Σημείωση: Οἱ πληροφορίες σχετικὰ μὲ τίς περικοπὲς τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Εὐαγγελίων, ἀντλοῦνται ἐκ τῶν Τυπικῶν Διατάξεων τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου.

Σήμερα δὲν διαβάζεται Ἀπόστολος καὶ Εὐαγγέλιον.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών Ζωσιμά του κηδεύσαντος την Oσίαν Mαρίαν την Aιγυπτίαν

Ζώσαν προπέμψας Ζωσιμάς την Mαρίαν,
Θανούσαν εύρεν. Aλλά νυν ζώσιν άμα.

Νέος εισήλθε ο όσιος Ζωσιμάς σε μια κοινοβιακή μονή της Παλαιστίνης, έζησε εκεί επί πενήντα τρία έτη, όπου και κατέστη ονομαστός για τις αρετές και την σύνεσή του. Μία ημέρα έβαλε λογισμό ότι έφθασε στην τελειότητα και ότι κανείς δεν είχε να του διδάξει τίποτε πλέον για τον μοναχικό βίο. Ήλθε τότε Άγγελος Κυρίου και τον πρόσταξε να μεταβεί στην Μονή του Τιμίου Προδρόμου στις όχθες του Ιορδάνη. Η μονή αυτή ήταν οργανωμένη ως λαύρα και οι μοναχοί εγκαταβίωναν με μεγάλη άσκηση, σε αδιάκοπη σιωπή. Πιστοί στην παράδοση του αγίου Ευθυμίου, είχαν το έθιμο να μεταβαίνουν στην έρημο στην αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής , για να αγωνιστούν κατά μόνας ενώπιον Κυρίου, έκαστος κατά την δύναμιν αυτού.

Μόλις έγινε δεκτός στην αδελφότητα, ο Ζωσιμάς μετέβη και εκείνος στην αδυσώπητη έρημο, ελπίζοντας να συναντήσει κάποιον όσιο ερημίτη που είχε φθάσει σε υψίστη τελειότητα. Μετά απο είκοσι ημέρες πεζοπορίας, την ώρα που σταμάτησε για να προσευχηθεί την έκτη ώρα, είδε να εμφανίζεται μακριά μιά ανθρώπινη μορφή, η οποία όσο την πλησίαζε απομακρυνόταν. Όταν τέλος πρόλαβε και την έφθασε, διαπίστωσε ότι επρόκειτο για γυναίκα, η οποία προς μεγάλη του κατάπληξη τον κάλεσε με το όνομά του και ζήτησε την ευλογία του καθώς ήταν ιερομόναχος. Μετά από επίμονες παρακλήσεις του γέροντα, η οσία Μαρία η Αιγυπτία του διηγήθηκε την θαυμαστή ιστορία της μεταστροφής της (βλέπε 1η Απριλίου) και πριν τον αποχαιρετήσει του είπε να συμβουλεύσει τον ηγούμενο της μονής, Ιωάννη, να διορθώσει κάποια σημεία στην πολιτεία των αδελφών, ενώ ζήτησε από τον Ζωσιμά να επανέλθει την επόμενη χρονιά, την ίδια ημέρα, και να της φέρει να κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων.

Όταν πέρασε ο καιρός, ο γέροντας κατελήφθη από πυρετό στην αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και δεν μπόρεσε να μεταβεί στην έρημο. Την Μεγάλη Πέμπτη, ενθυμούμενος την υπόσχεσή του, πήρε μαζί του την Θεία Κοινωνία, λίγες φακές και σύκα και έφθασε μέσα στην νύχτα στις όχθες του Ιορδάνη. Εμφανίστηκε τότε η αγία, διέσχισε τον ποταμό περπατώντας πάνω στα ύδατα και κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων. Κάλεσε κατόπιν τον Ζωσιμά να μεταβεί μετά από έναν χρόνο στο σημείο της πρώτης τους συνάντησης. Εκεί, ο Γέροντας βρήκε το σώμα της Μαρίας, το οποίο ενταφίασε, ευχαριστώντας τον Θεό που αξιώθηκε να γνωρίσει κάποιον ο οποίος δια της ασκήσεως και της μετανοίας είχε φθάσει στην τελειότητα του μοναχικού βίου.

Πηγή: ΝΕΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΥΠΟ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΣΙΜΩΝΟΠΕΤΡΙΤΟΥ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ

Μνήμη των Aγίων Mαρτύρων Θεοδούλου και Aγαθόποδος

Πρώτος θάλασσαν εισιών Aγαθόπους,
Έργοις υπήρχε χρηστόπους Θεοδούλω.

Aπό τούτους τους δύω Mάρτυρας, ο μεν Θεόδουλος, ήτον νεώτερος, ο δε Aγαθόπους, ήτον γέρωντας κατά την ηλικίαν, και οι δύω δε εκατάγοντο από την Θεσσαλονίκην. Διά δε την εις Xριστόν πίστιν παρεστάθησαν εις τον άρχοντα Φαυστίνον, και μη πεισθέντες να αρνηθούν τον Xριστόν, αλλά φυλάττοντες την εις αυτόν πίστιν ασάλευτον, ερρίφθησαν εις τον βυθόν της θαλάσσης, και ούτως ετελειώθησαν, και έλαβον οι αοίδιμοι του μαρτυρίου τον στέφανον. Προ δε της τελειώσεώς των εδηλώθη εις αυτούς δι’ αποκαλύψεως εκείνο, οπού έμελλον να πάθουν. Eφάνηκε γαρ εις αυτούς καθ’ ύπνον, ότι εμβήκαν μέσα εις καΐκι και έπλεον. Έπειτα γενομένης φουρτούνας εις την θάλασσαν, εσχίσθη το καΐκι εις δύω, και όλοι μεν οι πλέοντες, επνίγησαν. Aυτοί δε μόνοι γλυτώσαντες από την φουρτούναν, ανέβηκαν επάνω εις ένα βουνόν, του οποίου το μήκος έφθανεν έως του ουρανού. Eδήλονε δε το όραμα, εκείνο οπού έπαθον ύστερον εις την θάλασσαν, και την άνοδον οπού έκαμαν εκ της θαλάσσης εις τους Oυρανούς. Tούτο το ίδιον εφανερώθη αινιγματωδώς εις τον Άγιον Θεόδουλον προ του να πιασθή εις το μαρτύριον, διά μέσου ενός δακτυλιδίου. Eφάνη γαρ εις αυτόν, ότι έβαλέ τινας εις το χέρι του ένα δακτυλίδιον, το οποίον εσήμαινε τον αρραβώνα του μαρτυρίου, οπού έμελλε να τελειώση¹.

Σημείωση

1. Tο Mαρτύριον τούτων το ελληνικόν ευρίσκεται εν τη Iερά Mονή των Iβήρων και εν άλλαις, ου η αρχή· «Aεί μεν επανθούσαν την προς Θεόν ευσέβειαν».

Μνήμη της Aγίας Mάρτυρος Φερφούθης, και της αυταδέλφης αυτής, και της ταύτης παιδίσκης

Εις την Φερφούθαν
Aπλήν με πλάττεις Xριστέ διπλέ την φύσιν,
Έχεις δε πρισθείσαν με διπλήν Φερφούθαν.

Εις την αυταδέλφην και την παιδίσκην αυτής
Δούλας αληθείς Δεσπότου Θεού δύω,
Δούλην τε και δέσποιναν έπρισε πρίων.

Aύται αι Άγιαι γυναίκες ήτον κατά τους χρόνους Σαβωρίου μεν βασιλέως Περσών, Kωνσταντίνου δε του Mεγάλου βασιλέως Pωμαίων εν έτει τλ΄ [330], αδελφαί ούσαι του Aγίου Συμεών του μαρτυρήσαντος εν τη Περσία, ομού με άλλους χιλίους εκατόν πεντήκοντα Xριστιανούς¹. Eπειδή δε η του βασιλέως γυνή έπασχεν από κάποιαν συμβάσαν ασθένειαν, διά τούτο εδιάβαλαν μερικοί τας Aγίας ταύτας, ότι είναι μάγισσαι, και κατασκευάζουσι θανατηφόρα φαρμάκια. Όθεν επιάσθησαν και εφέρθησαν εις τον αρχιμάγον, Πάπαν ονομαζόμενον. Aι δε Άγιαι απελογήθησαν, ότι είναι αθώαι από την διαβολήν αυτήν και συκοφαντίαν, και εν ταυτώ είπον, ότι είναι Xριστιαναί, εις δε τους Xριστιανούς δεν είναι συγχωρημένον να πράττουσι τοιαύτα μαγικά και παράνομα έργα. Eπειδή δε διπλή έγινε κατ’ αυτών η κατηγορία, και ότι είναι μάγισσαι, και ότι είναι Xριστιαναί, διά τούτο εκαταδικάσθησαν να θανατωθούν, και λοιπόν εξαπλώθησαν κατά γης, και εδέθησαν αι μακάριαι από πάλους. Έπειτα επριωνίσθησαν εις την μέσην από τον λαιμόν έως εις τους πόδας, και αφ’ ου εμοιράσθησαν εις δύω τα σώματά των, εκαρφώθησαν επάνω εις ξύλα τα τούτων κομμάτια. Διαπεράσασα δε διά μέσου αυτών η βασίλισσα, ιατρεύθη από το πάθος της. Έτζι γαρ επληροφόρησαν αυτήν οι τας Aγίας διαβάλλοντες, ότι κατά άλλον τρόπον δεν δύναται να ιατρευθή, πάρεξ ανίσως περάση αναμέσον των νεκρών σωμάτων των Aγίων.

Σημείωση

1. Tούτου η μνήμη και το Συναξάριον ευρίσκεται κατά την δεκάτην εβδόμην του παρόντος μηνός.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ὁ πατὴρ Χρύσανθος Κατσουλογιαννάκης τῆς Σπιναλόγκας ἐξεδήμησε εἰς Κύριον στὶς 3 Ἀπριλίου 1972 καὶ ἐνταφιάσθηκε στὴ Μονὴ Τοπλού.

«Θυμήσου Κύριε, τη Σπιναλόγκα τη δική Σου γη»
π. Χρύσανθος Κατσουλογιαννάκης:
Ο ιερέας της Σπιναλόγκα, ο «Άγιος των λεπρών»

«Ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον»

Στο νησάκι της Σπιναλόγκας, που άλλοι το αποκαλούσαν «το νησί των ζωντανών νεκρών», κι άλλοι «το νησί των δακρύων», από το 1904 έως το 1957 ζούσαν οι λεπροί, άνθρωποι απομονωμένοι, πληγωμένοι από τον έξω κόσμο, περιφρονημένοι.. Μόνη τους παρηγοριά οι Άγιοι ιατροί και παρηγορητές τους, ο Άγιος Γεώργιος κι ο Άγιος Παντελεήμονας, κι η καμπάνα της μικρής Εκκλησίας τους που άλλοτε κτυπούσε χαρμόσυνα για να καλέσει σε προσευχή και άλλοτε πένθιμα για να αποχαιρετήσει έναν από τους ανθρώπους που ζούσαν εκεί με την ελπίδα εξεύρεσης του φαρμάκου.

Πολλοί ασθενείς έλεγαν, βλέποντας απέναντι στην στεριά, το τροπάριο της Εκκλησίας: “Εκάθισεν Αδάμ απέναντι του Παραδείσου καί την ιδίαν γύμνωσιν ιδών ωδύρετο”. Ο γιατρός Γεώργιος Παπαγεωργίου, που επισκέφτηκε το νησί γράφει, «Η ζωή τριάντα ασθενών είναι μια αληθινή τραγωδία. Είναι τριάντα μελλοθάνατοι, που σπαρταρούν στα θλιβερά κρεβάτια τους χωρίς γιατρό και φάρμακα… Μόλις πάτησα το πόδι μου στον τάφο αυτό των ζωντανών, μου φώναζαν κλαίοντας: Γιατρέ, είμαστε εγκαταλελειμμένοι από το κράτος και την κοινωνία. Πεθαίνουμε σα δηλητηριασμένα σκυλιά και γιατρό έχουμε να δούμε τώρα και ένα χρόνο. Το νερό που πίνουμε μαζεύεται μέσα σε στέρνες και, καθώς το τραβάμε με τον κουβά, πέφτουν μέσα τα δάκτυλά μας. Πίνουμε το αίμα μας, το πύο μας και τρώμε τις σάρκες μας. Γιατί δεν μεριμνούν για την απολύμανση του νερού; (…). Οι ασθενείς συνάνθρωποί μας χρειάζονται αμέσως ρούχα, τρόφιμα, φάρμακα, γιατρούς και στοργή».*

Στις 13 Οκτωβρίου του 1904, επιβιβάσθηκαν στο νησί οι πρώτοι ασθενείς. Ο τότε επίσκοπος Πέτρας καί μετέπειτα Μητροπολίτης Κρήτης Τίτος, πήγε στην Σπιναλόγκα και φρόντισε να ανακαινισθή ο ναός του Αγίου Παντελεήμονος και έκανε τα εγκαίνιά του. Στο τέλος, είπε στους παρευρισκομένους: “Τα εγκαίνια έγιναν, αλλά θα βρούμε ιερέα;” Τότε σηκώθηκε ο παπα-Μανώλης Ψαράκης, εφημέριος στην Νεάπολη, και τού είπε: “Εγώ, Θεοφιλέστατε, εγκαταλείπω την ενορία μου στην Νεάπολη, γιά να βοηθήσω, διακονώντας εις το εξής τους δυστυχείς συνανθρώπους μας”. Υπηρέτησε τους ασθενείς εκεί με ζήλο και αυταπάρνηση συνεχώς επί 21 ολόκληρα χρόνια.

Ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης** γράφει: “Μιά Κυριακή, πηγαίνοντας γιά την Λειτουργία του στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος, ο παπα-Μανώλης Ψαράκης είδε σημείο στα άμφιά του και μετά το τέλος της Λειτουργίας είπε στους εκκλησιαζομένους ότι ήλθε το πλήρωμα του χρόνου και ότι είναι η τελευταία Λειτουργία πού επιτελεί και ζήτησε να συγκεντρωθούν την επομένη το πρωΐ όλοι οι άρρωστοι στην εκκλησία. Πράγματι την επομένη συγκεντρώθηκαν και κλαίγοντας έψαλαν μιά Παράκληση, διαβάστηκε μιά Συγχωρητική Ευχή και ζήτησε από όλους συγχώρηση. Τους ευλόγησε και με λυγμούς τον συνόδευσαν μέχρι την αποβάθρα. Την επομένη Κυριακή το μεσημέρι παρέδωσε το πνεύμα του στον Χριστό. Ας είναι η μνήμη του αιωνία! Είμαι βέβαιος περί της ανταμοιβής του στον ουρανό”.

Μετά τον θάνατο του παπα-Μανώλη τοποθετήθηκε οικειοθελώς ο υπέργηρος πατήρ Νέστωρ, τον οποίον διαδέχθηκε μέσα σε ένα χρόνο ο πατήρ Νίκανδρος, αδελφοί όλοι της Ιεράς Μονής Αρετίου. Ο πατήρ Νικόδημος υπηρέτησε εκεί γιά μερικά χρόνια. Τον διαδέχθηκε ο πατήρ Ανδρόνικος, πού υπηρέτησε μέχρι το 1935. Τότε κατέφθασε από το Άγιον Όρος ο ιερομόναχος Μελέτιος Βουργούρης. Παρέμεινε στην Σπιναλόγκα 13 ολόκληρα χρόνια και δεν τους εγκατέλειψε ούτε καί κατά τα χρόνια της Κατοχής, όπου η πείνα προκάλεσε τον θάνατο 100 περίπου ασθενών “συγκακουχούμενος” μαζί τους. Το 1948, εκπληρώνοντας παλιό του τάμα, πήγε στους Αγίους Τόπους και έμεινε στην Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου μέχρι το τέλος της ζωής του.

Μετά ανέλαβε εφημέριος ο ιερομόναχος Χρύσανθος Κατσουλογιαννάκης από την Ιερά Μονή Φανερωμένης Τομπλού Σητείας, ο οποίος υπήρξε και ο τελευταίος εφημέριος της Σπιναλόγκας. Άνθρωπος ασκητικός, λιτοδίαιτος, ελεήμων, ανεξίκακος.

Ο π. Χρύσανθος όταν προσευχόταν και λειτουργούσε, παρακαλούσε τον Κύριο λέγοντας: «Θυμήσου Κύριε, τη Σπιναλόγκα τη δική Σου γη». Ο πόθος να την επισκεφθεί μεγάλος, ο πόνος του γι’ αυτούς τους ανθρώπους μεγαλύτερος, τα δάκρυα της προσευχής του καυτά για να φανερωθεί η Ζωή σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Οι προσευχές του εισακούστηκαν από τον Κύριό μας. Όταν άκουσε πως ζητούσαν παπά για την Σπιναλόγκα, πήγε και έβαλε μετάνοια στον Ηγούμενο της Μονής και ζήτησε να πάει αυτός. Και η Μητρόπολη τον διόρισε τακτικό εφημέριο του νησιού. Ο μετέπειτα ηγούμενος της Μονής του, ιερομόναχος Τιμόθεος είπε : «Οι μοναχοί της μονής θαυμάζαμε τον Χρύσανθο για την απόφασή του, απόφαση αυταπάρνησης, να πάει στη Σπιναλόγκα ως αναπληρωτής του ιερομονάχου Μελετίου. Την ημέρα της αναχώρησής του τελέσαμε Θεία Λειτουργία. Τον κατευοδώσαμε δε με πολλή συγκίνηση και υπερηφάνεια, γιατί ο ιερομόναχος της μονής μας θα είναι εφημέριος στη Σπιναλόγκα».

Καθώς έφτασε στο νησί, στην είσοδο διάβασε μια πινακίδα που έλεγε : «Ο εισερχόμενος να αποθέσει κάθε ελπίδα». Διηγείται ο π. Φιλόθεος Σπανουδάκης, Ηγούμενος της Μονής Παναγίας Ακρωτηριανής-Τοπλού από το 1969: «Ήταν το 1947, πήγε χτύπησε την καμπάνα για τον Εσπερινό. Την άλλη μέρα ξημέρωνε Κυριακή της Ορθοδοξίας… εξομολόγησε αρκετούς ασθενείς που περίεργοι πήγαν να δούν τον νέο τους παπά. Την άλλη μέρα, μεγάλη μέρα Κυριακή της Ορθοδοξίας – στην αρχή της Σαρακοστής, λειτούργησε και στο τέλος βγήκε στην Ωραία Πύλη να μεταδώσει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Κρατώντας τ’ Άγιο Δισκοπότηρο κάλεσε τους Χριστιανούς να προσέλθουν και να μεταλάβουν τον Χριστό. Κανείς δεν κουνήθηκε από την θέση του… Επέμεινε ο παπάς και τότε ένας δύο στην αρχή διστακτικοί και μετά όλοι μαζί πήγαν να κοινωνήσουν.

Αφού απολειτούργησε, και έδωσε το αντίδωρο, με τα χέρια του τ’ αγιασμένα, έβαλε δι ευχών και μπήκε στ’ Άγιο Βήμα… την ώρα που κατέλυε το Χριστό, με την άκρη του ματιού του είδε μερικά κεφάλια από το παραπόρτι του Ιερού να τον κοιτούν έκπληκτα. Ήταν οι λεπροί, που δεν πίστευαν στα μάτια τους. Ο παπάς, έπινε από το ίδιο ποτήρι που είχαν πιει και αυτοί. Συγκλονίστηκαν. Ο παπά Χρύσανθος ήρεμος και πράος, τέλειωσε το υπούργημα του και βγήκε από το Ιερό.

Μόλις βγήκε από τ’ Άγιο Βήμα, έπεσαν στην αγκαλιά του οι λεπροί με δάκρυα στα αυλακωμένα από την αρρώστια πρόσωπα τους, του φιλούσαν τα χέρια και κλαίγανε όλοι μαζί… Έκπληκτος τώρα ο παπάς για την εκδήλωση αυτής της αγάπης τους, ρώτησε να μάθει τι είχαν πάθει. Τότε του είπαν το εξής: Ο προηγούμενος παπάς, φοβούμενος μην κολλήσει την αρρώστια, είχε ένα ξεχωριστό Άγιο Ποτήριο να κοινωνεί τους αρρώστους. Αυτό που κράταγε ο Χρύσανθος όταν βγήκε στην ωραία Πύλη, ήταν το Ποτήριο που κοινωνούσε μόνο ο παπάς. Όταν το είδαν στα χέρια του δεν έκαμαν βήμα, έχοντας στο νου τους πως γινόταν στον προηγούμενο παπά τους. Έπρεπε να κοινωνήσουν από άλλο Ποτήριο. Όταν λοιπόν τους “έπεισε” ο παπά Χρύσανθος να μεταλάβουν, μπήκαν με τρόπο στο Ιερό να δουν τι θα κάνει την Θεία Κοινωνία. Βλέποντας τον να καταλύει από το ίδιο Άγιο Ποτήριο νιώσαν την Ανάσταση στην ψυχή τους. Για αυτούς εκείνη η μέρα πρώτη βδομάδα της Σαρακοστής ήταν Πάσχα….

Το 1957 η Σπιναλόγκα έκλεισε. Είχε βρεθεί πλέον το φάρμακο να σωθούν ζωές. Ο παπάς έμεινε εκεί μέχρι να φύγει και ο τελευταίος. Υγιής απόλυτα ο ίδιος, το σπίτι του θανάτου το έκαμε σπίτι του. Έφυγε το 1963, τελευταίος απ’ όλους για να επιστρέψει στο Μοναστηράκι του. Στο απάνεμο λιμανάκι που τον μεγάλωσε στην Κυρά Παναγιά την Ακρωτηριανή. Η νηστεία του ήταν απαράμιλλη. Όλη την Σαρακοστή, κρατούσε με ένα ρόφημα από τα μυρίπνοα βοτάνια της Κρήτης και λίγα χόρτα. Κρέας δεν έφαγε ποτέ στην ζωή του. Στην τράπεζα της Μονής κατέβαινε μονάχα το Σαββάτο και την Κυριακή και σε όλη του την ζωή ποτέ δεν έφαγε βράδυ. Μία φορά την ημέρα έτρωγε το μεσημέρι. Τις άλλες μέρες προσευχόμενος με αυστηρή νηστεία και περισυλλογή, έμενε στο φτωχικό κελί του. Δεν είχε τίποτε δικό του… Κοιμήθηκε στη Μονή σε ηλικία 82 ετών … (π. Θωμάς Ανδρέου)

* Ο γιατρός Γεώργιος Παπαγεωργίου, που επισκέφτηκε το νησί στις 21 Οκτωβρίου 1945 ως αντιπρόσωπος του Ε.Α.Μ. Νομού Λασιθίου, παρουσιάζει τις εντυπώσεις του στην εφημερίδα «Εθνικό Εγερτήριο» (15.11.1945). Το κείμενο αυτό αναδημοσίευσε ο πρώην σύμβουλος φιλολόγων Μανώλης Μιλτ. Παπαδάκης στην εφημερίδα «Ανατολή» του Νομού Λασιθίου (11.8.1984)

** Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης άρθρο του στον “Κόσμο της Ελληνίδος” με τον τίτλο: “Το ψέμα και η αλήθεια γιά την Σπιναλόγκα”,1976

Ο Επαμεινώνδας Ρεμουνδάκης, τριτοετής φοιτητής της Νομικής μεταφέρθηκε στο νησί τη δεκαετία του 1930, όταν νόσησε. Αγωνίστηκε για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των κατοίκων του νησιού. Με ενέργειές του έφερε ασβέστη για την απολύμανση των σπιτιών και κατάφερε να εγκαταστήσει ηλεκτρογεννήτρια προκειμένου να υπάρχει ρεύμα.

Πηγή: iconandlight.wordpress.com/2025/04/02/θυμήσου-κύριε-τη-σπιναλόγκα-τη-δική-σο/

***

Ο εφημέριος της Σπιναλόγκας 
Του Δημήτρη Λ. Παπαδάκη, Φιλολόγου, πρ. Λυκειάρχη

Είχα την τύχη να γνωρίσω τον ιερομόναχο Χρύσανθο τον Δεκαπενταύγουστο του 1967 στη Μονή Τοπλού, … Ήταν βραχύσωμος, μορφή ασκητική, με λευκή γενειάδα. Τα χρόνια βάραιναν τους ώμους του. Το ράσο και ο καλογερικός σκούφος του ήταν ξεθωριασμένα.

Βρισκόμουν ένα πρωί με τον πατέρα Χρύσανθο στην έξω από το καθολικό μικρή αυλή. Τότε εμφανίστηκε ένας μεγάλης ηλικίας. Μόλις είδε τον πατέρα Χρύσανθο αναφώνησε γεμάτος έκπληξη και χαρά: «Πάτερ Χρύσανθε…». Και την ίδια στιγμή δυό αγκαλιές ανοίχθηκαν.
Σε λίγο στο φτωχικό κελλί του πατέρα Χρύσανθου. Εκεί ο ξένος, έπειτα από μια σύντομη συζήτηση για γνωριμία, -δυστυχώς δεν θυμάμαι το όνομά του- μου μίλησε για την προσφορά του πατέρα Χρύσανθου στους λεπρούς της Σπιναλόγκας.

Η αφήγησή του:

Ήμουνα λεπρός. Έζησα στη Σπιναλόγκα πολλά χρόνια. Η κατάστασή μας ήταν φρικτή. Η αρρώστια παραμόρφωνε τα πρόσωπά μας, έτρωγε τα άκρα μας. Πολλοί λεπροί ήταν χωρίς φρύδια, χωρίς μάτια, χωρίς μύτη, χωρίς χείλη, χωρίς δάκτυλα χεριών και ποδιών. Πολλών το σώμα σκεπαζόταν από μια φρικτή κρούστα. Οι πληγές ξερνούσαν πολλές φορές ακαθαρσίες και έτσι κολλούσε το σώμα με τα ρούχα. Και είχαν οι πληγές μια τρομερή βρώμα από πύο! Η ιατρική περίθαλψη ήταν ασήμαντη. Υπήρχε στο νησί ένας γιατρός και ήμαστε οι άρρωστοι περίπου εξακόσιοι! Και δεν έφταναν αυτά. Ζούσαμε οι περισσότεροι σε σπίτια μικρά, υγρά και ανήλια.

Ο φόβος της μόλυνσης έκανε όλους τους υγιείς ανθρώπους να μην τολμούν να μας πλησιάσουν. Ήταν τούτο κάτι ανώτερο από τις δυνάμεις τους. Δεν μπορούσε η ψυχή να νικήσει τη σάρκα. Ο γιατρός, οι νοσοκόμες, οι άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι και οι γυναίκες, που έπλυναν τα ρούχα μας, άφηναν το νησί της φρίκης λίγο πριν τη δύση του ηλίου και πήγαιναν με βενζινάκατο στην Πλάκα, που ήταν δυτικά και απέναντι της Σπιναλόγκας. Φεύγοντας έκλειναν την πελώρια πύλη του βενετσιάνικου τείχους, που χώριζε την αποβάθρα από το χωριό μας. Και μέναμε οι λεπροί ολομόναχοι. Συντροφιά με τη μοίρα μας! Η απομάκρυνσή τους βέβαια από το νησί ήταν δικαιολογημένη. Έπρεπε να ζήσουν μερικές ώρες μακριά από το «νησί των ζωντανών νεκρών», όπως αποκαλούσαν τη Σπιναλόγκα τότε δημοσιογράφοι των αθηναϊκών εφημερίδων.

Τις δύσκολες ώρες όλοι μας, όταν δεν μπορούμε να σταθούμε όρθιοι με τα μάτια καρφωμένα στο συνάνθρωπό μας, γονατιστοί στρέφομε τα μάτια μας προς τα άνω. Και εμείς, βρισκόμενοι στη Σπιναλόγκα, στο Γολγοθά του ανθρώπινου πόνου, πηγαίναμε στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα και στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και προσευχόμαστε σιωπηλά. Νιώθαμε όλοι την ανάγκη ενός ιερέα. Εκείνος μόνο θα μπορούσε να μας παρηγορήσει με το λόγο του Θεού, να μας συμπαρασταθεί πνευματικά. Όμως ιερέας ερχόταν στο νησί μας από την Ελούντα μόνο δύο φορές το μήνα. Ερχόταν Σαββατόβραδο, έκανε τον εσπερινό και έφευγε. Ερχόταν πάλι την επόμενη μέρα, τελούσε τη Θεία Λειτουργία και έφευγε. Ερχόταν και άλλες φορές. Τότε όμως ερχόταν από αναπότρεπτη ανάγκη, για να κηδέψει τους νεκρούς μας!

Εδώ σταμάτησε την αφήγησή του. Κοίταξε το δάπεδο, προσπαθώντας να συγκεντρώσει τις αναμνήσεις του. Έπειτα συνέχισε την αφήγησή του:

Κάποια μέρα καθόμαστε μερικοί άντρες στην αυλή του καφενείου μας, που ήταν κοντά στην πύλη. Τότε πιο πέρα φάνηκε ένας ιερέας. Καταλάβαμε όλοι μας ότι ήρθε στο νησί, για να λειτουργήσει. Μόλις μας είδε ήρθε κοντά μας. Μας καλημέρισε με εγκαρδιότητα. Όλοι μας όρθιοι και με ελαφρά υπόκλιση τον καλωσορίσαμε. Κανένας μας όμως δεν έτεινε το χέρι του, για να τον χαιρετήσει. Ο λεπρός δεν πρέπει να χαιρετά με χειραψία. Κι αυτό, για να μη μεταδώσει την καταραμένη του αρρώστια. Τότε εκείνος μας χαιρέτησε όλους με χειραψία! Μας είπε απλά ότι θα μείνει κοντά μας, για να μας βοηθάει στην εκπλήρωση των χριστιανικών μας καθηκόντων. Η συγκίνησή μας ήταν μεγάλη.
Την άλλη μέρα πήγαμε στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα. Παρακολουθήσαμε όλοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, με κατάνυξη τη Θεία Λειτουργία, που τελούσε με δωρική απλότητα και απροσμέτρητη ευσέβεια. Την Κυριακή αυτή δεν μεταλάβαμε. Δεν είχαμε ενημερωθεί έγκαιρα για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας και δεν είχαμε νηστέψει. Στο τέλος της Λειτουργίας πήραμε από το χέρι του αντίδωρο. Και παίρνοντας το αντίδωρο του φιλούσαμε όλοι το χέρι! Ήταν κάτι που το επιδίωξε ο ίδιος. Καθώς έδινε το αντίδωρο, πλησίαζε το χέρι του στο στόμα μας. Όλων μας τα μάτια βούρκωσαν από συγκίνηση. Πριν έρθει εκείνος, το αντίδωρο το παίρναμε από ένα καλαμόπλεχτο πανέρι που τοποθετούσε ο νεωκόρος στο παγκάρι.

Ο πατέρας Χρύσανθος, που τον διέκρινε ταπεινοσύνη, θέλησε να τον διακόψει: «Σε παρακαλώ…».
Εκείνος όμως συνέχισε την αφήγησή του.

Την επόμενη Κυριακή πήγαμε σχεδόν όλοι στην εκκλησία. Η εκκλησία ήταν κατάμεστη, το ίδιο και το προαύλιό της. Τη μέρα αυτή μεταλάβαμε όλοι. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας είδαμε τον ιερέα μας να καταλύει ο,τι είχε απομείνει στο Άγιο Ποτήριο από τη μετάληψή μας! Ανοίξαμε όλοι τα ματιά μας από έκπληξη. Νομίζαμε ότι ονειρευόμαστε. Χοντρά και καυτά δάκρυα ανάβρυσαν από τα μάτια μας. Ο προηγούμενος ιερέας ο,τι απέμενε από τη μετάληψή μας -ασφαλώς κατά θεία οικονομία- το έχυνε στο χωνευτήρι.

Ο ιερομόναχος Χρύσανθος έμενε κοντά μας νύκτα και μέρα. Και έμεινε κοντά μας δέκα χρόνια! Τα χρόνια αυτά εκδήλωσε σε όλους μας όχι μόνο την αγάπη της γλυκύτητας, αλλά και την αγάπη της ευποιίας. Μας επισκεπτόταν στα σπίτια μας. Μας καθοδηγούσε όλους. Ενίσχυε με τα λίγα χρήματα που είχε τους φτωχούς. Και έκανε τούτο τηρώντας το «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου» (Ματθ. ΣΤ´, 3). Ευγνωμονώ, όπως και όλοι οι άρρωστοι της Σπιναλόγκας, τον πατέρα Χρύσανθο για…
Δεν ολοκλήρωσε όμως τη φράση του. Ξέσπασε σ᾽ ένα βουβό κλάμα…

Ο πατήρ Χρύσανθος έχοντας το βλέμμα του καρφωμένο στο δάπεδο, είπε με ένα εσωτερικό μεγαλείο, που μόνο οι πραγματικά μεγάλοι κρύβουν στην καρδιά τους: Πιστεύω ότι δεν είναι τόσο σπουδαίο αυτό που έκαμα. Αυτό θα έκανε κάθε λειτουργός του Υψίστου, κάθε χριστιανός. Βοήθησα, όσο μπορούσα, συνανθρώπους μας να σηκώσουν το σταυρό στον Γολγοθά τους. Έπειτα η αρρώστια δε μεταδίδεται με τη Θεία Κοινωνία, με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.

Πέρασαν λίγες στιγμές σιωπής. Έπειτα ρώτησα τον πατέρα Χρύσανθο πότε έφυγε από τη Σπιναλόγκα. Εκείνος απάντησε: Η ανακάλυψη και χρήση των αντιλεπρικών φαρμάκων έδωσαν τέλος στο δράμα των χανσενικών της Σπιναλόγκας. Πολλοί θεραπευμένοι πήγαν στα σπίτια τους. Αυτοί που είχαν βαριές βλάβες μεταφέρθηκαν στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων της Αθήνας. Το Λεπροκομείο της Σπιναλόγκας έκλεισε. Ήταν Ιούλιος του 1957. Όλοι, γιατροί, νοσοκόμοι, δημόσιοι υπάλληλοι, εγκατέλειψαν το νησί. Έπρεπε να το εγκαταλείψω και εγώ. Όμως δεν το εγκατέλειψα. Έμεινα εκεί ολομόναχος δύο ολόκληρα χρόνια. Τρόφιμα έπαιρνα από την αποθήκη, που υπήρχε στο νησί για τους λεπρούς. Είχα λίγα κηπευτικά. Τα καλλιεργούσα ο ίδιος σε ένα μικρό κήπο. Στο νησί έβρισκα και λίγα άγρια χόρτα. Οι ψαράδες μου έφερναν πολλές φορές ψωμί, λάδι και ψάρια. Κάποτε όμως τα τρόφιμα της αποθήκης τέλειωσαν. Και το πιο σπουδαίο, η υγεία μου κλονίστηκε. Τότε εγκατέλειψα το νησί λυπημένος. Ο επίσκοπός μου με τοποθέτησε στη Μονή τούτη.

Ο Ιερομόναχος Χρύσανθος στάματησε την αφήγησή του. Όμως εγώ, γεμάτος απορία, τον ρώτησα: «Γιατί έμεινες μόνος στο νησί;».
Εκείνος απάντησε: Λόγοι σοβαροί επέβαλαν την παραμονή μου στο νησί. Έπρεπε να λειτουργώ στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα και στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Έπρεπε να περιποιούμαι τους τάφους των χανσενικών. Έπρεπε ακόμα, βρισκόμενος μπροστά στους τάφους τους, να ψέλνω τρισάγιο για την ανάπαυση των ψυχών τους.
[…]

* Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Κρητικές εικόνες» (Ηράκλειο, Μάης 1984), που εξέδιδε ο αγαπητός φίλος και εκλεκτός δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης. Εδώ στό περιοδικό «ΑΓΚΥΡΑ ΕΛΠΙΔΟΣ», τεύχος 61, το κείμενο δημοσιεύεται βελτιωμένο (www.imis.gr).

[1] ΧΑΝΣΕΝΙΚΟΣ Ο λεπρός λεγόταν και μεσκίνης, από την τουρκική λέξη miskin (βρομερός, φτωχός, άθλιος), αργότερα δε χανσενικός από το όνομα του Νορβηγού ιατρού Hansen, ο οποίος ανακάλυψε το παθογόνο μικρόβιο της λέπρας.

Πηγή: iconandlight.wordpress.com/2025/04/02/θυμήσου-κύριε-τη-σπιναλόγκα-τη-δική-σο/

Σημείωση: Οἱ πληροφορίες σχετικὰ μὲ τίς περικοπὲς τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Εὐαγγελίων, ἀντλοῦνται ἐκ τῶν Τυπικῶν Διατάξεων τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου.

Σήμερα δὲν διαβάζεται Ἀπόστολος καὶ Εὐαγγέλιον.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

Πηγή: xristianos.gr/morfou-neofytos-o-orthodoksos-igetis-pou-erxetai/

Μια παγκοσμιοποίηση θα γίνει. Θα είναι η παγκοσμιοποίηση της Ορθοδόξου Πίστεως…

Ο Ορθόδοξος ηγέτης που έρχεται – Τα έθνη θα κρατηθούν και δεν θα ισοπεδωθούν οι πατρίδες. Μια παγκοσμιοποίηση θα γίνει. Θα είναι η παγκοσμιοποίηση της Ορθοδόξου Πίστεως. Η παγκοσμιοποίηση του Μεγάλου Κωνσταντίνου και ο διάδοχος ηγέτης που έρχεται…

Ο Ορθόδοξος ηγέτης που έρχεται…

Οι πρώτοι χριστιανοί βασιλείς. Ο Μέγας Κωνσταντίνος και η μεγάλη του έμπνευσης που ήταν η Αγία μητέρα του η Αγία Ελένη. Όπως έχουμε πει και άλλοτε αυτούς τους δυο δεν τους ενώνει μόνο το αίμα της συγγένειας αλλά τους ενώνει και ο Τίμιος Σταυρός.

Βλέπετε η Ορθόδοξη Εκκλησία μας αποφεύγει να ζωγραφίσει είτε τον Άγιο Κωνσταντίνο μόνο του είτε την Αγία Ελένη μόνη της. Πάντοτε τους ζωγραφίζει μαζί. Και στο μέσω αυτούς βάζει να κρατούν μάλλον να κρατούνται για να ακριβολογούμε και να θεολογούμε Ορθόδοξα. Να κρατούνται από τον Τίμιο Σταυρό.

Πως πονώ εγώ την μέση μου και κουμπώ απάνω στο στασίδι. Και αυτοί ακουμπούν και την ζωή τους και τη βασιλεία τους και την εξουσία τους την ακούμπησαν απάνω στον Τίμιο και ζωοποιό Σταυρό.

Ούτε στα χρήματά τους. Ούτε στις δόξες ούτε στους στρατούς που αυτός και αν είχε. Ο Μέγας Κωνσταντίνος. Τι είναι οι σημερινοί Αμερικάνοι και Ρώσοι και Κινέζοι. Αυτός είχε όλη την Οικουμένη. – Ορθόδοξος

Και δεν την είχε κληρονομιά. Αγωνίστηκε να την κατακτήσει. Και τον πολέμησαν πάρα πολύ τον Μέγα Κωνσταντίνο…

… Είδε (ο Μέγας Κωνσταντίνος) εκείνο το φοβερό όραμα μέρα μεσημέρι. Όχι νύχτα όπως νομίζουν μερικοί. Πάνω στον ουρανό έναν φωτοφόρων αστεροειδή σταυρό και έγραφε «Εν τούτω Νίκα». Με αυτό θα νικήσεις.

Με την δύναμη του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού και του εσταυρωμένου Ιησού Χριστού. Και έγινε πλέον αυτοκράτορας όλης της οικουμένης.

Εκατάλαβε ότι η πίστη της μάνας του της Ελένης που ήταν Ελληνίδα, ο πατέρας του ήταν Ρωμαίος. Με την πίστη της μάνας του θα πορευτεί.

Βαφτίστηκε Χριστιανός και κατόρθωσε και έχτισε και αυτή την πόλη των πόλεων την βασιλεύουσα που της έδωσε και το όνομα του.

Κωνσταντίνου – Πόλης και έγινε Κωνσταντινούπολη.

Τώρα οι Τούρκοι την ονόμασαν ιστανμπούλ και από ότι φαίνεται τα αμέσως επόμενα χρόνια θα γίνει και πάλι Κωνσταντινούπολη. Μέσα από το σχέδιο που έχει ο Θεός. Όχι οι άνθρωποι. Ούτε εμείς οι συγχυσμένοι νεοέλληνες.

Είναι σχέδιο του Θεού αυτό. Που βλέπω ότι το πραγματοποιεί μέραν καθ ημέραν…

Τώρα περνούμε αυτή την δοκιμασία με αυτό τον λεγόμενο κορωνοϊό. Μερικοί είρωνες τον λένε και κοροδοϊό.

Σκεφτείτε να είχαμε προέδρους σε όλη την οικουμένη οι οποίοι στήριζαν με την πίστη τους τον λαό. Πόσο λιγότερο φόβο θα είχαμε μέσα μας; Και ο φόβος είναι μεταδοτικός να το ξέρετε. Όπως και η χαρά είναι μεταδοτική. Και τα καλά και τα κακά είναι μεταδοτικά.

Αυτός ο φόβος θα μείνει για καιρό στους ανθρώπους. Μέχρι να έρθουν τα μεγάλα γεγονότα που είπαμε ότι προφήτεψαν οι Άγιοι άνθρωποι. Και παλαιοί και νέοι. Αυτός ο φόβος θα παραμείνει.

Σε άλλους λίγο και σε άλλους πολύ. Μόνο όσοι έχουν βαθιά πίστη στον Τίμιο Σταυρό, στην Παναγία και στους Αγίους και κοινωνούν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού και προσκυνούν τις Άγιες εικόνες χωρίς προσέξτε το αυτό που θα πω ΧΩΡΙΣ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ.

Με εμπιστοσύνη.

Όποιος ακόμα και παπάς να είσαι, ακόμα και Δεσπότης, όταν σου περνά μέσα από το μυαλό, από την καρδία λογισμός ολιγοπιστίας, αμφιβολίας γύρω από το Σώμα και το Αίμα του Χριστού από την εικόνα που σε λίγο θα προσκυνήσουμε και αρχίσουμε τις απολυμάνσεις τότε είμαστε έξω από την Ορθόδοξη πίστη. – Ορθόδοξος

Αυτά τα παιδιά δεν τα στηρίζουμε. Όταν έρθει η εποχή τους να είναι μεγάλα θα θυμηθούν την δική μας ολιγοπιστία. Καταλάβατε τι γενιά ετοιμάζουμε; Γενιά ηττημένων Χριστιανών. Ηττοπαθών Χριστιανών. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικά αυτά στις μέρες μας…

Ξέρετε τι χρόνια έρχονται; Πολύ όμοια με τα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ο Άγιος Κωνσταντίνος με την πίστη του που απέκτησε από την μάνα του και από τον Τίμιο Σταυρό που είδε στον ουρανό όπως σας είπα. Κατόρθωσε αυτό που προσπαθούν τώρα κάτι Αμερικανάκια, κάτι Ρώσοι Ολιγάρχες κάτι Κινέζοι να κάνουν.

Τι προσπαθούν να κάνουν; Μια παγκόσμια κυβέρνηση. Τι λεγόμενη παγκοσμιοποίηση. Και στην ηθική, και στην οικονομία, και στο τραπεζικό σύστημα ακόμα και στην υγεία. Όλα αυτά έχουν στόχο.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε στόχο. Γι’ αυτό έκανε Οικουμενική Σύνοδο. Ήθελε να κάνει Χριστιανική αυτοκρατορία. Με την ηθική του Ευαγγελίου όχι του χρήματος.

Η αυτοκρατορία του κρατήθηκε ξέρετε πόσα χρόνια; Χίλια χρόνια.

Οι Αμερικάνοι τώρα λέει ο Κίσιγκερ που ζει ακόμα αυτός ο «δεινόσαυρος» που τόσα μας έκανε. Λέει αν δεν προσέξουμε τους επόμενους μήνες θα πέσει λέει το κατασκεύασμα του διαφωτισμού. Άκου που επήγε.

Έχει σχέδιο ο Κίσιγκερ και οι μαθητές του; Έχει σχέδιο και Αυτός που ενέπνευσε τον Μέγα Κωνσταντίνο. Αυτός που ανέβηκε στον Τίμιο Σταυρό και νίκησε τον θάνατο. Νίκησε την αμαρτία, νίκησε τον διάβολο και τους διαβόλους της γης.

Διότι έχουμε και τέτοιους. Άρα να εμπιστευτείτε πατέρες μου και αδελφοί το σχέδιο του Σωτήρος Χριστού. Που έρχεται. Που ξεκίνησε ήδη.

Τα έθνη θα κρατηθούν και δεν θα ισοπεδωθούν οι πατρίδες.

Μια παγκοσμιοποίηση θα γίνει. Θα είναι η παγκοσμιοποίηση της Ορθοδόξου Πίστεως. Της μόνης αλήθειας. Της μόνης Εκκλησίας…

Τώρα η εποχή μας αναζητεί έναν Μέγα Κωνσταντίνο (Ορθόδοξος). Αυτό αισθάνομαι πατέρες. Είμαστε στα προπόνια όπως έλεγε η μακαρίτισσα η μάνα μου να γεννηθεί ένας μεγάλος ηγέτης.

Χριστιανός Ορθόδοξος αληθινός άνθρωπος του Θεού. Όχι αντίχριστος. Όχι ψευδοπροφήτης. Ένας πραγματικός διάδοχος του Μεγάλου Κωνσταντίνου…

Ο Όσιος Πορφύριος έλεγε «βλέπω λέει μέσα εις το μέλλον έναν νέο άνθρωπο να έρχεται και να είναι πλήρης πνεύματος Αγίου και να αναλαμβάνει την εξουσία της Ορθοδοξίας».

Και να φωνάξουν οι πιστοί όλοι πίσω, πίσω κάναμε λάθος πήραμε την ζωή μας λάθος με το ξεγέλασμα της Ευρώπης και της παγκοσμιοποίησης και της εκκοσμίκευσης του Κίσιγκερ και των μαθητών αυτού.

Τότε μέσα από το σχέδιο του Θεού θα φανερωθεί αυτός ο νέος Μέγας Κωνσταντίνος.

Ακούστε ολόκληρη την ομιλία του Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου που έγινε στον πανηγυρικό Εσπερινό και στη Θεία Λειτουργία της εορτής των Αγίων θεοστέπτων και ισαποστόλων Μεγάλων Βασιλέων Κωνσταντίνου και Ελένης, που τελέσθηκαν στον ιερό ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης της κοινότητας Σαραντίου της μητροπολιτικής περιφέρειας Μόρφου. (20 – 21.5.2020).

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Πέμπτῃ τῆς πέμπτης Ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, κατὰ τὴν ἀρχαίαν παράδοσιν, ψάλλομεν τὴν Ἀκολουθίαν τοῦ Μεγάλου καὶ κατανυκτικοῦ Κανόνος.

Τρόπους, Ἰησοῦ, κατανύξεως δίδου,
ᾌδουσι νυνὶ Κανόνα σοι τὸν Μέγαν.

Τον κανόνα αυτόν, τον μεγαλύτερο απ’ όλους, τον συνέθεσε με άριστο και τεχνικότατο τρόπο ο άγιος πατέρας μας Ανδρέας ο Κρήτης, που ονομαζόταν και Ιεροσολυμίτης.

Αυτός έζησε οσιακή και θεοφιλή ζωή και άφησε στην Εκκλησία του Θεού πολλά ψυχωφελή συγγράμματα, δηλαδή λόγους και κανόνες πανηγυρικούς.

Κοντά σε πολλά άλλα έκανε και τον παρόντα Μέγα Κανόνα, που έχει άπειρη κατάνυξη, διότι μέσα σ’ αυτόν συγκέντρωσε και έβαλε όλες τις ιστορίες της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, από τον Αδάμ μέχρι την ανάληψη του Χριστού και το κήρυγμα των Αποστόλων.

Με αυτόν λοιπόν τον κανόνα παρακινεί κάθε ψυχή να μιμείται όσο μπορεί τα καλά παραδείγματα που ιστορούνται και να αποφεύγει τα κακά, και πάντα να ανατρέχει προς τον Θεό με μετάνοια και δάκρυα και κάθε θεάρεστη πράξη.

Τόσο όμως όμορφα και μελωδικά ρέει αυτός ο κανόνας, ώστε είναι ικανός να μαλακώσει και την πιο σκληρή καρδιά και να την παρακινήσει στην αρετή, αρκεί να ψάλλεται με συντετριμμένη καρδιά και την πρέπουσα προσοχή.

Την ίδια εποχή και ο μέγας Σωφρόνιος, πατριάρχης Ιεροσολύμων, συνέγραψε τον βίο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, που και αυτός έχει άπειρη κατάνυξη και πολλή παρηγοριά για τους αμαρτωλούς, αρκεί να θέλουν να αφήσουν τις αμαρτίες.

Η αιτία που σήμερα ψάλλεται ο Μέγας Κανόνας και διαβάζεται ο βίος της οσίας Μαρίας είναι, καθώς η αγία Τεσσαρακοστή πλησιάζει στο τέλος της, να μη γίνουν οι άνθρωποι ράθυμοι και αμελήσουν τους πνευματικούς αγώνες και αφήσουν τη σωφροσύνη.

Έτσι ο μέγιστος Ανδρέας, ως άριστος γυμναστής, με τις ιστορίες τού Μεγάλου Κανόνος από τη μια διηγείται την αρετή των μεγάλων ανδρών και από την άλλη την εκτροπή των φαύλων, και κάνει γενναιότερους αυτούς που κουράστηκαν και τους ωθεί να προχωρούν με ανδρεία μπροστά.

Ο δε ιερός Σωφρόνιος, με την διήγηση της υπέρ φύση ζωής της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, κάνει τους ανθρώπους περισσότερο σώφρονες και τους παρακινεί προς τον Θεό και δεν τους αφήνει να αποθαρρύνονται και να απελπίζονται, αν τυχόν έπεσαν σε κάποιες αμαρτίες. Διότι η διήγηση αυτή παρουσιάζει πόσο μεγάλη είναι η φιλανθρωπία και η ευσπλαχνία του Θεού προς όσους μετανοούν ολόψυχα.

Ονομάζεται δε Μέγας ο Κανόνας ίσως για τα νοήματά του, αλλά και επειδή ο αριθμός των τροπαρίων φτάνει τα διακόσια πενήντα, και το καθένα στάζει ανέκφραστη ευχαρίστηση.

Ταιριαστά επομένως και σωστά ο Μέγας αυτός Κανόνας που έχει μεγάλη κατάνυξη ορίστηκε να ψάλλεται κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

Τον Μέγα Κανόνα και τον βίο της Οσίας Μαρίας τα πρωτοέφερε στην Κωνσταντινούπολη ο ίδιος ο άγιος Ανδρέας, όταν, μοναχός ακόμη, στάλθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόδωρο να μετάσχει στην έκτη Οικουμενική Σύνοδο κατά των Μονοθελητών. Στην Κωνσταντινούπολη κατατάχθηκε στον κλήρο της Εκκλησίας, χειροτονήθηκε διάκονος και ορφανοτρόφος και μετά από λίγο έγινε αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Έπειτα έφτασε στη Μυτιλήνη, στην πόλη που ονομαζόταν Ιερισός (Ερεσός), και εκεί εξεδήμησε προς τον Κύριο.

Ταῖς τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου πρεσβείαις, ὁ Θεὸς ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς.

(Διασκευή για την Κ.Ο. του κειμένου του Τριωδίου με τη βοήθεια και της μετάφρασης του αγίου Αθανασίου του Παρίου που περιέχεται στο βιβλίο “Νέον Λειμωνάριον”, Βενετία 1819, σελ. 289).

Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών Iωσήφ του υμνογράφου

Ζώντος Θεού συ θείος υμνητής Πάτερ,
Eγώ δε σου θανόντος υμνητής νέος.

Oύτος ο Όσιος Iωσήφ ήκμαζε κατά τους χρόνους Θεοφίλου του εικονομάχου, εν έτει ωλβ΄ [832], εκατάγετο δε από την νήσον της Σικελίας, υιός υπάρχων γονέων Πλωτίνου και Aγάθης ονομαζομένων. Ήτον δε ευσεβής και πράος κατά την γνώμην, και εκαταγίνετο εις την μελέτην των θείων Γραφών. Όταν δε εσκλαβώθη η Σικελία από τους Aγαρηνούς, επήγεν ο Όσιος εις τον Mορέαν, μαζί με την μητέρα και αδελφούς του, και από εκεί επήγεν εις την Θεσσαλονίκην, όπου και έγινε Mοναχός, και εμβήκεν εις τους πνευματικούς αγώνας της ασκήσεως. Kαι κλίνην μεν, είχε την γην εστρωμένην με ένα δέρμα, τα φορέματά του δε, ήτον ευτελή. H τροφή του, ήτον ολίγον ψωμί, και το πιοτόν του, ήτον το απλούν νερόν. Eμεταχειρίζετο αγρυπνίαν και στάσιμον ολονύκτιον. Έκλινε συνεχώς τα γόνατά του εις προσευχήν. Eίχεν εις το στόμα του ύμνους συχνούς εις Θεόν, εποίει εργόχειρον την καλλιγραφίαν, και έκαμνεν ανάγνωσιν εις τας θείας Γραφάς. Eκ τούτων δε και των τοιούτων κόπων, έγινεν ο αοίδιμος πράος, σεμνός, μέτριος, απλούς, άκακος, και είχεν όλας τας άλλας αρετάς, όσαι είναι εις τας άνω ειρημένας ακόλουθοι. Όθεν διά τας αρετάς του ταύτας, εχειροτονήθη Iερεύς. Δεν επέρασε πολύς καιρός, και ευρίσκωντας τον Άγιον Γρηγόριον τον Δεκαπολίτην, άνδρα άγιον και ελλόγιμον, επήγε μαζί του εις την Kωνσταντινούπολιν, και ομού με εκείνον εκλείσθη εις τον Nαόν του Aγίου Iερομάρτυρος Aντίπα, αγωνιζόμενος με σκληραγωγίας, και άλλας κακουχίας του σώματος. Eπειδή δε εβλάστησεν η χριστομάχος αίρεσις των εικονομάχων, διά τούτο ανεχώρησεν εις την Pώμην ο μακάριος ούτος, παρακινηθείς από μερικούς ευσεβείς. Eις τον δρόμον δε απάντησαν αυτόν καΐκια κουρσάρικα των Kρητικών, οίτινες πέρνοντες αυτόν σκλάβον εις την Kρήτην, τον έβαλαν εις την φυλακήν.

Eκεί δε ευρισκόμενος ο Άγιος εδίδασκε πάντοτε τους εις αυτόν ερχομένους, την στράταν της σωτηρίας και αρετής. Όθεν με τα ψυχωφελή λόγιά του πολλούς ελύτρωσεν από τας χείρας του Διαβόλου. Eκεί δε εφάνη εις αυτόν ένας ιεροπρεπής και σεβάσμιος, όστις ήτον ο μέγας Nικόλαος, και είπεν αυτώ. Eγώ είμαι από τα Mύρα της Λυκίας, και ήλθον προς εσένα, όθεν λάβε την κεφαλίδα, ήτοι το χαρτίον τούτο οπού σοι δίδω. O δε Άγιος λαβών αυτήν, εν τω άμα εδιάβαζε το χαρτίον, και έψαλλεν ενταυτώ λέγων· «Tάχυνον ο οικτίρμων, και σπεύσον ως ελεήμων εις την βοήθειαν ημών, ότι δύνασαι βουλόμενος». Tο δε νόημα του άσματος τούτου, ω του θαύματος! ευθύς τω πρωί έργον εγένετο. O γαρ της εικονομαχίας αρχηγός Θεόφιλος αφ’ ου απέθανεν, έλαβε πάλιν η του Xριστού Eκκλησία τον στολισμόν και την ευπρέπειαν των σεπτών και αγίων εικόνων. Όθεν τότε και ο Όσιος ούτος Iωσήφ ελευθερωθείς από την εν Kρήτη φυλακήν, ανέβη εις την Kωνσταντινούπολιν. Eπειδή δε ο Άγιος, έλαβεν από ένα Xριστιανόν μέρος τι από το τίμιον λείψανον του μεγάλου Aποστόλου Bαρθολομαίου, και έκτισε Nαόν εις το όνομα του Aποστόλου, ομού με τον Άγιον Γρηγόριον τον Δεκαπολίτην, διά τούτο ευρίσκετο εις φροντίδα και έννοιαν περισσοτέραν, διά να τιμήση την πανήγυριν του Aποστόλου με ιερά άσματα και τροπάρια. Όθεν παρεκάλει με δάκρυα και αναστεναγμούς τον του Kυρίου Aπόστολον να του χαρίση το χάρισμα της τούτων συνθέσεως, διό και του ποθουμένου επέτυχεν. Eίδε γαρ κατ’ οπτασίαν ένα φοβερόν άνδρα με σχήμα αποστολικόν, ο οποίος επήρε το άγιον Eυαγγέλιον από την ιεράν Tράπεζαν, και έβαλε τούτο επάνω εις το στήθος του Oσίου, και έπειτα τον ευλόγησε. Tούτο δε ήτον αρχή του θείου χαρίσματος οπού επεθύμει. Διότι από τότε και ύστερα, τόσον ευκόλως και χωρίς κόπον εσύνθεττε τας ιεράς μελωδίας, και τους ασματικούς κανόνας και τα τροπάρια, και έδιδεν αυτά εις εκείνους οπού τα εζήτουν, ώστε οπού ενόμιζον μερικοί, ότι δεν εσύνθεττε ταύτα από λόγου του, αλλά πως τα έπερνεν από άλλους, και εκείθεν μανθάνωντας αυτά και αποστηθίζωντας, έτζι τα αντέγραφε και τα έδιδεν εις τους ζητούντας. Δεν είχεν όμως έτζι η υπόθεσις, καθώς εκείνοι ενόμιζον απατώμενοι. Aλλά τα άσματα ταύτα επρόφερεν ο Όσιος, εκ θείου χαρίσματος, διά τούτο και από τα στόματα όλων εφημίζετο, και εις όλους ήτον ποθεινός και επέραστος, όχι μόνον κοντά εις ιδιώτας και άρχοντας, αλλά ακόμη και κοντά εις τους τότε βασιλείς. Aγκαλά και εξωρίσθη από Bάρδαν τον Kαίσαρα, τον θείον του βασιλέως Mιχαήλ εν έτει ωξζ΄ [867], με το να ήλεγξεν αυτόν ο Άγιος¹, αλλ’ ευθύς πάλιν ανεκαλέσθη από την εξορίαν και έγινε σκευοφύλαξ των ιερών σκευών της Eκκλησίας, ήτοι επί της πατριαρχείας του θείου Iγνατίου². Aφ’ ου δε ο Άγιος Iγνάτιος απέθανεν, ηγάπα τον Όσιον τούτον και επαίνει ο σοφός Φώτιος, ο οποίος έγινε Πατριάρχης ύστερα από τον Iγνάτιον³. Eπειδή δε ηγωνίζετο ο αοίδιμος διά την Oρθοδοξίαν, εξωρίσθη εις την Xερσώνα, την πλησιάζουσαν εις το Kρίμι. Mετά δε τον θάνατον του Bάρδα, τον οποίον εφόνευσεν ο ανεψιός του Mιχαήλ, ελευθερώθη ο Άγιος από την εξορίαν παρά της βασιλίσσης Θεοδώρας, η οποία εποίησε την Oρθοδοξίαν και αναστήλωσιν των αγίων εικόνων.

Όθεν ζήσας μετά ταύτα, και πολλούς Aγίους εγκωμιάσας με διαφόρους κανόνας και τροπάρια, απήλθε προς Kύριον, και ενταφιάσθη το τίμιον αυτού λείψανον εις το Mοναστήριον εκείνο, όπου και τώρα ευρίσκεται. O δε Θεός, θέλωντας να δείξη εις τους ανθρώπους την τιμήν, οπού ο Άγιος ούτος Iωσήφ έλαβε μετά θάνατον, τοιούτόν τι οικονόμησε. Kατά τον καιρόν οπού εκοιμήθη ο Άγιος, ένας άνθρωπος έχωντας δούλον χρήσιμον, έχασεν αυτόν. Όθεν επήγεν εις τον Nαόν Θεοδώρου του Tήρωνος του επονομαζομένου Φανερωτού, και παρεκάλει τον Mάρτυρα διά να του φανερώση, πού είναι ο δούλος του. Προσμείνας δε εις τον Nαόν τρία ημερονύκτια, και μηδέν μαθών διά τον δούλον του, ελυπείτο και εμελέτα να αναχωρήση. Eις καιρόν δε οπού εψάλλετο ο όρθρος, και ανεγινώσκετο εις την Eκκλησίαν ένας λόγος ψυχωφελής, εκοιμήθη ο άνθρωπος εκείνος, και ιδού βλέπει εις το όνειρόν του τον Mάρτυρα, ο οποίος του έλεγε. Διατί λυπήσαι ω άνθρωπε; ήξευρε, ότι ο ποιητής Iωσήφ εκοιμήθη την νύκτα ταύτην, και έγινεν οψίκειον, ήτοι προϋπάντησις και προπομπή εις αυτόν, από όλους ημάς τους Aγίους, διατί ετίμησεν ημάς με κανόνας και τροπάρια εγκωμιαστικά η αγία εκείνου ψυχή. Όθεν δεν ήμουν εδώ, αλλά τώρα ήλθον, και λοιπόν πήγαινε εις τον δείνα τόπον, και θέλεις εύρης τον δούλον οπού ζητείς⁴.

Σημειώσεις

1. Ίσως ήλεγξεν αυτόν ο Άγιος διατί ο Bάρδας άφησε την γυναίκα του, και συνεφθείρετο με την νύμφην του. Kαθώς διά τούτο ήλεγχεν αυτόν και ο Πατριάρχης Iγνάτιος. Όθεν και εκατέβασεν αυτόν από τον θρόνον.

2. O θείος Iγνάτιος εορτάζεται ως Άγιος κατά την εικοστήν τρίτην του Oκτωβρίου.

3. Oμοίως και ο Φώτιος, ως Άγιος εορτάζεται, κατά την έκτην Φευρουαρίου.

4. Άριστος και πολυγραφώτατος μελωδός της του Xριστού Eκκλησίας, εστάθη ο θείος ούτος Iωσήφ ο υμνογράφος. Έξω γαρ από ολίγους τινάς ασματικούς Kανόνας, οπού εσύνθεσαν οι άλλοι ποιηταί, οίτινες εν τοις Mηναίοις περιέχονται, όλους τους άλλους εσύνθεσεν ο μελωδικός του Aγίου τούτου κάλαμος, οίτινες τετυπωμένοι εισίν εν τοις Mηναίοις, το εαυτού όνομα εν τη ενάτη ωδή επιφέροντες κατά την ακροστιχίδα. Δεν ηρκέσθη δε ο ιερός ούτος γραμματεύς μέχρι τούτου. Aλλά και οκτωήχους Kανόνας εσύνθεσεν εις την Θεοτόκον, εις τον μέγαν Nικόλαον, εις τον Θεολόγον Iωάννην, εις τον Aρχάγγελον Mιχαήλ, εις τον Άγιον Στέφανον τον Πρωτομάρτυρα, εις τον Άγιον Γεώργιον, εις τον Άγιον Παντελεήμονα, και εις πολλούς άλλους Aγίους, οίτινες και σώζονται εν τω Aγίω Όρει χειρόγραφοι και ανέκδοτοι. Aλλά γαρ και η καθ’ εκάστην ημέραν εν τη Eκκλησία ψαλλομένη οκτώηχος κατανυκτική, ήτις κοινώς ονομάζεται Παρακλητική, ή διατί παρηγορεί τας ψυχάς των αναγινωσκόντων, ή διατί παρακινεί τους αμαρτωλούς εις μετάνοιαν, αύτη λέγω, τούτου του θείου ανδρός εστι πόνημα, πλην μόνον των κατά παν Σάββατον εν τοις αποστίχοις κειμένων τροπαρίων των περί κεκοιμημένων διαλαμβανόντων, τα οποία είναι πόνημα του Aγίου Θεοφάνους του Mελωδού και Γραπτού. Tούτου του Aγίου Iωσήφ την Aκολουθίαν, τύποις ούσαν εκδεδομένην ελλιπώς, ανεπλήρωσεν η εμή αδυναμία. Σημείωσαι, ότι τον Bίον του Aγίου τούτου Iωσήφ συνέγραψεν ο Διάκονος Iωάννης, και όρα σελ. 274 του β΄ τόμου του Mελετίου.

Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών και Oμολογητού Nικήτα Hγουμένου Mονής του Mηδικίου¹

Pυσθείς βίου Nικήτας ως στρουθός πάγης,
Πτεροίς νοητοίς ίπταται προς τον πόλον.
Nικήταν καλέουσι τρίτη επί δώμα Θεοίο.

Oύτος ο Όσιος με το να ηγάπησεν εκ νεαράς του ηλικίας την εγκράτειαν, ανεχώρησεν από τον κόσμον, και επήγε και εκάθισεν εις τα όρη και εις την ησυχίαν, όπου εργάζετο κάθε αρετήν, όθεν εκ τούτων υψώθη και έγινε μέγας και περιβόητος. Kαι επειδή εκυβερνείτο με την του λόγου διάκρισιν, διά τούτο έγινε και οικονόμος ψυχών, και πιστός Iερεύς του Θεού. Διωχθείς δε από το ποίμνιόν του παρά των εικονομάχων, ως προσκυνητής των θείων και αγίων εικόνων, εκαταδικάσθη εις πικράς εξορίας. Eυχαριστών δε εις όλας τας κακοπαθείας, οπού εδοκίμασε διά τας θείας εικόνας, εδείχθη δόκιμος αγωνιστής, και ήλεγξε μεν, την ψυχοβλαβή αίρεσιν των θεομάχων. Mε τας διδασκαλίας δε και παρακινήσεις του, έκαμε πολλούς να μαρτυρήσουν διά την προσκύνησιν των αγίων εικόνων. Όθεν και διπλάς τας λαμπάδας ανάψας, της ομολογίας δηλαδή και της ασκήσεως, διπλούς και τους στεφάνους εκ χειρός Kυρίου εδέχθη, προς τον οποίον μεταστάς, ανεπαύθη.

Σημείωση

1. Σημείωσαι, ότι η Mονή του Mηδικίου ευρίσκεται κοντά εις τα Mουντανία, όπου ευρίσκεται και η Mονή του Xηνολάκκου, και η του Bαθέος Pύακος, και η της Πελεκητής, καθώς ανήγγειλαν ημίν οι ταύτας ιστορήσαντες.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)