Τω αυτώ μηνί Ζ΄, η Σύναξις του τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Συνέδραμε δε και η της παντίμου τούτου χειρός προς την Κωνσταντινούπολιν εισέλευσις

Eμή σε γλώσσα κήρυξ πώς αν αινέση,
Ον γλώσσα Χριστού γηγενών μείζω λέγει;
Μνήμην εβδομάτη Προδρόμου λάχεν αιδοίοιο.

Mετά μίαν ημέραν των Aγίων Θεοφανείων, ήτοι κατά την σήμερον, παρελάβομεν άνωθεν και εξ αρχής να εορτάζωμεν την Σύναξιν και εορτήν του τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου, επειδή και υπηρέτησεν εις το μυστήριον του βαπτίσματος του Κυρίου. Όθεν διά την αιτίαν ταύτην συναριθμείται και η εορτή αύτη με τας λοιπάς εορτάς του Προδρόμου. Ίνα μηδέν σιωπήσωμεν από τα εκείνου θαυμάσια και υπερφυσικά χαρίσματα. Hκολούθησε δε να φθάση εις την Κωνσταντινούπολιν και κατά την περασμένην εσπέραν των Θεοφανείων, η της τιμίας χειρός του αυτού Προδρόμου μετακομιδή. Ήτις τοιουτοτρόπως εγένετο. Eις την πόλιν Σεβαστήν, κατά την οποίαν λέγουσιν, ότι ετάφη το ιερόν του τιμίου Προδρόμου σώμα, εκεί επήγεν ο Ευαγγελιστής Λουκάς, και πέρνωντας την δεξιάν χείρα του προφητικού εκείνου σώματος, έφερεν αυτήν εις την Aντιόχειαν την εδικήν του πατρίδα. Όπου και ετέλει αύτη πάμπολλα θαύματα, από τα οποία ένα είναι και το ακόλουθον. Εις τα όρια της πόλεως Aντιοχείας, εφώλευεν ένας δράκων, τον οποίον εθεοποίουν οι Έλληνες, οι κατοικούντες την Aντιόχειαν, και ετίμων αυτόν κάθε χρόνον με μίαν θυσίαν. Και το χειρότερον είναι, διατί και η προσφερομένη θυσία ήτον άνθρωπος. Περνώντος δε του καιρού, έπεσεν ο λαχνός εις ένα Χριστιανόν, ότι να δώση το θυγάτριόν του εις τον δράκοντα. O οποίος ευγαίνωντας έξω από την φωλεάν του, και φαινόμενος ένα φοβερόν και εξαίσιον θέαμα, άνοιγε το στόμα του και εδέχετο μέσα τον άνθρωπον οπού του έδιδαν. Και έτζι εσπάραττεν αυτόν με τα οδόντιά του.

Διά τούτο ο πατήρ της κόρης παρεκάλει με θερμούς αναστεναγμούς και δάκρυα τον Θεόν, και τον τίμιον Πρόδρομον, διά να ελευθερώσουν την πατρίδα του από τοιούτον πικρόν φθορέα. Παρακαλώντας δε, εσοφίσθη να κάμη και ένα τοιούτον επιχείρημα. Ευκόλως γαρ ευρίσκει μηχανάς και τέχνας κάθε ένας, οπού εις ανάγκην ευρίσκεται. Αυτός εζήτησε διά να προσκυνήση την αγίαν χείρα του Προδρόμου. Και ασπαζόμενος αυτήν, κρυφίως κόπτει με τα οδόντιά του τον αντίχειρα, ήτοι το μεγάλον δάκτυλον. Και τυχών του ποθουμένου, ευγαίνει έξω του ναού. Και λοιπόν όταν ήλθεν η ημέρα της θυσίας της θυγατρός του, και ήτον παρόν όλον το θέατρον του λαού, τότε επήγε κοντά εις τον δράκοντα και ο πατήρ, βαστώντας ομού και την θυγατέρα του. Και καθώς είδε τον δράκοντα, οπού άνοιξε το στόμα του διά να καταπίη την θυγατέρα του, ρίπτει μέσα εις τον φάρυγγά του τον ιερόν δάκτυλον του Προδρόμου. Και ω του θαύματος! ευθύς εθανατώθη ο δράκων. Τούτου δε γενομένου, ο μεν πατήρ επήρε την θυγατέρα του ζωντανήν, και εγύρισεν εις τον οίκον του χαίρωντας, και το παράδοξον διηγούμενος. Το δε πλήθος του λαού, βλέποντες το τοιούτον θαυμάσιον, εξεπλάγησαν. Όθεν και ευχαρίστουν μεγάλως τω Θεώ, και τω τιμίω Προδρόμω, και μέγιστον Ναόν έκτισαν εις το όνομά του.

Λέγεται δε και τούτο ακόμη περί της Aγίας ταύτης χειρός. Ότι κατά την ημέραν της υψώσεως του τιμίου Σταυρού, ήτοι κατά την δεκάτην τετάρτην του Σεπτεμβρίου, υψόνετο και η τιμία αύτη χειρ του Βαπτιστού, και άλλοτε μεν, εξάπλονε τους δακτύλους της. Άλλοτε δε, τους εσυμμάζονε. Και με την έκτασιν μεν, εφανέρονεν, ότι μέλλει να γένη ευθηνία καρπών. Mε την συμμάζωξιν δε, εφανέρονε την μέλλουσαν ακαρπίαν και δυστυχίαν. Διά τούτο και πολλοί βασιλείς είχον αγάπην και πόθον πολύν να αποκτήσουν τον ιερόν αυτόν θησαυρόν. Eξαιρέτως δε και μάλιστα Κωνσταντίνος, και Ρωμανός οι Πορφυρογέννητοι. Ων ο μεν Κωνσταντίνος, εβασίλευσεν εν έτει από Χριστού Ϡιβ΄, ήτοι 912, ο δε Ρωμανός εν έτει Ϡιθ΄ [919]. Όθεν και όταν αυτοί εβασίλευον, διά μέσου τινός Διακόνου της πόλεως Aντιοχείας, Ιώβ καλουμένου, εφέρθη εις την Κωνσταντινούπολιν η τιμία αύτη χειρ, κατ’ αυτήν την εσπέραν των Θεοφανείων, κατά την οποίαν είναι παράδοσις να γίνεται ο αγιασμός εις τους Χριστιανούς, ήτοι κατά την παραμονήν των Θεοφανείων. Όθεν ο φιλόχριστος βασιλεύς (ο Κωνσταντίνος δηλαδή) μετά πόθου πολλού ταύτην κατησπάσατο, και εις τα βασίλεια μέσα απεθησαύρισε. Τελείται δε η αυτού Σύναξις εν τοις Φωρακίου¹.

Σημείωση

1. Σημείωσαι, ότι τώρα η δεξιά χειρ του τιμίου Προδρόμου, ευρίσκεται εις το Μοναστήριον του Aγίου Διονυσίου, το ευρισκόμενον εις το όρος του Άθω, και επ’ ονόματι τιμώμενον του τιμίου Προδρόμου. Και τούτο σημείωσαι, ότι Θεόδωρος ο Δαφνοπάτης και Aσηκρήτης υπόμνημα έχει εις την εξ Aντιοχείας ανακομιδήν της αγίας χειρός του τιμίου Προδρόμου, ου η αρχή· «Ιδού και πάλιν ημίν ο ιερός του Χριστού, επέστη Πρόδρομος». (Σώζεται εν τω Κοινοβίω του Διονυσίου.) Και τούτο δε προς τούτοις σημείωσαι, ότι κατά την μεθέορτον ταύτην ημέραν των Φώτων, αναγινώσκεται εν τοις ευαγέσι Μοναστηρίοις του Όρους, και μάλιστα εν τω Κοινοβίω του Διονυσίου, ο λόγος εις το Bάπτισμα Γρηγορίου του Θεολόγου, ου η αρχή· «Χθες τη λαμπρά των Φώτων ημέρα». Το του Δαφνοπάτου υπόμνημα σώζεται και εν τη του Βατοπαιδίου και Ιβήρων και Λαύρα.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΕΟΡΤΗΣ (ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ)
Πρὸς Τίτον Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
2: 11-14, 3: 4-7

Τέκνον Τίτε, ἐπεφάνη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις, παιδεύουσα ἡμᾶς ἵνα ἀρνησάμενοι τὴν ἀσέβειαν καὶ τὰς κοσμικὰς ἐπιθυμίας σωφρόνως καὶ δικαίως καὶ εὐσεβῶς ζήσωμεν ἐν τῷ νῦν αἰῶνι, προσδεχόμενοι τὴν μακαρίαν ἐλπίδα καὶ ἐπιφάνειαν τῆς δόξης τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ὃς ἔδωκεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα λυτρώσηται ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἀνομίας καὶ καθαρίσῃ ἑαυτῷ λαὸν περιούσιον, ζηλωτὴν καλῶν ἔργων. Ὅτε δὲ ἡ χρηστότης καὶ ἡ φιλανθρωπία ἐπεφάνη τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ, οὐκ ἐξ ἔργων τῶν ἐν δικαιοσύνῃ ἃ ἐποιήσαμεν ἡμεῖς ἀλλὰ κατὰ τὸ αὐτοῦ ἔλεος ἔσωσεν ἡμᾶς διὰ λουτροῦ παλιγγενεσίας καὶ ἀνακαινώσεως πνεύματος ἁγίου, οὗ ἐξέχεεν ἐφ᾽ ἡμᾶς πλουσίως διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν, ἵνα δικαιωθέντες τῇ ἐκείνου χάριτι κληρονόμοι γενώμεθα κατ᾽ ἐλπίδα ζωῆς αἰωνίου.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΕΟΡΤΗΣ (ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ)
Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον
3: 13-17

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παραγίνεται ὁ ᾽Ιησοῦς ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐπὶ τὸν ᾽Ιορδάνην πρὸς τὸν ᾽Ιωάννην τοῦ βαπτισθῆναι ὑπ᾽ αὐτοῦ. Ὁ δὲ ᾽Ιωάννης διεκώλυεν αὐτὸν λέγων, ᾽Εγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ᾽Ιησοῦς εἶπεν πρὸς αὐτόν· ῎Αφες ἄρτι, οὕτως γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην. τότε ἀφίησιν αὐτόν. καὶ βαπτισθεὶς ὁ ᾽Ιησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἠνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾽ αὐτόν·καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

3 Ιανουαρίου είναι η επέτειος του θανάτου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Πολλά είχε γράψει γι αυτόν ο Φώτης Κόντογλου όπως επίσης τον είχε ζωγραφίσει αρκετές φορές. Ας δούμε τι είχε γράψει σε άρθρο για την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, μαζί με ένα έργο που ζωγράφισε.

Ο Παπαδιαμάντης, ο πνευματικός οδηγός μας

«Ου πας ο λέγων μοι «Κύριε, Κύριε» εισελεύσεται είς την βασιλείαν των ουρανών αλλά ο ποιών το θέλημα του πατρός μου του εν τοις ουρανοίς».

Έτσι κι εμείς δεν θα γίνουμε αληθινοί Έλληνες και χριστιανοί με το να παινεύουμε μοναχά με κούφια λόγια τους ανθρώπους που λέμε πως τους έχουμε για πνευματικούς οδηγούς, αλλά σαν πορευόμαστε σύμφωνα με όσα είπανε και πράξανε.

Γιατί ο άνθρωπος έχει κλίση στο να φτιάχνει κάποια είδωλα και να τα προσκυνά, νομίζοντας πως τιμά την αλήθεια ενώ τιμά το ψεύτικο ομοίωμά της. Αυτό το πράγμα γίνεται και με τον Παπαδιαμάντη: Τον δοξάζουμε και τον ανεβάζουμε ίσαμε τον ουρανό, πλην κανένας μας δεν θέλει να ζήσει όπως έζησε ο Παπαδιαμάντης. Δεν θέλω να πω να ζήσει στη φτώχεια και κουρελιασμένος, αλλά να ζήσει με τον τρόπο που ένοιωθε την Ελλάδα εκείνος.

Μας αρέσει η απλότητα, αγαπούμε την ταπείνωση, ενθουσιαζόμαστε με την ειλικρίνεια, τιμούμε την καλοσύνη, θαυμάζουμε την πίστη του, αλλά εμείς ζούμε με έναν τρόπο ολότελα διαφορετικόν. Τα γυρίσαμε όλα σε λόγια. Με τα λόγια ζούμε και με τα λόγια πεθαίνουμε. Δεν καταλάβαμε πως δεν υπάρχει τέχνη, παρά πως υπάρχει ζωή. Αυτό που λέμε τέχνη, είναι ένα ψεύτικο ομοίωμα της ζωής, ένα είδωλο νεκρό, αν δεν το ζωοποιεί η αληθινή ουσία της ζωής και τότε τέχνη και ζωή είναι ένα πράγμα.

Στην εποχή μας ο άνθρωπος συμβίβασε όλα τα ασυμβίβαστα, κι αυτό είναι η αιτία της συγχισμένης ζωής του, που κατάντησε ένας ακατανόητος τραγέλαφος. Ο σημερινός άνθρωπος θυσίασε «το τιμιότατον» και ζει με την ψευτιά. Αλλά τι θα ωφελήσει τον άνθρωπο αν κερδίσει όλον τον κόσμο και ζημιωθεί η ψυχή του; Εμείς θαρρούμε πως κερδίσαμε όλον τον ψεύτικο κόσμο και χάσαμε την ψυχή μας, χάσαμε τον ίδιο τον εαυτό μας.

Όσοι καταγίνουνται με τον Παπαδιαμάντη, καταπιάνονται ν’ αναλύσουνε το έργο του, να κάνουνε ψυχανάλυση και αισθητική, πού ναι οι δυο κατάρες του καιρού μας.

Όλα τα ψάχνουμε, όλα τα σκαλίζουμε και μοναχά αυτό «το τιμιότατον» πού ‘χει ο Παπαδιαμάντης, δηλαδή την αληθινή ζωή του, μοναχά αυτό δεν το νοιώθουμε αληθινά και δεν αφήνουμε να μας συνεπάρει. Ζητάμε από τον Παπαδιαμάντη αυτό που ζητάμε και από τον εαυτό μας, τα λόγια.

Αλλά ο Παπαδιαμάντης δεν είναι μήτε λογογράφος μήτε λογοτέχνης. Ο Παπαδιαμάντης είναι ένας άνθρωπος αληθινός που έτυχε να γράψει  όπως ο Απόστολος Παύλος που έγραψε μοναχά τις επιστολές του κι αυτό τον έκανε να στηρίζει τους πιστούς, αλλιώς δεν θα έγραφε. Η ουσία της ζωής βρίσκεται μέσα σε αυτά τα απλά γραψίματα, τα ανεπιτήδευτά. Ό,τι έγραψε ο Παπαδιαμάντης είναι το απαύγασμα της ζωής του και είναι αληθινό, επειδή η ζωή του ήτανε αληθινή και απλή.

Σε κανένα άλλο έθνος δεν εβγήκε ένας τέτοιος συγγραφέας που να ευωδιάζει ολόκληρος από την ευωδία του Χριστού, από την πνευματική ευωδία της Ορθοδοξίας. Ο Παπαδιαμάντης είναι και ο «ποιήσας και ο διδάξας» κι εμείς καθόμαστε και λέμε πως είναι λογοτέχνης. Γιατί πιστεύουμε στην ψευτιά που λέγει «η τέχνη για την τέχνην».

Αυτή την καρδιά την συντετριμμένη, αυτό τον ταπεινόν και ήσυχον και τρέμοντα τους λόγους του Θεού, τον κάναμε μέγαν άνδρα, και τον δοξάζουμε με φανταχτερές γιορτές. Εκείνος έζησε «ως στρουθίον μονάζον επί δώματος», εκείνος έλεγε με σιγανή φωνή «ψάλλατε συνετώς» κι εμείς ίσως να βάλουμε τενόρους και μπάσους να τραγουδάνε απάνω στο μνήμα του.

Ας μην ταράζουμε τον «κεκοιμημένον» αλλά ας μπούμε μέσα στον εαυτό μας για να βρούμε τον «καλόν μαργαρίτην» που βρήκε και κείνος. Αυτός είναι ο φτωχός που πλούτισε τη ζωή μας κι έκανε πάλι την Ελλάδα «χρυσοπλοκώτατον πύργον». Και κλειδοκράτορας αυτού του πύργου είναι αυτός ο ταπεινός που έχει όμως μεγάλη εξουσία και μας ανοίγει και μπαίνουμε μέσα και χαιρόμαστε γιατί είμαστε Έλληνες και χριστιανοί. Κι αξιώθηκε αυτή τη χάρη γιατί δεν άφησε τη μάγισσα Κίρκη να τον μεταμορφώσει σε ζώο αλλά έζησε σαν άνθρωπος πλασμένος κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού. «Εν τιμή ων, ού παρεσυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανόητοις, ουδέ ωμοιώθη αυτοίς». Είχε πίστη αληθινή στην Ελλάδα και στην ορθόδοξη θρησκεία της που είναι η δική μας πίστη που είναι ο δικός μας ο πόνος, που απάνω σ’ αυτόν ανθίζει το αμάραντο λουλούδι της χαράς, η λεγόμενη «χαρμολύπη».

Ό,τι λέγαμε τον καιρό που ζούσε και δεν τον λογαριάζαμε, τα ίδια και χειρότερα λέμε στο βάθος της καρδιάς μας και τώρα που είναι πεθαμένος και που τον βάλαμε στο Πάνθεον των μεγάλων ανδρών και ησυχάσαμε…

Εμείς οι Έλληνες είμαστε ζόρικοι άνθρωποι. Ένα αληθινό πράγμα συχνά το καταφρονούμε κι από την άλλη μεριά ανεβάζουμε στα ουράνια κάποιες μεγαλόστομες αισθητικές και τα τέτοια…

Μεγάλο μυστήριο! Όσο περνά ο καιρός ολοένα ξεθωριάζουνε οι μεγάλοι άνδρες και οι λογής – λογής αποθεωμένοι. Πλην ο Παπαδιαμάντης γίνεται ολοένα πιο ζωντανός, πιο αληθινός, πιο αγαπημένος πιο ζωογόνος μέσα στις ψυχές, ντυμένος στολήν αφθαρσίας. Γιατί είναι ένα κλαδί αμάραντο από το πολύκλωνο δέντρο της ορθοδοξίας, που το φύτεψε ο Χριστός για να είναι χλωρό κι ανθισμένο στον αιώνα και που το πότισε ο Απόστολος Παύλος…

Ο Παπαδιαμάντης είναι η Ελλάδα κι η Ορθοδοξία, που η δύναμή της πληθαίνει με τη φτώχεια, με την αγωνία, με τα μαρτύρια.

Πηγή: https://proskynitis.blogspot.com/2025/01/blog-post_72.html?m=1

Ἀπολυτίκιον Θεοφανείων
Ἦχος α’
Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις· τοῦ γὰρ Γεννήτορος ἡ φωνὴ προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητὸν σε Υἱὸν ὀνομάζουσα· καὶ τὸ Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανεὶς Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ τὸν κόσμον φωτίσας δόξα σοι.

«Φάνηκε ὁ Χριστός στόν κόσμο καί τόν ἄχαρο κόσμο στόλισε μ᾿ ἀπέραντη εὐφροσύνη. Σήκωσε πάνω Του τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου, καί καταπάτησε γιά πάντα τόν ἐχθρό τοῦ κόσμου. Ἅγιασε τίς πηγές τῶν ὑδάτων καί φώτισε τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων. Θαύματα μίχθηκαν μέ μεγαλύτερα θαύματα. Σήμερα, ἀπό τή χαρά πού ἔφερε ὁ Σωτήρας μας Χριστός, χωρίστηκαν ἡ γῆ καί ἡ θάλασσα καί ἀπ᾿ ἄκρη ὡς ἄκρη γέμισε ὁ κόσμος εὐφροσύνη».

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΕΙΡΑΣ (ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ)
Πρὸς Τιμόθεον Β΄ Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
4: 5-8

Τέκνον Τιμόθεε, νῆφε ἐν πᾶσι, κακοπάθησον, ἔργον ποίησον εὐαγγελιστοῦ, τὴν διακονίαν σου πληροφόρησον. Ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστηκε. Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΣΕΙΡΑΣ (ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ)
Ἐκ τοῦ κατὰ Μάρκον
1: 1-8

Αρχὴ τοῦ εὐαγγελίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. ῾Ως γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου·φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ,ἐγένετο ᾿Ιωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Καὶ ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαία χώρα καὶ οἱ ῾Ιεροσολυμῖται, καὶ ἐβαπτίζοντο πάντες ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ ποταμῷ ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν. Ἦν δὲ ὁ ᾿Ιωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον. Καὶ ἐκήρυσσε λέγων· ἔρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου ὀπίσω μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς κύψας λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ·ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι, αὐτὸς δὲ βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ

Ἡ σημερινὴ Κυριακή, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, εἶναι ἡ Κυριακὴ πρὸ τῶν Φώτων. Γι᾿ αὐτὸ καὶ διαβάσαμε τὴν περικοπή, ποὺ μόλις ἀκούσαμε, γιατὶ ἀναφέρεται στὴ Βάπτιση τοῦ Κυρίου, τὴν ὁποία, πρῶτα ὁ Θεός, ἑτοιμαζόμαστε νὰ ἑορτάσουμε σὲ λίγες μέρες.

Ἡ σημερινὴ Εὐαγγελικὴ περικοπὴ ἀποτελεῖ τὴν ἀρχὴ τοῦ κατὰ Μᾶρκον Εὐαγγελίου. Τὸ Εὐαγγέλιο αὐτό, ποὺ θεωρεῖται ὡς τὸ πρῶτο ποὺ γράφτηκε, παραλείποντας τὰ σχετικὰ μὲ τὴ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μας, ἀρχίζει τὴ διήγηση ἀπὸ τὸ κήρυγμα καὶ τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, καθὼς καὶ τὴ βάπτιση τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί, πῶς ἀρχίζει; «Ἀρχὴ τοῦ Εὐαγγελίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.» Αὐτὴ ἡ μικρὴ φράση συνοψίζει τὸ ὅλο σωτήριο ἔργο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Εὐαγγέλιο θὰ πεῖ καλή, χαρμόσυνη ἀγγελία, τὸ εὐφρόσυνο μήνυμα, τὸ μόνο χαροποιὸ μήνυμα ὅτι ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ ἄκρα ἀγάπη στὸ πλάσμα Του ποὺ ἔπεσε στὴν ἁμαρτία τῆς παρακοῆς τοῦ θείου θελήματος καὶ ἐξορίστηκε ἀπὸ τὸν παράδεισο σὲ τούτη τὴ γῆ τοῦ κλαυθμῶνος, ὑπέπεσε δὲ στὴ φθορὰ καὶ τὸν θάνατο, ἦλθε στὴ γῆ, ἔλαβε σάρκα καὶ ψυχὴ ἀνθρώπινη, προσέλαβε ὅλη τὴν ἀνθρώπινη φύση, γιὰ νὰ τὴν ἁγιάσει, νὰ τὴ θεώσει.

Καί, ὅπως κατὰ καιροὺς εἶχε ἀποστείλει στὴν ἐποχὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δίκαιους καὶ προφῆτες, ποὺ μὲ σύμβολα καὶ ὁράματα καὶ προφητεῖες προανάγγελλαν στὸν ἐκλεκτό Του λαὸ τὴν ἔλευση τοῦ Μεσσία, τοῦ Λυτρωτῆ, ἔτσι καὶ λίγο πρὶν τὴν ἔναρξη τῆς δημόσιας δράσης καὶ τοῦ κηρύγματός Του ἀπέστειλε «πρὸ προσώπου αὐτοῦ» τὸν ἔνσαρκο ἄγγελό Του, δηλ. ἀγγελιαφόρο, τὸν Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο, ποὺ μὲ τὸ κήρυγμα καὶ τὸ βάπτισμά του προετοίμασε τὸν δρόμο γιὰ τὸ Εὐαγγέλιο τῆς τελειότητος, τὴ ζωὴ τῆς χάριτος, ποὺ ἐπρόκειτο σύντομα νὰ κηρύξει ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Μετὰ λοιπὸν ἀπὸ μία ἰσάγγελη ζωὴ τριάντα τόσων χρόνων στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη, ὑπακούοντας σὲ θεϊκὴ προσταγὴ ὁ Ἰωάννης, ὁ υἱὸς τοῦ ἀρχιερέα Ζαχαρία καὶ τῆς Ἐλισάβετ, ἔρχεται στὰ περίχωρα τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ, γιὰ νὰ κηρύξει βάπτισμα μετάνοιας. Καὶ τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο τονίζει μὲ λεπτομέρειες τὴν ὑψηλὴ ἀσκητικὴ πολιτεία τοῦ Ἰωάννη, γιὰ τὴν ὁποία ἔλαβε ἀπὸ Θεοῦ τόση χάρη καὶ ἀξιώθηκε νὰ ὑπηρετήσει καὶ αὐτὸς στὸ λυτρωτικὸ ἔργο τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ: τὸ ἔνδυμά του —ὁ λιτός του χιτώνας— ἦταν καμωμένος ἀπὸ τρίχες τῆς καμήλας, γιὰ νὰ σκληραγωγεῖται τὸ σῶμα του, ἐνῶ στὴ μέση ἦταν ζωσμένος μὲ δερμάτινη ζώνη. Καί, ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, τοῦτο ἦταν σύμβολο τῆς νέκρωσης τῶν παθῶν, τῆς λεγόμενης ἀπάθειας, στὴν ὁποία εἶχε φθάσει ὁ Ἰωάννης. Γιατὶ στὴ μέση, στὰ νεφρά, σύμφωνα μὲ τὴ βιβλικὴ ἀντίληψη, ἑδράζεται τὸ ἐπιθυμητικὸ τῆς ψυχῆς. Καὶ ὁ Πρόδρομος εἶχε ζωσμένη τὴ μέση του μὲ δερμάτινη ζώνη: Τὸ δέρμα προέρχεται ἀπὸ νεκρὸ ζῶο καὶ περισφίγγει, δηλ. συστέλλει καὶ ὑποτάσσει τὰ πάθη, ποὺ ἔχουν στὴ μέση τὴν ἕδρα τους. Κι ἀκόμη, λέει τὸ Εὐαγγέλιο πὼς ὁ Ἰωάννης, ὡς λιτή του τροφή, εἶχε ἀκρίδες καὶ μέλι ἄγριο. Ἀκρίδες ἐδῶ δὲν ἐννοοῦνται τὰ γνωστὰ ἔντομα, ἀλλὰ τὰ ἀκρόδρυα, οἱ ἄκρες τῶν βλαστῶν κάποιων δέντρων, οἱ ἄκρες τῶν χόρτων. Ὁ Ἰωάννης ὑπῆρξε ὁ πρῶτος παρθένος καὶ ἀσκητὴς τῆς ἐποχῆς τῆς Χάριτος, τῆς Καινῆς Διαθήκης, καὶ ἔγινε ὁ μέγιστος τῶν προφητῶν καὶ εὔλογα κατέστη ὁ προστάτης καὶ ἀρχηγὸς τοῦ τάγματος τῶν μοναχῶν. Καί, τί κήρυσσε ὁ Τίμιος Πρόδρομος; Δύο μεγάλα πράγματα: Τὴ μετάνοια καὶ τὴν πίστη στὴν ἐπικείμενη τότε ἔλευση τοῦ Λυτρωτῆ Ἰησοῦ. Βλέποντας οἱ ἄνθρωποι τῆς περιοχῆς ὅλης τῆς Ἰουδαίας καὶ τῶν Ἱεροσολύμων τὴν ἰσάγγελη βιοτή του, ἔτρεχαν διψασμένοι γιὰ λόγο Θεοῦ σ᾿ αὐτόν. Καί, ἀκούοντας τὸ πύρινο ἐκεῖνο καὶ οὐράνιο κήρυγμα τῆς μετάνοιας, ἐξομολογοῦνταν δημόσια ὁ καθένας τὶς ἁμαρτίες του καὶ βαπτίζονταν ἀπ᾿ αὐτὸν στὸν Ἰορδάνη, ὡς σύμβολο τῆς ἄφεσης, τῆς συγχώρησής τους.

Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ὁρισμένοι θεωροῦσαν πὼς αὐτὸς ἦταν ὁ ἀναμενό-μενος Μεσσίας, ὁ ἱερὸς Βαπτιστὴς κήρυσσε ξεκάθαρα καὶ μὲ κάθε ταπείνωση: «Ἐγὼ κάνω τὸ ἔργο, ποὺ μὲ πρόσταξε ὁ Θεός, μὰ δὲν εἶμαι τίποτα. Ἔρχεται σύντομα ὁ ἰσχυρότερός μου -ὁ σαρκωμένος Υἱὸς τοῦ Θεοῦ-, τοῦ ὁποίου δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ σκύψω καὶ νὰ λύσω τὰ ράμματα τῶν ὑποδημάτων. Κι ἐγὼ σᾶς βαπτίζω στὸ νερὸ συμβολικά. Αὐτὸς ὅμως θὰ σᾶς βαπτίσει στὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μὲ τὸ Μυστήριο τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος ποὺ θὰ δωρήσει.»

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἡ μορφή, ἡ βιοτὴ καὶ τὸ κήρυγμα τοῦ Προδρόμου Ἰωάννου ἔχουν πολλὰ νὰ μᾶς εἰποῦν καὶ ἐμᾶς σήμερα, ὄχι μόνον ἐνόψει τῆς ἑορτῆς τῆς Βάπτισης τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ γιὰ τὴν ὅλη μας ζωή. Καλούμαστε νὰ μιμηθοῦμε, ἔστω λίγο, τὸ κατὰ δύναμη ὁ καθένας, τὴν ἐνάρετη πολιτεία του, τὴν ἄσκησή του, τὴν ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ τὴν ὑπακοὴ στὸ θέλημά Του. Τὸ κήρυγμα τῆς μετάνοιας καὶ ἡ ὀφειλετικὴ ὑπακοή μας σ᾽ αὐτὸ ἔχουν διαχρονικὴ ἰσχὺ καὶ παραμένουν ζωντανὰ στοὺς αἰῶνες: «Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.» Αὐτό, ποὺ ζητεῖ ἀπὸ ἐμᾶς ὁ Θεός, ἀδελφοί, εἶναι τὴ μετάνοιά μας, τὴν ἀλλαγὴ δηλαδὴ καὶ διόρθωση τοῦ νοῦ, τοῦ φρονήματος, τῆς ζωῆς μας.

Μόνο μὲ τὸν τρόπο τοῦτο, τὴν ὁλόψυχη δηλαδὴ μετάνοιά μας ὡς προσώπων, ὡς κοινωνίας, ὡς ἔθνους, θὰ ἑλκύσουμε τὴ Χάρη τοῦ Φιλάνθρωπου Θεοῦ, ποὺ εἶναι εὔσπλαγχνος καὶ ἐλεήμων. Νὰ μὴ λησμονοῦμε, πὼς οἱ ὅποιες σημερινὲς κρίσεις εἶναι ἀπότοκα τῆς πνευματικῆς μας κρίσης. Ἀλλά, νὰ ἔχουμε πίστη, ἐλπίδα καὶ θάρρος. Ὁ Θεός, ποὺ ἐπέτρεψε γιὰ τὸ καλὸ καὶ συμφέρον μας τὶς δοκιμασίες ποὺ διερχόμαστε, δὲν μᾶς ἐγκαταλείπει. Κι ὅπως μᾶς ὑποσχέθηκε, θὰ τηρήσει τὸν λόγο Του: «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν.» Ἅμα ἀγωνιζόμαστε νὰ ἐφαρμόζουμε τὸ θέλημά Του καὶ νὰ ἔχουμε μετάνοια, καὶ οἱ προσωπικὲς καὶ οἱ οἰκονομικὲς καὶ οἱ ἐθνικὲς καὶ οἱ ὅποιες ἄλλες κρίσεις θὰ παρέλθουν. Καὶ θὰ ἀξιωθοῦμε νὰ διέλθουμε καὶ τούτη τὴν πρόσκαιρη ζωὴ μὲ εὐλογία καὶ εἰρήνη, καὶ θὰ εἰσέλθουμε στὴν ἀληθινὴ καὶ μόνιμη καὶ αἰώνια ζωή, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, στὸν ὁποῖο ἀνήκει ἡ δόξα καὶ μεγαλωσύνη στοὺς αἰῶνες. Ἀμήν!

Μνήμη μνήμη των Aγίων Μαρτύρων Θεοπέμπτου και Θεωνά¹

Εις τον Θεόπεμπτον
Όπως τελευτά Θεόπεμπτος ειπάτω.
Aθλών τελευτώ, την κάραν τμηθείς ξίφει.

Εις τον Θεωνάν
Λάκκω Θεωνάς Μάρτυς εν κατωτάτω,
Έθεντό μ’ εκραύγαζε, το ψαλτηρίου.

+ Πέμπτη εκ ξίφεος λίπε τόνδε βίον Θεόπεμπτος

Oύτος ο Άγιος Μάρτυς Θεόπεμπτος, ήτον Eπίσκοπος κατά τους χρόνους του βασιλέως Διοκλητιανού, εν έτει σϟ΄ [290]. Όταν γαρ ο ρηθείς τύραννος εκίνησε διωγμόν κατά των Χριστιανών, τότε και ο Άγιος ούτος πρώτος ωμολόγησε τον Χριστόν, και έλαβε του μαρτυρίου τον στέφανον. Πιασθείς γαρ και παρασταθείς έμπροσθεν εις τον Διοκλητιανόν, ήλεγξε την πλάνην αυτού. Όθεν και βάλλεται μέσα εις ένα φούρνον αναμμένον, και από εκεί ευγαίνει σώος και αβλαβής. Έπειτα εύγαλαν τον ένα του οφθαλμόν. Και μετά ταύτα έδωκαν εις αυτόν και έπιε θανατηφόρα φαρμάκια. Eπειδή δε εφυλάχθη αβλαβής υπό της χάριτος του Θεού, διά τούτο ετράβιξεν εις την πίστιν του Χριστού τον τα φαρμάκια κατασκευάσαντα μάγον, Θεωνάν ονομαζόμενον. Aφ’ ου δε έπαθε και άλλα όμοια βάσανα, απεκεφαλίσθη, και έλαβεν ο αοίδιμος του μαρτυρίου τον στέφανον. O δε Θεωνάς εβάλθη μέσα εις ένα λάκκον επίτηδες κατασκευασθέντα. Και επειδή ερρίφθη επάνω εις την κεφαλήν του χώμα πολύ, τούτου χάριν εχώθη όλος, και ούτω παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού.

Σημείωση

1. Σημείωσαι, ότι κατά την ημέραν ταύτην, ήτις εστί παραμονή των Φώτων, συνειθίζεται να αναγινώσκεται εν τοις ευαγέσι Μοναστηρίοις του Όρους, και μάλιστα εν τω Κοινοβίω του Διονυσίου, η του Μεγάλου Βασιλείου προτρεπτική ομιλία εις το Bάπτισμα, ης η αρχή· «O μεν σοφός Σολομών».

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)