Σημείωση: Οἱ πληροφορίες σχετικὰ μὲ τίς περικοπὲς τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Εὐαγγελίων, ἀντλοῦνται ἐκ τῶν Τυπικῶν Διατάξεων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου (Κύπρος).

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΕΙΡΑΣ (ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΣΤ΄ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ)
Πρὸς Ἐφεσίους Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
5: 8-19

Ἀδελφοί, ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε [ὁ γὰρ καρπὸς τοῦ φωτὸς ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἀληθείᾳ] δοκιμάζοντες τί ἐστιν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ· καὶ μὴ συγκοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ καὶ ἐλέγχετε, τὰ γὰρ κρυφῇ γινόμενα ὑπ᾽ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστιν καὶ λέγειν· τὰ δὲ πάντα ἐλεγχόμενα ὑπὸ τοῦ φωτὸς φανεροῦται· πᾶν γὰρ τὸ φανερούμενον φῶς ἐστι. Διὸ λέγει· ῎Εγειρε, ὁ καθεύδων, καὶ ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καὶ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός. Βλέπετε οὖν ἀκριβῶς πῶς περιπατεῖτε, μὴ ὡς ἄσοφοι ἀλλ᾽ ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσι. Διὰ τοῦτο μὴ γίνεσθε ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου. Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, λαλοῦντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ᾄδοντες καὶ ψάλλοντες τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΣΕΙΡΑΣ (ΚΥΡΙΑΚΗ Ι΄ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ ΛΟΥΚΑ)
Ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν
13: 10-17

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἦν διδάσκων ὁ Ἰησοῦς ἐν μιᾷ τῶν συναγωγῶν ἐν τοῖς σάββασι. καὶ ἰδοὺ γυνὴ ἦν πνεῦμα ἔχουσα ἀσθενείας ἔτη δέκα καὶ ὀκτώ, καὶ ἦν συγκύπτουσα καὶ μὴ δυναμένη ἀνακύψαι εἰς τὸ παντελές. ἰδὼν δὲ αὐτὴν ὁ Ἰησοῦς προσεφώνησε καὶ εἶπεν αὐτῇ· Γύναι, ἀπολέλυσαι τῆς ἀσθενείας σου· καὶ ἐπέθηκεν αὐτῇ τὰς χεῖρας· καὶ παραχρῆμα ἀνωρθώθη καὶ ἐδόξαζε τὸν Θεόν. ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἀρχισυνάγωγος, ἀγανακτῶν ὅτι τῷ σαββάτῳ ἐθεράπευσεν ὁ Ἰησοῦς, ἔλεγε τῷ ὄχλῳ· Ἓξ ἡμέραι εἰσὶν ἐν αἷς δεῖ ἐργάζεσθαι· ἐν ταύταις οὖν ἐρχόμενοι θεραπεύεσθε, καὶ μὴ τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου. ἀπεκρίθη οὖν αὐτῷ ὁ Κύριος καὶ εἶπεν· Ὑποκριτά· ἕκαστος ὑμῶν τῷ σαββάτῳ οὐ λύει τὸν βοῦν αὐτοῦ ἢ τὸν ὄνον ἀπὸ τῆς φάτνης καὶ ἀπαγαγὼν ποτίζει; ταύτην δὲ, θυγατέρα Ἀβραὰμ οὖσαν, ἣν ἔδησεν ὁ σατανᾶς ἰδοὺ δέκα καὶ ὀκτὼ ἔτη, οὐκ ἔδει λυθῆναι ἀπὸ τοῦ δεσμοῦ τούτου τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου; καὶ ταῦτα λέγοντος αὐτοῦ κατῃσχύνοντο πάντες οἱ ἀντικείμενοι αὐτῷ, καὶ πᾶς ὁ ὄχλος ἔχαιρεν ἐπὶ πᾶσι τοῖς ἐνδόξοις τοῖς γινομένοις ὑπ’ αὐτοῦ.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

Ἁγίοις συγχαίρεις, Ἁγίων ὑμνῆτορ,
Γεράσιμε, ὄρους Ἁγίου κοσμῆτορ.

Τοῦ ἀρχιμανδρίτου Γεωργίου Χρυσοστόμου,
Διδάκτορος Φιλολογίας, Πρωτοσυγκέλλου Ἱ. Μητροπόλεως Βεροίας

«Ἀπὸ τὸ Καρούλι, ἀνηφορίζων πρὸς δυσμάς, προχωρεῖς εἰς τὰ ἀνώμαλα ὑψώματα, κατὰ μῆκος τῆς μεσημβρινῆς παραλίας τῆς Ἁγιορειτικῆς Χερσονήσου καί, μετὰ ἡμίσειαν περίπου ὥραν, φθάνεις εἰς τὸ κελλίον τοῦ Μοναχοῦ Γερασίμου Μικραγιαννανίτου, ἤγουν τοῦ ἀνήκοντος εἰς τὴν Σκήτην τῆς Μικρᾶς Ἁγίας Ἄννης. Οὗτος ὁ εὐλογημένος μοναχὸς Γεράσιμος κατάγεται ἀπὸ τὴν Βόρειον Ἤπειρον καὶ ἀσκητεύει ἐπὶ 30 ἔτη εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος, κέκτηται δὲ παρὰ Θεοῦ τὸ χάρισμα τοῦ ὑμνογράφου …».
(Ἀπόσπασμα ἀπὸ προσκυνηματικὸ ὁδηγὸ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, 1950).

Ὁ κατὰ κόσμον Ἀναστάσιος-Ἀθανάσιος γεννήθηκε στὶς 5 Σεπτεμβρίου 1905 στὴν Δρόβιανη τῆς ἐπαρχίας Δελβίνου Βορείου Ἠπείρου. Ἔμαθε τὰ πρῶτα του γράμματα στὸ δημοτικὸ σχολεῖο τῆς γενέτειράς του. Μὲ τὸ τέλος τοῦ δημοτικοῦ σχολείου ὁ ἔφηβος πλέον Ἀναστάσιος ἔμελλε νὰ ἐγκαταλείψει τὸ περιβάλλον τοῦ χωριοῦ. Ἤδη ὁ πατέρας του εἶχε ἐγκατασταθεῖ στὸν Πειραιᾶ, ὅπου ἐργαζόταν. Καὶ ὁ ἴδιος ἔπρεπε νὰ τὸν ἀκολουθήσει γιὰ νὰ ἐργαστεῖ κοντά του. Ἔτσι, ἀναγκάστηκε νὰ ἐγκαταλείψει τὴν μητέρα καὶ τὸν μικρότερο ἀδελφό του. Ὁ ἴδιος περιγράφει τὴν ἀναχώρησή του ἀπὸ τὸ χωριό: «Ἀπὸ τὴν Δρόβιανη δὲν θυμοῦμαι ἂν ἔφυγα μὲ σκοπὸ νὰ ξαναγυρίσω». Ὁ χωρισμὸς αὐτὸς κόστισε σὲ ὅλα τὰ μέλη τῆς οἰκογένειας. Ἰδιαίτερα στὴν μητέρα του Ἀθηνᾶ. Ὁ ἀνηψιός του μᾶς πληροφορεῖ σχετικά: «Γιὰ πρώτη φορὰ ἄκουσα γιὰ τὸν γέροντα τὸ 1941, ὅταν ἐπιστρέψαμε ἀπὸ Ἑλλάδα, ἐγώ, ἡ μαμά μου Εὐθαλία καὶ ὁ πατέρας μου Κίμων, ὅπου μὲ εἶχαν φέρει γιὰ κάποια χειρουργικὴ ἐπέμβαση. Ὅταν, λοιπόν, ἐπιστρέψαμε στὸ σπίτι, μὲ ρώτησε ἡ γιαγιά μου· τὸν θεῖο σου τὸν εἶδες; Τὸν ἀντάμωσες; Ἐγὼ μὲ ἀπορία τὴν κοίταξα στὰ μάτια καὶ ρώτησα· ποῖον; Καὶ μοῦ λέει· τὸν Γεράσιμο. (Ἤξερε ὅτι ἔγινε μοναχός, γιατὶ εἶχαν ἀλληλογραφία). Ὄχι, τῆς λέω. Ἤμουν 5-6 χρονῶν τότε. Ἔκτοτε ἄρχισα νὰ ζῶ τὴν ἀγωνία τῆς γιαγιᾶς μου, μήπως κλείσει τὰ μάτια της μὴ βλέποντάς τον ποτέ, πράγμα ποὺ ἔγινε κιόλας».

Ἀρχικὰ ἐγκαταστάθηκε στὸν Πειραιᾶ, κοντὰ στὸν πατέρα καὶ τὴν θεία του, Φωτεινὴ Χαρμπάτση-Γεωργίου. Στὴν συνέχεια μετακόμισαν στὴν Ἀθήνα. Στὴν νέα του διαμονὴ συνέχισε τὶς σπουδές του στὸ γυμνάσιο. Ὁ ζῆλος του γιὰ τὰ γράμματα ἐντυπωσιακός. Μετὰ τὸ γυμνάσιο συνέχισε τὶς σπουδές του σὲ κάποια ἀνώτερη σχολὴ ἑλληνικῆς παιδείας. Στὴν Ἀθήνα φρόντισε καὶ γιὰ τὴν πνευματική του ζωὴ καὶ ἐκκλησιαζόταν τακτικά. Θυμᾶται ὁ ἴδιος: «Ἡ ἐνορία μας ἦταν ὁ Ἅγιος Διονύσιος Ἀρεοπαγίτης. Συνήθως πηγαίναμε ἐπὶ τῆς λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, ὅπου ἦτο ἡ παλαιὰ Ριζάρειος Σχολή, στὸν Ἅγιο Γεώργιο τῆς Ριζαρείου, ἐπειδὴ ἦταν κοντά. Ἐκεῖ κατ᾿ ἐπανάληψη λειτούργησε καὶ ὁ Πενταπόλεως Νεκτάριος, τὸν ὁποῖο εἶδα. Ἤρχετο ἀπὸ τὴν Αἴγινα καμμιὰ φορά. Ἕνας πολὺ σεβάσμιος, πολὺ … Ποῦ νὰ ξέρω ἐγὼ ὅτι αὐτὸς εἶναι ἅγιος! Ἦταν ὅπως στὸ ὕψος μου· ταπεινός, γεμάτος χάρη· ὅταν ὁμιλοῦσε ὀλίγα “ἅλατι ἠρτυμένα”, αὐτὰ τὰ θυμοῦμαι. Δὲν θυμοῦμαι ἄλλους λειτουργούς».

Στὴν Ἀθήνα καλλιέργησε τὴν σκέψη νὰ γίνει μοναχὸς καὶ σκέφθηκε νὰ φύγει ἔγκαιρα, πρὶν ἀναλάβει ἄλλες ὑποχρεώσεις. Καὶ δὲν χρειάστηκε πολὺ χρόνο γιὰ νὰ πραγματοποιήσει τὴν κλίση του. Ἔτσι ἔρχεται στὸ Ἅγιον Ὄρος στὶς 15-8-1922 σύμφωνα μὲ δική του διήγηση, ἐνῶ σύμφωνα μὲ τὰ στοιχεῖα τοῦ Μοναχολογίου τοῦ ἀρχείου τῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας στὶς 15-8-1923.

Στὸ Ἅγιον Ὄρος ἐγκαταβιώνει ὡς δόκιμος στὴν σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης. Συγκεκριμένα στὴν Μικρὰ Ἁγία Ἄννα, στὸ κελλὶ τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἔχοντας ὡς γέροντα τὸν μικρασιάτη ἱερομόναχο Μελέτιο Ἰωαννίδη. Ἐδῶ, σ᾿ αὐτὴ τὴν ἐρημική, ἄνυδρη, αἰχμηρὴ καὶ ἄγονη τοποθεσία τῆς Μικρᾶς Ἁγίας Ἄννης, βρίσκει ἀπόλυτη πνευματικὴ χαρὰ καὶ ἐκπλήρωση τοῦ ὀνείρου τῆς ζωῆς του. Μπορεῖ πλέον ἀπερίσπαστα νὰ ἐπιδοθεῖ στὴν ἄσκηση τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ στὴν μελέτη τῶν ἱερῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμένων. Στὶς 20 Ὀκτωβρίου τοῦ 1924, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἀγρυπνίας στὴν μνήμη τοῦ ἁγίου Γερασίμου Κεφαλληνίας ἔγινε ἡ μοναχικὴ κουρὰ τοῦ παίρνοντας τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου.

Ὁ μοναχὸς Γεράσιμος, προσαρμοσμένος πλήρως στὴν νέα του ζωή, ἀποτέλεσε πρότυπο ὑπακοῆς, ταπεινώσεως καὶ κάθε ἀρετῆς. Παράλληλα μὲ τὴν τέλεση τῶν καθημερινῶν μοναχικῶν ἀκολουθιῶν καὶ τὴν μελέτη, οἱ δύο μοναχοὶ τῆς καλύβης, γέροντας καὶ ὑποτακτικός, ἐργάζονταν γιὰ τὴν ἐπιβίωσή τους ὡς ἄνθρωποι. Ὁ Γέροντας Μελέτιος γνώριζε καλὰ καὶ ἀσκοῦσε ἀπὸ χρόνια τὴν τέχνη κατασκευῆς ξυλόγλυπτων σφραγίδων ποὺ χρησιμοποιοῦνται στὴν παρασκευὴ προσφορῶν γιὰ τὴν θεία Λειτουργία. Κοντὰ σ αὐτὸν καὶ ὁ νέος μοναχὸς Γεράσιμος ἔμαθε τὴν τέχνη αὐτή, τὴν ὁποία καὶ ἀσκοῦσε φίλεργα. Ἐκεῖνο, ὅμως, τὸ ὁποῖο τὸν γοήτευε ἦταν ἡ ἐνασχόληση μὲ τὰ γράμματα. Μᾶς λέει σχετικά: «Ἐδῶ, ὅταν ἦρθα, καλλιέργησα καὶ ἀνακεφαλαίωσα τὶς γνώσεις μου. Τοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς, ὅλα τὰ χόρτασα, ὅλα τὰ χώνεψα. Εἶχα μερικὰ βιβλία ἀπ᾿ ἔξω, ποὺ τὰ ἔδωσα σὲ ὁρισμένα πτωχὰ παιδιὰ ποὺ μ᾿ ἐπισκέφθηκαν ἀπὸ τὴν Συκιὰ ἀπέναντι». Μετὰ τὴν παρέλευση λίγων ἐτῶν, ὁ γέροντας Μελέτιος φεύγει ὁριστικὰ γιὰ τὴν Ἀθήνα, ἀφήνοντας τελείως μόνο του τὸν νέο μοναχὸ Γεράσιμο. Ὁ τελευταῖος ἐξηγεῖ τοὺς λόγους: «Ὁ γερο-Μελέτιος ἔφυγε τὸ 1924-1925. Ἤμουν 24-25 ἐτῶν. Ἐκεῖνος ἔφυγε, ἐπειδὴ τὸν παραπλάνησαν οἱ ζηλωταί, γιὰ νὰ κάνει τὸν παπᾶ ἔξω. Δὲν μὲ πῆρε μαζί του. Ἐγὼ ἔφυγα ἀπὸ τὸν κόσμο γιὰ νὰ ῾ρθεῖ ἐδῶ· ὄχι νὰ γυρίσω πάλι πίσω». Κάτω ἀπὸ τὴν καλύβη τοῦ Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται ἡ καλύβη Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Σὲ αὐτὴν ἐγκαταβιοῦσε ὁ ἀσκητὴς Γέροντας Ἀβιμέλεχ († 1965). Τὸ 1946 ὑποτάχθηκε σ᾿ αὐτὸν ὁ μετέπειτα ἱερομόναχος Διονύσιος. Μὲ τὸν π. Διονύσιο συνδέθηκε ὁ π. Γεράσιμος καὶ ἀργότερα, τὸ 1966, ἑνώθηκαν σὲ μία μόνη συνοδεία. Ὁ μοναχὸς Γεράσιμος γίνεται κτίτορας τοῦ ναοῦ τῶν ἁγίων Πατέρων Διονυσίου τοῦ ρήτορος καὶ Μητροφάνους. Συγκεκριμένα, τὸ 1956 στὸ σπήλαιο ὅπου ἀσκήτευσαν οἱ δύο ὅσιοι κτίζει μικρὸ ναΰδριο καὶ τὸ 1960 τὸ συμπληρώνει μὲ τὴν λιτή. Στὸ μεταξύ, ἡ συνοδεία αὐξάνει.

Ὁ Γέροντας Γεράσιμος, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, φημιζόταν γιὰ τὴν διάθεση φιλοξενίας, τὴν ὁποία ἐνέπνευσε καὶ στοὺς ὑποτακτικούς του. Εἶναι ἄξιο λόγου ὅτι ἡ ἀσκητικὴ καὶ ἀναχωρητική του βιοτὴ σὲ τίποτα δὲν ἔπληξε τὴν κοινωνικότητά του. Οἱ προσερχόμενοι σ᾿ αὐτὸν λαϊκοὶ ἐπισκέπτες πάντοτε ἔφευγαν ὠφελημένοι καὶ γοητευμένοι, καθὼς ὁ λόγος του ἦταν πάντοτε προσεγμένος. Συνετὸς στὶς ἀποκρίσεις του, ἀπέφευγε συστηματικὰ τὶς ἄκαιρες συζητήσεις καὶ φλυαρίες· ἐπιδίωκε πάντοτε τὴν σιωπή, τὴν ὁποία καὶ θεωροῦσε «μητέρα σοφωτάτων ἐννοιῶν». Ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς λαϊκούς, οἱ ἐπισκέπτες ἦταν πολλὲς φορὲς κληρικοὶ ἢ καὶ μοναχοί, ποὺ ἔρχονταν μὲ τὸν ἴδιο σκοπό: νὰ ἀκούσουν τὸν γέροντα, νὰ ὠφεληθοῦν πνευματικὰ καὶ νὰ διδαχθοῦν ἀπὸ τὴν ἐνάρετη ζωή του. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς του, τοῦ ἀνατέθηκαν μοναχικὰ διακονήματα. Διετέλεσε βιβλιοθηκάριος καὶ τυπικάρης τοῦ Κυριακοῦ τῆς σκήτης Ἁγίας Ἄννης. Ὡς βιβλιοθηκάριος μάλιστα ἀσχολήθηκε μὲ τὴν σύνταξη καὶ δημοσίευση καταλόγου τῶν χειρογράφων κωδίκων τῆς βιβλιοθήκης τοῦ Κυριακοῦ τῆς σκήτης. Μὲ τὴν ἰδιότητα αὐτὴ βοήθησε πολλοὺς ἐπιστήμονες στὴν εὕρεση καὶ ἀπόκτηση ἀντιγράφων τῶν χειρογράφων. Ὁ ἴδιος συνέταξε ἀξιόλογες μελέτες καὶ ἄρθρα.

Ὁ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης εἶναι μιὰ ἀπὸ τὶς σπάνιες περιπτώσεις ὑμνογράφων, ποὺ τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ ἔργου του χρησιμοποιήθηκε ἀμέσως στὴν λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι, τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ ἔργου εἶναι προσιτό, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἕνα μικρὸ μόλις τμῆμα του ἔχει ἐκδοθεῖ. Αὐτὸ ὀφείλεται στὸ γεγονὸς ὅτι πολλὲς ἀκολουθίες κυκλοφοροῦν εὐρύτατα σὲ δακτυλογραφημένα φωτοαντίγραφα. Ἀλλὰ καὶ τὴν ἴδια τὴν ὑμνογραφία τὴν θεωρεῖ προέκταση τῆς προσευχῆς, κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἁγίους: «Ἔχω τὸν ἅγιο μπροστά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν θέλω ἐπικοινωνία μὲ κανέναν. Ἡ ὑμνογραφία, ἡ πνευματικὴ αὐτὴ ἐργασία, εἶναι ἕνωση τῆς ψυχῆς μετὰ τοῦ Θεοῦ· εἶναι μία θαυμασία προσευχή· εἶναι μία μεταρσίωσις τοῦ νοός· εἶναι μία μυστικὴ θεωρία· εἶναι ἕνα μυστήριον, ποὺ δὲν ἑρμηνεύεται καὶ μὲ λόγους δὲν ἐξωτερικεύεται. Ἡ ὑμνογραφία εἶναι ἡ ὑπάτη φιλοσοφία. Δὲν ἐκφράζεται μὲ αὐτὰ τὰ λόγια. Πρέπει κανεὶς νὰ τὴν δοκιμάσῃ γιὰ νὰ τὴν αἰσθανθῇ».

Ὁ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης ἀναδείχθηκε ὡς ὁ μεγαλύτερος ὑμνογράφος τῆς μεταβυζαντινῆς ἐποχῆς. Τὸ ἔργο του γνώρισε μεγάλη ἀπήχηση καὶ ἡ φήμη του ὡς ὑμνογράφου ξεπέρασε σύντομα τὸ ἀσκητικὸ κελλὶ καὶ διαδόθηκε σὲ ὁλόκληρο τὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἰδιαίτερα ἀξιομνημόνευτο εἶναι τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἀναγνώριση τοῦ ἔργου δὲν συνέβη κατὰ τὸ τέλος ἢ ἔστω τὴν διάρκεια τῆς ὑμνογραφικῆς παραγωγῆς, ἀλλὰ ἤδη ἀπὸ τὰ πρώιμα στάδιά της.

Ἡ Ἐκκλησία ἀποδέχθηκε πολὺ νωρὶς τὸ ἔργο τοῦ νέου ὑμνογράφου της καὶ τὸ ἐνέταξε στὶς ἐκκλησιαστικὲς ἀκολουθίες. Ἐπανειλημμένα ἐπαινεῖ τὸ ἔργο καὶ τιμᾶ τὸ πρόσωπο τοῦ ὑμνογράφου. Οἱ ὕμνοι ψάλλονται στὶς ἐκκλησιαστικὲς ἀκολουθίες, ἐντάσσονται δηλαδὴ στὴν λειτουργικὴ χρήση, παράλληλα μὲ τὰ ἔργα τῶν προγενέστερων μεγάλων ὑμνογράφων της. Ἡ εὐρεία ἀπήχηση τοῦ ἔργου φαίνεται καὶ ἀπὸ τὴν μεγάλη ζήτηση τῶν διαφόρων ἀκολουθιῶν, ἀπὸ ὁλόκληρο τὸν κόσμο, προκειμένου νὰ συμπληρωθοῦν τὰ ἐκκλησιαστικὰ βιβλία. Ὅπως ἦταν φυσικό, ἡ πανθομολογούμενη ἀναγνώριση τῆς ἀξίας τοῦ ἔργου τοῦ ὑμνογράφου προκάλεσε καὶ τήν, συνδεόμενη μὲ αὐτήν, ἀπονομὴ διαφόρων διακρίσεων, τόσο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν Πολιτεία. Ἡ Ἐκκλησία τίμησε τὸν ὑμνογράφο μὲ πολλὲς διακρίσεις. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τοῦ ἀπονέμει τὴν εὐαρέσκειά του. Ἡ ἀνώτατη ἐκκλησιαστικὴ διάκριση δόθηκε ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Ἀθηναγόρα, ὅταν ὁ π. Γεράσιμος ὀνομάστηκε Ὑμνογράφος τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας. Στὴν ἀπόφαση αὐτὴ ὁδηγήθηκε τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ὅπως ἀναφέρει τὸ σχετικὸ πατριαρχικὸ γράμμα μὲ ἡμερομηνία 25 Αὐγούστου 1955.

Πέρα ἀπὸ τὶς παραπάνω ἐκκλησιαστικὲς διακρίσεις ὁ ὑμνογράφος ἔλαβε καὶ πολλὰ μετάλλια καὶ παράσημα. Τὸ 1963 τοῦ ἀπονεμήθηκε ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη ὁ σταυρὸς τῆς χιλιετηρίδας τοῦ Ἁγίου Ὄρους, γιὰ τὴν συμβολή του στὴν διοργάνωση καὶ ἐπιτυχία τῶν ἑορτῶν ποὺ εἶχαν προγραμματισθεῖ. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ ἡ Ἑλληνικὴ Πολιτεία τίμησε τὸν ὑμνογράφο. Ἡ ὕψιστη τιμὴ καὶ ταυτόχρονα ἀναγνώριση τοῦ ἔργου τοῦ προέρχεται ἀπὸ τὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν. Στὶς 3 Δεκεμβρίου 1953 ἀπὸ τὸ βῆμα τοῦ ἀνώτατου πνευματικοῦ ἱδρύματος τῆς χώρας ἔγινε ἰδιαίτερος λόγος γιὰ τὸ ἔργο τοῦ ὑμνογράφου. Ὕστερα ἀπὸ 15 χρόνια ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν ἀπονέμει τὸ ἀργυρό της μετάλλιο στὸν ὑμνογράφο, «διὰ τὸ ὑπέροχον ὑμνογραφικόν του ἔργον τὸ ὁποῖον τιμᾶ τὴν ἑλληνικὴν γραμματείαν καὶ τὴν θρησκευτικὴν ποίησιν».

Ὁ ὑμνογράφος Γεράσιμος δὲν ἦταν «φρέαρ συντετριμμένον», ἀλλὰ πηγὴ «ὕδατος ζῶντος, ἀλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον» (Ἰω. δ´ 14). Τὸ καθαρό του στόμα ἦταν ἡ διέξοδος τῶν πολλῶν ὑδάτων τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑμνογραφικῆς παραδόσεως, στὴν ὁποία ἦταν ταπεινὰ ἐνταγμένος καὶ τὴν ὁποία μὲ καθαρὴ καρδιὰ καὶ συντετριμμένη ψυχὴ βίωνε σὲ ὅλη τὴν ἀσκητική του ζωή. Ἔτσι ἐξηγεῖται ἡ ἀσύγκριτη σὲ ποσότητα (37.000 σελίδες) καὶ ἐκλεκτὴ σὲ ποιότητα ὑμνογραφική του παραγωγή. Τὸ δοθὲν ἀπὸ τὸν Θεὸ τάλαντο φιλοπόνως καλλιέργησε καὶ γρηγορῶν χρησιμοποίησε, ψάλλοντας πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ τὴν τιμὴ τῆς Θεοτόκου καὶ τῶν ἁγίων, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν οἰκοδομὴ καὶ τὴν στήριξη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Ὁ Γέροντας Γεράσιμος ἀποτελεῖ χαρακτηριστικὴ καὶ γραφικὴ μορφὴ τοῦ σύγχρονου ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ καὶ δὲν λείπει ἀπὸ τὶς ἀναφορὲς τῶν διαφόρων ὁδοιπορικῶν καὶ προσκυνηματικῶν ὁδηγῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ποτὲ δὲν τὸν ἐγκατέλειψαν ἡ σωματικὴ εὐρωστία καὶ ἡ πνευματικὴ διαύγεια, ποὺ τὸν χαρακτήριζαν, τὰ τελευταῖα χρόνια διαισθανόταν τὸν θάνατό του. Ἔτσι, φρόντισε νὰ καταγράψει τὶς τελευταῖες πατρικές του ὑποθῆκες πρὸς τοὺς ὑποτακτικούς του καὶ νὰ ἐπιλέξει τὸν τόπο ταφῆς του, κοντὰ στὸ σπήλαιο τῶν ἁγίων Διονυσίου καὶ Μητροφάνους.

Δὲν ἀντιμετώπιζε ἰδιαίτερα προβλήματα ὑγείας. Μέχρι καὶ τὴν παραμονὴ τῆς ἐκδημίας του ἔγραφε, χωρὶς κανένα πρόβλημα. Ἡ τελευταία του μάλιστα ἐπιστολή, μὲ ἡμερομηνία 30 Νοεμβρίου 1991, ἀπευθύνεται πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη. Τὸ μεσημέρι τῆς Παρασκευῆς 6 Δεκεμβρίου 1991, ἔπειτα ἀπὸ ἀναπνευστικὴ δυσφορία, ἔμεινε κλινήρης καὶ ξημερώματα Σαββάτου 7 Δεκεμβρίου ἄφησε στὸ μοναχικό του κελλὶ τὴν τελευταία του πνοή, ἐνῶ βάδιζε ἤδη τὸ 86ο ἔτος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του.

Ἡ εἴδηση τοῦ θανάτου του προκάλεσε βαθειὰ συγκίνηση σὲ ὁλόκληρο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο, ἑλληνόφωνο καὶ μή. Ἡ νεκρώσιμη ἀκολουθία τελέστηκε τὴν ἑπομένη μὲ τὴν παρουσία λίγων ἱερέων, μοναχῶν καὶ λαϊκῶν, ποὺ μπόρεσαν νὰ βρεθοῦν ἐκεῖ. Σὲ ἔνδειξη σεβασμοῦ καὶ ἐκτιμήσεως ἡ μονὴ Ἁγίου Παύλου πρόσφερε τὸν τάφο. Ἡ σφοδρὴ κακοκαιρία, ποὺ ἔπληξε τὴν περιοχὴ τὴν ἡμέρα ἐκείνη, δὲν ἐπέτρεψε τὴν παρουσία ὅλων ὅσων θὰ ἐπιθυμοῦσαν νὰ παραστοῦν στὴν νεκρώσιμη ἀκολουθία.

Ὁ Γέροντας Γεράσιμος ἔμεινε βέβαια περισσότερο γνωστὸς ὡς ὑμνογράφος. Διακρίθηκε, ὅμως, καὶ ὡς μοναχός. Δὲν θὰ ἦταν ὑπερβολὴ νὰ λέγαμε πὼς ἦταν ὑμνογράφος, ἐπειδὴ ἦταν μοναχός. Στὸ πρόσωπό του ἡ ὑμνογραφία δὲν ἦταν κάτι ἐξωτερικὸ ἢ ἐπίκτητο, ἀλλὰ προέκταση τοῦ ζωντανοῦ βιώματος ἑνὸς δοκιμασμένου καὶ παραδοσιακοῦ ἁγιορείτη μοναχοῦ, ὅπως ἀκριβῶς ἦταν ὁ ἴδιος.

Διατηροῦσε σὲ ὁλόκληρη τὴν ζωή του ἀμείωτη τὴν προθυμία πρὸς τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνες, καὶ ἄσβεστη τὴν φλόγα τῆς ἀγάπης πρὸς τὴν μοναχικὴ ζωή. Ὁ ἴδιος θεωροῦσε δωρεὰ τῆς Θεοτόκου τὸ νὰ εἶναι κανεὶς ἁγιορείτης μοναχὸς καί, κάθε φορὰ ποὺ τύχαινε νὰ βρίσκεται ἐκτὸς Ἁγίου Ὄρους, διακατεχόταν ἀπὸ ἔντονη ἀγωνία μήπως ἀρρωστήσει καὶ δὲν προλάβει νὰ ἐπιστρέψει πίσω. Ἰδιαίτερα διακρίθηκε γιὰ τὴν ὑπακοὴ καὶ τὴν ταπείνωση. Θεωροῦσε πὼς ἡ τέλεια καὶ ἀδιάκριτη ὑπακοὴ εἶναι τὸ θεμέλιο τῆς πνευματικῆς ζωῆς, γεννήτρια τῆς ταπεινώσεως, πηγὴ εἰρήνης καὶ πνευματικῆς χαρᾶς στὴν καρδιὰ τοῦ καλοῦ καὶ ὑπάκουου μοναχοῦ. Καὶ αὐτὸ συνιστοῦσε πάντοτε στοὺς ὑποτακτικούς του. Πράος, εἰρηνικὸς καὶ ἥσυχος, δὲν ἔχασε, μέχρι καὶ τὰ βαθιά του γεράματα, τὴν γλυκύτητα τοῦ προσώπου του, παρὰ τὴν ἀγριότητα καὶ σκληρότητα τοῦ τόπου ποὺ κατοικοῦσε. Ἀναδείχθηκε, κατὰ γενικὴ μαρτυρία, «τῶν ἀρετῶν θησαυρός, τῶν ἐν τῷ Ἄθῳ μοναστῶν θεῖον καύχημα, ὁ πράξει καὶ θεωρίᾳ καταλαμπρύνας τὸν νοῦν καὶ πλησθεὶς τῶν θείων ἐπιλάμψεων … ὡς πραῢς καὶ ἀκέραιος».

Πηγή: http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/gerontikon/gerasimos_monaxos_mikragiannaniths.htm

Μνήμη του εν Aγίοις Πατρός ημών Aμβροσίου Eπισκόπου Mεδιολάνων

Tο φθαρτόν Aμβρόσιος εκδύς σαρκίον,
Θείας μετέσχεν αμβροσίας αξίως.
Eβδόμη Aμβρόσιος ποτί άμβροτον ήλυθεν ούδας
(ήτοι εις το αθάνατον έδαφος).

Oύτος εκατάγετο από την μεγαλόδοξον πόλιν της Pώμης, και ήτον ένας της βασιλικής συγκλήτου, εν έτει τοδ΄ [374]. Φυλάττων μεν πάντοτε και εις τα λόγια και εις τα έργα την αλήθειαν. Γνωριζόμενος δε ζυγός και στάθμη της δικαιοσύνης, χωρίς να κάμνη τας κρίσεις και αποφάσεις κλινούσας εις ένα και άλλο μέρος κατά φιλοπροσωπίαν, ή πρόσκλισιν. Aλλά ορθάς και απροσωπολήπτους. Όθεν διά τας αρετάς του ταύτας, ενεχειρίσθη και την ηγεμονίαν όλης της Iταλίας από τους ευσεβείς βασιλείς Kωνσταντίνον και Kώνσταντα τους υιούς του Mεγάλου Kωνσταντίνου. Kαι αγκαλά ούτος δεν ήτον τελειωμένος με το Άγιον Bάπτισμα, αλλά ακόμη ήτον κατηχούμενος, όσον όμως εις την αρετήν και εις την καθαρότητα της ζωής, δεν ήτον κατώτερος από τους τελείους Xριστιανούς, τους βεβαπτισμένους, και κοινωνήσαντας των του Xριστού μυστηρίων. Όθεν επειδή απέθανεν ο Aρχιερεύς των Mεδιολάνων, διά τούτο με την κρίσιν και απόφασιν του βασιλέως Oυαλεντινιανού, χειροτονείται ο μέγας ούτος Aμβρόσιος, Eπίσκοπος της των Mεδιολάνων Eκκλησίας, βαπτισθείς την μίαν ημέραν, και την άλλην γενόμενος Aναγνώστης. Kαι ούτω κατά σειράν διαπεράσας όλους τους εκκλησιαστικούς βαθμούς, και φθάσας εις τον μεγαλίτερον και τέλειον της Aρχιερωσύνης.

Kαλώς λοιπόν την του Xριστού Eκκλησίαν ποιμάνας, συμβοηθός και συναγωνιστής έγινε των άλλων Πατέρων, οπού ηγωνίσθησαν εναντίον της αιρέσεως του Aρείου και Σαβελλίου και Eυνομίου. Kαι υπέρ της ευσεβούς πίστεως διάφορα βιβλία συνέγραψεν. Aλλά και τον βασιλέα Θεοδόσιον ελθόντα από την Θεσσαλονίκην εις Mεδιόλανα, εμπόδισεν από την είσοδον της Eκκλησίας, ενθυμίζωντάς του τους φόνους οπού ετόλμησεν εις την Θεσσαλονίκην. Kαι διδάξας αυτόν, πόση διαφορά είναι αναμεταξύ ιερωμένου και λαϊκού, καν και βασιλεύς είναι. Kαι ότι δεν πρέπει έτζι προπετώς και αυθαδώς να τολμά εις τα θεία. Kαλώς λοιπόν διαπεράσας την ζωήν του ο αοίδιμος ούτος της του Xριστού Eκκλησίας Πατήρ, με γήρας καλόν ανεπαύθη εν Kυρίω. Tελείται δε η αυτού Σύναξις εν τη αγιωτάτη μεγάλη Eκκλησία. (Tον κατά πλάτος Bίον αυτού όρα εις τον Παράδεισον¹.)

Σημείωση

1. Σημείωσαι, ότι ο Mέγας Bασίλειος εν τη προς τον Άγιον Aμβρόσιον τούτον Eπιστολή λέγει· «Eπειδή ου παρά ανθρώπων παρέλαβες, ή εδιδάχθης το Eυαγγέλιον του Xριστού. Aλλ’ αυτός σε ο Kύριος, από των Kριτών της γης, επί την προεδρίαν των Aποστόλων μετέθηκεν». Tον Bίον δε του Aμβροσίου τούτου συνέγραψεν ελληνιστί ο Mεταφραστής, ου η αρχή· «Oυαλεντινιανός μετά την τελευτήν Iοβιανού». (Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη των Iβήρων Mονή και εν άλλαις.)

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Μνήμη του Aγίου Mάρτυρος Aθηνοδώρου

Xαίρων Aθηνόδωρος ει τμηθή ξίφει,
Aφηρέθη το πνεύμα και προ του ξίφους.

Oύτος ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Διοκλητιανού, εν έτει σϟ΄ [290], καταγόμενος από την Συρίαν της Mεσοποταμίας, και εκ νεαράς ηλικίας γενόμενος Mοναχός. Διαβαλθείς δε ως Xριστιανός εις τον άρχοντα Eλεύσιον, και τον Xριστόν ομολογήσας, τεντόνεται ανάμεσα εις δύω στύλους, και κατακαίεται με αναμμένας λαμπάδας εις όλα τα μέλη του σώματός του. Έπειτα με βώλους σιδηρούς πεπυρωμένους κατακαίεται εις τας μασχάλας. Kαι με αγκυνέλα σιδηρά αγγιστρώνεται από την μύτην. Kαι απλόνεται επάνω εις ένα πευκί χάλκινον πυρωμένον, το οποίον παραδόξως μετέβαλεν ο Άγιος από καυστικόν εις ψυχρόν. Έπειτα βάλλεται μέσα εις ένα χάλκινον ταύρον πεπυρακτωμένον, από τον οποίον εφυλάχθη αβλαβής υπό θείου Aγγέλου. Oμοίως εφυλάχθη ανώτερος και από άλλα βάσανα. Όθεν και ετράβιξεν εις την πίστιν του Xριστού πεντήκοντα άνδρας Έλληνας. Mετά ταύτα δε, ετράβιξε πάλιν άλλους τριάκοντα. Tελευταίον έλαβεν ο του Xριστού αθλητής την απόφασιν διά να αποκεφαλισθή. Eπειδή δε παρελύθη εκείνος, οπού έμελλε να τον αποκεφαλίση, και έπεσε κάτω ωσάν νεκρός ομού με το σπαθί, και επειδή άλλος να πλησιάση κοντά δεν ετόλμα, διά τούτο ο Άγιος προσευχηθείς, παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού. Kαι έλαβε παρ’ αυτού του μαρτυρίου τον στέφανον.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Σημείωση: Οἱ πληροφορίες σχετικὰ μὲ τίς περικοπὲς τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Εὐαγγελίων, ἀντλοῦνται ἐκ τῶν Τυπικῶν Διατάξεων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου (Κύπρος).

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΓΙΟΥ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΥΡΩΝ ΤΗΣ ΛΙΚΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ)
Πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
13: 17-21

Ἀδελφοί, πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες· ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι καὶ μὴ στενάζοντες· ἀλυσιτελὲς γὰρ τοῦτο. Προσεύχεσθε περὶ ἡμῶν· πεποίθαμεν γὰρ ὅτι καλὴν συνείδησιν ἔχομεν, ἐν πᾶσι καλῶς θέλοντες ἀναστρέφεσθαι. Περισσοτέρως δὲ παρακαλῶ τοῦτο ποιῆσαι, ἵνα τάχιον ἀποκατασταθῶ ὑμῖν. Ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης, ὁ ἀναγαγὼν ἐκ νεκρῶν «τὸν ποιμένα τῶν προβάτων» τὸν μέγαν «ἐν αἵματι διαθήκης αἰωνίου», τὸν κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν, καταρτίσαι ἡμᾶς ἐν παντὶ ἔργῳ ἀγαθῷ εἰς τὸ ποιῆσαι τὸ θέλημα αὐτοῦ, ποιῶν ἐν ὑμῖν τὸ εὐάρεστον ἐνώπιον αὐτοῦ διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΑΓΙΟΥ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΥΡΩΝ ΤΗΣ ΛΙΚΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ)
Ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν
6: 17-23

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἔστη ὁ Ἰησοῦς ἐπὶ τόπου πεδινοῦ, καὶ ὄχλος μαθητῶν αὐτοῦ, καὶ πλῆθος πολὺ τοῦ λαοῦ ἀπὸ πάσης τῆς Ἰουδαίας καὶ Ἱερουσαλὴμ καὶ τῆς παραλίου Τύρου καὶ Σιδῶνος, οἳ ἦλθον ἀκοῦσαι αὐτοῦ καὶ ἰαθῆναι ἀπὸ τῶν νόσων αὐτῶν, καὶ οἱ ὀχλούμενοι ἀπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων, καὶ ἐθεραπεύοντο· καὶ πᾶς ὁ ὄχλος ἐζήτει ἅπτεσθαι αὐτοῦ, ὅτι δύναμις παρ’ αὐτοῦ ἐξήρχετο καὶ ἰᾶτο πάντας. Καὶ αὐτὸς ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἰς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ ἔλεγε· Μακάριοι οἱ πτωχοί, ὅτι ὑμετέρα ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. μακάριοι οἱ πεινῶντες νῦν, ὅτι χορτασθήσεσθε. μακάριοι οἱ κλαίοντες νῦν, ὅτι γελάσετε. μακάριοί ἐστε ὅταν μισήσωσιν ὑμᾶς οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὅταν ἀφορίσωσιν ὑμᾶς καὶ ὀνειδίσωσι καὶ ἐκβάλωσι τὸ ὄνομα ὑμῶν ὡς πονηρὸν ἕνεκα τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Χαίρετε ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ καὶ σκιρτήσατε· ἰδοὺ γὰρ ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τῷ οὐρανῷ.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

Ὁμιλία, σὺν Θεῷ ἁγίῳ, εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τῆς Δεκάτης (Ι´) Κυριακῆς τοῦ Λουκᾶ (Λουκ. 13, 10-17)

Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ

Στὴ σημερινὴ σύντομη Εὐαγγελικὴ περικοπή, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, παρουσιάζεται μὲ ἐνάργεια ἕνα θαῦμα τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, ἐνῶ στηλιτεύεται παράλληλα ἀπὸ τὸν θαυματουργὸ Θεάνθρωπο ἕνα μεγάλο καὶ ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνο πάθος. Τὸ θαῦμα ἀφορᾶ στὴ θαυμαστὴ θεραπεία μιᾶς συγκύπτουσας γυναίκας, καὶ τὸ πάθος, ποὺ ἐντονώτατα καταδικάζεται ἀπὸ τὸν Χριστό, εἶναι ἡ ὑποκρισία.

Διδάσκοντας ὁ Κύριος σὲ μία ἰουδαϊκὴ Συναγωγὴ ἕνα Σάββατο, ἡμέρα κατάπαυσης καὶ ἱερὴ γιὰ τοὺς Ἑβραίους, κατὰ τὴν ὁποία συναθροίζονται στὶς Συναγωγές τους γιὰ νὰ ἐπιτελέσουν τὴ λατρεία τους, βρέθηκε ἐκεῖ, μεταξὺ τῶν παρισταμένων Ἰουδαίων, καὶ μία γυναίκα ἀσθενής. Ἀσθενὴς ἐπὶ δεκαοκτὼ ἔτη καὶ ἀσθενὴς διπλά. Λέγω διπλά, γιατί, ἂν προσέξατε, τὸ Εὐαγγέλιο σαφῶς ἀναφέρει πὼς ἡ δύστυχη ἐκείνη Ἑβραία εἶχε «πνεῦμα ἀσθενείας». Καὶ στὴν περίπτωση τούτη, ὅπως καθαρώτατα διασαφήνισε μετὰ τὴ θεραπεία της ὁ Κύριος, ἡ γυναίκα ἀσθένησε ἀπὸ δαιμονικὴ ἐνέργεια· δηλαδὴ πνεῦμα ἀκάθαρτο, δαιμονικό, ἐπέφερε τὴ σωματικὴ ἐκείνη κάκωση καί, σὲ τέτοιο βαθμό, ποὺ καμπούριασε ὑπερβολικὰ τὸ πλάσμα ἐκεῖνο τοῦ Θεοῦ καὶ παρέμεινε τόσα χρόνια ταλαιπωρούμενο.

Ἡ περίπτωση αὐτὴ δὲν εἶναι ἀσφαλῶς ἡ μοναδική. Καὶ σὲ ἄλλα μέρη τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης βλέπουμε πὼς ὁ σατανᾶς, μὲ ἄδεια ἢ κατὰ παραχώρηση Θεοῦ, προσβάλλει τὸν ἄνθρωπο, ὄχι μόνο μὲ λογισμοὺς καὶ ἁμαρτωλὲς παρορμήσεις, ἀλλά, εἴτε μὲ πλήρη κατοχή, δηλαδὴ τὸν δαιμονίζει, κατοικώντας μέσα του, εἴτε τοῦ ἐπιφέρει ποικίλες σωματικὲς ἀσθένειες. Οἱ πληγὲς τοῦ δικαίου καὶ πολυάθλου Ἰώβ, τὸν ὁποῖο ὁ διάβολος τραυμάτισε μὲ δεινὰ ἕλκη «ἀπὸ κεφαλῆς ἕως ποδῶν», ὁ ὑπὸ τοῦ πονηροῦ πνεύματος πνιγμὸς τοῦ βασιλέα Σαούλ, τὸν ὁποῖο καταπράϋνε μὲ τὴν κινύρα του ὁ Δαβίδ, ἡ κώφωση τοῦ μογιλάλου, τὸν ὁποῖο θεράπευσε ὁ Κύριος, ἀποτελοῦν σαφεῖς μαρτυρίες τοῦ γεγονότος τούτου. Ἐδῶ νὰ τονίσουμε πὼς δὲν σημαίνει ὅτι κάθε ἀνθρώπινη ἀσθένεια ὀφείλεται σὲ δαιμονικὴ ἐπενέργεια, ἀλλὰ καὶ ὅτι καὶ στὶς περιπτώσεις αὐτές, ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς θὰ ἐπιτρέψει —γιὰ λόγους ποὺ μόνο ἡ πατρική Του πρόνοια καὶ ἀγάπη γνωρίζει— νὰ συμβεῖ σὲ κάποιο ἄνθρωπο δαιμονικὴ ἀσθένεια. Πέφτοντας λοιπὸν τὸ εὔσπλαγχνο μάτι τοῦ Κυρίου στὴν ἀσθενοῦσα ἐκείνη, ἀμέσως ἐκδηλώνει τὸ πατρικό Του ἔλεος: Ἔκρινε πὼς ὁ «κανόνας», ἡ μακροχρόνια ἐκείνη δοκιμασία της, εἶχε λήξει. Ἦταν ἡ ὥρα τῆς θεραπείας, τῆς πανηγυρικῆς ἐπιβράβευσης τῆς ὑπομονῆς της: «Γύναι, ἀπολέλυσαι τῆς ἀσθενείας σου.» Καί, θέτοντας τὰ πανάγια χέρια Του ἐπάνω της, ἀμέσως φυγαδεύεται τὸ πονηρὸ πνεῦμα καὶ ἡ γυναίκα ἀνορθώνεται καὶ ἀποκαθίσταται στὴ φυσιολογική της κατάσταση.

Θὰ πρέπει ἐδῶ νὰ ἐπισημάνουμε καὶ τὴν ἀρετὴ τῆς γυναίκας αὐτῆς, τὴν πίστη καὶ ὑπομονή της καὶ ὅτι, παρόλη τὴ μεγάλη σωματικὴ ἀσθένειά της ἐπὶ τόσα χρόνια, δέν γόγγυσε, δέν ἀπίστησε, ἀλλὰ καὶ παρευρισκόταν στὴ Συναγωγή, νὰ προσευχηθεῖ, νὰ ἀκροασθεῖ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Παράδειγμα καὶ αὐτὴ πολλαπλὸ γιὰ μᾶς. Διότι καὶ ἐμεῖς, ἀδελφοί, ἔχουμε συγκύπτουσα τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὰ πάθη, τὴν ἀμέλεια, τὰ ποικίλα τῆς καθημερινότητας προβλήματα, τὴν ἀδιαφορία συχνὰ γιὰ τὴ σωτηρία μας.  Ἀλλὰ οὐδέποτε νὰ ἀπομακρυνθοῦμε ἀπὸ τὸν ναό, ἀπὸ τὸν Σωτήρα καὶ ἰατρὸ ψυχῶν καὶ σωμάτων. Μὲ πίστη νὰ κρούομε τὴ θύρα τοῦ ἐλέους Του, καὶ θἄρθει ἡ ὥρα τῆς Χάριτος, ποὺ θὰ μᾶς ἀνοίξει καὶ θὰ ἀνορθώσει τὸ φρόνημά μας καὶ θὰ μᾶς ἀπελευθερώσει ἀπὸ τὴ δαιμονικὴ κατάπτωση.  Ἀρκεῖ νὰ τὸ ζητᾶμε, νὰ ζοῦμε ἐν μετανοίᾳ.

Μά, ἂς ἔλθουμε καὶ στὸν ἀρχισυνάγωγο. Αὐτός, ἀντὶ νὰ δοξάσει τὸν Θεὸ γιὰ τὸ μέγιστο τοῦτο θαῦμα, ἀγανακτεῖ ὑποκριτικὰ γιὰ τὴ δῆθεν καταπάτηση τῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου. Ἡ φθονερή του ἀγανάκτηση εἶναι ἔκδηλη. Ὁ Κύριός μας, «ὁ ἐτάζων καρδίας καὶ νεφροὺς καὶ ἐνθυμήσεις», ἀμέσως βλέπει τὴν ἀπροκάλυπτη ὑποκρισία του, τὸν φθόνο τῆς καρδιᾶς του, ποὺ προσπαθοῦσε νὰ κρύψει κάτω ἀπὸ τὸ πρόσχημα τῆς εὐσέβειας, τοῦ σεβασμοῦ τάχα πρὸς τὸν νόμο τοῦ Θεοῦ. Καὶ τὸν ἐλέγχει ἄμεσα καὶ ἀπότομα, ὑποδεικνύοντας τὴ βαρύτητα τοῦ φοβεροῦ τούτου πάθους.

Τί εἶναι ὑποκρισία; Κατὰ τὸν Μ. Βασίλειο, τὸ ἄλλα νὰ ἔχουμε μέσα στὴν καρδιά μας καὶ ἄλλα νὰ δείχνουμε ἐξωτερικὰ στοὺς ἀνθρώπους, ὅπως ἀκριβῶς οἱ θεατρίνοι στὸ θέατρο, ποὺ ὑποδύονται κάθε τόσο ἄλλο ρόλο. Ρίζα τῆς ὑποκρισίας εἶναι ὁ φθόνος καὶ ἡ πονηρία, τελικὰ ὁ ἐγωϊσμός μας, καὶ καρποί της βδελυκτοὶ τὸ ψεῦδος, ἡ ἀπάτη, ἡ δολιότητα, ἡ αἰσχροκέρδεια, ἡ ἀτίμωση καὶ βλάβη τοῦ πλησίον μας. Ἡ ὑποκρισία συνιστᾶ βαρὺ ἁμάρτημα, ἀρρώστεια μεγάλη τῆς ψυχῆς, διαβολικὴ συμπεριφορά, ἀφοῦ πρῶτος ὑποκριτὴς ὑπῆρξε ὁ διάβολος. Ἡ ὑποκρισία προξενεῖ φοβερὴ βλάβη στὴν ψυχή. Κατα-στρέφει τὴν ἑνότητα τῆς προσωπικότητάς μας. Μᾶς διχάζει ἐσωτερικά. Διαστρέφει τὴν οὐσία τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Μᾶς ὁδηγεῖ νὰ ζοῦμε μιὰ διπλὴ καί, τελικά, ψεύτικη ζωή. Μᾶς ἐκθέτει στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων, ὅταν —ἀργὰ ἢ γρήγορα— πέσει τὸ προσωπεῖο ποὺ φοροῦμε καὶ ἀποκαλυφθεῖ πόσο διαφορετικοὶ στὴν οὐσία εἴμαστε, ἀπ᾿ ἐκεῖνο ποὺ προσπαθούσαμε νὰ φαινόμαστε. Καί, τέλος, ὁδηγεῖ ἀναπόφευκτα στὴν ἀπώλειά μας, τὴν αἰώνια καταδίκη, ἐὰν δὲν ὑπάρξει μετάνοια, ἐνσυνείδητη ἀλλαγὴ φρονήματος, τρόπου ζωῆς.

Ἂς ἀγωνιζόμαστε, ἀδελφοί, νὰ ἀποδιώκουμε ἀπὸ τὴ ζωή μας τὸ ψυχώλεθρο πάθος τῆς ὑποκρισίας καὶ νὰ ἀποκτήσουμε τὴ μακαρία ἁπλότητα, τὴν ὁποία ἀγαπᾶ ἰδιαίτερα ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ Ἴδιος ἁπλός, κατεξοχὴν ἁπλός. Νὰ καλλιεργοῦμε τὴν εὐθύτητα, τὴν εἰλικρίνεια, τὸ ταπεινὸ φρόνημα, ποὺ ἀναπαύουν στὴν ψυχὴ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.

Ἂς παρακαλοῦμε ἀκόμη θερμὰ ὅλους τοὺς ἁγίους, καὶ ἐξαιρέτως τὴ Θεομήτορα Παναγία, τὴν κατὰ χάρη Μητέρα ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν, νὰ μᾶς ἐνισχύουν στὶς δύσκολες ἡμέρες, ποὺ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐπέτρεψε νὰ ζοῦμε. Νὰ μᾶς δίνουν μετάνοια, διόρθωση τῆς ζωῆς μας, ἐνσυνείδητη μυστηριακὴ ζωή, γνήσια ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀδελφούς μας, γιὰ νὰ ἀξιωθοῦμε καὶ στὴ ζωὴ τούτη τῆς θεϊκῆς εὐλογίας καὶ στὴν ἄλλη τῆς ἀνεκφράστου χαρᾶς καὶ μακαριότητας, ὅπου ἄγγελοι καὶ ἅγιοι ὑμνοῦν ἀκατάπαυστα τὴ μακαρία Τριάδα, στὴν ὁποία ἀνήκει ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος στοὺς αἰῶνες. Ἀμήν!