Συγγραφέας: Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος

Από τις εκδόσεις «Η Μετάμορφωσις του Σωτήρος» του Ιερού Γυναικείου Ησυχαστηρίου της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Μήλεσι, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ο άγιος Νικηφόρος ο Λεπρός και ο Γέροντας Ευμένιος Σαριδάκης» του Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου.

Πρόκειται για ένα καλαίσθητο κι επιμελημένο βιβλίο, το οποίο περιέχει την ομιλία  του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου «Ο άγιος Νικηφόρος ο Λεπρός και ο Γέροντας Ευμένιος Σαριδάκης», που προδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου το 2015.

Στον πρόλογο ο εκδότης αναφέρει: «Όταν ακούσαμε στο διαδίκτυο τις ομιλίες του Πανιερωτάτου για τους αγίους που έπασχαν από τη νόσο του Χάνσεν, αμέσως σκεφτήκαμε ότι έπρεπε αυτές να τυπωθούν για να γίνει περισσότερο γνωστή η πρόνοια και η αγάπη του Θεού προς εμάς. Αυτό που προσέξαμε ιδιαιτέρως είναι ότι ο καθένας από τους αναφερόμενους αγίους είχε καθοδηγητή στην πνευματική του πορεία έναν άλλο άγιο, υπάρχει δηλαδή μια αδιάσπαστη αλυσίδα αγίων. Αυτό δείχνει πόσο σημαντικό είναι να έχει ο χριστιανός πνευματικό καθοδηγητή έμπειρο στον δρόμο του Θεού». 

Από την εισαγωγή του Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου:  

“Πολλές φορές εμείς οι σύγχρονοι χριστιανοί αναζητούμε να βρούμε την αγιότητα που μας βολεύει. Μια εύκολη αγιότητα, μια αγιότητα «της καρέκλας», που να είναι δηλαδή απαλλαγμένη από τον κόπο, τη θυσία και την εκκοπή του ιδίου θελήματος. Η Εκκλησία όμως μας προβάλλει διαχρονικά το τέλειο πρότυπο αγιότητας, θυσίας και υπακοής, τον Εσταυρωμένο Θεάνθρωπο! Επειδή όμως ο Εσταυρωμένος και Αναστημένος Θεός, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, θέλει τον άνθρωπο κοντά του, «θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν», ανά τους αιώνες και μέχρι τις ημέρες μας, στους εσχάτους και πονηρούς τούτους χρόνους, αναδεικνύει ανθρώπους Του, που αγωνίσθηκαν να Τον  μιμηθούν και έφθασαν σε μέτρα αγιότητας, για να αποτελέσουν για όλους εμάς τα απτά παραδείγματα της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο.

Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας μερικές εκφάνσεις της αγίας βιοτής δυο τέτοιων συγχρόνων ανθρώπων του Θεού: Του Γέροντος Ευμενίου Σαριδάκη του Λεπρού (1931-1999), με τον οποίο είχα την ιδιαίτερη ευλογία να συνδεθώ κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων (1981-1987), καθώς και μετά, μέχρι το 1992, που συνέχισα να τον επισκέπτομαι· και, συνάμα -μέσα από σχετικές διηγήσεις και εμπειρίες του Γέροντος Ευμενίου-, του οσίου Γέροντός του, Νικηφόρου του Λεπρού (1887-1964), που υπήρξε κι αυτός πνευματικό τέκνο μίας άλλης μεγάλης σύγχρονης οσιακής μορφής, του αγίου Ανθίμου Βαγιάνου της Χίου (1869-1960)”.

Κυκλοφορεῖ ὰπὸ τὶς ἐκδόσεις «Θεομόρφου» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μόρφου τὸ βιβλίο «Ὁ ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὼφ καὶ τὸ ἱερὸ ἡσυχαστήριό του στὴ Σκουριώτισσα»

Ἡ παροῦσα ἔκδοση ἀποτελεῖται ἀπὸ 80 σελίδες καὶ περιέχει μεταξὺ τῶν ἄλλων τὰ κείμενα: «Αὐτὲς οἱ βάσεις θὰ διώξουν τὶς βάσεις» Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κ.κ. Νεοφύτου, «Ὁ πολυαγαπημένος ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὼφ» Φωτίου Κόντογλου, «Παρακλητικὸς Κανὼν εἰς τὸν Ὅσιον Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὼφ» Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Ἀθανασίου Σιμωνοπετρίτου καὶ «Χαιρετιστήριοι Οἶκοι εἰς τὸν Ὅσιον Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὼφ» Ἰσιδώρας μοναχῆς.

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ κείμενο «Αὐτὲς οἱ βάσεις θὰ διώξουν τὶς βάσεις»  τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεόφυτου.

«Τὸ μικρὸ ἡσυχαστήριο τοῦ Ὁσίου Σεραφεὶμ λειτουργεῖ σὰν μία βάση πνευματική, ὅπως προφήτευσε ὁ ὅσιος Παΐσιος. Κι ὅταν οἱ μονές, τὰ ἡσυχαστή- ρια, οἱ ἐνορίες, οἱ οἰκογένειες καὶ οἱ καρδιές μας λειτουργοῦν «τὰς βάσεις ὡς ἀναβάσεις», σὰν βάσεις πνευματικές, τότε κι ὁ λόγος τοῦ ὁσίου Σεραφείμ, «ὁ σκοπὸς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς εἶναι ἡ ἀπόκτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», ποὺ εἶπε στὸν Μοτο- βίλωφ, γίνεται χειροπιαστός, γίνεται ἡ ἀρχὴ τῆς ἐν Χριστῷ Ζωῆς. Καὶ φρονοῦμε ὅτι μὲ αὐτὸ τὸν λόγο ὁ ὅσιος ἐννοεῖ τὴν ἐνεργοποίηση τῶν χαρισμάτων του Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι λάβαμε μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα καί, ἐξαιρέτως, μὲ τὸ Μυστήριο τοῦ Χρίσματος. Εὔχομαι ἀπὸ καρδίας στὸν πατέρα Ἀμβρόσιο καὶ τὴ συνοδία του, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους τοὺς προσκυνητὲς τοῦ ἡσυχαστηρίου, νὰ ἀποκτήσουν τὴν αἴσθηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴ ζωή μας».

*******

Συγγραφέας: Διάφοροι

Εκδότης: Θεομόρφου

ISBN: 978-9963-553-91-4

Γλώσσα: Ελληνικά

Έτος Έκδοσης: 2017

Τόπος Έκδοσης: Λευκωσία

Αριθμός Σελίδων: 80

Εξώφυλλο: Μαλακό

Διαστάσεις: 22χ16

Τιμή: € 7.00

Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακείμ, Οἱ ἅγιοι μάρτυρες καὶ ὁμολογητὲς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου κατὰ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες, (ἐκδ.) Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2017

Τὸ παρὸν βιβλίο ἀποτελεῖ τὴ μεταπτυχιακὴ Διπλωματικὴ ἐργασία τοῦ συγγραφέα, ποὺ ἐκπονήθηκε ὡς Διπλωματικὴ τοῦ Προγράμματος Μεταπτυχιακῶν Σπουδῶν τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καὶ Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ., στὸν τομέα εἰδίκευσης Πατερικῆς Γραμματείας καὶ Ἁγιολογίας, κάτω ἀπὸ τὴν ἐπίβλεψη τοῦ καθηγητῆ κ. Συμεὼν Πασχαλίδη, ποὺ ὑποβλήθηκε τὸν Ὀκτώβριο 2015 στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καὶ ἐγκρίθηκε παμψηφεὶ μὲ ἄριστα.

Θὰ πρέπει νὰ ἐπισημανθεῖ ὅτι ἡ ἐργασία αὐτὴ δὲν συντελέστηκε ἁπλῶς στὰ καθοριζόμενα χρονικὰ πλαίσια ἐκπόνησης μεταπτυχιακῶν ἐργασιῶν. Στὴν πραγματικότητα, ἀποτελεῖ προϊὸν μίας μακρόχρονης καὶ ἐπίπονης ἐνασχόλησης τοῦ συγγραφέα περὶ τὴν Κυπριακὴ Ἁγιολογία. Ὅπως ἀναφέρει στὸν Πρόλογό του, ὅταν πρὸς εἰκοσαετίας πρωτοάρχιζε τὴν εὐρύτερη αὐτὴ προσπάθειά του·

«Ἦταν τότε, στὴν ἑκάστοτε προσπάθεια συγκέντρωσης τοῦ ἀναγκαίου πηγαίου ὑλικοῦ, ποὺ συνειδητοποιήσαμε τὰ ποικίλα ἐγγενῆ προβλήματα στὴν Κυπριακὴ Ἁγιολογία καὶ τὴ μεγάλη σύγχυση καὶ ἀσάφεια ποὺ ἐπικρατοῦσε γύρω ἀπὸ πολλὰ μεμονωμένα πρόσωπα ἀλλὰ καὶ ὁμάδες τῶν ἐν Κύπρῳ ἁγίων. Καὶ ἀντιληφθήκαμε ὅτι γιὰ μία σοβαρὴ ἐνασχόληση μὲ τὸ θέμα δὲν ἔπρεπε νὰ ἀκολουθήσουμε πλέον τὴν ἀντιγραφὴ ἀντιγραφῶν καὶ τὴ διαιώνιση μὲ τὸν τρόπο τοῦτο τῶν κληροδοτηθέντων πολλαπλῶν σχετικῶν σφαλμάτων τοῦ παρελθόντος. Ἀσφαλῆ καὶ ὀρθὴ βάση γιὰ τὴν περαιτέρω ἐνασχόλησή μας μὲ τοὺς ἐν Κύπρῳ ἁγίους μποροῦσε νὰ ἀποτελέσει μία κατὰ τὸ δυνατὸν ἀναθεώρηση καὶ ἀποκατάσταση τοῦ Ἁγιολογίου τῆς κατὰ Κύπρον Ἐκκλησίας. Σύνθημά μας θέσαμε πλέον τὸ adfontes (ἐπὶ τὰς πηγάς)! Ἀποδυθήκαμε ἐφεξῆς (ἀπὸ τοῦ ἔτους 1998, περίπου), μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Κυρίου, σὲ μία μακρόπνοη προσπάθεια ἐντοπισμοῦ καὶ μελέτης ὅλων τῶν συναφῶν πηγῶν, στὶς ὁποῖες ἦταν βεβαίως δυνατὸν νὰ ἔχουμε πρόσβαση. Καὶ τὸ πολυετὲς τοῦτο ἐγχείρημα δὲν ἦταν ἀσφαλῶς εὔκολο, οὔτε καὶ θεωροῦμε σήμερα ὅτι ἔληξε!»

Ὅπως περαιτέρω σημειώνει στὸ Προλόγισμά του στὴν ἔκδοση αὐτὴ ὁ Καθηγητὴς Χριστιανικῆς Γραμματείας (Τμῆμα Θεολογίας) τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. κ. Χρῆστος Ἀραπατζῆς·

 «Στὸ ἔργο του, Οἱ ἅγιοι μάρτυρες καὶ ὁμολογητὲς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου κατὰ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες, ὁ π. Φώτιος Ἰωακεὶμ ἐπιχειρεῖ νὰ ἐπιλύσει μιὰ σειρὰ ἐγγενῶν καὶ δυσεπίλυτων προβλημάτων τῆς Κυπριακῆς Ἁγιολογίας ποὺ ἀπασχολοῦν, τόσο τὴ σύγχρονη ἔρευνα, ὅσο καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου. Τὰ περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ σχετίζονται μὲ τὴ μεγάλη σύγχυ¬ση καὶ ἀσάφεια ποὺ ἐπικρατοῦσε μέχρι σήμερα γύρω ἀπὸ πολλὰ μεμονωμέ¬να πρόσωπα ἀλλὰ καὶ ὁμάδες τῶν ἐν Κύπρῳ ἁγίων.

»Ἡ μεθοδολογία ποὺ χρησιμοποίησε ὁ π. Φώτιος, ὅπως καὶ ἡ συνέπειά του στὶς ἀρχές της, ἐντυπωσιάζει. Προσπάθησε νὰ ἐντοπίσει ὅλες τὶς συναφεῖς μὲ τὴν ἔρευνά του πηγὲς καὶ νὰ προσδιορίσει μὲ τὴ μεγαλύτερη δυνατὴ ἀκρίβεια, πότε ἤκμασε ὁ κάθε ἅγιος, ποιές εἶναι οἱ ἀσφαλεῖς πηγὲς περὶ τοῦ βίου του, ποιά εἶναι ἡ κα¬ταγωγὴ καὶ ἡ πορεία του πρὸς τὴν ἁγιότητα καὶ τὸ μαρτύριο, ἂν τιμήθηκε λειτουργικὰ-ὑμνολογικὰ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ποιές οἱ ἡμέρες μνήμης του, ἂν ὑπάρχουν ναοὶ ἀφιερωμένοι στὴ μνήμη του καὶ ποῦ διασώζονται τὰ ἱερά του λείψα¬να.

»Γνήσιος καρπὸς αὐτῆς τῆς ἐργώδους, ἐπίπονης καὶ μακροχρόνιας προσπάθειάς του εἶναι ἡ παρούσα μελέτη, ἡ ὁποία κατὰ τὸ μᾶλλον ἢ ἧττον ἀποκαθιστᾶ τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια γύρω ἀπὸ τὰ πρόσωπα τῶν ἁγίων μαρτύρων καὶ ὁμολογητῶν τῆς ἐν Κύπρῳ Ἐκκλησίας καὶ ἀποτελεῖ ἐξέχουσα συμβολὴ στὴν ἀναθεώρηση σχετικῶν ἁγιολογικῶν δεδομένων. Ἡ ἔρευνά του ἀποτελεῖ σταθμὸ στὴν ἐπιστημονικὴ προσέγγιση καὶ ἀνάλυση τῶν ἁγιολογικῶν πηγῶν καὶ ἰδιαίτερα στὴ διερεύνηση τῶν ἐν Κύπρῳ ἀκμασάντων καὶ τιμωμένων ἁγίων.

»Ἡ συμπερίληψή της στὴ Σειρὰ “CollectaAcademica” τῶν ἐκδόσεων Ostracon θεωροῦμε ὅτι θὰ βοηθήσει τὰ μέγιστα, τόσο τοὺς ἑπόμενους ἐρευνητές, ποὺ θὰ ἐπιθυμοῦσαν νὰ ἐντρυφήσουν στὰ δεδομένα τῆς Κυπριακῆς Ἁγιολογίας, ὅσο καὶ τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία, ποὺ πολλὲς φορές, μὴ ἔχοντας σαφῆ δεδομένα, ἀδυνατεῖ νὰ ἀποδώσει ἢ ἀποδίδει λανθασμένα συναξαριακὰ κείμενα καὶ Βίους σὲ Μάρτυρες καὶ Ὁμολογητές της.»

Ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενό της, μετὰ ἀπὸ τοὺς Προλόγους, τὶς Πηγὲς-Βιβλιογραφία καὶ τὴ σχετικὴ Εἰσαγωγή, τὸ θέμα τῆς ἐργασίας ὑποδιαιρεῖται σὲ τέσσερεις ὑποενότητες.

Στὸ Μέρος Α´ («Οἱ ἅγιοι μάρτυρες καὶ ὁμολογητὲς τῆς Ἐκκλησίας [1ος-5ος αἰ.]»), περιλαμβάνει σὲ 19 λήμματα μεμονωμένα πρόσωπα ἢ ὁμάδες μαρτύρων, ποὺ πληροῦν μὲ βεβαιότητα τὶς προϋποθέσεις ἔνταξής τους στὸ ἔργο, σύμφωνα μὲ τὰ κριτήρια ποὺ ὁ συγγραφέας ἔθεσε στὴν Εἰσαγωγὴ (σσ. 69-70). Τὸ πρῶτο ὀφειλετικὰ καὶ ἐκτενέστερο λῆμμα εἶναι ἀφιερωμένο στὸν ἀπόστολο Βαρνάβα, θεμελιωτὴ καὶ προστάτη τῆς κατὰ Κύπρον Ἐκκλησίας.

Στὸ Μέρος Β´ («Ἀμφίβολης ἐποχῆς ἢ τεκμηρίωσης μάρτυρες τῆς Κύπρου») ἔχουν περιληφθεῖ 10 ἀντίστοιχα λήμματα μεμονωμένων προσώπων ἢ ὁμάδων μαρτύρων.

Στὸ Μέρος Γ´ («Ἀρχαιολογικὰ τεκμήρια γιὰ τὴν τιμὴ ἁγίων μαρτύρων στὴν Κύπρο»), ἐπιχειρεῖται μία πρωτότυπη σύνθεση. Γίνεται δηλαδὴ προσπάθεια, μαζὶ μὲ τὴ βοήθεια εἰδημόνων στὸν τομέα, νὰ συναθροισθοῦν, ὅσο τὸ δυνατὸν συστηματικὰ καὶ μέσα στὸ πλαίσιο μίας Διπλωματικῆς ἐργασίας, οἱ περιπτώσεις τιμῆς ἁγίων μαρτύρων στὴ νῆσο, ποὺ τεκμαίρονται μέσα ἀπὸ ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα, χωρὶς νὰ γνωρίζουμε ἐὰν ταυτίζονται -τουλάχιστον σὲ κάποιες ἀπὸ αὐτές- πρὸς ὁρισμένους ἀπὸ τοὺς μάρτυρες, ποὺ περιλαμβάνονται ἤδη στὴν παροῦσα ἐργασία.

Στὸ Ἐπίμετρον, τέλος, περιλαμβάνονται τρεῖς περιπτώσεις ἁγίων, ποὺ ἐσφαλμένως ἐντάχθηκαν σὲ προγενέστερους καταλόγους ἁγίων μαρτύρων τῆς Κύπρου, ἐνῶ, ὅπως ἐδῶ διαφαίνεται, εἴτε εἶναι πρόσωπα πλαστά, εἴτε δὲν ἀνήκουν στὴν Ἐκκλησία τῆς Κύπρου.

Τὸ ἔργο περατώνεται μὲ τὰ σχετικὰ συμπεράσματα καὶ περίληψή του στὴν ἀγγλική.

Τὸ βιβλίο, μὲ ISBN 978-618-5146-51-1, σὲ σχῆμα 4ο (23,7Χ16 ἑκ.), ἀριθμεῖ 472 σελίδες, ἀποτελεῖ ἰδιαίτερα καλαίσθητη ἔκδοση, καὶ κοσμεῖται μὲ 28 τετράχρωμες ποιοτικὲς φωτογραφίες, ὁρισμένες ἀνέκδοτες.

Τὴν κεντρικὴ διάθεση τοῦ βιβλίου στὴν Ἑλλάδα ἔχουν οἱ ἐκδόσεις:

ἐνῶ στὴν Κύπρο οἱ ἐκδόσεις «Θεομόρφου»,

Βιβλίο  

Το βιβλίο «Το Εικονοφυλάκιο της Ιεράς Μονής του Οσίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή στον Καλοπαναγιώτη» στην Αγγλική γλώσσα του Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου αναφέρεται στα εκθέματα του Εικονοφυλακίου, που διασώθηκαν στο Μοναστήρι του Οσίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή και στις άλλες εκκλησίες και στα εξωκκλήσια του Καλοπαναγιώτη, από τον 12ο μέχρι τον 19ο αιώνα.

Παρουσίαση βιβλίου

Από τις εκδόσεις «Η Μετάμορφωσις του Σωτήρος» του Ιερού Γυναικείου Ησυχαστηρίου της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Μήλεσι, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Πορφύριος ο όσιος των μυστικών συχνοτήτων» του Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου.

Πρόκειται για ένα καλαίσθητο κι επιμελημένο βιβλίο, το οποίο περιέχει το κείμενο του Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου «Πορφύριος ο όσιος των μυστικών συχνοτήτων», που προδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου.

Στον πρόλογο ο εκδότης αναφέρει: «Ο Πανιερωτάτος Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος στο κείμενο του επισημαίνει μαζί με πολλές και άλλες ωραίες συμβουλές του γέροντος Πορφυρίου και την συμβουλή του «αγαπήσατε τον Χριστό», ως και την μεγάλη σημασία που έδιδε ο άγιος εις την αγάπη του ανθρώπου προς τον Θεό. Κρίναμε ότι το εξαιρετικό αυτό κείμενο πρέπει να γίνει ευρύτερα γνωστό, διότι θα βοηθήσει τους χριστιανούς στην πνευματική τους κατάρτιση. Ευχαριστούμε τον Πανιερώτατο μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτο, ο οποίος μας έδωσε την άδεια να το δημοσιεύσουμε προς ωφέλεια των χριστιανών»

Μόλις ἔχει κυκλοφορήσει ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Νικολάου Ὀρούντας, προνοίᾳ τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου, ἡ δεύτερη ἐπαυξημένη ἔκδοση τοῦ βιβλίου: «Ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυς Φιλούμενος ὁ Κύπριος».

Ἡ ἰδιαίτερα καλαίσθητη αὐτὴ ἔκδοση εἶναι 8ου σχήματος καὶ ἀριθμεῖ 256 σελίδες. Ἡ ἐξαίρετη πρωτότυπη εἰκονογράφηση τοῦ ἐξωφύλλου ἀποτελεῖ ἔργο τοῦ ταλαντούχου ἁγιογράφου καὶ κληρικοῦ τῆς Μητροπόλεώς μας, Ρώσου Ἀρχιμανδρίτου Ἀμβροσίου Γκορελώβ, καὶ ἀπεικονίζει τὸν Ἅγιο, μὲ μία ἰδιαίτερη ἐκφραστικότητα, μὲ φόντο τὸν χῶρο, ὅπου ἀγίασε καὶ ἁγιάστηκε, μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὸ μαρτύριό του, τὴν πόλη τῶν Ἱεροσολύμων. Τὸ βιβλίο κοσμεῖται ἀπὸ πλῆθος ἐγχρώμων φωτογραφιῶν, πολλὲς τῶν ὁποίων βλέπουν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητος γιὰ πρώτη φορά, καθὼς καὶ ὡραιότατα μονόχρωμα ἐπίτιτλα-γραβοῦρες στὴν ἀρχὴ κάθε κεφαλαίου, ἔργα τοῦ ἁγιογραφείου τῆς ἐκδότριας Μονῆς.

Ὁ Ἅγιος Φιλούμενος ἦταν Ἀρχιμανδρίτης τῆς Ἁγιοταφικῆς Ἀδελφότητας καὶ ἐτελειώθη μαρτυρικὰ στὸ Φρέαρ τοῦ Ἰακώβ τὴν 29η Νοεμβρίου τοῦ 1979. Καταγόταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Ὀροῦντα τῆς Μητροπολιτικῆς περιφέρειας Μόρφου, καὶ γι᾽ αὐτὸ τιμᾶται ἰδιαιτέρως ἀπὸ τὴν παρακείμενη στὸ χωριὸ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ἡ ὁποία ἔχει ἐκδώσει στὸ παρελθόν, τόσο τὸν Βίο, ὅσο καὶ τὴν ᾀσματικὴ Ἀκολουθία του.

Στὴ νέα ἐπαυξημένη ἔκδοση τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Φιλουμένου, παρουσιάζεται μὲ πληρέστερα στοιχεῖα σύνολη ἡ εὐλογημένη ἐπίγεια ζωή του: Τὰ παιδικά του χρόνια, κατὰ τὰ ὁποῖα ἔλαβε τὴν πρώτη πνευματική του καθοδήγηση ἀπὸ τοὺς θεοφιλεῖς γονεῖς καὶ τὴν εὐλογημένη του γιαγιά· ἡ ἀναχώρησή του ὡς ἐφήβου γιὰ τὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Σταυροβουνίου,  ὅπου ἔζησε γιὰ κάποια χρόνια ὡς δόκιμος μοναχὸς καί, τέλος, ἡ ὁσιακή του βιοτὴ ὡς μέλους τῆς Ἁγιοταφικῆς Ἀδελφότητας στὴν Ἁγία Γῆ, ἡ ὁποία ἐπιστέφθηκε ἐν τέλει μὲ τὸν στέφανο τοῦ μαρτυρίου. Ἡ βιογραφία ὁλοκλήρωνεται μὲ τὴν ἐπίσημη διακήρυξη τῆς ἁγιότητας τοῦ Ἁγίου ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων καὶ τὶς σχετικὲς ἐκκλησιαστικὲς τελετές.  Γίνεται ἐπίσης ἀναφορὰ σὲ θαύματα, ποὺ ἐπιτέλεσε ὁ Ἅγιος ἐν ζωῇ, καθὼς καὶ σ᾽ αὐτὰ ποὺ ἐνήργησε καὶ ἐνεργεῖ μετὰ τὸ μαρτυρικό του τέλος καὶ ποὺ συνεχῶς αὐξάνονται.

Στὴ συνέχεια τοῦ ἔργου βιογραφεῖται μὲ συντομία ὁ ὁσιακῆς μνήμης κατὰ σάρκα δίδυμος ἀδελφὸς τοῦ Ἁγίου Φιλουμένου, Γέροντας Ἐλπίδιος, ἐνῶ στὸ Ἐπίμετρο, ποὺ ἀκολουθεῖ, παρατίθενται αὐτούσιες ἐπιστολὲς καὶ μαρτυρίες, ποὺ σχετίζονται μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου μας. Τὴν ἔκδοση ἐπισφραγίζει Παρακλητικὸς Κανὼν πρὸς τὸν Ἱερομάρτυρα, ποίημα τοῦ γνωστοῦ δοκίμου Ὑμνογράφου τῆς τῶν Ἀλεξανδρέων Ἐκκλησίας, κ. Χαραλάμπους Μπούσια.

Ἡ συγγραφὴ τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου στηρίχθηκε κυρίως σὲ μαρτυρίες κληρικῶν καὶ λαϊκῶν, οἱ ὁποῖοι, εἴτε τὸν γνώρισαν κατὰ τὴ διάρκεια τῆς διακονίας του στὰ Ἱεροσόλυμα, εἴτε ἦταν παρόντες στὰ γεγονότα ποὺ ἀκολούθησαν τὸ μαρτυρικό του τέλος. Γιὰ τὴ συλλογὴ τῶν πληροφοριῶν αὐτῶν πολύτιμη ὑπῆρξε ἡ συμβολὴ τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, μὲ τὴν εὐλογία τοῦ ὁποίου ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος καὶ οἱ μοναχὲς τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Ὀρούντας μετέβησαν στοὺς Ἁγίους Τόπους, γιὰ τὴν ἐκ νέου διερεύνηση τοῦ βίου τοῦ Ἁγίου Φιλουμένου. Οἱ συνεντεύξεις ποὺ ἐλήφθησαν ἔφεραν στὸ φῶς πληθώρα καινούργιων στοιχείων, ποὺ ἀφοροῦν στὸν Ἅγιο, τὰ ὁποῖα ὁδήγησαν στὴν παροῦσα δεύτερη ἐπαυξημένη ἔκδοση. Σημαντικὲς ὑπῆρξαν ἐπίσης καὶ οἱ μαρτυρίες τῶν ἐν ζωῇ συγγενῶν του, ὅπως καὶ ἀνθρώπων ποὺ εἶχαν τὴν εὐλογία νὰ βιώσουν κάποια θαυμαστὴ παρέμβασή του στὴ ζωή τους. Μέσα ἀπὸ τὶς μαρτυρίες αὐτὲς γίνεται κατορθωτὴ ἡ σκιαγράφηση τῆς ἐπίγειας ζωῆς καὶ τοῦ μαρτυρίου ἑνὸς συγχρόνου νέου Ἱερομάρτυρος, πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ ἐνίσχυση τοῦ πιστοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ.

«Τὸ μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Φιλουμένου», ὅπως ἀναφέρει στὸν Πρόλογο τοῦ βιβλίου ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος, «καταδεικνύει τὸ ἀμετάβλητο τῆς κλήσεως τοῦ Χριστοῦ μέσα ἀπὸ τοὺς αἰῶνες. Σὲ καιροὺς ὀλιγοπιστίας, ἀμφιβολίας, ἀναστατώσεων, ὁ ταπεινὸς Φιλούμενος κράτησε ἀκλόνητη τὴ βεβαιότητα τῆς πίστεως, θέτοντας τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ πάνω καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ ζωή του. Ἔτσι μὲ τὸν θάνατό του χαρίζει σὲ ὅλους περίσσειαν ζωῆς. Καθὼς φαίνεται, στὸν αἰῶνα, τὸν ὁποῖο διανύουμε, θὰ κληθοῦμε οἱ ὅπου γῆς ὀρθόδοξοι νὰ καταθέσουμε τὴ μαρτυρία τοῦ πεφιλημένου Ἁγίου Φιλουμένου. Πρόκειται γιὰ μαρτυρία-κατάθεση ὀρθοδόξου τρόπου ζωῆς. Αἰωνίου Ζωῆς.»

Στὴ συνέχεια σταχυολογοῦμε χαρακτηριστικὰ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ βιβλίο.

Ἀπὸ τὸ κεφάλαιο: «Διακονία στους Ἁγίους Τόπους», σελ. 72-73.

«Ὅταν ὁ Ἅγιος Φιλούμενος ἦταν ἡγούμενος στὴν περιοχή μας, στὴ Ραμάλα», θυμᾶται ἡ Μαριλὲν Odeh, «ἐρχόταν πολὺ συχνὰ στὸ σπίτι μας, γιατὶ ἡ μητέρα μου ἔψαλλε στὴν ἐκκλησία καὶ ἔτσι εἴχαμε καλὲς σχέσεις μὲ ὅλους τοὺς μοναχοὺς τοῦ Πατριαρχείου, ποὺ διορίζονταν ἐδῶ. Ἔχουμε πάρα πολὺ καλὲς ἀναμνήσεις ἀπὸ αὐτόν. Ὁ ἀδελφός μου, ὁ Σαμίρ, ὁ ὁποῖος ἦταν τότε μικρὸ παιδάκι -δυόμισι ἕως τριῶν ἐτῶν-, καθόταν πάντοτε στὰ πόδια του καὶ τὸν παρακαλοῦσε νὰ τοῦ διηγεῖται βίους ἁγίων. Γενικά, εἶχε πολὺ καλὴ ἐπικοινωνία μὲ τὸ ποίμνιό του, ἀλλὰ μ᾽ ἐμᾶς ἦταν σὰν νὰ εἴμαστε μία οἰκογένεια.  Ὅμως, παρόλο ποὺ εἴχαμε αὐτὴ τὴν ἄνεση μεταξύ μας, οἱ ἐπισκέψεις του ἦταν πάντοτε «μετρημένες», πνευματικές, ἴσως γιατὶ καὶ ὁ ἴδιος ἦταν πάρα πολὺ αὐστηρὸς στὸ πρόγραμμα καὶ τὶς ἀρχές του.

»Ἦταν πάρα πολὺ καλὸς ἄνθρωπος. Ἀλλὰ δὲν ἦταν μόνο αὐτό. Ἀπὸ τότε φαινόταν ὅτι εἶχε κάτι ξεχωριστό. Ξεχώριζε ἀπὸ τοὺς ὑπόλοιπους ἀνθρώπους. Χωρὶς νὰ τοῦ μιλᾶς, ἔνιωθες κοντά του εἰρήνη, σιγουριά, ἀσφάλεια. Καὶ αὐτὸς καταλάβαινε τί ἤθελες, χωρὶς νὰ χρειαστεῖ νὰ τοῦ μιλήσεις, δίνοντάς σου μάλιστα πολλὲς φορὲς καὶ τὴν ἀπάντηση ποὺ χρειαζόσουν. Ὅταν μιλοῦσε, ἦταν πάρα πολὺ ἤρεμος. Καὶ σοῦ μετέδιδε αὐτὴ τὴν ἠρεμία. Μιλοῦσε γιὰ τὸν Χριστό, γιὰ τὴν Ἐκκλησία, γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία. Ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ ζοῦσε, νιώθαμε ὅτι ὅλα ὅσα εἴχαμε διαβάσει γιὰ τοὺς ἁγίους καὶ τὴ ζωή τους ἐκπληρώνονταν σ᾽ αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο».

Οἱ πολλοὶ πνευματικοὶ ἀγῶνες τοῦ Ἁγίου Φιλουμένου, καθὼς καὶ ἡ ἀνυπόκριτη ἀγάπη, μὲ τὴν ὁποία περιέβαλλε τὸ ποίμνιό του, προσείλκυαν τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι αἰσθάνονταν κοντά του παρηγοριὰ καὶ ἀνάπαυση. Ὅλοι γνώριζαν ὅτι στὸ πρόσωπό του θὰ βροῦν τὸν καλὸ ποιμένα, τὸν ἀληθινὸ πνευματικὸ πατέρα, τὸν γνήσιο μαθητὴ τοῦ Χριστοῦ. Ἡ  Χάρη τοῦ Θεοῦ τὸν συνόδευε παντοῦ καὶ οἱ πλησίον του ἀντιλαμβάνονταν τὶς ἐνέργειές της, ἀκόμη καὶ μὲ μόνη τὴν ἁπλῆ παρουσία του.

Ἀπὸ τὸ κεφάλαιο: «Ἀποπεράτωση τοῦ Ναοῦ στὸ Φρέαρ τοῦ Ἰακώβ» (σελ. 148-149)

Ὁ Ἅγιος Φιλούμενος σώζει τὸν ναὸ στὸ Φρέαρ τοῦ Ἰακὼβ

Ἔτσι λοιπὸν ὁ ναὸς ἔφτασε στὶς κολῶνες, στὰ τόξα, στὴ σκεπή. Φτιάχτηκε καὶ ὁ τροῦλος. Χτίστηκε τὸ πρῶτο καμπαναριὸ καὶ σιγὰ-σιγὰ ἔγινε καὶ τὸ δεύτερο. Τὸ 2005, ἐνῶ ὁ ναὸς εἶχε σχεδὸν ὁλοκληρωθεῖ, δέχτηκε ἐπίθεση ἀπὸ δύο ἑβραϊκὰ τάνκς. «Τὴν ὥρα ποὺ ἔγινε ἡ ἐπίθεση, στὶς 3:45 π.μ.», θυμᾶται ὁ π. Ἰουστῖνος, «βρισκόμουν στὸ ἡγουμενεῖο. Μοῦ τηλεφώνησε ἡ γυναίκα τοῦ φύλακα ποὺ δουλεύει ἐδῶ, ἡ ὁποία μένει ἀκριβῶς ἀπέναντι ἀπὸ τὴν κεντρικὴ πύλη τοῦ προσκυνήματος, καὶ μοῦ εἶπε: “Πρόσεξε, μὴν πλησιάσεις στὰ παράθυρα, διότι δύο τὰνκς εἶναι ἕτοιμα νὰ κτυπήσουν τὸ Μοναστήρι!”

»Ἔμεινα πραγματικὰ μέσα καί κοιτάζοντας πλαγίως ἀπὸ τὸ ἕνα παράθυρο εἶδα μία ὀβίδα νὰ κτυπᾶ τὴν ἐκκλησία. “ Ἅγιε Ἰακώβ… Ἁγία Φωτεινή…”, φώναξα. ‘‘ Ἐγὼ ἔφτιαξα τὸ σπίτι σας μὲ τὸ ὑστέρημα τοῦ φτωχοῦ λαοῦ. Προστατέψτε το, διότι μπροστὰ στὰ τὰνκς δὲν μπορῶ νὰ κάνω τίποτα!” Ὅταν ὅμως ἄκουσα καὶ τὸ δεύτερο κτύπημα κάτω ἀπὸ τὸ καμπαναριό, δίπλα στὸν σταυρό, ἀπελπίστηκα καὶ εἶπα: ” Ἔ, πάτερ Φιλούμενε, ἂν εἶσαι Ἅγιος, δεῖξε μου το τώρα!” Καὶ τότε πραγματικά, μὲ αὐτὰ τὰ ἁμαρτωλά μου μάτια εἶδα τὸν Ἅγιο μὲ τὸ γκρίζο του ἀντερὶ ἐπάνω στὸν σταυρό, στὸ κέντρο τῆς προσόψεως τοῦ ναοῦ, νὰ κινεῖ τὰ χέρια του, σὰν νὰ ἔδιωχνε κάτι. Ἔπειτα διαπίστωσα, ὅτι αὐτὸ ποὺ ἔδιωχνε ἦταν τρεῖς ὀβίδες, οἱ ὁποῖες ἔπεσαν κάτω χωρὶς νὰ ἐκραγοῦν καὶ κατρακυλοῦσαν πάνω στὸ λιθόστρωτο, σὰν νὰ ἦταν μπουκάλια. Ἔτσι, τὰ τάνκς ἀπεχώρησαν ἄπρακτα καὶ σώθηκε ὁ ναός.»

 Κεντρικὴ διάθεσις τοῦ βιβλίου:

Δελτίον Τύπου Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου

Κυκλοφόρησε ο έβδομος τόμος στη σειρά των Οδηγών Βυζαντινών Μνημείων της Κύπρου με τίτλο: Ο ναός της Παναγίας της Χρυσοκουρδαλιώτισσας στο Κούρδαλι. Η έκδοση έγινε από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Tραπέζης Kύπρου σε συνεργασία με την Iερά Mητρόπολη Μόρφου και το Tμήμα Aρχαιοτήτων. 

Η σειρά των οδηγών θα καλύψει εκτός από τα βυζαντινά μνημεία της Kύπρου, τα οποία ανήκουν στην Παγκόσμια Πολιτιστική Kληρονομιά (UNESCO) και άλλα σημαντικά βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου.  Τα καθαρά έσοδα από την πώληση των Οδηγών, κατατίθενται στα ειδικά ταμεία των Ιερών Μητροπόλεων και των Μονών και χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες συντήρησης των μνημείων.

Την έκδοση προλογίζει ο Γιάννης Κυπρή, Πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου και χαιρετίζουν ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος.

Μέσα από τις σελίδες του Οδηγού γίνεται αναδρομή στην ιστορία και τη θέση του χωριού  Κούρδαλι, το οποίο βρίσκεται στη γεωγραφική περιοχή της Πιτσιλιάς, 60 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Ακολουθεί το κεφάλαιο για την αρχιτεκτονική του καθολικού της Μονής, το οποίο είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο ναός ανήκει στον τύπο του τρίκλιτου ξυλόστεγου ναού, ο οποίος είναι χαρακτηριστικός της κυπριακής ναοδομίας και απαντά κυρίως στην ορεινή περιοχή του Τροόδους.Στο κεφάλαιο εκτός από την τυπολογία του μνημείου παρουσιάζονται οι διάφορες οικοδομικές φάσεις και τα υλικά δομής.

Στο κεφάλαιο για το ιστορικό πλαίσιο αναπτύσσεται η καλλιτεχνική παραγωγή επί Ενετοκρατίας (1489-1571), δηλαδή την εποχή που κτίστηκε και διακοσμήθηκε το καθολικό της μονής της Παναγίας Χρυσοκουρδαλιώτισσας. Επίσης σε ξεχωριστό κεφάλαιο παρατίθενται όσα στοιχεία είναι γνωστά για τους κτήτορες του ναού Ιωάννη και Λέοντα Κούρδαλη. Στο κεφάλαιο για τις τοιχογραφίες, περιγράφονται οι αξιόλογες τοιχογραφίες, κυπροαναγεννησιακής (ή ιταλοβυζαντινής) τεχνοτροπίας, ενώ στο αντίστοιχο κεφάλαιο για το εικονοστάσιο και τις φορητές εικόνες, περιγράφονται το κιβώριο της αγίας Τράπεζας και τα ξυλόγλυπτα στασίδια.

Στη συνέχεια παρατίθεται η Βιβλιογραφία και κατάλογος ολοσέλιδων φωτογραφιών. Τέλος, υπάρχει άνοψη με αρίθμηση όλων των τοιχογραφιών του καθολικού και ονομαστικός κατάλογος των τοιχογραφιών αυτών.

Τα κείμενα του Οδηγού συνέγραψε ο δρ Ιωάννης Ηλιάδης, Βυζαντινολόγος. Η φωτογράφηση έγινε από τον Βάσο Στυλιανού, ενώ έχουν χρησιμοποιηθεί και φωτογραφίες από το Αρχείο του Τμήματος Αρχαιοτήτων και το Αρχείο του συγγραφέα. Η καλλιτεχνική και τυπογραφική επιμέλεια καθώς και ο διαχωρισμός των χρωμάτων έγινε από το Εν Τύποις Βούλα Κοκκίνου Λτδ και η εκτύπωση στα τυπογραφεία Χρ. Νικολάου και Υιοί  Λτδ.  Την ευθύνη έκδοσης της Σειράς των Οδηγών έχει ο δρ Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, Αρχαιολόγος, Έφορος Συλλογών του Πολιτιστικού Ιδρύματος.  O Οδηγός θα κυκλοφορήσει στα Aγγλικά και Ρωσικά προσεχώς.

Ο Οδηγός, είναι διαστάσεων 22×16 εκ., αριθμεί 104 σελίδες με 83 ασπρόμαυρες και έγχρωμες εικόνες και 3 σχέδια.  Διατίθεται στην τιμή των € 9,00 από την Αγορά, το πωλητήριο του Πολιτιστικού Ιδρύματος, την Ιερά Μητρόπολη Μόρφου, την Ιερά Μονή Παναγίας της Χρυσοκουρδαλιώτισσας στο Κούρδαλι, γνωστά βιβλιοπωλεία σε όλη την Κύπρο και στο διαδίκτυο στη διεύθυνση www.boccf.org

Λευκωσία, 9 Αυγούστου 2012 

Κείμενα: Μητροπολίτης Μόρφου Νεοφύτου
Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Ορούντας 
2010
Σελ. 40
Τιμή: 3 €

Περιεχόμενα

Το βιβλίο περιέχει πληροφορίες για την Κοινότητα Ακακίου που ευρίσκεται στη μητροπολιτική περιφέρεια Μόρφου, το ιστορικό της ανακαίνισης του εξαίρετου παρεκκλησίου του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και άλλες πληροφορίες για την αρχιτεκτονική και αγιογράφηση του ναού.  Συναξάρι του Εν χώναις Θαύματος του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο οποίο είναι αφιερωμένο το παρεκκλήσι που η Εκκλησία τιμά  στις 6 Σεπτεμβρίου. Παρακλητικό Κανόνα στους Αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ.

Απόσπασμα από τον Πρόλογο

Το Ακάκι αποτελεί την μεγαλύτερη κοινότητα της ελεύθερης περιοχής της Μητροπόλεως Μόρφου και έχει την δική του ιστορία και χριστιανική παράδοση. Στο τοπωνυμικό του Σίμωνα Μενάρδου αναφέρεται ότι το χωριό πήρε το όνομά του από κάποιο βυζαντινό αξιωματούχο, ονομαζόμενο Ακάκιο. Αρχαιολογικά ευρήματα και παλαιές εικόνες, που προέρχονται από διάφορες περιοχές μεταξύ του Ακακίου και της Αυλώνας, μαρτυρούν ότι το χωριό προέκυψε από την ένωση ποικίλων οικισμών, που υπήρχαν στα βυζαντινά χρόνια γύρω από τις δύο αυτές κοινότητες…

…Στις προτεραιότητες της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου, τέθηκαν εξ αρχής η ανακαίνιση των ναών και των παρεκκλησίων, η συντήρηση των εικόνων και των ιερών σκευών και γενικά ο ευπρεπισμός των οίκων του Κυρίου…

…Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων αυτών της Μητροπόλεώς μας εντάσσεται και η απόφασή μας για την ανακαίνιση του παρεκκλησίου του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, του οποίου η οικοδόμηση ανάγεται στις αρχές της Αγγλοκρατίας.

Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου
Σελ. 44 σελ.
Τιμή: €7.00

Περιγραφή
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου γίνεται αναδρομή στην ιστορία της περιοχής της Μόρφου από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα καθώς και στην εκκλησιαστική ιστορία από την Επισκοπή Σόλων στη Μητρόπολη Μόρφου.

Σχολιάζεται η προέλευση της ονομασίας Θεομόρφου και παρατίθενται ιστορικά και άλλα σχόλια. Ο Μητροπολίτης Νεόφυτος στηριζόμενος στις γραπτές πηγές και τις ιστορικές παραδόσεις παρουσιάζει με τρόπο γλαφυρό την ιστορία και την Αγιολογία της τοπικής Εκκλησίας διά μέσου των αιώνων. Δίνει νέα στοιχεία για την άφιξη των διαφόρων τοπικών αγίων της Μητροπόλεως Μόρφου από τη Μ. Ασία, τη Συρία και την Παλαιστίνη σε καιρούς δίσεκτους και χαλεπούς. Περιγράφει ακόμη την άφιξη των Ακριτών στην Κύπρο, οι οποίοι έφεραν μαζί τους την τιμή και τμήματα των λειψάνων του αγίου Μάμαντος στη Μόρφου, της οποίας έκτοτε τυγχάνει ο πολιούχος και την ίδρυση της ομώνυμη μονής. Παρατίθενται οι σχετικές με τα γεγονότα μαρτυρίες από τις πηγές και τα ακριτικά τραγούδια.

Ο συγγραφέας κάνει επίσης αναφορά στα σημαντικότερα εκκλησιαστικά βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου, επτά από τα οποία ανήκουν στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά (UNESCO).