Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ
«Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον,ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν Μονογενῆ ἔδωκεν,
ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν, μὴ ἀπόληται,
ἀλλ’ ἔχει ζωὴν αἰώνιον.»
Ἡ σημερινὴ Κυριακή, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, εἶναι καὶ ὀνομάζεται Κυριακὴ πρὸ τῆς Ὑψώσεως, ἐπειδὴ προηγεῖται τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, δηλαδὴ τῆς 14ης Σεπτεμβρίου. Καὶ ἡ Ἐκκλησία μας, γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσει, νὰ μᾶς καθοδηγήσει νὰ προετοιμαζόμαστε γιὰ τὶς μεγάλες Δεσποτικὲς Ἑορτές, ἀλλά, καὶ μετὰ τὸν ἑορτασμό τους, νὰ μὴν τὶς λησμονοῦμε, νὰ μὴ λησμονοῦμε τὶς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ, ποὺ μᾶς δόθηκαν μὲ τὰ ἑορταζόμενα γεγονότα ἀπὸ τὴν ἐπὶ γῆς ζωὴ τοῦ Σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, θέσπισε νὰ ἔχουμε Κυριακὴ πρὸ καὶ μετὰ τὶς ἑορτὲς αὐτές, ἀλλὰ καὶ προεόρτια καὶ μεθέορτα, μέχρι τὴ λεγόμενη ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς, ὁπότε κλείνει καὶ ὁ σχετικὸς ἑορταστικὸς κύκλος. Καὶ σ’ αὐτὲς τὶς περιόδους, σ’ αὐτὲς τὶς Κυριακές, καθόρισε ἡ Ἐκκλησία, οἱ ἅγιοι Πατέρες, νὰ διαβάζονται στὸν ναὸ οἱ ἁρμόδιες ἀποστολικὲς καὶ εὐαγγελικὲς περικοπές, ποὺ μᾶς βοηθοῦν νὰ μποῦμε στὸ πνεῦμα, στὴν κατανόηση τῶν κοσμοσωτηρίων γεγονότων, ποὺ ἑορτάζουμε.
Ἔτσι καὶ σήμερα, μόλις διαβάσαμε μία σύντομη μέν, ἀλλὰ γεμάτη πνευματικὸ βάθος καὶ ἅγια νοήματα εὐαγγελικὴ περικοπή, ποὺ ἀναφέρεται στὸ ἀπολυτρωτικὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ μας, κορυφαία πράξη τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε ἡ σταυρική Του θυσία. Κι αὐτό, γιατὶ ἡ ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως ποὺ ἐπίκειται, θεωρεῖται ὅπως ἡ Μεγάλη Παρασκευή, ἡ ἡμέρα τοῦ Πάθους τοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτὸ καὶ κατ᾽ αὐτὴ τὴν ἡμέρα τηροῦμε ἐπίσης αὐστηρὴ νηστεία. Ἡ περικοπὴ αὐτὴ περιέχεται στὸν σπουδαῖο ἐκεῖνο διάλογο, ποὺ εἶχε κάποια νύκτα ὁ Κύριος μὲ τὸν Νικόδημο, ποὺ ἀκριβῶς γι’ αὐτὸ τὸν διάλογο ὀνομάστηκε νυκτερινὸς μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι αὐτός, ποὺ μαζὶ μὲ τὸν Ἀριμαθαῖο Ἰωσὴφ ἐνταφίασαν τὸν Κύριο.
Τὸ πρῶτο μέρος τῆς περικοπῆς ἀναφέρει ἕνα γεγονὸς ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ποὺ ἦταν σύμβολο καὶ προτύπωση τῆς Σταύρωσης τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ συνδέσει τὴν ἡμέρα μὲ τὴν ἐπερχόμενη ἑορτὴ τῆς Ὕψωσης τοῦ Σταυροῦ. Ποιό εἶναι τὸ γεγονὸς αὐτό; Κατὰ τὴ δύσκολη ἐκείνη πορεία τῶν Ἰσραηλιτῶν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο πρὸς τὴ Γῆ τῆς Ἐπαγγγελίας, τὴν Παλαιστίνη, ποὺ διάρκεσε σαράντα χρόνια, μία ἀπὸ τὶς δοκιμασίες ποὺ ἐπέτρεψε ὁ Κύριος στοὺς ἀγνώμονες Ἑβραίους, γιὰ νὰ τοὺς τιμωρήσει νὰ μετανοήσουν, ἦταν κι αὐτή: Σ’ ἐκείνη τὴν ἐρημιὰ ἔστειλε δηλητηριώδη φίδια, ποὺ δάγκωναν καὶ θανάτωναν τοὺς ἀνθρώπους. Ὅταν μετανόησαν καὶ ταπεινώθηκαν οἱ σκληροτράχηλοι Ἰουδαῖοι, παρακάλεσε ὁ Μωυσῆς τὸν Κύριο νὰ τοὺς δείξει τρόπο νὰ σωθοῦν. Κι ὁ εὔσπλαγχνος Κύριος εἶπε στὸν Μωυσῆ καὶ κατασκεύασε ἕνα χάλκινο φίδι. Καὶ τοῦ εἶπε νὰ σταθεῖ σ’ ἕνα ψηλὸ σημεῖο καὶ νὰ πεῖ στοὺς Ἰουδαίους, ὅτι, ὅποιον δαγκώσουν τὰ φίδια, νὰ γυρίζει νὰ βλέπει τὸ χάλκινο φίδι, ποὺ θὰ κρατοῦσε ὁ Μωυσῆς ὑψωμένο ψηλά. Καὶ πράγματι, ὢ τοῦ θαύματος, ὅποιος στὴ συνέχεια ἔκανε ἔτσι, δὲν πέθαινε, ἀλλ’ ἀμέσως θεραπευόταν. Σὲ τοῦτο τὸ ἱστορικὸ γεγονός, πρῶτος ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας, ὅπως ἀκούσαμε στὴ σημερινὴ περικοπή, καὶ κατόπιν οἱ ἅγιοι Πατέρες, εἶδαν τὴν προτύπωση τοῦ Σταυρικοῦ Πάθους. Γιατί, πράγματι, ὅποιος ἀτενίσει μὲ πίστη τὸν Χριστό μας, ποὺ ἑκουσίως ὑψώθηκε στὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ, ὅπου μᾶς ἁγίασε καὶ ἔσωσε μὲ τὸ αἷμα Του, τὰ δηλητηριώδη φίδια τοῦ διαβόλου, τῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας δὲν τὸν θανατώνουν πιά! Γιατὶ μὲ τὴ μετάνοια καὶ ἐξομολόγησή μας, μὲ τὴ Χάρη τῆς ἀπολύτρωσης, ποὺ πήγασε ἀπὸ τὸ Σταυρικὸ Πάθος, λαμβάνουμε τὴ θεραπεία τῶν παθῶν, τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας! Δόξα τῇ ἁγίᾳ Σταυρώσει Σου· δόξα τοῖς ἀχράντοις Σου Πάθεσι, Κύριε!
Τὸ δεύτερο τμῆμα τῆς περικοπῆς μᾶς ἀποκαλύπτει τὸ βαθύτερο νόημα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου, τὸν ὕψιστο σκοπὸ τῆς ἔλευσής Του στὸν κόσμο. Αὐτό, ποὺ τονίζεται ἐδῶ μὲ ἔμφαση, εἶναι τὸ κίνητρο αὐτῆς τῆς θείας Οἰκονομίας, τῆς θεϊκῆς Συγκατάβασης: Ὁ Θεός, ὅπως εἶχε τὸ προαιώνιο σχέδιό Του γιὰ τὴ Δημιουργία ὅλου τοῦ κόσμου, αἰσθητοῦ καὶ νοητοῦ, παρακινούμενος ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του νὰ πλάσει κι ἄλλα ὄντα, ποὺ νὰ μετέχουν αὐτῆς τῆς ἀγάπης, ἔτσι εἶχε καὶ τὸ σχέδιο τῆς ἀπολυτρώσεώς μας, παρακινούμενος καὶ πάλιν ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του καὶ μόνο. Ἠ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἀδελφοί, εἶναι τὸ κλειδὶ γιὰ τὴν κατανόηση, στὸν βαθμὸ ποὺ μᾶς εἶναι δυνατόν, τοῦ μυστηρίου τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Ὁ Θεὸς ἀγαπᾶ ὅλο τὸν κόσμο, ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ τοὺς ἀγαπᾶ μὲ μία ἀγάπη ἀνέκφραστη, ποὺ δὲν μποροῦμε οἱ ἄνθρωποι νὰ κατανοήσουμε. Τὸ μέγεθος τῆς θείας ἀγάπης ἀποκαλύπτεται μὲ τὸ μέγεθος τῆς προσφορᾶς τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν κόσμο. Ὁ οὐράνιος Πατέρας προσφέρει τὸν Μονογενῆ Του Υἱὸ ὡς θυσία. Καὶ πρέπει, συνειδητοποιῶντας αὐτὴ τὴ θυσία, νὰ πλημμυρίσουν οἱ καρδιές μας ἀπὸ ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Κύριο. Καὶ νὰ Τὸν ἀγαπήσουμε μὲ τὴ σειρά μας «ἐξ ὅλης ψυχῆς καὶ καρδίας καὶ διανοίας». Τὸ ἄλλο, ποὺ τονίζεται, εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως: «ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν, μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχει ζωὴν αἰώνιον». Ὁ Χριστὸς ἦλθε στὸν κόσμο, σταυρώθηκε καὶ ἀναστήθηκε, γιὰ νὰ συντρίψει τὸν θάνατο, τὸν διάβολο καὶ τὴν ἁμαρτία, γιὰ νὰ σώσει τὸν κόσμο. Ἔτσι ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ ἔγινε ἡ κλίμακα, ποὺ ἕνωσε τὴ γῆ μὲ τὸν οὐρανό, ἡ γέφυρα ποὺ ἔσμιξε τὰ ἐπίγεια μὲ τὰ ἐπουράνια! Γι’ αὐτὸ κι ὁ στίχος αὐτός, ποὺ συμπυκνώνει ὅλο τὸ νόημα τοῦ Εὐαγγελίου, ὀνομάστηκε ‘‘ἡ βίβλος σὲ μικρογραφία’’, ἢ ‘‘τὸ χρυσοῦν ἐδάφιον’’.
Ποιοί, ὅμως, καὶ πόσοι σώζονται; Ὅλοι, «πᾶς» ἄνθρωπος. Ἀλλά, μὲ μιὰ βασικὴ προϋπόθεση· «πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν». Καὶ πίστη σημαίνει, ὄχι μόνο θεωρητικὴ ἀποδοχὴ τῶν ἀληθειῶν τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ ἔμπρακτη ἐφαρμογὴ τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ: «Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, τὰς ἐντολάς μου τηρήσει», εἶπεν ὁ Κύριος. «Πίστις δι’ ἀγάπης ἐνεργουμένη», κήρυξε ὁ ἀπόστολος Παῦλος.
Κι ἐμεῖς ἀδελφοί, ἀπὸ εὐγνωμοσύνη, ἀπὸ ἕνα ἅγιο φιλότιμο, ποὺ ἔλεγε κι ὁ ὅσιος Γέροντας Παΐσιος, ἀπὸ ἄκρα εὐγνωμοσύνη στὸν Χριστό μας, ποὺ ἔπαθε γιὰ μᾶς στὸν Σταυρό, τὴν Ὕψωση τοῦ ὁποίου ἑτοιμαζόμαστε νὰ ἑορτάσουμε, ἂς ἀγαπήσουμε ἐμπράκτως, μὲ ἀληθινὴ πίστη τὸν Κύριο, γιὰ νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ συμβασιλεύσουμε μαζί Του, κατὰ τὴν ἀψευδή Του ὑπόσχεση: «ὅπου εἰμὶ ἐγὼ καὶ ὁ διάκονος ὁ ἐμὸς ἔσται». Ἀμήν! Γένοιτο, Κύριε!
