάλει προθύμως διά να του φανερώση ο Θεός τα αγαθά, οπού μέλλουν να απολαύσουν οι αγαπώντες αυτόν.

Mίαν νύκτα λοιπόν, κοιμωμένου του Iερέως, εφάνη εις τον ύπνον του, ότι ευρέθη μέσα εις ένα περιβόλι, και έβλεπε τα εκεί ευρισκόμενα πανευφρόσυνα αγαθά με θάμβος και έκστασιν. Eκεί δε είδε και τον ανωτέρω μάγειρον του Mοναστηρίου Eυφρόσυνον, όστις εστέκετο εις το μέσον του περιβολίου, και απελάμβανε τα διάφορα αγαθά εκείνα. Πλησιάσας λοιπόν εις αυτόν, ερώτα διά να μάθη, ποίον άραγε είναι το περιβόλι εκείνο! και πώς αυτός ευρέθη εις αυτό! O δε Eυφρόσυνος, το περιβόλιον, απεκρίθη, τούτο, είναι η κατοικία των του Θεού εκλεκτών1. Eγώ δε διά την πολλήν αγαθότητα του Θεού μου, εσυγχωρήθηκα να ευρίσκωμαι εδώ. Kαι ο Iερεύς του λέγει. Kαι τι άραγε κάμνεις εις τούτο το περιβόλι; O Eυφρόσυνος απεκρίθη. Eγώ εξουσιάζωντας όλα όσα βλέπεις εδώ, χαίρω και ευφραίνομαι εις την τούτων θεωρίαν και απόλαυσιν.

O δε Iερεύς, δύνασαι, του είπε, να μοι δώσης κανένα από τα αγαθά ταύτα; O Eυφρόσυνος απεκρίθη, ναι, θέλεις λάβης από αυτά με την χάριν του Θεού μου. Tότε ο Iερεύς τού έδειξε μήλα τινα, και εζήτει να του δώση από αυτά. Λαβών δε μερικά μήλα ο Eυφρόσυνος, έβαλεν αυτά εις το επανωφόρι του Iερέως, ειπών. Iδού κατατρύφησον τα μήλα, τα οποία εζήτησας. Eπειδή δε το σήμαντρον εκτύπησε διά να σηκωθούν οι Πατέρες εις τον Όρθρον, εξύπνισεν ο Iερεύς. Kαι εις καιρόν οπού ενόμιζεν, ότι η οπτασία, οπού έβλεπεν, ήτον όνειρον, απλώσας την χείρα του εις το επανωφόρι του, ω του θαύματος! ευρήκε πραγματικώς τα μήλα. Kαι θαυμάσας διά την παράδοξον αυτών ευωδίαν, έμεινεν ακίνητος εις ώραν πολλήν.

Έπειτα πηγαίνωντας εις την Eκκλησίαν, και βλέπωντας εκεί στεκόμενον τον Eυφρόσυνον, επήρεν αυτόν εις παράμερον τόπον, και τον ώρκιζε διά να του ειπή, πού ήτον εκείνην την νύκτα. O δε Eυφρόσυνος, συγχώρησόν μοι, έλεγε, πάτερ. Eις κανένα μέρος δεν επήγα κατά την νύκτα ταύτην, ειμή τώρα ήλθον εις την ακολουθίαν. Kαι ο Iερεύς, διά τούτο, είπεν, εγώ πρότερον σε έδεσα με όρκους, διά να φανούν εις όλους τα μεγαλεία του Θεού, και εσύ δεν πείθεσαι να φανερώσης την αλήθειαν; Tότε ο ταπεινόφρων Eυφρόσυνος, απεκρίθη. Eκεί, πάτερ, ήμουν, όπου είναι τα αγαθά, οπού μέλλουν να κληρονομήσουν οι αγαπώντες τον Θεόν, τα οποία και συ προ πολλών χρόνων εζήτεις να ιδής. Eκεί είδες και εμένα απολαμβάνοντα τα του περιβολίου εκείνου αγαθά. Διότι θέλωντας ο Kύριος να πληροφορήση την αγιωσύνην σου περί των ζητουμένων αγαθών των δικαίων, ενήργησε δι’ εμού του ευτελούς τοιούτον θαυμάσιον. O δε Iερεύς, και τι μοι, πάτερ Eυφρόσυνε, είπε, τι μοι έδωκας εκ των αγαθών του περιβολίου; O Eυφρόσυνος απεκρίνατο, Tα ωραία και ευωδέστατα μήλα, τα οποία τώρα έβαλες εις την κλίνην σου. Όμως πάτερ συγχώρησον, ότι σκώληξ εγώ ειμι και ουκ άνθρωπος. Tότε ο Iερεύς εδιηγήθη εις όλους τους αδελφούς την οπτασίαν, οπού είδε. Kαι διά μέσου αυτής επαρακίνησεν όλους εις θαυμασμόν και έκπληξιν, και εις ζήλον του καλού και της αρετής. O δε μακάριος Eυφρόσυνος φεύγων την δόξαν των ανθρώπων, κρυφίως ανεχώρησεν από το Mοναστήριον. Kαι εμάκρυνε φυγαδεύων, μείνας αγνώριστος παντελώς. Πολλοί δε ασθενείς τρώγοντες εκ των μήλων εκείνων, ιατρεύθησαν από τας ασθενείας των2.

Σημειώσεις

1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι (καθώς εις πολλά μέρη λέγει ο θείος Γρηγόριος ο Διάλογος εν τη τετραβίβλω αυτού, ένθα περί πολλών Aγίων ιστορεί) τα αγαθά οπού έχουν να απολαύσουν οι αγαπώντες τον Θεόν, υπερβαίνουσι κάθε είδος και σχήμα. Kαι ουδεμίαν ομοιότητα έχουν με τα γήινα ταύτα αγαθά. Όθεν είπεν ο Παύλος «ά οφθαλμός ουκ είδε, και ούς ουκ ήκουσε, και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη, α ητοίμασεν ο Θεός τοις αγαπώσιν αυτόν» (A΄ Kορ. β΄, 9). Πλην συγκαταβαίνων ο Θεός εις την ασθένειαν των ανθρώπων, πολλάκις σχηματίζει αυτά διά της χάριτος και δυνάμεώς του, με τα γήινα ταύτα αγαθά. Oίον με παραδείσους, με άνθη, με μήλα, με φώτα αισθητά, και με άλλα όμοια. Ένα μεν, ίνα με αυτά παρηγορήση οπωσούν τον πόθον των ανθρώπων. Kαι άλλο δε, ίνα διά των αισθητών και φαινομένων αγαθών, αναβιβάση την διάνοιαν αυτών εις την θεωρίαν και έννοιαν των νοητών εκείνων και αοράτων αγαθών, α εν ουρανοίς οι δίκαιοι απολαύσουσιν.

2. Όρα εις το β΄ βιβλίον του Eυεργετινού, υποθέσει α΄, σελ. 318, το περί του Aγίου Eυφροσύνου τούτου διήγημα μετά παραλλαγής αναφερόμενον.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Μνήμη της Aγίας Mάρτυρος Ίας (11 Σεπτεμβρίου)

Μαρτύριο Αγίας Ίας. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β'

Μνήμη της Aγίας Mάρτυρος Ίας

Oσμήν μύρων έπνευσεν η μάρτυς Ία,
Eρυθροβαφών αιμάτων ατμοπνόων.

Μαρτύριο Αγίας Ίας. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β’

Aύτη η Aγία, γερόντισσα ούσα κατά την ηλικίαν, επιάσθη σκλάβα από τους Πέρσας, ομού με εννέα χιλιάδας Xριστιανούς, οι οποίοι ετιμωρήθησαν διαφόρως. Mαζί δε με αυτούς παρεστάθη και η Aγία έμπροσθεν των αρχιμάγων1 του βασιλέως της Περσίας, και ετιμωρήθη με διάφορα βάσανα, ύστερον δε απεκεφαλίσθη. Άδεται δε φήμη, ότι μετά την αποτομήν της ιεράς της κεφαλής, η γη εκείνη, οπού εδέχθη το αίμα της, εφούσκωσε και υψώθη εις όγκον πολύν. Oι δε δήμιοι οι ταύτην βασανίσαντες, παρελύθησαν. Kαι ο ήλιος, εσκότισε το φως του. Kαι ο περιέχων αήρ, εγέμωσεν από ευωδίαν γλυκυτάτην και άρρητον. Oύτω γαρ δοξάζει ο Θεός τους αυτόν δοξάζοντας.

Σημείωση

1. Mάγους εσυνείθιζον να ονομάζουν οι Πέρσαι τους τα στοιχεία θεοποιούντας, ως λέγει ο Θεοδώρητος εν κεφ. λη΄, του πέμπτου βιβλίου της Eκκλησιαστικής Iστορίας. Όθεν ακολούθως οι πρώτοι και αρχηγοί των τοιούτων μάγων, αρχιμάγοι ελέγοντο.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (παρά την Πλατανιστάσα): Πανήγυρις της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου 2023)

Ο Τίμιος Σταυρός, Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Αγιασμάτι, Πλατανιστάσα

Φέρεται στη γνώση των ευσεβών χριστιανών ότιμε την ευκαιρία της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, στην Ιερά Μονή του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) θα τελεστούν οι πιο κάτω ακολουθίες:

  • Τετάρτη, 13 Σεπτεμβρίου
    • 6:30 μ.μ.: Πανηγυρικός εσπερινός της εορτής.
  • Πέμπτη, 14 Σεπτεμβρίου
    • 7:00 π.μ.: Πανηγυρική Θεία Λειτουργία προϊσταμένου του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κΝεοφύτου.

Ιερός Ναός Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνος (Περιστερώνα Μόρφου): Πανήγυρις της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού (Πανήγυρις Κάτω Ζώδιας, 14 Σεπτεμβρίου 2023)

Ο Τίμιος Σταυρός της Κάτω Ζώδιας
Ο Τίμιος Σταυρός της Κάτω Ζώδιας

Φέρεται στη γνώση των ευσεβών χριστιανών ότιμε την ευκαιρία της πανηγύρεως της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού (κατά την οποία πανηγυρίζει στην προσφυγιά η κατεχόμενη από τους Τούρκους κοινότητα Κάτω Ζώδιας, της μητροπολιτικής περιφέρειας Μόρφου), στον Ιερό Ναό Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνος (Περιστερώνα Μόρφου) θα τελεστούν οι πιο κάτω ακολουθίες:

  • Τετάρτη, 13 Σεπτεμβρίου
    • 6:00 μ.μ.: Πανηγυρικός εσπερινός της εορτής προϊσταμένου του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου. Μετά το πέρας του εσπερινού θα ακολουθήσει κέρασμα στο αρχονταρίκι του ιερού ναού.
  • Πέμπτη, 14 Σεπτεμβρίου
    • 6:30 π.μ.: Πανηγυρική Θεία Λειτουργία προϊσταμένου του Πανοσιολογιωτάτου Πρωτοσυγκέλλου Αρχιμανδρίτου Φωτίου Ιωακείμ.
    • 6:00 μ.μ.: Παράκληση και Χαιρετισμοί προς τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό στο Ιερό Παρεκκλήσιο του Αγίου Νικηφόρου του Λεπρού και του Οσίου Ευμενίου του Νέου.

Κατά τη διάρκεια των ακολουθιών του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας θα εκτίθεται προς προσκύνηση ο Τίμιος Σταυρός της Κάτω Ζώδιας.

Ο Τίμιος Σταυρός της Κάτω Ζώδιας
Φωτογραφία από την λιτάνευση του Τιμίου Σταυρού της Κάτω Ζώδιας (13/09/2017)
Τίμιος Σταυρός, Κάτω Ζώδια. Άποψη από βόρεια
Αριστερά: Ιερός Ναός Αρχαγγέλου (Πάνω Ζώδια). Δεξιά: Ιερός Ναός Τιμίου Σταυρού (Κάτω Ζώδια)

Διαβάστε:

Ζώδια ή Ζώδκια

Ζώδκια – Ποίημα Ταξίαρχου Στυλιανού Πετάση (εκ της ιστορικής κώμης της Κυθρέας)

Συνοικισμός Λατσιών – Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Νικήτα: Πανήγυρις Αγίου Νικήτα (15 Σεπτεμβρίου 2023)

Η προσκυνηματική εικόνα του αγίου μεγαλομάρτυρος Νικήτα

Φέρεται στη γνώση των ευσεβών χριστιανών ότιμε την ευκαιρία της πανηγύρεως του Αγίου Νικήτα (κατά την οποία πανηγυρίζει στην προσφυγιά η κατεχόμενη από τους Τούρκους κοινότητα Νικήτας, της μητροπολιτικής περιφέρειας Μόρφου), στο προσφυγικό παρεκκλήσιο του Αγίου Νικήτα στον συνοικισμό Λατσιών θα τελεστούν οι πιο κάτω ακολουθίες:

  • Πέμπτη, 14 Σεπτεμβρίου
    • 6:00 μ.μ.: Πανηγυρικός Εσπερινός της εορτής προϊσταμένου του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Ιακώβου Καλογήρου.
  • Παρασκευή, 15 Σεπτεμβρίου
    • 6:30 π.μ.: Πανηγυρικός Όρθρος και Θεία Λειτουργία της εορτής προϊσταμένου του Πανοσιολογιωτάτου Πρωτοσυγκέλλου Αρχιμανδρίτου Φωτίου Ιωακείμ.

Κατά τη διάρκεια των ακολουθιών του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας θα εκτίθεται προς προσκύνηση τεμάχιο λειψάνου του Αγίου Νικήτα.

Πανήγυρις και Κατάθεση Θεμελίου Λίθου στον υπό ανέγερση ιερό ναό Αγίου Αυξιβίου Α΄ Επισκόπου Σόλων στον Αστρομερίτη (17 Σεπτεμβρίου 2023)

Ενημερώνουμε τους πιστούς ότι έχει καθορισθεί η Κυριακή 17η Σεπτεμβρίου 2023 ως ημέρα κατάθεσης του Θεμέλιου Λίθου του ιερού ναού αγίου Αυξιβίου Α’ Επισκόπου Σόλων του Θαυματουργού, πολιούχου αγίου της ακριτικής κωμόπολης του Αστρομερίτη.

Τόσο ο εσπερινός της εορτής του Αγίου όσο και η Θεία Λειτουργία θα τελεσθούν στον χώρο ανέγερσης του νέου ναού (Εσπερινός 6:00 μ.μ., Όρθρος και Θεία Λειτουργία 6:15 π.μ.), όπου θα γίνει και η καθιερωμένη πανήγυρις (σημείωση: ο Όρθρος, η Θεία Λειτουργία και η Κατάθεση του Θεμελίου Λίθου θα μεταδοθούν σε ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση από το 4Ε και το κανάλι της Μητροπόλεως Μόρφου ΟΜΙΛΙΕΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΜΟΡΦΟΥ στο youtube). Καλούνται όσοι τιμούν τον Άγιο να παρευρεθούν στους εορτασμούς. Όσοι επιθυμούν να καταγραφούν στον κατάλογο των Θεμελιωτών ο οποίος θα κατατεθεί μαζί με τον Θεμέλιο Λίθο προτρέπονται όπως προχωρήσουν στην εισφορά των χιλίων ευρώ το συντομώτερο δυνατό, με τελευταία ημερομηνία την 10η Σεπτεμβρίου 2023. Ονομαστικός κατάλογος όλων των εισφοροδοτών θα κατατεθεί επίσης την ημέρα εκείνη, και όλοι όσοι εισέφεραν, ή θα εισφέρουν στο μέλλον για τον ιερό αυτό σκοπό, θα μνημονεύονται πάντοτε ως κτήτορες.

Τράπεζα Κύπρου: 357 028 031 748

NAME OF ACCOUNT: ANEGERTIKI EPITROPI IEROU NAOU AGIOU AVXIVIOU

SWIFT CODE: BCYPCY2N

IBAN: CY07 0020 0195 0000 3570 2803 1748

***

Ελληνική Τράπεζα: 161 01 G43637 01

NAME OF ACCOUNT: NEOS IEROS NAOS AGIOU AVXIVIOU ASTROMERITI

SWIFT CODE: HEBACY2N

IBAN: CY65 0050 0161 0001 6101 G436 3701

Για την κατάθεση να ενημερώνεται ο πρόεδρος της Ανεγερτικής π. Νεκτάριος, στο τηλέφωνο 99 405 950, ο οποίος θα ενημερώνει με την σειρά του τον ταμία για έκδοση απόδειξης.

Ο Άγιος Αυξίβιος Α΄ Επίσκοπος Σόλων

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Ερχόμενοι από Λευκωσία φτάνοντας στον Αστρομερίτη προχωρούμε ευθεία περνώντας τα μόνα φώτα τροχαίας στην διασταύρωση με τον δρόμο προς το Τρόοδος. Περίπου στα 500 μέτρα, στρίβουμε δεξιά, και ο χώρος ανέγερσης του ναού ευρίσκεται σε απόσταση περίπου 300 μέτρων από την διασταύρωση.

Ερχόμενοι από Τρόοδος και φτάνοντας στον Αστρομερίτη, στρίβουμε αριστερά στα φώτα τροχαίας, και περίπου στα 500 μέτρα στρίβουμε δεξιά ως ανωτέρω.

Άλωνα: Εγκαίνια έκθεσης φωτογραφιών της εκκλησίας της Παναγίας Κανακαριάς από το αρχείο του Πανεπιστημίου του Harvard που λήφθηκαν το 1970 μετά την ολοκλήρωση της συντήρησής της (17 Σεπτεμβρίου 2023)

 

Το ψηφιδωτό του Αποστόλου Ανδρέα από την εκκλησία της Παναγίας Κανακαριάς. Ο επαναπατρισμός της Ιστορίας

Της Μαρίας Παφίτη

Το ψηφιδωτό του Αποστόλου Ανδρέα μετά την αποκατάστασή του τον Απρίλιο του 2018

Το ψηφιδωτό της Παναγίας Κανακαριάς έχει τεράστια σημασία, όχι μόνο για τον χριστιανικό κόσμο, αλλά για την παγκόσμια ιστορία της τέχνης και πολιτιστική κληρονομιά, διότι είναι ένα από τα ελάχιστα έργα που διέφυγαν της εικονομαχίας (726-843 μ.Χ.).

Έπειτα από τέσσερρεις και πλέον δεκαετίες, το κλεμμένο ψηφιδωτό του Αποστόλου Ανδρέα, το οποίο αποτελούσε μέρος της ψηφιδωτής σύνθεσης που κοσμούσε το ιερό βήμα της εκκλησίας Παναγίας Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη της Καρπασίας, επέστρεψε στη χώρα όπου ανήκει και αποκαλύφθηκε στα μάτια των νόμιμων ιδιοκτητών του για πρώτη φορά τη Δευτέρα, 23 Απριλίου 2018, σε επίσημη τελετή που πραγματοποιήθηκε στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου. Στη συνέχεια, το σπάραγμα του Αποστόλου Ανδρέα μεταφέρθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο, όπου μπορούν πλέον να το θαυμάσουν Κύπριοι και ξένοι επισκέπτες. Με αφορμή τον επαναπατρισμό του παρόντος ψηφιδωτού, ανατρέχουμε στον παρελθόν, για να θυμηθούμε το χρονικό της κλοπής.

Ιστορία και σημασία του ψηφιδωτού

Ο ψηφιδωτός διάκοσμος της εκκλησίας της Κανακαριάς έδειχνε την Παναγία ένθρονη να κρατά τον Χριστό, όχι ως βρέφος, αλλά ως μικρό αγόρι, πλαισιούμενη από ένα διάζωμα το οποίο παρουσίαζε πορτρέτα των Αποστόλων μέσα σε μετάλλια. Το ψηφιδωτό χρονολογείται στον 6ον αιώνα μ.Χ. Συγκεκριμένα, ο Άγγλος Peter Megaw, ιστορικός Βυζαντινής Αρχιτεκτονικής, που διετέλεσε διευθυντής του Τμήματος Αρχαιοτήτων της Κύπρου (1935-1960), εξέφρασε την άποψη ότι τα ψηφιδωτά της Κανακαριάς εκτελέστηκαν από Κύπριους καλλιτέχνες την περίοδο 526-530 μ.Χ.

Η πιο εμπεριστατωμένη μελέτη για την εκκλησία της Παναγίας Κανακαριάς, καθώς και η συντήρηση του μνημείου πραγματοποιήθηκαν από τους A.H.S. «Peter» Megaw και E. J. W. Hawkins σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Harvard. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1970, έτος κατά το οποίο λήφθηκαν, επίσης, οι τελευταίες φωτογραφίες, που αποτελούν πολύτιμα τεκμήρια για την κατάσταση του ψηφιδωτού, αλλά και αδιάσειστες αποδείξεις για τη διεκδίκηση των σπαραγμάτων μετά τη σύλησή τους.

Το ψηφιδωτό της Παναγίας Κανακαριάς έχει τεράστια σημασία, όχι μόνο για τον χριστιανικό κόσμο, αλλά για την παγκόσμια ιστορία της τέχνης και πολιτιστική κληρονομιά, διότι είναι ένα από τα ελάχιστα έργα που διέφυγαν της εικονομαχίας (726-843 μ.Χ.). Μαζί με το ψηφιδωτό της Παναγίας Αγγελόκτιστης στο Κίτι, της Μεταμόρφωσης του Χριστού στο Σινά και αυτά της Ραβέννας, προσφέρουν σημαντικές μαρτυρίες για την απεικόνιση των θείων προσώπων κατά τη Βυζαντινή Εποχή πριν από τον 8ον αιώνα.

Σύληση

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, ορισμένοι κάτοικοι, συμπεριλαμβανομένου και του ιερέα που λειτουργούσε στην εκκλησία της Κανακαριάς, Πατέρα Αντώνιου Χριστοφόρου, παρέμειναν στο χωριό. Εκδιώχθηκαν, όμως, όλοι το 1976. Το 1979 υπήρξε μαρτυρία από Άγγλο επισκέπτη, σύμφωνα με την οποία τα ψηφιδωτά είχαν αφαιρεθεί από την αψίδα της βασιλικής της Κανακαριάς. Έπειτα από μερικά χρόνια, τα λεηλατημένα ψηφιδωτά άρχισαν να εμφανίζονται στην αγορά και, όχι πολύ αργότερα, αποκαλύφθηκε ότι ο άνθρωπος που οργάνωσε τη λεηλασία ήταν ο Τούρκος Aydin Dikmen (15.10.1937), ο οποίος ζούσε στο Μόναχο.

Σταδιακοί επαναπατρισμοί

1984: Τα πρώτα σπαράγματα του ψηφιδωτού της Κανακαριάς έφθασαν στην Κύπρο το 1984. Είχαν εντοπιστεί από τον Έλληνα έμπορο τέχνης Γιάννη Πετσόπουλο, όταν μαζί με τον Walter Hopps, διευθυντή της συλλογής Menil, επισκέφτηκαν τον Aydin Dikmen για να δουν τις τοιχογραφίες του Αγίου Θεμονιανού (που αγοράστηκαν από τη συλλογή Menil με ειδική συμφωνία κι επαναπατρίστηκαν στην Κύπρο το 2012). Τότε στάληκαν στην Κύπρο τέσσερα πορτρέτα αποστόλων, δύο εκ των οποίων, αυτά των Αγίων Βαρθολομαίου και Λουκά, ήταν αυθεντικά. Τα άλλα δύο, συμπεριλαμβανομένου του Αποστόλου Ανδρέα, αποδείχτηκε ότι ήταν αντίγραφα.

1991: Μετά τη δίκη της Ινδιανάπολης του 1989, η οποία έληξε νικηφόρα για την Εκκλησία και τη Δημοκρατία της Κύπρου κατά της Peg Goldberg, μας επιστράφηκαν τέσσερα ακόμη σπαράγματα. Έδειχναν το πάνω μέρος του σώματος του Χριστού, έναν αρχάγγελο και τους αποστόλους Ιάκωβο και Ματθαίο. H Peg Goldberg, που διατηρούσε γκαλερί στην Ινδιάνα, αγόρασε τα ψηφιδωτά μέσω του Ολλανδού αρχαιοκάπηλου Michel van Rijn για 1.080.000 δολάρια (350.000 δολάρια πήρε ο Dikmen και 650.000 δολάρια έλαβαν εξ ημίσεως ο van Rijn και ο Robert Fitzergald, δηλαδή ο άνθρωπος που σύστησε την Goldberg στον van Rijn). Στη συνέχεια η Goldberg τα προσέφερε για 20 εκατομμύρια δολάρια στο μουσείο J. Paul Getty στην Καλιφόρνια και τότε ακριβώς ήταν που έφτασαν οι πληροφορίες στην Κύπρο.

1997: Ο Michel van Rijn, που από μεγάλος αρχαιοκάπηλος άλλαξε κι έγινε τάχα πληροφοριοδότης, έδωσε στοιχεία για τον εντοπισμό και ανάκτηση του σπαράγματος που απεικονίζει τον Απόστολο Θαδδαίο.

2013: Το Εφετείο του Μονάχου αποφάσισε την επιστροφή στην Κύπρο 173 έργων τέχνης που βρίσκονταν στην κατοχή του Dikmen. Ανάμεσά τους ήταν και το ψηφιδωτό του Αποστόλου Θωμά.

2018: Το σημαντικότερο απ’ όλα τα πορτρέτα αποστόλων, λόγω της εξαιρετικής του εκτέλεσης και μοναδικότητας σε σχέση με τα υπόλοιπα, είναι αυτό του Αποστόλου Ανδρέα που επέστρεψε επίσημα στην Κύπρο στις 23 Απριλίου. Το 2014 ένας Ευρωπαίος συλλέκτης ζήτησε από την υπογράφουσα να μελετήσει τα έργα μιας συλλογής που είχε αγοράσει το 2010 από άλλη συλλέκτρια, τα στοιχεία της οποίας μας αποκάλυψε. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και το ψηφιδωτό του Αποστόλου Ανδρέα. Ο συλλέκτης αρχικά ξαφνιάστηκε όταν άκουσε ότι το ψηφιδωτό ήταν κλεμμένο από την Κύπρο.

Ενώ είχε κάνει έλεγχο για την προέλευσή του, δεν το εντόπισε ούτε στην Ιντερπόλ, ούτε στο Art Loss Register. Στη συνέχεια, εφόσον αντιλήφθηκε ότι δεν θα μπορούσε να αποκτήσει νόμιμη κυριότητά του, συμφώνησε να το επιστρέψει στην Εκκλησία της Κύπρου έναντι συμβολικού ποσού προς αποζημίωση των εξόδων για την περίοδο που το είχε στην κατοχή του.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο συλλέκτης δεν αγόρασε το ψηφιδωτό ούτε από τον κλέφτη, ούτε από συνεργούς του τελευταίου. Μια επιστολή, ημερομηνίας 27 Αυγούστου 1991, που έστειλε ο έμπορος τέχνης και αρχαιοκάπηλος Bob Hecht στον Τούρκο δημοσιογράφο Φzgen Acar αποκαλύπτει ότι ο Aydin Dikmen είχε ήδη πωλήσει το ψηφιδωτό του Αποστόλου Ανδρέα πριν από το 1991. Την αυθεντικότητα της επιστολής επιβεβαίωσε ο ίδιος ο Φzgen Acar, ο οποίος συνεχίζει να εργάζεται στην εφημερίδα Hurriyet.

Το συμβολικό ποσό της αποζημίωσης, συντήρησης, αλλά και μεταφοράς του ψηφιδωτού στην Κύπρο (σύνολο 64.000 ευρώ) πλήρωσαν εξ ημίσεως ο Δρ. Ανδρέας Πίττας και ο κος Ρόης Πογιατζής. Είναι ίσως μια από τις σπάνιες περιπτώσεις, αν όχι η μόνη, που η Κύπρος κατάφερε να ανακτήσει κλεμμένο έργο -και δη τόσο σημαντικό- με μηδενικό κόστος. Ούτε καν για τις νομικές υπηρεσίες δεν ξοδεύτηκαν χρήματα, αφού αυτές προσφέρθηκαν αφιλοκερδώς από τον δικηγόρο Μιχάλη Κορέλη.

Παρόλα τα παραπάνω υπήρξαν κάποιες φωνές αντίδρασης, οι οποίες αμφισβήτησαν τις κατευθείαν διαδικασίες που ακολουθήθηκαν, χωρίς να υπολογίζουν το ουσιαστικό αποτέλεσμα. Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη, αυτή του δικηγόρου Thomas Kline, ο οποίος είναι ο άνθρωπος που κέρδισε τη δίκη της Ινδιανάπολης.

Σε πρόσφατο μήνυμά του μας είπε ότι «η ικανότητά σας να ανακτήσετε τον (Απόστολο) Ανδρέα για μια σεμνή πληρωμή ευγένειας πρέπει να αξιολογηθεί στο πλαίσιο της αποφυγής δικαστικών διαμαχών, οι οποίες εμπεριέχουν επίσης κινδύνους απώλειας». Είναι πράγματι σημαντικό να θυμόμαστε ότι έχουν περάσει πέραν των σαράντα χρόνων από τότε που κλάπηκαν τα ψηφιδωτά και ότι μερικά από αυτά έχουν αλλάξει χέρια αρκετές φορές, κάτι που σημαίνει ότι δεν έχουμε εγγυήσεις για την επιτυχή κατάληξη όλων των νομικών μαχών, πόσω μάλλον με ανύπαρκτο κόστος, σε περίπτωση που επιλέγουμε αυτόν τον τρόπο διεκδίκησης.

Αν είναι να καταλήξουμε σε συμβιβασμό, όπως έγινε και σε άλλες περιπτώσεις, ας είναι ο πιο ανώδυνος, τόσο σε χρόνο, όσο και σε κόστος. Οι μόνοι με τους οποίους δεν θα πρέπει να πρέπει να συμφωνήσουμε σε συμβιβασμό είναι οπωσδήποτε οι ίδιοι οι αρχαιοκάπηλοι και οι συγκεκαλυμμένοι συνεργοί τους, οι οποίοι δυστυχώς συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται.

Πηγή άρθρου: https://simerini.sigmalive.com/article/2018/5/6/o-epanapatrismos-tes-istorias/

Ὁμιλία εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τῆς Κυριακῆς πρὸ τῆς Ὑψώσεως

Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ

«Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον,
ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν Μονογενῆ ἔδωκεν,
ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν, μὴ ἀπόληται,
ἀλλ’ ἔχει ζωὴν αἰώνιον.»
 

Ἡ σημερινὴ Κυριακή, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, εἶναι καὶ ὀνομάζεται Κυριακὴ πρὸ τῆς Ὑψώσεως, ἐπειδὴ προηγεῖται τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, δηλαδὴ τῆς 14ης  Σεπτεμβρίου. Καὶ ἡ Ἐκκλησία μας, γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσει, νὰ μᾶς καθοδηγήσει νὰ προετοιμαζόμαστε γιὰ τὶς μεγάλες Δεσποτικὲς Ἑορτές, ἀλλά, καὶ μετὰ τὸν ἑορτασμό τους, νὰ μὴν τὶς λησμονοῦμε, νὰ μὴ λησμονοῦμε τὶς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ, ποὺ μᾶς δόθηκαν μὲ τὰ ἑορταζόμενα γεγονότα ἀπὸ τὴν ἐπὶ γῆς ζωὴ τοῦ Σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, θέσπισε νὰ ἔχουμε Κυριακὴ πρὸ καὶ μετὰ τὶς ἑορτὲς αὐτές, ἀλλὰ καὶ προεόρτια καὶ μεθέορτα, μέχρι τὴ λεγόμενη ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς, ὁπότε κλείνει καὶ ὁ σχετικὸς ἑορταστικὸς κύκλος. Καὶ σ’ αὐτὲς τὶς περιόδους, σ’ αὐτὲς τὶς Κυριακές, καθόρισε ἡ Ἐκκλησία, οἱ ἅγιοι Πατέρες, νὰ διαβάζονται στὸν ναὸ οἱ ἁρμόδιες ἀποστολικὲς καὶ εὐαγγελικὲς περικοπές, ποὺ μᾶς βοηθοῦν νὰ μποῦμε στὸ πνεῦμα, στὴν κατανόηση τῶν κοσμοσωτηρίων γεγονότων, ποὺ ἑορτάζουμε.

Ἔτσι καὶ σήμερα, μόλις διαβάσαμε μία σύντομη μέν, ἀλλὰ γεμάτη πνευματικὸ βάθος καὶ ἅγια νοήματα εὐαγγελικὴ περικοπή, ποὺ ἀναφέρεται στὸ ἀπολυτρωτικὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ μας, κορυφαία πράξη τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε ἡ σταυρική Του θυσία. Κι αὐτό, γιατὶ ἡ ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως ποὺ ἐπίκειται, θεωρεῖται ὅπως ἡ Μεγάλη Παρασκευή, ἡ ἡμέρα τοῦ Πάθους τοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτὸ καὶ κατ᾽ αὐτὴ τὴν ἡμέρα τηροῦμε ἐπίσης αὐστηρὴ νηστεία. Ἡ περικοπὴ αὐτὴ περιέχεται στὸν σπουδαῖο ἐκεῖνο διάλογο, ποὺ εἶχε κάποια νύκτα ὁ Κύριος μὲ τὸν Νικόδημο, ποὺ ἀκριβῶς γι’ αὐτὸ τὸν διάλογο ὀνομάστηκε νυκτερινὸς μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι αὐτός, ποὺ μαζὶ μὲ τὸν Ἀριμαθαῖο Ἰωσὴφ ἐνταφίασαν τὸν Κύριο.

Τὸ πρῶτο μέρος τῆς περικοπῆς ἀναφέρει ἕνα γεγονὸς ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ποὺ ἦταν σύμβολο καὶ προτύπωση τῆς Σταύρωσης τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ συνδέσει τὴν ἡμέρα μὲ τὴν ἐπερχόμενη ἑορτὴ τῆς Ὕψωσης τοῦ Σταυροῦ. Ποιό εἶναι τὸ γεγονὸς αὐτό; Κατὰ τὴ δύσκολη ἐκείνη πορεία τῶν Ἰσραηλιτῶν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο πρὸς τὴ Γῆ τῆς Ἐπαγγγελίας, τὴν Παλαιστίνη, ποὺ διάρκεσε σαράντα χρόνια, μία ἀπὸ τὶς δοκιμασίες ποὺ ἐπέτρεψε ὁ Κύριος στοὺς ἀγνώμονες Ἑβραίους, γιὰ νὰ τοὺς τιμωρήσει νὰ μετανοήσουν, ἦταν κι αὐτή: Σ’ ἐκείνη τὴν ἐρημιὰ ἔστειλε δηλητηριώδη φίδια, ποὺ δάγκωναν καὶ θανάτωναν τοὺς ἀνθρώπους. Ὅταν μετανόησαν καὶ ταπεινώθηκαν οἱ σκληροτράχηλοι Ἰουδαῖοι, παρακάλεσε ὁ Μωυσῆς τὸν Κύριο νὰ τοὺς δείξει τρόπο νὰ σωθοῦν. Κι ὁ εὔσπλαγχνος Κύριος εἶπε στὸν Μωυσῆ καὶ κατασκεύασε ἕνα χάλκινο φίδι. Καὶ τοῦ εἶπε νὰ σταθεῖ σ’ ἕνα ψηλὸ σημεῖο καὶ νὰ πεῖ στοὺς Ἰουδαίους, ὅτι, ὅποιον δαγκώσουν τὰ φίδια, νὰ γυρίζει νὰ βλέπει τὸ χάλκινο φίδι, ποὺ θὰ κρατοῦσε ὁ Μωυσῆς ὑψωμένο ψηλά. Καὶ πράγματι, ὢ τοῦ θαύματος, ὅποιος στὴ συνέχεια ἔκανε ἔτσι, δὲν πέθαινε, ἀλλ’ ἀμέσως θεραπευόταν. Σὲ τοῦτο τὸ ἱστορικὸ γεγονός, πρῶτος ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας, ὅπως ἀκούσαμε στὴ σημερινὴ περικοπή, καὶ κατόπιν οἱ ἅγιοι Πατέρες, εἶδαν τὴν προτύπωση τοῦ Σταυρικοῦ Πάθους. Γιατί, πράγματι, ὅποιος ἀτενίσει μὲ πίστη τὸν Χριστό μας, ποὺ ἑκουσίως ὑψώθηκε στὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ, ὅπου μᾶς ἁγίασε καὶ ἔσωσε μὲ τὸ αἷμα Του, τὰ δηλητηριώδη φίδια τοῦ διαβόλου, τῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας δὲν τὸν θανατώνουν πιά! Γιατὶ μὲ τὴ μετάνοια καὶ ἐξομολόγησή μας, μὲ τὴ Χάρη τῆς ἀπολύτρωσης, ποὺ πήγασε ἀπὸ τὸ Σταυρικὸ Πάθος, λαμβάνουμε τὴ θεραπεία τῶν παθῶν, τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας! Δόξα τῇ ἁγίᾳ Σταυρώσει Σου· δόξα τοῖς ἀχράντοις Σου Πάθεσι, Κύριε!

Τὸ δεύτερο τμῆμα τῆς περικοπῆς μᾶς ἀποκαλύπτει τὸ βαθύτερο νόημα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου, τὸν ὕψιστο σκοπὸ τῆς ἔλευσής Του στὸν κόσμο. Αὐτό, ποὺ τονίζεται ἐδῶ μὲ ἔμφαση, εἶναι τὸ κίνητρο αὐτῆς τῆς θείας Οἰκονομίας, τῆς θεϊκῆς Συγκατάβασης: Ὁ Θεός, ὅπως εἶχε τὸ προαιώνιο σχέδιό Του γιὰ τὴ Δημιουργία ὅλου τοῦ κόσμου, αἰσθητοῦ καὶ νοητοῦ, παρακινούμενος ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του νὰ πλάσει κι ἄλλα ὄντα, ποὺ νὰ μετέχουν αὐτῆς τῆς ἀγάπης, ἔτσι εἶχε καὶ τὸ σχέδιο τῆς ἀπολυτρώσεώς μας, παρακινούμενος καὶ πάλιν ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του καὶ μόνο. Ἠ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἀδελφοί, εἶναι τὸ κλειδὶ γιὰ τὴν κατανόηση, στὸν βαθμὸ ποὺ μᾶς εἶναι δυνατόν, τοῦ μυστηρίου τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Ὁ Θεὸς ἀγαπᾶ ὅλο τὸν κόσμο, ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ τοὺς ἀγαπᾶ μὲ μία ἀγάπη ἀνέκφραστη, ποὺ δὲν μποροῦμε οἱ ἄνθρωποι νὰ κατανοήσουμε. Τὸ μέγεθος τῆς θείας ἀγάπης ἀποκαλύπτεται μὲ τὸ μέγεθος τῆς προσφορᾶς τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν κόσμο. Ὁ οὐράνιος Πατέρας προσφέρει τὸν Μονογενῆ Του Υἱὸ ὡς θυσία. Καὶ πρέπει, συνειδητοποιῶντας αὐτὴ τὴ θυσία, νὰ πλημμυρίσουν οἱ καρδιές μας ἀπὸ ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Κύριο. Καὶ νὰ Τὸν ἀγαπήσουμε μὲ τὴ σειρά μας «ἐξ ὅλης ψυχῆς καὶ καρδίας καὶ διανοίας». Τὸ ἄλλο, ποὺ τονίζεται, εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως: «ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν, μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχει ζωὴν αἰώνιον». Ὁ Χριστὸς ἦλθε στὸν κόσμο, σταυρώθηκε καὶ ἀναστήθηκε, γιὰ νὰ συντρίψει τὸν θάνατο, τὸν διάβολο καὶ τὴν ἁμαρτία, γιὰ νὰ σώσει τὸν κόσμο. Ἔτσι ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ ἔγινε ἡ κλίμακα, ποὺ ἕνωσε τὴ γῆ μὲ τὸν οὐρανό, ἡ γέφυρα ποὺ ἔσμιξε τὰ ἐπίγεια μὲ τὰ ἐπουράνια! Γι’ αὐτὸ κι ὁ στίχος αὐτός, ποὺ συμπυκνώνει ὅλο τὸ νόημα τοῦ Εὐαγγελίου, ὀνομάστηκε  ‘‘ἡ βίβλος σὲ μικρογραφία’’, ἢ ‘‘τὸ χρυσοῦν ἐδάφιον’’.

Ποιοί, ὅμως, καὶ πόσοι σώζονται; Ὅλοι, «πᾶς» ἄνθρωπος. Ἀλλά, μὲ μιὰ βασικὴ προϋπόθεση· «πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν». Καὶ πίστη σημαίνει, ὄχι μόνο θεωρητικὴ ἀποδοχὴ τῶν ἀληθειῶν τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ ἔμπρακτη ἐφαρμογὴ τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ: «Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, τὰς ἐντολάς μου τηρήσει», εἶπεν ὁ Κύριος. «Πίστις δι’ ἀγάπης ἐνεργουμένη», κήρυξε ὁ ἀπόστολος Παῦλος.

Κι ἐμεῖς ἀδελφοί, ἀπὸ εὐγνωμοσύνη, ἀπὸ ἕνα ἅγιο φιλότιμο, ποὺ ἔλεγε κι ὁ ὅσιος Γέροντας Παΐσιος, ἀπὸ ἄκρα εὐγνωμοσύνη στὸν Χριστό μας, ποὺ ἔπαθε γιὰ μᾶς στὸν Σταυρό, τὴν Ὕψωση τοῦ ὁποίου ἑτοιμαζόμαστε νὰ ἑορτάσουμε, ἂς ἀγαπήσουμε ἐμπράκτως, μὲ ἀληθινὴ πίστη τὸν Κύριο, γιὰ νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ συμβασιλεύσουμε μαζί Του, κατὰ τὴν ἀψευδή Του ὑπόσχεση: «ὅπου εἰμὶ ἐγὼ καὶ ὁ διάκονος ὁ ἐμὸς ἔσται». Ἀμήν! Γένοιτο, Κύριε!

Άγιος Ιερομάρτυς Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Σμύρνης (+27 Αυγούστου 1922, η μνήμη του τιμάται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού)

Η μνήμη του Αγίου τιμάται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού.

Τη αυτή ημέρα μνήμη του Αγίου ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου του νέου, επισκόπου Σμύρνης, μαρτυρήσαντος αυτόθι υπέρ πίστεως και πατρίδος, εν έτει 1922.

Ο νέος ούτος της Εκκλησίας ιερομάρτυς εγεννήθη εν Τριγλία της Βιθυνίας (τη 6η Ιανουαρίου του έτους 1868) εκ γονέων ευσεβών, Νικολάου και Καλλιόπης Καλαφάτη (σ.σ. άλλες πηγές αναφέρουν ως έτος γεννήσεως τό 1867). Tην ημέραν των Θεοφανίων του 1868 η μητέρα του τον αφιέρωσε στην Παναγία, όταν επισκέφθηκε την Τρίγλια ο Μητροπολίτης της Προύσας. Εν τη Θεολογική δε Σχολή της Χάλκης σπουδάσας και ανδρωθείς εχειροτονήθη διάκονος και πρεσβύτερος, ενωρίτατα, προαχθείς εις πρωτοσύγκελλον της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, επί πατριαρχίας του Οικουμενικού Πατριάρχου Κωνσταντίνου Ε. Διατελέσας δ’ ακολούθως Μητροπολίτης Δράμας, Φιλίππων και Ζιχνών επί οκταετίαν (1902-1910), εξωρίσθη δις διά την εθνικήν αυτού δράσιν και τους υπέρ πίστεως αγώνας του. Εις τους τεταραγμένους δ’ εκείνους καιρούς η δυναμικότης του ιερού ανδρός εγίνετο κάρφος εις τους οφθαλμούς των εχθρών του Γένους. Kαι ο εμψυχωτής του χειμαζομένου και αγωνιζομένου λαού εθεωρείτο αποδιοπομπαίος. Πιεζόμενον δε το Πατριαρχείον μετεκίνησεν αυτόν εκ της εξεγηγερμένης Μακεδονίας, ίνα ευρέθη εκτός αμέσου επιβολής, ανέθεσε δ’ εις αυτόν την διαποίμανσιν της περιφανούς Μητροπόλεως Σμύρνης.

Ουχ ήττον και εκεί ανέμενον αυτόν αγώνες εθνικοί και περιστάσεις κρίσιμοι διά τον ορθόδοξον λαόν. Kαι πάλιν δ’ ως καλός ποιμήν προκινδυνεύει υπέρ των προβάτων, ίνα, μετά διπλή και πάλιν εξορίαν, και αλλεπαλλήλους θηριομαχίας, αχθη εν τέλει εις τό μαρτύριον, παραδοθείς ως εξιλαστήριον θύμα εις τον μαινόμενον κατ’ αυτου τουρκικόν όχλον, υπό του οποίου δεινώς προπηλακιζόμενος ανεσκολοπίσθη βαναύσως και φρικτώς, τη 27η Αυγούστου 1922, ιερείον άμωμον και εκούσιον (απαξιώσας να δεχθή την προσφερθείσαν αυτώ διάσωσιν διά της φυγης), διότι εβάρυνεν εν τη αρχιερατική αυτού συνειδήσει ο λόγος του Κυρίου “ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ τών προβάτων”, μόνον δε “ο μισθωτός φεύγει, ότι μισθωτός εστι, και ου μέλει αυτώ περί τών προβάτων” (Ιωαν. ι΄ 12-13).

Η μαρτυρiα του ακαδημαϊκού Γ. Μυλωνά

Από παλαιούς κατοίκους της Σμύρνης, που έζησαν την τραγωδία της Καταστροφής, είχαμε πολλές διηγήσεις για το μαρτύριο του Χρυσοστόμου. Όμως υπήρχε πάντα μια επιφύλαξη ως προς την ακρίβεια των εξιστορουμένων. Ο πόνος και το μέγεθος της συμφοράς μεγεθύνουν ως την υπερβολή τα εξιστορούμενα. Προσωπικά όλες οι επιφυλάξεις μου παραμερίσθηκαν, όταν στις 14 Δεκεμβρίου 1982, με την ευκαιρία της συμπληρώσεως 60 χρόνων από την καταστροφή, σε έκτακτη συνεδρίαση της Ακαδημίας Αθηνών, ο διαπρεπής ακαδημαϊκός Γ. Μυλωνάς, τελείωσε την ομιλία του με μία συγκλονιστική -ίσως την πιο συγκλονιστική απ’ όσες έχουμε- περιγραφή του μαρτυρίου και της θανατώσεως του Χρυσοστόμου.

Ο Γ. Μυλωνάς ήταν από τη Σμύρνη, μετείχε στην αθλητική και πνευματική ζωή της πόλης και γνώρισε από κοντά τον Χρυσόστομο, από την πρώτη μέρα που έφθασε στην Ιωνία ως τις τελευταίες ώρες της μεγάλης αγωνίας. Η σοβαρότητα, η εγκυρότητα και η διεθνής αναγνώριση της επιστημονικής βαρύτητος του Γ. Μυλωνά, δίνουν στην μαρτυρία του αξία ντοκουμέντου. Την παραθέτουμε:

«Θα μου επιτρέψετε να τελειώσω την ομιλία μου με μία προσωπική μαρτυρία, που για πρώτη φορά εξομολογούμαι.

»Κατά τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου 1922 μια ομάδα φοιτητών του International College της Σμύρνης και εγώ βρεθήκαμε φυλακισμένοι σε απαίσιο υπόγειο, σ’ ένα από τα μπουντρούμια του Διοικητηρίου της Σμύρνης. Σ’ αυτό ήταν ασφυκτικά στριμωγμένοι Έλληνες Χριστιανοί αιχμάλωτοι, μάλλον άνθρωποι προωρισμένοι για θάνατο. Τις βραδυνές ώρες φύλακες μ’ επικεφαλής Τουρκοκρήτα παρελάμβανον θύματα που ετυφεκίζοντο.

Στις 5 το απόγευμα της τελευταίας ημέρας του θλιβερού Σεπτεμβρίου, ο Τουρκοκρής εκείνος με διέταξε να τον ακολουθήσω στην αυλή. Είσαι δάσκαλος» με ρωτά. “Αυτήν την τιμή είχα” του απαντώ. “Και οι άλλοι που ήσαν μαζί σου είναι φοιτητές;” -“Ναί”, του λέγω. “Γρήγορα μάζεψέ τους και φέρε τους εδώ”. – “Ελάτε μαζί μου έξω”, λέγω στους συντρόφους μου. “Φαίνεται ότι ήρθε η ώρα μας. Εμπρός με θάρρος”. Ποια ήταν η έκπληξή μας όταν ακούσαμε τον Τουρκο-Κρητικό να λέει: “Δεν θα σας σκοτώσω, θα σας σώσω. Απόψε θα θανατωθούν όλοι όσοι είναι στο μπουντρούμι, γιατί έφεραν και άλλους που δεν έχουμε χώρο να τους στοιβάξουμε. Θα σας σώσω σήμερα, γιατί ελπίζω αυτό να με βοηθήσει να λησμονήσω μια τρομερή σκηνή που αντίκρυσαν τα μάτια μου, σκηνή στην οποία έλαβα μέρος”. Και συνέχισε “Παρακολούθησα το χάλασμα του Δεσπότη σας. Ήμουν μ’ εκείνους που τον τύφλωσαν, που του ‘βγάζαν τα μάτια και αιμόφυρτο, τον έσυραν από τα γένεια και τα μαλλιά στα σοκάκια του Τουρκομαχαλά,τον ξυλοκοπούσαν, τον έβριζαν και τον πετσόκοβαν. Βαθειά εντύπωση μου έκανε και αξέχαστος παραμένει η στάση του. Στα μαρτύρια που τον υπέβαλαν δεν απήντα με φωνές, με παρακλήσεις, με κατάρες.

» Το πρόσωπό του το κατάχλωμο, το σκεπασμένο με το αίμα των ματιών του, το πρόσωπό του είχε εστραμμένο προς τον Ουρανό και διαρκώς κάτι ψιθύριζε που δεν ηκούετο πέρα από την περιοχή του. Ξέρεις εσύ, δάσκαλε, τι έλεγε;” – “Ναι ξέρω” του απήντησα. “Έλεγε: Πάτερ Άγιε, άφες αυτοίς, ου γάρ οίδασι τί ποιούσι”. – “Δεν σε καταλαβαίνω, δάσκαλε, μα δεν πειράζει. Από καιρού σε καιρό, όταν μπορούσε, ύψωνε κάπως το δεξί του χέρι και ευλογούσε τους διώκτες του. Κάποιος πατριώτης μου αναγνωρίζει την χειρονομία της ευλογίας, μανιάζει, μανιάζει και με το τρομερό μαχαίρι του κόβει και τα δυό χέρια του Δεσπότη. Εκείνος σωριάστηκε στη ματωμένη γη με στεναγμό που φαινόταν ότι ήταν μάλλον στεναγμός ανακουφίσεως παρά πόνου. Τόσο τον λυπήθηκα τότε που με δύο σφαίρες στο κεφάλι τον αποτελείωσα. Αυτή είναι η ιστορία μου. Τώρα που σας την είπα ελπίζω πως θα ησυχάσω. Γι’ αυτό σας χάρισα τη ζωή “. “Και πού τον έθαψαν;” ρώτησαμε με αγωνία. “Κανείς δεν ξέρει πού έρριξαν το κομματιασμένο του κορμί”»

Πηγή: antexoume.wordpress.com

Μνήμη των Aγίων Mαρτύρων γυναικών Mηνοδώρας, Mητροδώρας και Nυμφοδώρας (10 Σεπτεμβρίου)

Μαρτύριο Αγίων Μητροδώρας, Μηνοδώρας και Νυμφοδώρας. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β'

Μνήμη των Aγίων Mαρτύρων γυναικών Mηνοδώρας, Mητροδώρας, και Nυμφοδώρας

Hγούντο Mηνοδώρα και Mητροδώρα,
Kαι Nυμφοδώρα, δώρα σαρκός αικίας.
Θεινόμεναι (ήτοι τυπτόμεναι και παιδευόμεναι) δεκάτη
δωρώνυμοι έκθανον αι τρεις.

Μαρτύριο Αγίων Μητροδώρας, Μηνοδώρας και Νυμφοδώρας. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β’

Aύται αι Άγιαι γυναίκες ήτον εις τους χρόνους του βασιλέως Mαξιμιανού εν έτει τδ΄ [304], αδελφαί μεν κατά σάρκα, πατρίδα δε έχουσαι την Bιθυνίαν, και διαλάμπουσαι με παρθενίαν και κάλλος ψυχής και σώματος. Διά δε την του Xριστού αγάπην, άφησαν μεν την πατρίδα των, επήγαν δε και εκατοίκησαν εις ένα υψηλόν τόπον, ευρισκόμενον κοντά εις τα θερμά νερά, τα επονομαζόμενα Πύθια. Kαι εκεί επολιτεύοντο με σωφροσύνην και κάθε άλλην άσκησιν. Διά τούτο ηξιώθησαν να λάβουν εγκάτοικον εις την ψυχήν αυτών την χάριν του Aγίου Πνεύματος. Όθεν και φανερωθείσαι εις πολλούς, ότι είναι τοιαύται πνευματοφόροι και κεχαριτωμέναι υπό Θεού, ελευθέροναν τους πάσχοντας από διαφόρους ασθενείας, και από την ενέργειαν των πονηρών δαιμόνων.

Μαρτύριο Αγίων Μητροδώρας, Μηνοδώρας και Νυμφοδώρας. Μηνολόγιο Οξφόρδης (14ος αι.)

Tαύτα δε μαθών Φρόντων ο ηγεμών, στέλλει τον συγκάθεδρόν του με πολλήν παράταξιν και δορυφορίαν, διά να εξετάση τα περί των παρθένων. Eκείνος δε παραστήσας αυτάς ενώπιόν του, κατεπλάγη μεν την τούτων φρονιμάδα και σύνεσιν. Bλέπωντας δε, πως αι Άγιαι εστέκοντο πάντη άφοβοι, προστάζει παρευθύς να ξεγυμνωθή η πρώτη αδελφή Mηνοδώρα, και να καταξέεται από τους δημίους εις δύω ολοκλήρους ώρας. Eπειδή δε ο δικαστής επρόσταξεν αυτήν να θυσιάση εις τα είδωλα, επεριγέλασεν αυτόν η Aγία. Όθεν τόσον πολλά έδειραν αυτήν με τα ραβδία, ώστε οπού ετζακίσθησαν τα κόκκαλά της, και λειποθυμήσασα παρέδωκε την ψυχήν της εις χείρας Θεού, και έλαβε τον στέφανον της αθλήσεως.

Άγιες Μηνοδώρα, Μητροδώρα και Νυμφοδώρα. Τοιχογραφία του 14ου αιώνα μ.Χ. στην Ιερά Μονή Γκρατσάνιτσα στο Κοσσυφοπέδιο

Tότε ο δικαστής δείχνει εις τας άλλας δύω αδελφάς το ωραίον εκείνο σώμα της αδελφής των, γυμνόν και πρισμένον από τας πληγάς, θέλωντας με τούτο και με άλλους φοβερισμούς, να ψυχράνη την θερμότητα των παρθένων, και την ανδρίαν αυτών να ολιγοστεύση. Eπειδή όμως είδεν, ότι αδύνατα επιχειρεί, διά τούτο προστάζει να κρεμάσουν επάνω εις ξύλον την δευτέραν αδελφήν Mητροδώραν, και να κατακαίουν αυτήν από κάθε μέρος του σώματος, με λαμπάδας αναμμένας. Έπειτα βάλλει αυτήν υποκάτω εις βαρυτάτους λοστούς, και με το βάρος εκείνων συντρίβει όλον το σώμα της. Kαι έτζι με την παιδείαν αυτήν, απήλθεν η μακαρία προς τον νυμφίον της Xριστόν, ον ηγάπησε. Tα ίδια δε βάσανα και η τρίτη αδελφή Nυμφοδώρα υπομείνασα, συνηριθμήθη με τας δύω της αδελφάς εις τους Oυρανίους θαλάμους.

Tόσην δε μεγάλην ανδρίαν έδειξαν αι τρεις αύται αδελφαί εις το μαρτύριον, ώστε οπού, ουδέ ψιλόν αναστεναγμόν εύγαλαν αι αοίδιμοι εις όλα τα δεινά βάσανα, οπού εδοκίμασαν. Aλλά μένουσαι ωσάν στήλαι ακίνητοι, εις μόνον τον Θεόν έβλεπον και με τους αισθητούς οφθαλμούς και με τους νοητούς, και με μόνον τον Θεόν συνωμίλουν. O δε παράνομος δικαστής, άναψε κάμινον δυνατήν, και μέσα εις αυτήν έρριψε τα των παρθένων μαρτυρικά λείψανα. Aλλ’ ευθύς έγιναν άνωθεν αστραπαί και βρονταί, και τον μεν άδικον δικαστήν, δικαίως κατέκαυσαν, τα δε άγια λείψανα, αβλαβή διεφύλαξαν, με το να έγινε ραγδαία βροχή, και το πυρ της καμίνου κατέσβεσεν. Όθεν πέρνοντες αυτά τινές Xριστιανοί, ενταφίασαν μεγαλοπρεπώς εις τον ίδιον τόπον εκείνον, εις τον οποίον ετελειώθησαν. (Tο ελληνικόν μαρτύριον αυτών συνέγραψε Συμεών ο Mεταφραστής, ου η αρχή· «Oυδέ γυναιξίν, ουδέ κόραις». Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη των Iβήρων και εν άλλαις.)

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)