Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ
Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, οἱ ἅγιες Γραφές, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, εἶναι ἕνα ἀνεξάντλητο χρυσωρυχεῖο, ἀλλὰ χρυσοῦ ἀφθάρτου καὶ θησαυροῦ ψυχοτρόφου. Ὅσο ἀνασκάπτεται, ὅσο δηλαδὴ μελετᾶται μὲ πίστη καὶ προσευχή, τόσο ἐκβάλλει. Κι ὅσο ἐκβάλλουμε, τόσο πλουτίζουμε τοὺς ἀσύλητους θησαυροὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἔτσι καὶ μὲ τὴ σημερινὴ σύντομη Εὐαγγελικὴ περικοπή: Μελετώντας καὶ ἀναλύοντάς την, μποροῦμε νὰ συλλέξουμε πλούσιο πνευματικὸ καρπό.
Ἡ σημερινὴ Κυριακὴ ὀνομάζεται Κυριακὴ μετὰ τὰ Φῶτα, δηλαδὴ τὰ Θεοφάνεια. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸ εὐαγγελικό μας ἀνάγνωσμα ἀναφέρει τὰ μετὰ τὴν κοσμοσωτήρια Βάπτιση τοῦ Κυρίου γεγονότα, καὶ μάλιστα τὴν ἔναρξη τῆς δημόσιας δράσης Του γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Μετὰ δηλαδὴ τὴ Βάπτισή Του, ὁ Κύριος μεταβαίνει στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη, ὅπου ὑφίσταται ἀπὸ τὸν διάβολο -ποὺ προσῆλθε νὰ τὸν πειράξει ὡς ἄνθρωπο-, τεσσαρακονθήμερη δοκιμασία. Κατ᾿ αὐτὴν ὁ φιλάνθρωπος Θεάνθρωπος πάλαισε μὲ τὸν διάβολο καὶ ἐναντίον τῶν λεγομένων τριῶν κυρίων καὶ γενικῶν παθῶν, μὲ τὰ ὁποῖα δοκίμασε νὰ Τὸν πειράξει. Καὶ ὁ Χριστὸς νίκησε γιὰ χάρη μας, δίδοντάς μας καὶ ὑπόδειγμα πνευματικοῦ ἀγώνα, ἀλλὰ καὶ τὴ χάρη καὶ δύναμη, ἐὰν θελήσουμε καὶ ἀγωνιστοῦμε, νὰ τὰ νικοῦμε κι ἐμεῖς, πάντοτε μὲ τὴ βοήθειά Του. Πρόκειται γιὰ τὰ πάθη τῆς φιληδονίας, τῆς φιλοδοξίας καὶ τῆς φιλαργυρίας, ἀπὸ τὰ ὁποῖα, κατὰ τοὺς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πηγάζει τὸ πλῆθος ὅλων τῶν ἄλλων παθῶν. Ἔχει λοιπὸν προηγηθεῖ ἡ δοκιμασία τοῦ Ἰησοῦ στὴν ἔρημο πρὶν τὸ δημόσιό Του κήρυγμα. Κι ἐμεῖς χρειάζεται νὰ ἀγωνιζόμαστε τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως, κι ἔτσι ἐξαγνιζόμενοι, νὰ κηρύττουμε τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὅπως καὶ κάπου ἀλλοῦ ἀναφέρει τὸ Εὐαγγέλιο: «Ὧν ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς ποιεῖν τε καὶ διδάσκειν». Πρῶτα δηλαδὴ νὰ ἐφαρμόζουμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ καὶ μετὰ μὲ ταπείνωση καὶ ἀγάπη νὰ διδάσκουμε τοὺς ἀδελφούς μας.
Κατόπιν, τὸ εὐαγγελικό μας ἀνάγνωσμα ἀναφέρει πὼς ὁ Κύριος, ποὺ ἀκόμη βρισκόταν στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη, ὅταν πληροφορήθηκε ὅτι συνελήφθη ὁ Ἰωάννης, φεύγει ἀπὸ τὴν περιοχὴ καὶ μεταβαίνει στὴ Γαλιλαία. Γιατί; Πρῶτο, διότι, ἂν μετέβαινε στὸν χῶρο ὅπου βάπτιζε ὁ Ἰωάννης, θὰ προκαλοῦσε τὸν βασιλέα Ἠρώδη Ἀντίπα, αὐτὸν δηλαδὴ ποὺ εἶχε συλλάβει τὸν Πρόδρομο, καὶ αὐτός, ὡς διάδοχο τοῦ Προδρόμου, θὰ τὸν καταδίωκε, ἴσως δὲ καὶ νὰ τὸν συνελάμβανε, προτοῦ ὁλοκληρώσει τὸ προφητικό του ἔργο, δηλαδὴ τὸν εὐαγγελισμὸ τοῦ λαοῦ. Δεύτερο, γιὰ νὰ μᾶς δώσει ὑπόδειγμα ταπείνωσης καὶ διάκρισης. Ἂν καὶ Θεάνθρωπος, δείχνει ταπείνωση, γιὰ νὰ μᾶς διδάξει νὰ ὑποχωροῦμε, ὅταν ὑπάρχει θέμα κινδύνου, πρόκλησης φθόνου καὶ ὀργῆς τῶν ἄλλων. Καὶ σίγουρα οἱ Ἰουδαῖοι θὰ ἔδειχναν φθόνο στὸν Κύριο. Διότι, ὅπως ἑρμηνεύει σχετικὰ ὁ θεῖος Χρυσόστομος, «πάλι μᾶς διδάσκει (ὁ Κύριος) νὰ μὴ μπαίνουμε ἀδιάκριτα στοὺς πειρασμούς, ἀλλὰ νὰ ὑποχωροῦμε καὶ νὰ φεύγουμε. Διότι, δὲν εἶναι ἔγκλημα νὰ μὴ ρίπτουμε τὸν ἑαυτό μας σὲ κίνδυνο, ἀλλὰ τὸ ἐὰν ἐμπέσουμε σὲ πειρασμό, νὰ μὴν ἀντισταθοῦμε γενναῖα». Τρίτο, μὲ τὴ Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἐπικείμενη ἔναρξη τῆς δημόσιάς Του δράσης, εἶχε πλέον ὁλοκληρωθεῖ τὸ προδρομικὸ ἔργο τοῦ Ἰωάννη, ποὺ ἐπρόκειτο νὰ ἀναδειχθεῖ καὶ μάρτυρας γιὰ τὴν ἐμμονή του στὸν Νόμο τοῦ Θεοῦ.
Στὴ συνέχεια, μὲ τὴ μετάβαση τοῦ Κυρίου στὴν Καπερναούμ, παρεμ-βάλλεται στὴν περικοπὴ ἡ ἐκπλήρωση μιᾶς προφητείας τοῦ Ἡσαΐα. Ὁ Χριστός μας ἐγκαταλείπει τὴν ἐπίγεια πατρίδα του Ναζαρέτ, τὴν πόλη, ὅπου εἶχε ἀνατραφεῖ καὶ διέλθει τὰ τριάντα ἔτη τῆς ζωῆς Του, ὑποτασσόμενος στοὺς ἁγίους γονεῖς Του. Τώρα θὰ ἔπρεπε νὰ διέρχεται τὶς πόλεις καὶ τὰ χωριὰ τῆς Παλαιστίνης, κηρύσσοντας τὸ Εὐαγγέλιο. Καὶ Αὐτός, ποὺ «οὐκ εἶχε ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ», ἐπέλεξε ὡς πρῶτο χῶρο παραμονῆς Του τὴν παραθαλάσσια Καπερναούμ. Παραθαλάσσια, γιατί βρισκόταν στὶς ὄχθες τῆς λίμνης Γεννησαρὲτ ἢ θάλασσας τῆς Τιβεριάδος ἢ Γαλιλαίας, ὅπως τότε λεγόταν. Ἔτσι ἐκπληρώθηκε ἡ προφητεία τοῦ Ἡσαΐα: «Ὢ γῆ τοῦ Ζαβουλὼν καὶ τοῦ Νεφθαλεὶμ (ἦταν ἡ περιοχὴ ποὺ κατοίκησαν οἱ δύο αὐτὲς φυλὲς τοῦ Ἰσραήλ), πρὸς τὴ θάλασσα (τῆς Τιβεριάδος), πέρα ἀπ᾿ τὸν Ἰορδάνη, ἡ Γαλιλαία, ὅπου κατοικεῖται ἀπὸ ἐθνικοὺς (εἰδωλολάτρες), ὁ λαός, ποὺ βρισκόταν στὸ σκοτάδι, εἶδε μεγάλο φῶς, καὶ γι᾿ αὐτοὺς ποὺ κείτονταν στὴ χώρα ποὺ ἐπισκίαζε ὁ θάνατος ἀνέτειλε γιὰ χάρη τους φῶς.» Καὶ ἡ Καπερναοὺμ πράγματι βρισκόταν στὴν περιοχὴ τούτη. Καὶ τότε, μὲ τὴ μετάβαση ἐκεῖ τοῦ Κυρίου, ποὺ εἶναι Φῶς, «τὸ Φῶς τὸ ἀληθινόν, τὸ φωτίζον καὶ ἁγιάζον πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον», τὸ Φῶς τὸ ἐκ Φωτός, ἀνέτειλε σ᾿ αὐτοὺς ἐκεῖ τοὺς δυστυχισμένους, ποὺ βρίσκονταν πεσμένοι, ὄχι σὲ σκότος αἰσθητό, ἀλλὰ νοητό, τὸ σκοτάδι τῆς ἀπιστίας, τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν παθῶν, ἀνέτειλε λέγω τοῦτο τὸ Φῶς τῆς Θεότητος, τῆς γνώσης τοῦ Θεοῦ. Αὐτός, ποὺ ἦταν ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας καὶ Λυτρωτής, ἡ ἐλπίδα καὶ σωτηρία τοῦ κόσμου.
Καί, πῶς κλείνει ἡ σημερινὴ περικοπή; Μὲ τὸ πρῶτο κήρυγμα τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ. Τί ἔλεγε σ᾿ αὐτοὺς τοὺς ταλαίπωρους ἀνθρώπους; Τί τοὺς δίδασκε; «Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.» Σ᾿ αὐτὲς τὶς λίγες λέξεις συνοψίζεται τὸ ὅλο εὐαγγελικὸ κήρυγμα. Στὴν πίστη δηλαδὴ ὅτι ἔφθασε, πλησίασε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἦλθε ὁ ἀναμενόμενος Σωτήρας καὶ Λυτρωτής, ποὺ χορηγεῖ τὴν αἰώνιο ζωή, δίνοντας τὴ χάρη Του ἀπὸ τούτη τὴ ζωή, μὲ τὶς βασικὲς ὅμως προϋποθέσεις τῆς Πίστης στὸ Θεανδρικό Του Πρόσωπο, στὸν ἀληθινὸ Τριαδικὸ Θεό, καὶ τῆς μετάνοιας. Τί εἶναι μετάνοια, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί; Τί σημαίνει; Αὐτὴ ἡ λέξη παράγεται ἀπὸ τὴν πρόθεση μετὰ καὶ τὸ ὄνομα νοῦς καὶ σημαίνει ἀλλαγὴ, διόρθωση τοῦ νοῦ, δηλαδὴ τοῦ φρονήματός μας, τοῦ τρόπου ποὺ σκεφτόμαστε καὶ ἐνεργοῦμε. Ὁ νοῦς, τὸ φρόνημά μας, πρέπει νὰ γίνει «νοῦς Χριστοῦ», ὅπως κηρύσσει ὁ θεῖος Παῦλος.
Αὐτὸ κι ἐμεῖς ἂς κρατήσουμε, ἀναχωρώντας ἀπὸ τὴ σημερινὴ λειτουργική μας σύναξη. Τὴ μετάνοια, ὡς τρόπο καθημερινὸ ζωῆς, τὴ διάθεση νὰ ἀγωνιζόμαστε νὰ μετανοοῦμε πάντοτε γιὰ τὰ λάθη καὶ τὰ πάθη μας, μὲ πίστη ὅμως καὶ ἐλπίδα στὸ ἔλεος τοῦ Χριστοῦ μας. Ποτὲ νὰ μὴ χάνουμε τὸ θάρρος καὶ τὴν ἐλπίδα μας, ὅποιες δοκιμασίες καὶ θλίψεις κι ἂν περνοῦμε. Ὅλα τὰ ἐπιτρέπει ἡ πατρικὴ ἀγάπη καὶ πρόνοια τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸ συμφέρον τῶν ἀθανάτων μας ψυχῶν, γιὰ τὴν αἰώνια σωτηρία μας. Καί, ἔχοντας μετάνοια, θὰ μᾶς φωτίζει ὁ Θεὸς στὶς δύσκολες περιστάσεις τῆς ζωῆς μας νὰ παίρνουμε τὶς ὀρθὲς ἀποφάσεις.
Κι ἂν ἔτσι ἀγωνιζόμαστε νὰ ζοῦμε, μὲ ἐνσυνείδητη μετοχὴ στὰ θεῖα Μυστήρια, μὲ ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀδελφούς μας, μὲ ταπείνωση καὶ συγχωρητικότητα, τότε ἀσφαλῶς θὰ ἔλθει πλούσιο τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ σ᾿ ἐμᾶς καὶ στὸν τόπο μας. Θὰ ξεπεραστοῦν καὶ οἱ ὅποιες κρίσεις, οἰκονομικές, ἐθνικὲς καὶ ἄλλες. Γιατὶ τὸ ὑποσχέθηκε ὁ ἀψευδὴς στὶς ἐπαγγγελίες του Κύριος: «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν.»
Ναὶ, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, δίδε μας μετάνοια καὶ διόρθωση καὶ μὴ μᾶς ἐγκαταλίπεις, ἀλλὰ ἀξίωσέ μας μὲ τὸ ἔλεός Σου τῆς οὐρανίου Σου βασιλείας, μὲ τὶς εὐχὲς καὶ ἱκεσίες τῆς Παναγίας Μητέρας Σου καὶ πάντων Σου τῶν Ἁγίων. Ἀμήν!
