«Διδάσκαλε, ἤνεγκα τὸν υἱόν μου πρός σε…»

Ἡ μεγάλη ἀγάπη καὶ ἀπέραντη  στοργὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πρὸς τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς νέους κατὰ τὴν ἐπίγεια ζωή Του, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, ὑπῆρξε ἰδιαίτερα ἔκδηλη καὶ διαφαίνεται σὲ πλεῖστα σημεῖα τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων.

Ὅταν κάποτε στὴν πόλη τῆς Καπερναοὺμ  ἐρωτήθηκε ἀπὸ τοὺς μαθητές του, ποιός θὰ εἶναι ὁ μεγαλύτερος στὴ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ὁ Κύριός μας προσκάλεσε ἕνα παιδάκι, τὸ ἔβαλε ἀνάμεσά τους, καὶ εἶπε: «Ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν». Μάλιστα, ὁ Εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος μᾶς διασώζει μιὰ χαρακτηριστικὴ λεπτομέρεια τῆς ἐκδήλωσης τῆς ἀγάπης τοῦ Κυρίου πρὸς τὸ ἀθῶο ἐκεῖνο παιδί: «καὶ ἐναγκαλισάμενος αὐτό»!

Ὅταν ἄλλοτε πάλιν κάποιες μητέρες τοῦ ἔφεραν τὰ μικρὰ παιδιά τους νὰ τὰ εὐλογήσει καὶ οἱ μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ, θεωρῶντας πὼς ὁ Διδάσκαλος θὰ ἐνωχλεῖτο, τὶς ἐπέπληξαν  καὶ ἐμπόδισαν, ὁ Κύριος, παρεμβαίνοντας μὲ ἱερὴ ἀγανάκτηση γιὰ τὴν ἐνέργειά τους αὐτή, τοὺς εἶπε: «Ἄφετε τὰ παιδία ἔρχεσθαι πρός με καὶ μὴ κωλύετε αὐτά• τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ».

Τὴν ἀγάπη ἀκόμη τοῦ Δεσπότου πρὸς τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς νέους, φανερώνουν καὶ πολλὰ θαύματά Του: Ἀνέστησε τὴ νεκρὴ κόρη τοῦ Ἰαείρου• ἀπάλλαξε ἀπὸ ἀκάθαρτο δαιμόνιο τὴν κόρη τῆς Χαναναίας• θεράπευσε τὸν ἄρρωστο υἱὸ τοῦ βασιλικοῦ στὴν Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας• ἀνέστησε τὸν μονάκριβο υἱὸ τῆς χήρας στὴ Ναΐν. Κι ἀκόμη, θεράπευσε τὸ δυστυχισμένο ἐκεῖνο σεληνιαζόμενο νέο ἀπὸ τὸ δαιμόνιο, ὅπως μᾶς ἐξιστορεῖ ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή.

Τὸ γεγονὸς τοῦτο τῆς θαυμαστῆς ἴασης τοῦ νέου ἐκείνου συνέβη ἀμέσως μετὰ τὴ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου. Κατεβαίνοντας δηλ. ὁ Κύριος μὲ τοὺς τρεῖς ἐκλεκτούς του μαθητὲς ἀπὸ τὸ Θαβώρειο ὄρος, βρῆκε ὄχλο πολὺ συναθροισμένο, νὰ συζητᾶ μὲ τοὺς ὑπόλοιπους ἀποστόλους. Τί εἶχε προηγηθεῖ; Ἕνας πονεμένος  πατέρας, ὁ πατέρας τοῦ σεληνιαζομένου, ψάχνοντας γιὰ τὸν θαυματουργὸ Ἰατρὸ ᾽Ιησοῦ, συνάντησε τοὺς ἐννέα μαθητές του, παρακαλῶντας τους νὰ θεραπεύσουν τὸ ταλαίπωρο παιδί του. Μὰ αὐτοί, παρόλο ποὺ εἶχαν λάβει ἐξουσία ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ ἐκβάλλουν δαιμόνια καὶ νὰ θεραπεύουν ἀσθενεῖς, δὲν μπόρεσαν τότε νὰ θεραπεύσουν τὸν νέο, μὲ πρόνοια ἀσφαλῶς τοῦ Θεοῦ, καὶ γιὰ δοκιμασία τῆς πίστης τοῦ πατέρα τοῦ νέου, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ ταπεινωθοῦν καὶ διδαχθοῦν περαιτέρω οἱ ἀτελεῖς ἀκόμη τότε ἀπόστολοι. Τοῦτο ἐπιβεβαίωσε καὶ ὁ Κύριος, ὅταν ἀπάντησε στὸν δύστυχο ἐκεῖνο γονιό, ποὺ τοῦ διεκτραγώδησε τὰ φοβερὰ πάθη καὶ δοκιμασίες τοῦ παιδιοῦ του: «Ὤ γενεὰ ἄπιστη, μέχρι πότε θὰ βρίσκομαι μαζί σας; Μέχρι πότε θὰ σᾶς ἀνέχομαι;» Κι ὅταν ζήτησε νὰ ὁδηγήσουν τὸν ἀσθενὴ κοντά του, τὸ δαιμόνιο σπάραξε τὸν νέο, ποὺ ἔπεσε χάμω καὶ ἄρχισε νὰ κυλιέται στὴ γῆ, βγάζοντας ἀφροὺς ἀπὸ τὸ στόμα του.

Ἐδῶ νὰ κάνουμε μία ἀναγκαία παρένθεση, γιὰ νὰ θίξουμε ἕνα σπουδαιότατο θέμα: Αὐτὸ τῆς ὕπαρξης τῶν δαιμόνων καὶ τῆς πειρασμικῆς τους ἐπενέργειας στὸν ἄνθρωπο. Ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Γραφή, καὶ μάλιστα ἡ Καινὴ Διαθήκη, εἶναι γεμάτη σαφεῖς ἀναφορὲς στὴν ὕπαρξη τῶν δαιμόνων ὡς προσωπικῶν ὄντων, ὡς δηλ. πεπτωκότων ἀγγέλων, καὶ τῆς δυνατότητας ποὺ ἔχουν, πάντοτε βεβαίως μέσα στὰ πλαίσια τῆς Πρόνοιας τοῦ Θεοῦ καὶ στὸ βαθμό, ποὺ ὁ Κύριος ἐπιτρέπει, νὰ παρενοχλοῦν τοὺς ἀνθρώπους, εἴτε ὡς δοκιμασία, εἴτε γιὰ παιδαγωγικὴ τιμωρία, πάντως γιὰ τὴ σωτηρία μας, ἐὰν ἀντιμετωπίσουμε βεβαίως πνευματικὰ τὶς πειρασμικές τους ἐνέργειες. Καὶ οἱ ἐνέργειες αὐτὲς ξεκινοῦν ἀπὸ ἁπλοὺς ἁμαρτωλοὺς λογισμούς, ἐπεκτείνονται σὲ σωματικὲς ἢ καὶ ψυχικὲς παθήσεις, καὶ μπορεῖ νὰ φθάσουν, ἂν ὁ Θεὸς ἀσφαλῶς ἐπιτρέψει καὶ δώσει καὶ ὁ ἄνθρωπος ἀφορμὴ μὲ μία ἰδιαίτερα ἁμαρτωλὴ ζωὴ καὶ μὲ μεγάλα ἁμαρτήματα, μέχρι καὶ τὸν πλήρη δαιμονισμὸ κάποιου, ὅπως στὴν περίπτωση τοῦ σεληνιαζομένου νέου τῆς σημερινῆς περικοπῆς. Ὅπως δὲ ἑρμηνεύουν κάποιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ διάβολος στὴν περίπτωση τούτη τοῦ νέου, καὶ σὲ ἄλλες παρόμοιες, παραμόνευε πότε θὰ ἦταν πανσέληνος, γιὰ νὰ ἐκδηλώσει τὶς φοβερὲς ἐκεῖνες ἐπενέργειές του στὸ πλᾶσμα, ποὺ κατοικοῦσε, ὥστε οἱ ἄνθρωποι νὰ ἐξαπατηθοῦν καὶ νὰ ἀποδώσουν τὰ πάθη αὐτὰ στὴν ἐνέργεια τῆς σελήνης (ἐξ οὗ καὶ σεληνιασμός) καὶ κατ᾽ ἐπέκταση στὸν Θεό, κι ὄχι στὸν διάβολο. Καὶ κάτι ἀκόμη νὰ προσθέσουμε: Παρόμοια παθολογικὰ συμπτώματα μπορεῖ νὰ παρουσιάσει καὶ ἕνας ποὺ πάσχει καθαρὰ βιολογικά, δηλ. μὲ ἀσθένεια στὸν ἐγκέφαλο, χωρὶς νὰ σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει δαιμόνιο. Ὁ δαιμονιζόμενος ξεχωρίζει καὶ ἀπὸ τὴν ἀλλοίωση τῶν χαρακτηριστικῶν τοῦ προσώπου του, καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι βρίζει τὰ θεῖα, ἀντιδρᾶ σὲ ὅτι ἱερό, π.χ. μπροστὰ στὸν σταυρό, σὲ ἅγια λείψανα, κ.λπ.

Μά, ἂς ἐπιστρέψουμε στὴ φοβερὴ ἐκείνη σκηνὴ τοῦ πάσχοντος νέου. Ὁ Κύριος, προσέξτε, τί ρώτησε τὸν πατέρα του: ἀπὸ πότε τοῦ συμβαίνουν αὐτά; Μήπως δὲν γνώριζε ὁ παντογνώστης; Ἀσφαλῶς, ναί! Ἀλλὰ ρώτησε, γιὰ νὰ τὸν ὁδηγήσει νὰ ἐξομολογηθεῖ δημόσια τὸ πότε: «Παιδιόθεν», ἀπάντησε ὁ πατέρας. «Καὶ πολλὲς φορὲς τὸν ἔβαλε καὶ σὲ φωτιὰ καὶ τὸν ἔριξε σὲ ποταμοὺς καὶ λίμνες, γιὰ νὰ τὸν σκοτώσει! Ἀλλά, σπλαγχνίσου μας, καὶ βοήθησέ μας ὅπως μπορεῖς!» Ὁμολόγησε λοιπὸν ὁ πατέρας, πὼς ἀπὸ μικρὸ παιδὶ βασανιζόταν ὁ γυιός του, ἀλλά, ὅπως φαίνεται, δὲν εἶχε φροντίσει ἀπὸ τότε νὰ προσπέσει στὸν Θεό, νὰ ὁδηγήσει τὸ πολυβασανισμένο του παιδὶ στὸν Θεὸ ἔγκαιρα, γιὰ νὰ τὸ ἀπαλλάξει ἀπὸ τέτοια πανώδυνη μάστιγα. Καὶ ὅταν ὁ  Χριστός, δοκιμάζοντάς τον μιὰ τελευταῖα φορά, τοῦ εἶπε τὸ περίφημο, «εἰ δύνασαι πιστεῦσαι, πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι», κι ἐκεῖνος κραύγασε μὲ δάκρυα, «πιστεύω, Κύριε• βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ», καμπτόμενος ὁ φιλάνθρωπος καὶ ἐπιβραβεύοντας τὴ βαθειά του πλέον πίστη, θεράπευσε τὸν νέο, ἀπαλλάσοντάς τον ἀπὸ τὸν ἀδυσώπητο ἐκεῖνο δαίμονα. Κι ὅταν κατόπιν ἐρώτησαν τὸν Διδάσκαλο οἱ μαθητές, γιατί δὲν μπόρεσαν ἐκεῖνοι νὰ ἐκβάλουν τὸ δαιμόνιο ἀπ᾽ τὸν πάσχοντα, ἀπαντῶντας, τοὺς μυσταγώγησε σὲ δύο βασικὲς ἀλήθειες τῆς Πίστης μας: Πρῶτον, ὅτι ὑπάρχουν γένη, ποικίλα δηλ. δαιμονικὰ τάγματα, ὅπως ὑπάρχουν καὶ ἀγγελικὰ τάγματα, καὶ πὼς τὸ δαιμόνιο ἐκεῖνο ἄφησε νὰ νοηθεῖ πὼς ἀνῆκε σὲ ἀρχικὸ τάγμα, ὅπως λέμε, δηλ. ἦταν μεγαλύτερο καὶ σκληρότερο. Κι ἀκόμη εἶπε ὁ Κύριος, πὼς χρειάζεται πολλὴ προσευχὴ καὶ νηστεία, γιὰ νὰ διωχθεῖ τέτοιο ἀρχικὸ δαιμόνιο. Τοῦτο τὸ τελευταῖο συνδέει τὴν περικοπὴ μὲ τὴν περίοδο τῶν Νηστειῶν τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, ποὺ Χάριτι Θεοῦ διανύουμε. Καὶ μᾶς διδάσκει ἔτσι ἡ Ἐκκλησία, ὅτι μὲ τὴ γνήσια νηστεία καὶ τὴν μὲ ταπείνωση προσευχὴ τῶν ἡμερῶν τούτων μποροῦμε νὰ καταπολεμήσουμε τὰ πάθη μας καὶ τὸν ὑποκινητή τους διάβολο, ποὺ δὲν παύει νὰ πολεμεῖ τοὺς πιστούς.

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἡ στάση τοῦ πατέρα τοῦ ταλαίπωρου ἐκείνου νέου θέτει ἕνα σημαντικώτατο ἐρώτημα καὶ γιὰ τοὺς γονεῖς κάθε ἐποχῆς, ἀσφαλῶς καὶ τοὺς σημερινοὺς γονεῖς. Ποῦ ὁδηγοῦν καὶ πρὸς τὰ ποῦ κατευθύνουν τὰ παιδιά τους. Μὲ ποιές ἀρχὲς τὰ διαπαιδαγωγοῦν; Κι ἀκόμη, ἂν παρασυρθοῦν καὶ ἐμπλακοῦν στὰ γρανάζια τῆς ποικιλώνυμης διαφθορᾶς τῶν καιρῶν μας, πότε καὶ ποῦ προσφεύγουν γιὰ βοήθεια; Σὲ ποιόν ἀποτείνονται νὰ τὰ σώσει ἀπὸ τὴν κατρακύλα στὸ βάραθρο τῆς ἀπώλειας;

Ἐδῶ, μποροῦμε νὰ διακρίνουμε τρεῖς κατηγορίες γονέων. Πρῶτον, τοὺς ἀδιάφορους γονεῖς. Ἡ μεγάλη αὐτὴ κατηγορία γονέων παραμένει ἀνυποψίαστη γιὰ τὶς μεγάλες εὐθύνες ποὺ ἔχει γιὰ τὴν ψυχικὴ καλλιέργεια τῶν παιδιῶν μας. Ὅλο τὸ ἐνδιαφέρον τους ἐξαντλεῖται συνήθως στὸ νὰ ἐξασφαλίσουν σ᾽ αὐτὰ ὑλικὰ μέσα καὶ ἀνέσεις. Νὰ μεγαλώσουν χωρὶς νὰ τοὺς λείψει τίποτε. Νὰ τὰ μορφώσουν, γιὰ νὰ καταλάβουν ἕνα καλὸ πόστο καὶ νὰ ἔχουν ἄφθονα χρήματα. Ἡ ἄλλη κατηγορία, εἶναι οἱ λεγόμενοι μοντέρνοι καὶ προοδευτικοὶ γονεῖς, ποὺ θεωροῦν ἀναχρονιστικὸ νὰ ὁδηγήσουν τὰ παιδιά τους στὸν Χριστὸ καὶ στὴν Ἐκκλησία. Ὄχι μόνο δὲν τοὺς δίνουν μιὰ χριστιανικὴ ἀγωγή, ἀλλὰ εἰρωνεύονται τὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, καὶ τὰ ἐμποδίζουν νὰ διαβάσουν κάτι πνευματικό, ἢ καὶ νὰ ἐξομολογηθοῦν. Καὶ οἱ δύο αὐτὲς κατηγορίες γονιῶν ὑποδηλώνουν, πὼς βλέπουν τὰ παιδιά τους μόνο ὡς σάρκες. Τοὺς διαφεύγει, πὼς ἔχουν μέσα τους μιὰ ἀθάνατη ψυχὴ μὲ τὶς δικές της ἀνάγκες, ἀνάγκες καθαρὰ πνευματικές. Κι ὅτι πρώτιστο καθῆκον τους εἶναι νὰ ἐμφυτεύσουν στὶς καθαρές τους καρδιὲς τὸν φόβο καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τὴν Πίστη σ᾽ αὐτὸν καὶ τὴν ὑπακοὴ στὸ ἅγιό Του θέλημα. Καί, δυστυχῶς, τὴν ἀμέλεια τούτη τῶν γονιῶν αὐτῶν, σπεύδει ἀναπόφευκτα νὰ ἀναπληρώσει τὸ πεζοδρόμιο, ὁ σωματέμπορος, ὁ ἔμπορος ναρκωτικῶν, ὁ «ξεσκολισμένος» συμμαθητὴς ἢ συμμαθήτρια, ἡ ντισκοτὲκ καὶ τὰ ποικιλώνυμα μπαράκια. Τὰ ἀποτελέσματα εἶναι γνωστὰ καὶ ἐπιβεβαιώνονται ἀπὸ τὴν καθημερινότητα μὲ μαθηματικὴ ἀκρίβεια. Ὑπάρχουν ἀσφαλῶς, τέλος, καὶ οἱ εὐλογημένοι ἐκεῖνοι γονεῖς, πού, συναισθανόμενοι τὸ μέγιστο ἠθικό τους χρέος πρὸς τὰ νεαρά τους βλαστάρια, ἀγωνίζονται πρῶτα οἱ ἴδιοι νὰ ζοῦν μὲ συνέπεια τὴν ἐν Χριστῷ ζωή, καὶ μεταβάλλουν στὴ συνέχεια τὴν οἰκογένειά τους σὲ μία «κατ᾽ οἶκον ἐκκλησία». Παρακολουθοῦν, σὰν καλοὶ ἄγγελοι, νυχθημερὸν τὰ παιδιά τους καὶ ἐπαγρυπνοῦν  στὴν ἀνατροφή τους «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου». Σὲ μιὰ τέτοια οἰκογένεια βασιλεύει ὁ Χριστὸς καὶ δαψιλεύεται κάθε εὐλογία Του.

Ἀδελφοί μου, στὶς μέρες μας, ποὺ καταρρέει ὁ χάρτινος πύργος τοῦ νεοπλουτισμοῦ καὶ ὑλικοῦ εὐδαιμονισμοῦ, περισσότερο παρὰ ἄλλοτε πρέπει νὰ κρατηθοῦμε ἀπὸ τὴν ἀκράδαντη πέτρα τῆς Πίστης μας καὶ σ᾽ αὐτὴν νὰ στεριώσουμε, κι ἐμεῖς καὶ τὰ παιδιά μας, τὸ μέλλον τοῦ τόπου μας. Νὰ ἀντιληφθοῦμε, ὅτι ἡ σημερινὴ πολιτικοικονομικὴ καὶ ἐθνική μας κρίση εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς μακρόχρονης πνευματικῆς κρίσης ἐμᾶς τῶν νεοκυπρίων.  Καλούμαστε, λοιπόν, νὰ προσπέσουμε στὸν ἐλεήμονα Θεό μας μὲ πίστη, ἐλπίδα ἀλλὰ καὶ μετάνοια, γνήσια μετάνοια. Καί, κατὰ τὴν ἀψευδῆ τοῦ Κυρίου ἐπαγγελία, ποὺ εἶπε, «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα (τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴν ἐπὶ γῆς εὐημερία μας) προστεθήσεται ὑμῖν», ἀφοῦ ταπεινωθοῦμε ὅλοι μας καὶ μετανοήσουμε εἰλικρινὰ γιὰ τὰ λάθη καὶ πάθη μας καὶ ἐκζητήσουμε ἀληθινὰ τὸν Θεό, δὲν θὰ μᾶς παραβλέψει ἡ ἀγαθότητά Του. Ἀλλά, καὶ τὴν παροῦσα πρόσκαιρη ζωή μας θὰ εὐλογήσει, νὰ τὴ διέλθουμε εἰρηνικά, καὶ ἐκείνης τῆς αἰώνιας καὶ ἀληθινῆς θὰ μᾶς ἀξιώσει, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου καὶ ὅλων τῶν ἀγίων. Ἀμήν!

Ἡμάρτομεν, ἠνομήσαμεν, ἠδικήσαμεν ἐνώπιόν σου, πανάγαθε Δέσποτα· παρέβημέν σου τὰς σωτηρίους ἐντολάς, τὰς ἱερὰς συνθήκας ἡμῶν, ἃς ἐπὶ τῷ θείῳ Βαπτίσματι, κατέναντι τοῦ μεγάλου σου Θυσιαστηρίου, ἐνώπιον Ἀγγέλων ἐποιησάμεθα καὶ ἀνθρώπων· ἠθετήσαμεν τὸ φρικτὸν Αἷμα τῆς διαθήκης, ἐν ᾧ ἡγιάσθημεν, κοινὸν ἡγησάμενοι, καὶ τῷ Πνεύματι τῆς χάριτος ἐνυβρίσαντες, καὶ τῆς φοβερᾶς καὶ ὑπερφυοῦς υἱοθεσίας καταφρονήσαντες. Πᾶσα Γραφὴ καὶ θεῖος Νόμος καὶ διδασκαλία θεόπνευστος, ψόφος κενὸς ῥήματα πράξεως ἔρημα παρ᾿ ἡμῖν ἐλογίσθησαν· ὀνόματι μόνον καὶ λόγοις τὸ σεπτὸν Εὐαγγέλιον καὶ τὸν ἀληθῆ Χριστιανισμὸν οἱ τάλανες περιφέρομεν. Αἱ χεῖρες ἡμῶν πρὸς πᾶσαν ἁρπαγὴν καὶ πλεονεξίαν γεγόνασιν ἐπιτήδειοι· οἱ πόδες ὀξεῖς καὶ ἀνομώτατοι, καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν καὶ κακεντρέχειαν ἕτοιμοι, τῆς μερίδος τῶν ἀδελφῶν ἐπιβαίνειν καὶ καταπατεῖν, καὶ κατεσθίειν τοὺς πένητας· τὸ στόμα, τὸ τῶν ἱερῶν εὐχῶν τε καὶ λόγων ὄργανον, πάσης αἰσχρότητος καὶ μωρολογίας, ἐπιορκίας τε καὶ διαβολῆς ἀπετελέσαμεν ὄργανον· τοὺς ὀφθαλμοὺς ἡμῶν, καὶ πάσας ἡμῶν τὰς αἰσθήσεις, ἀσωτίας καὶ πάσης ἀσελγείας καθ᾿ ὑπερβολὴν ἐπληρώσαμεν· τὸν ἐν ἡμῖν βασιλεύοντα νοῦν, τὸ θεῖον ἐκεῖνο σπέρμα καταπατήσαντες, καὶ τὰ μέλη σοῦ τοῦ Χριστοῦ πόρνης μέλη ποιήσαντες, καὶ ἀντὶ ναῶν τοῦ Θεοῦ, φθορᾶς καὶ ἀκαθαρσίας ἀποθῆκαι γενόμενοι. Διὰ τοῦτο, πανάγαθε Δέσποτα, τὴν πολλήν σου φιλανθρωπίαν πρὸς ἀγανάκτησιν ἐτρέψαμεν οἱ ταλαίπωροι· τὸ πλῆθος τῶν σῶν εὐεργεσιῶν εἰς τιμωρίας ἡμῖν ἀφρόνως μετατεθείκαμεν. Καὶ ἐπειδή, μήτε τοῖς ἡμετέροις ἀγαθοῖς, μήτε τοῖς ἀλγεινοῖς τοῦ πλησίον βελτίους γεγόναμεν, δικαίως καθ᾿ ἡμῶν αὐτῶν τὴν δικαίαν σου παίδευσιν καὶ τὴν πληγὴν ἐκινήσαμεν. Ἀλλὰ μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς ἡμᾶς, μηδὲ τῇ ὀργῇ σου παιδεύσῃς ἡμᾶς, Κύριε. Σοὶ μόνῳ ἡμάρτομεν, ἀλλὰ καὶ σὲ προσκυνοῦμεν μόνον, καὶ μετὰ συντετριμμένης καρδίας, ὡς θυσίαν καθαράν, τὴν ἐξομολόγησιν προσφέρομεν. Ἄνες, ἄφες, φιλάνθρωπε Δέσποτα· στῆσον τὴν καθ᾿ ἡμῶν φερομένην δικαίως ταύτην μάστιγα τῆς ἐπαπειλούσης ἡμῖν λοιμικῆς ἀσθενείας· νικησάτω τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου τὸ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν πονηρὸν σύστημα· τὸ τῆς σῆς ἀπείρου χρηστότητος πέλαγος κατακαλυψάτω τῆς κακίας ἡμῶν τὴν πικρὰν θάλασσαν. Ἔχομεν τῆς σῆς φιλανθρωπίας ὑποδείγματα μέγιστα, λῃστὰς καὶ πόρνας, τελώνας καὶ τὸν ἄσωτον υἱόν, ἅ τινες ἡμᾶς τοὺς ἀθλίους παρευδοκιμοῦσι, καὶ εἰς τὴν τῶν οὐρανῶν Βασιλείαν  προάγουσι. Μετὰ τούτων καὶ ἡμᾶς ἐξομολογουμένους σοι καὶ προσπίπτοντας πρόσδεξαι, Δέσποτα· εἰ δὲ καὶ τῆς αὐτῶν ἐπιστροφῆς καὶ εἰλικρινοῦς μετανοίας πλεῖστον ἀπολειπόμεθα, τὸ λεῖπον ἀποπληρωσάτω ἡ ἄπειρος ἀγαθότης σου, μᾶλλον δὲ καὶ τὸ πᾶν· ἐπειδὴ καὶ τοῦ παντὸς ὅλως λειπόμεθα. Ἔχεις οὖν εὐσπλαγχνίαν τε καὶ συγγνώμην παρακαλοῦντάς σε, τὸν Σταυρόν, καὶ τὸν ἑκούσιον θάνατον, ὃν ὑπὲρ ἡμῶν τῶν ἀχαρίστων ὑπέμεινας, τοὺς ἀγῶνας τῶν Ἀποστόλων, τοὺς τῶν Ὁσίων ἱδρῶτας καὶ τῶν Μαρτύρων τὰ αἵματα, καὶ πρὸ πάντων τὴν κοινὴν τῶν ἁπάντων ἐλπίδα καὶ σωτηρίαν, τὴν ὑπὲρ λόγον ἀσπόρως τεκοῦσάν σε Θεοτόκον· ὧν τὰς ἐντεύξεις φιλανθρώπως δεξάμενος, καὶ σὺν αὐτοῖς ταῖς πρεσβείαις τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἱερομάρτυρος Χαραλάμπους, τῆς ἁγίας ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας καὶ τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων πατέρων ἡμῶν Ἀνθίμου τοῦ ἐν Χίου καὶ Νικηφόρου τοῦ Λεπροῦ, καὶ τῆς παρούσης λοιμικῆς ἀσθενείας, καὶ τῆς μελλούσης αἰωνίου κολάσεως ἡμᾶς ἐλευθέρωσον.

Χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ ἀνάρχου σου Πατρός, μεθ᾿ οὗ εὐλογητὸς εἶ, σὺν τῷ παναγίῳ, καὶ ἀγαθῷ, καὶ ζωοποιῷ σου Πνεύματι, νῦν, καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Προικοννήσου κ. Ιωσήφ

Μεγάλη ῾Εβδομάδα ἔχει ἕνα ξεχωριστὸ χρῶμα στὸ Πατριαρχεῖο – κάτι μεταξὺ μοναστηριακῆς ἀτμόσφαιρας καὶ ἐγκόσμιας ἐνορίας. Τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων στὸν Πατριαρχικὸ Ναὸ γίνεται Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Χοροστασία.

 Στὸ «῞Αγιος Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν» πρὶν τοὺς Αἴνους ὁ Πατριάρχης περιβάλλεται πετραχηλωμόφορο καὶ διαβάζει τὴν εὐχὴ τῶν Βαΐων πάνω στὰ βάγια ποὺ κρατοῦν σὲ πανέρι τὰ παιδιὰ τοῦ ἱεροῦ• «Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ καθήμενος ἐπὶ τῶν Χερουβίμ, ὁ ἐξεγείρας τὴν δυναστείαν καὶ ἀποστείλας τὸν μονογενῆ Σου Υἱὸν…».

Δὲν ξέρω γιατί, κάθε φορὰ ποὺ ἀκούω ἤ διαβάζω ὁ ἴδιος τὴν εὐχὴ αὐτὴ ἔρχεται μπροστά μου ἡ σεπτὴ μορφὴ τοῦ μακαριστοῦ Πατριάρχου Δημητρίου, ποὺ τὸν εἶχα ἀκούσει νὰ τὴ διαβάζει μὲ τὴν χαρακτηριστικὰ ταπεινὴ καὶ πονεμένη φωνή του στοὺς δίσκους ποὺ κάποια Μεγαλοβδομάδα εἶχε ζωντανὰ ἠχογραφήσει ἡ ΕΡΤ ἀπὸ τὸν Πατριαρχικὸ Ναό. Στὸ δεύτερο «Αἰνεῖτε» ὁ Πατριάρχης κατεβαίνει καὶ προσκυνᾶ τὴν εἰκόνα τῆς Βαϊφόρου ποὺ βρίσκεται πάνω σὲ εὐτρεπισμένο δισκέλι καὶ κατόπιν εὐλογεῖ τὸ λαό. Στὸ προσκύνημα τὸν ἀκολουθοῦν ἕνας-ἕνας οἱ ᾿Αρχιερεῖς πού, ἀφοῦ προσκυνήσουν, ἔρχονται στὸν Πατριάρχη ποὺ τοὺς περιμένει στὸ τελευταῖο σκαλοπάτι τοῦ θρόνου, ἀσπάζονται τὴ δεξιά του καὶ παίρνουν τὰ βάγια• «᾿Εξέλθετε ἔθνη, ἐξέλθετε καὶ λαοί, καὶ θεάσασθε σήμερον τὸν Βασιλέα τῶν οὐρανῶν, ὡς ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ, ἐπὶ πώλου εὐτελοῦς τὴν ῾Ιερουσαλὴμ προσεπιβαίνοντα…»…

Στὴν πατριαρχικὴ τράπεζα ἰχθυοφαγία. Στὸ νοῦ ἔρχεται ἡ προφητεία Γρηγορίου τοῦ Ε´ τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων τοῦ 1821• «᾿Αδελφοί, ἂς φάγωμεν σήμερον τὰ ψάρια τοῦ γιαλοῦ καί, τίς οἶδε, μήπως, μέχρι τὴν Κυριακήν, φάγουσιν ἐκεῖνα ἡμᾶς;»… ῞Αγιε ῾Ιερομάρτυς τοῦ Χριστοῦ, πρέσβευε ὑπὲρ ἡμῶν…

᾿Ενωρὶς τὸ βράδυ τελεῖται ἡ ἀκολουθία τοῦ ῎Ορθρου τῆς Μεγάλης Δευτέρας (πρῶτος Νυμφίος). ῾Ο Πατριάρχης χοροστατεῖ ἀπὸ τὸ παραθρόνιο χωρὶς μανδύα, χωρὶς πατερίτσα καὶ χωρὶς ἐγκόλπιο. Φέρει τὸ ράσο του, ἕναν ἐπιστήθιο σταυρό, τὸ ἐπιρριπτάριό του καὶ κρατᾶ στὸ χέρι χαζράνι. «᾿Ιδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός…». ῾Ωραῖα καὶ λυρικότατα ἔλεγε ὁ μακαρίτης Χαλκηδόνος Μελίτων• «᾿Ιδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται!… ᾿Απὸ τὰ βάθη τῆς αἰωνιότητος ξεκινᾶ. ᾿Απὸ τὰ ὕψη τῆς θείας μεγαλειότητος κατεβαίνει. Καὶ ἀπὸ τὸν θρόνο τῆς κραταιᾶς Βασιλείας, μέσα ἀπὸ τὸ μονοπάτι τῆς ἀνοίξεως, τὴν γαλανὴ αὐτὴ νύκτα, περνᾶ στὴν περιοχὴ τῆς ζωῆς μας… ῎Ερχεται… ᾿Ιδοὺ ὁ Θεὸς ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός… Καὶ ἔρχεται πρᾶος καὶ γλυκὺς σὰν τὴν ἀνοιξιάτικη αὔρα. ᾿Αλλὰ σταθερὸς καὶ ἀποφασιστικὸς καὶ τρομερός, σὰν τὴν ἀληθινὴ καὶ τελεία ἀγάπη, ποὺ εἶναι ἕτοιμη γιὰ ὅλα, ποὺ θὰ μείνῃ ἐκεῖ ὥς τὸ τέλος, διεκδικώντας μὲ τὸ καλάμι Του, τὴν ρομφαία Του, ἕναν-ἕναν ὅλους μας, μέχρι τὸν τελευταῖο, ἀπὸ μᾶς τοὺς ἀνθρώπους, διεκδικώντας σπιθαμὴ πρὸς σπιθαμὴ ὅλην αὐτὴ τὴν ἀπέραντη καὶ ὡραία χώρα τῆς ψυχῆς μας, τὴν εἰκόνα Του, μέχρι τὴν τελευταία κώχη τῆς ἀντιστάσεώς της» (ΧΑΛΚΗΔΟΝΙΑ, σσ. 439-440).

Στὸ «Αἰνεῖτε Αὐτὸν» ποὺ ψάλλεται ἀργά, ὁ Πατριάρχης κατεβαίνει ἀπὸ τὸν θρόνο, προχωρεῖ δεξιὰ στὸ νότιο τμῆμα τοῦ ναοῦ, μπροστὰ στὴν Παμμακάριστο, καὶ προσκυνᾶ τὶς εἰκόνες τοῦ Νυμφίου καὶ τῆς Παναγίας τοῦ Πάθους, ποὺ βρίσκονται πάνω σὲ δισκέλια, ἐνῷ ἀπὸ δίπλα παραστέκονται ὁ Μέγας Πρωτοσύγκελλος μὲ τὸν Μέγα ᾿Αρχιδιάκονο. Τὸ ἴδιο γίνεται καὶ τὰ ἑπόμενα δύο βράδυα.

Τὸ πρωΐ τῆς Μεγάλης Δευτέρας, τῆς Μεγάλης Τρίτης καὶ τῆς Μεγάλης Τετάρτης τελεῖται λιτὰ ἡ ᾿Ακολουθία τῶν ῾Ωρῶν καὶ ἀκολουθεῖ ἡ Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων, κατὰ τὴν ὁποία χοροστατεῖ ὁ Πατριάρχης. Μεγάλη Δευτέρα καὶ Μεγάλη Τρίτη τὸ ἀπόγευμα τελοῦνται τὰ τελευταῖα Μεγάλα ᾿Απόδειπνα. «Κύριε τῶν δυνάμεων, μεθ’ ἡμῶν γενοῦ! ἄλλον γὰρ ἐκτός Σου βοηθόν ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν. Κύριε τῶν δυνάμεων, ἐλέησον ἡμᾶς!» Εἶναι ἡ κραυγὴ τῆς ὁμογένειας ποὺ ἀπέμεινε! ῾Η κραυγὴ τῶν τοῦ Χριστοῦ πενήτων… «Μεθ’ ἡμῶν γενοῦ»!..

Κάθε βράδυ τελεῖται ὁ ῎Ορθρος τῆς ἑπομένης, πάντα μὲ πατριαρχικὴ χοροστασία ἀπὸ τὸ παραθρόνιο. Οἱ ὕμνοι ἀποδίδονται λιτά, χωρὶς θεατρινισμούς. Ζητούμενο δὲν εἶναι ἡ αἰσθητικὴ τέρψη ἀλλὰ ἡ κατάνυξη. Τὸ ἀπόγευμα τῆς Μεγάλης Τετάρτης τελεῖται τὸ ἱερὸ Εὐχέλαιο, προεξάρχοντος τοῦ Μεγάλου Πρωτοσυγκέλλου. ῾Ο Πατριάρχης συμπροσεύχεται ἀπὸ τὸ ἅγιο Βῆμα. Στὸ τέλος τοῦ Μυστηρίου ὁ Μέγας Πρωτοσύγκελλος φέρνει στὸν Πατριάρχη τὸ ἄλειπτρο βαπτισμένο στὸ ἁγιασμένο ἔλαιο καὶ τοῦ τὸ παραδίδει ἀσπαζόμενος τὴν δεξιά του. ῾Ο Πατριάρχης μυρώνει τὸν ἑαυτό του καὶ κατόπιν τὸν Πρωτοσύγκελλο, ὁ ὁποῖος ξαναασπάζεται τὴν πατριαρχικὴ δεξιὰ καὶ ἐξέρχεται γιὰ νὰ μυρώσει τὴν Αὐλὴ καὶ τὸ ἐκκλησίασμα. ᾿Εὰν ὑπάρχουν συμπροσευχόμενοι ᾿Αρχιερεῖς λαμβάνουν καὶ αὐτοὶ τὸ ἄλειπτρο καὶ μυρώνονται.

Τὸ πρωΐ τῆς Μεγάλης Πέμπτης ψάλλεται ὁ ῎Ορθρος τῆς ἡμέρας καὶ συνάπτεται ὁ ῾Εσπερινὸς μὲ τὴ Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ποὺ τελεῖται κατὰ τὴν τάξη ἀπὸ τὸν Μέγα Πρωτοσύγκελλο. ῾Ο Πατριάρχης χοροστατεῖ ἀπὸ τὸν θρόνο μὲ μανδύα καὶ πατερίτσα. ᾿Αντὶ γιὰ ἐγκόλπιο φορᾶ πάλι ἐπιστήθιο Σταυρό. ῾Ο ῞Αγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης λέει γιὰ τὸν ᾿Αρχιερέα ὅτι φέρει ἐπὶ τοῦ στήθους «Σταυρίδιον ἤ εἰκονίδιον». Σήμερα εἶναι ἡ ὥρα γιὰ τὸ «Σταυρίδιον», ὅπως καὶ στοὺς προηγηθέντες τέσσερεις «Νυμφίους».

Τὸ βράδυ στὴν ᾿Ακολουθία τῶν ᾿Αχράντων Παθῶν ἔχουμε Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ χοροστασία. Οἱ ᾿Αρχιερεῖς ποὺ θὰ χοροστατήσουν βγαίνουν κι ἀνεβαίνουν στὰ στασίδια τους στὸ πρῶτο «῞Οτε οἱ ἔνδοξοι Μαθηταί». Τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Διαθήκης (δηλ. τὸ πρῶτο) διαβάζεται ἀπὸ τὸν Πατριάρχη καὶ τὰ ὑπόλοιπα ἀπὸ τοὺς χοροστατοῦντες ᾿Αρχιερεῖς κατὰ τὰ πρεσβεῖα τους. ῞Ολα τὰ εὐαγγέλια διαβάζονται κατὰ τρόπο λογαοιδικὸ (μὲ μέλος), ποτὲ χύμα ὅπως συνηθίζουν μερικοὶ νεωτεριστὲς ἀλλοῦ, σὰ νὰ πρόκειται γιὰ ρεβύθια στὸ τσουβάλι τοῦ μπακάλη ἤ γιὰ ἐφημερίδα! Τὸ παραδοσιακὸ σεμνὸ σύντομο μέλος τῆς ἀναγνώσεως τῶν εὐαγγελικῶν ἀναγνωσμάτων ὑπογραμμίζει ὅτι πρόκειται γιὰ κάτι ἔκτακτο, οὐράνιο, θεῖο, φωνὴ ἑνὸς κόσμου ἄλλου! ῞Ενας-ἕνας προσκαλοῦνται ἀπὸ τὸν Μέγα ᾿Εκκλησιάρχη οἱ Μητροπολίτες, κάνουν σχῆμα στὸν Πατριάρχη, εἰσέρχονται στὸ ἱερό, περιβάλλονται λευκὰ πετραχηλωμόφορα καὶ διαβάζουν τὸ Εὐαγγέλιο ποὺ τοὺς ἀναλογεῖ. Τελειώνοντας κάνουν ἀπὸ τὴν ὡραία πύλη σχῆμα στὸν Πατριάρχη, ἀπεκδύονται τὸ πετραχηλωμόφορο καὶ παρακολουθοῦν τὸ ὑπόλοιπο τῆς ᾿Ακολουθίας μέσα ἀπὸ τὸ ἱερό. ῞Οταν προσκαλεῖται ὁ προτελευταῖος χοροστατῶν Μητροπολίτης, μαζί του συναπέρχεται καὶ ὁ τελευταῖος. ῞Οταν τελειώσει ἡ σειρὰ τῶν Μητροπολιτῶν Εὐαγγέλια διαβάζουν κατὰ σειρὰν ὁ Μέγας Πρωτοσύγκελλος, ὁ ᾿Αρχιγραμματεὺς καὶ ὁ Μέγας ᾿Αρχιμανδρίτης. Τὸ δωδέκατο τὸ διαβάζει ὁ Μέγας ᾿Αρχιδιάκονος ἀπ’ ἄμβωνος. ᾿Εὰν οἱ Μητροπολίτες εἶναι λίγοι καὶ ὑπάρχει κενὸ ἀνάμεσα στὸν Μέγα ᾿Αρχιμανδρίτη καὶ τὸν Μέγα ᾿Αρχιδιάκονο, Εὐαγγέλια διαβάζουν καὶ ἄλλοι ἱερεῖς, μὲ πρώτους τὸν Μέγα Σύγκελλο καὶ τὸν Μέγα ᾿Εκκλησιάρχη.

Μετὰ τὸ πέμπτο Εὐαγγέλιο κλείνεται ἡ ὡραία πύλη καὶ γίνεται ἡ ἀλλαγὴ τῆς ἁγίας τραπέζης. Μέχρι ἐκείνη τὴν ὥρα ἡ ἁγία τράπεζα ἔφερε χρυσόπαστη ἐνδυτή. Τούτη τὴν ὥρα τὴν καλύπτουν μὲ ἄλλη κατάμαυρη. ᾿Επίσης ἀλλάζουν καἰ οἱ ῾Ιερεῖς κ’ οἱ Διάκονοι καὶ φοροῦν κατάμαυρες στολές. ῾Ο ᾿Εσταυρωμένος εἶναι ἕτοιμος καὶ ἔρχεται μπροστὰ στὴν ἁγία τράπεζα. Οἱ πολυέλαιοι σβήνουν καὶ ὁ ναὸς φωτίζεται μόνο ἀπὸ τὰ κανδήλια καὶ τὰ κεριά. ᾿Ατμόσφαιρα ὑποβλητική. ῾Ο Μέγας ᾿Αρχιμανδρίτης θυμιάζει τὸν ᾿Εσταυρωμένο, κάνει τρεῖς μετάνοιες, τὸν προσκυνᾶ καὶ τὸν παίρνει στὰ χέρια του. ῾Η καμπάνα ἀρχίζει νὰ χτυπᾶ πένθιμα. «Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας…» ἀρχίζει ν’ ἀπαγγέλλει ὁ π. ᾿Αθηναγόρας καθὼς σηκώνει τὸν ᾿Εσταυρωμένο κι ἀρχίζει νὰ τὸν λιτανεύει γύρω ἀπὸ τὴν ἁγία τράπεζα, γύρω-γύρω στὸ ναό, ὥσπου νὰ τὸν τοποθετήσει στὴ μέση τοῦ σολέα. ῾Ο Πατριάρχης ἔχει κατέβει κάτω ἀπὸ τὸν θρόνο, ἔχει βγάλει τὸ καλυμμαύχι του καὶ σταυροκοπιέται σκυφτὸς ἀργὰ-άργά. Αὐτὴ εἶναι ἡ τάξη καὶ ὄχι ὁ ᾿Αρχιερεὺς νὰ βγάζει τὸν ᾿Εσταυρωμένο, ὅπως συνηθίζουν τελευταίως κάποιοι νεωτερίζοντες. Οἱ ψάλτες ἔχουν ἐπίσης κατέβει ἀπὸ τὰ στασίδια τους. Στὸ «Προσκυνοῦμεν Σου τὰ Πάθη, Χριστέ», ὅλοι κάνουν μετάνοιες…

———-

Ἀπό τό βιβλίο «Γιορτές στή Βασιλεύουσα”

Α΄ Λειτουργικὸ Συνέδριο τῆς  Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ τῆς Λατρείας τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου (30-31 Μαΐου 2014)

Θεοφιλέστατε ἐκπρόσωπε τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου καὶ ἀδελφὲ ἐν Κυρίῳ,Χωρεπίσκοπε Μεσαορίας Γρηγόριε,

Πανιερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀρχιερεῖς,

Ἡ ταυτότητα κάθε ὀρθοδόξου χώρου καὶ κάθε ὀρθοδόξου λαοῦ, εἶναι συνυφασμένη —καὶ θὰ τολμοῦσα νὰ πῶ: ταυτόσημη — μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἵσταται λατρευτικῶς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Ὡς ἐκ τούτου, ἡ δομὴ τῆς Θείας λατρείας, ἀλλὰ καὶ ἡ ἱστορικὴ ἐξέλιξις, μέσα ἀπὸ τὴν ὁποία διαμορφώθηκε αὐτὴ ἡ δομή, ἀποτελοῦν τὸν ἴδιο τὸν πυρήνα τῆς ἐν κοινωνίᾳ ὑπάρξεώς μας, ἀντανακλοῦν τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μας, ὡς προσώπων, ἀλλὰ καὶ ὡς συλλογικότητος.

Ἀντιλαμβανόμενη τὴ βαρύτητα αὐτῶν τῶν ἀληθειῶν, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου, στὸ πλαίσιο τῶν δυνατοτήτων ποὺ τῆς παρέχει ὁ ἀπὸ τοῦ ἔτους 2010 τεθεὶς ἐν ἰσχύι Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου, προχώρησε στὴ σύσταση τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ τῆς Λατρείας.

Ἐν πρώτοις, λοιπόν, ἡ σύστασις μίας ἐξειδικευμένης Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ θεμάτων λατρείας ἀπηχεῖ τὴν ἰδιαίτερη σημασία, ποὺ ἀποδίδει ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας μας σὲ μία συστηματική, ὑπεύθυνη καὶ διαχρονικὴ ἀντιμετώπιση τῶν θεμάτων αὐτῶν. Ἡ πρόθεση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου δὲν ἦταν ἁπλῶς νὰ ὁρίσει μία συντακτικὴ ὁμάδα, ποὺ νὰ ἀναλάβει τὴν ἐκδοτικὴ ἐπιμέλεια τοῦ Λειτουργικοῦ Τυπικοῦ, ἀλλὰ νὰ ἔχει ἡ ἴδια ἄμεση καὶ οὐσιαστικὴ ἐμπλοκὴ ἐπὶ ὅλων τῶν θεμάτων τῆς Θείας λατρείας, μὲ τελικὸ στόχο νὰ ὀρθοτομεῖται λόγος ἀληθείας καὶ στὰ θέματα αὐτά.

Ὡς προέκταση αὐτῆς τῆς προθέσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καὶ ἔχοντας πάντοτε κατὰ νοῦν, ὅτι τελικὸς στόχος καὶ ὑποχρέωσή μας εἶναι νὰ διαφυλάξουμε ἐκεῖνο, πού, κατὰ τὴ ρήση τοῦ Προφήτου Ζαχαρίου, μᾶς παραδόθηκε παλαιόθεν ἀπὸ τοὺς πατέρες μας, δηλαδὴ τὸ «λατρεύειν τῷ Θεῷ ἐν ὁσιότητι καὶ δικαιοσύνῃ ἐνώπιον αὐτοῦ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς ἡμῶν» (Λκ. 1, 74-75), ἡ Ἐπιτροπὴ ἀντιμετωπίζει τὸ θέμα τῆς λατρείας σὲ ὅλες του τὶς πτυχές: τόσο ὡς θέμα τυπικῆς τάξεως, ὅσο καὶ ὡς θέμα οὐσίας, δηλαδὴ θεολογίας. Καὶ ὅταν λέγω θεολογίας, δὲν ἐννoῶ μόνο τὴ διατήρηση τῆς σύνδεσης μὲ τὴν κοινὴ παράδοση τῆς μίας, ἁγίας, καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ τὴ διαφύλαξη τῆς ἰδιάζουσας λατρευτικῆς ταυτότητος, ἡ ὁποία ἀντανακλᾶ τὴν ἰδιαιτερότητα τῆς εὐλάβειας τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ τῆς Κύπρου, ὅπως διαμορφώθηκε μέσα ἀπὸ τὴ μακραίωνη ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας της καὶ τὴ γεωγραφικὴ θέση, στὴν ὁποία τὴν ἐνέταξε ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

Ἡ Ἐπιτροπή, λοιπόν, κινεῖται ταυτόχρονα σὲ δύο ἄξονες: ἀφ’ ἑνός, πρὸς τὸ κοινὸν καὶ τὸ ὅμοιον, τὸ ταυτόν, δηλαδὴ τὴν ἑνιαία ἀποστολικὴ παράδοση καὶ ἐμπειρία τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, τῆς ὁποίας εἴμαστε κοινωνοί• ἀφ’ ἑτέρου, πρὸς τὸ ἰδιάζον, πρὸς ὅ,τι ἔχει ἀποθέσει ἡ τοπικὴ εὐλάβεια καὶ λατρευτικὴ εὐαισθησία τῶν Κυπρίων στὴ λατρευτικὴ τάξη, ὡς ἀπόσταγμα αἰώνων βιώσεως καὶ μετοχῆς ἑνὸς συγκεκριμένου λαοῦ στὴ λατρεία τοῦ Θεοῦ. Ὁμοουσιότης καὶ διάκρισις ὑποστάσεων: ἡ ἀποκαλυφθεῖσα, διὰ τῆς Σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, Οἰκονομία τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἐφαρμόζεται —καὶ πρέπει νὰ ἐφαρμόζεται— καὶ στὰ τῆς Θείας λατρείας.

Ἀντιλαμβανόμενη κατ’ αὐτὸ τὸν τρόπο τὰ πράγματα, καὶ ἔχοντας πλήρη συνείδηση, ὅτι θὰ πρέπει νὰ διατηρηθεῖ αὐτὴ ἡ οἰκονομία τῆς συνυπάρξεως τοῦ ταυτοῦ μὲ τὸ ἴδιον, κατὰ τὸ τριαδικὸ πρότυπο, ἡ Ἐπιτροπὴ ἐπὶ τῆς Λατρείας ἀντελήφθη ἐξ ἀρχῆς ὅτι οἱ ὅποιες ἀπόψεις της ἐπὶ τοῦ Λειτουργικοῦ Τυπικοῦ, ὅπως ἐπίσης καὶ οἱ ἀπόψεις ὅλων τῶν μελῶν τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερᾶς Συνόδου, δὲν μποροῦν παρὰ νὰ εἶναι ἀποτέλεσμα ἐπισταμένης μελέτης, ἐπιστημονικῆς τεκμηριώσεως, ἀλλὰ καὶ θεολογικῆς βασάνου.

Γιὰ νὰ ποῦμε ὁτιδήποτε γιὰ τὸ Τυπικὸ καὶ τὴ λατρεία, χρειάζεται καταρχὰς συστηματικὴ μελέτη τῶν πηγῶν, κάτι ποὺ δὲν ἔγινε μέχρι σήμερα, δυστυχῶς, στὰ δρώμενα τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας μας. Σήμερα εἶναι οὐσιαστικὴ ἡμέρα, ἅγιοι ἀδελφοί, γιὰ τὴν Ἐκκλησία τῆς Κύπρου, γιατὶ ἐπιτέλους ἀρχίζει μελέτη καὶ διάλογος ἐπὶ ἐπιστημονικῆς βάσεως, σὲ ὅτι ἀφορᾶ στὰ τῆς λατρευτικῆς μας παραδόσεως, καὶ ὄχι σὲ ὅ,τι νομίζει ὁ καθένας ὡς παράδοση. Χρειάζεται, λοιπόν, μελέτη ὅλων τῶν σωζομένων σχετικῶν πηγῶν, καὶ ἐν προκειμένῳ αὐτῶν τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου, ἀλλὰ καὶ γενικότερα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας καὶ παραδόσεως. Θὰ ἔχετε προσέξει ὅτι στὸ πρόγραμμα αὐτοῦ τοῦ Συνεδρίου, ποὺ ἔχετε στὰ χέρια σας, ὑπάρχουν εἰσηγήσεις γιὰ κάποιο λειτουργικὸ Τυπικό, στὸ ὁποῖο δίδουμε ἰδιαίτερη ἔμφαση, τὸ Τυπικὸ τῆς Μονῆς τοῦ Κουτσοβέντη. Ποιός μελέτησε σὲ βάθος τὸ λειτουργικὸ αὐτὸ Τυπικὸ τῆς Μονῆς τοῦ Κουτσοβέντη, ποὺ καθόρισε ἐν πολλοῖς τὸ λειτουργικὸ Τυπικὸ τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου καὶ ἄλλων κυπριακῶν Μονῶν καὶ διὰ τῶν Μονῶν καὶ τὸ Τυπικὸ τῶν ἐνοριῶν μας; Ἄρα, σήμερα ἀρχίζει, ἐπιτέλους, ἡ πρώτη προσπάθεια μελέτης καὶ αὐτοῦ τοῦ τόσο σημαντικοῦ Τυπικοῦ τοῦ Κουτσοβέντη, ποὺ ἀποτελεῖ προϊὸν εἰσαγωγῆς λειτουργικῶν στοιχείων ἀπὸ τὰ σημαίνοντα ἐκκλησιαστικὰ κέντρα Παλαιστίνης καὶ Ἀντιόχειας. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, τὴν ἐμπειρία ποὺ θησαύρισε ἡ σύγχρονη ἐπιστημονικὴ ἔρευνα, τὰ πορίσματα, τὶς κατακτήσεις της, καὶ κυρίως τὶς μεθόδους της. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο θὰ ἔχουμε ἔδαφος ἐπιστημονικοῦ διαλόγου. Γι’ αὐτό, ἡ Ἐπιτροπὴ προσέλαβε, κατὰ κάποιο τρόπο, τὸν χαρακτήρα ἑνὸς ἐρευνητικοῦ βήματος, ἐνθαρρύνοντας τὴν ἔρευνα στὰ θέματα τῆς ἁρμοδιότητός της, ἀλλὰ καὶ καταφεύγοντας στὰ πορίσματα τῆς σχετικῆς μὲ λειτουργικὰ θέματα ἔρευνας, ἔτσι ὥστε νὰ μπορέσει νὰ σχηματίσει μιὰ ὅσο γίνεται πιὸ ὀρθὴ ἀντίληψη γιὰ τὸ περιεχόμενο καὶ τὶς ἱστορικὲς διαστάσεις τοῦ λειτουργικοῦ Τυπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη, μᾶς εἶναι διαρκῶς χρήσιμη καὶ ἡ συνειδητοποίηση τοῦ γεγονότος ὅτι βρισκόμαστε σὲ μιὰ διαδικασία ἀναζήτησης, ὅτι ἡ ἔρευνά μας εἶναι οὐσιαστικὰ ἀνοικτή, χωρὶς τέρμα. Ἔτσι, τὴν Ἐπιτροπὴ τὴν εἴδαμε ἐξαρχῆς μᾶλλον ὡς μία κυψέλη προβληματισμοῦ καὶ διαλόγου, παρὰ ὡς ἕνα βαρὺ θεσμό, ποὺ ἐνδύεται τὴ σοβαρότητα τοῦ διορθωτῆ τῶν Τυπικῶν. Πρόκειται γιὰ ἕνα ἐργαστήρι, ποὺ δημιουργήθηκε ἀκριβῶς, γιὰ νὰ συντηρεῖ τὴν ἔρευνα κι ὄχι τὴ συντήρηση, οὔτε καὶ γιὰ νὰ τελειώσει τὴν ἔρευνα ἅπαξ καὶ διαπαντός. Ἑπομένως, ὅλες οἱ ἀπόψεις εἶναι εὐπρόσδεκτες.

Αὐτὴ τὴν ἀντίληψη τῆς Ἐπιτροπῆς, ἀλλὰ καὶ τὴ θέλησή της νὰ διευρύνει τὸν διάλογο καὶ τὸν προβληματισμό, καλώντας ἔγκυρους ἀκαδημαϊκοὺς καὶ ἐρευνητὲς νὰ ἐμπλακοῦν, ἀντανακλᾶ τὸ παρὸν πρῶτο Λειτουργικὸ Συνέδριο. Ἐπειδὴ θεωροῦμε χρήσιμες καὶ ἐποικοδομητικὲς τὶς ὅποιες συμβολὲς τῆς ἐπιστήμης, καὶ γενικότερα τὴν ἐμβάθυνση τοῦ διαλόγου, εὐελπιστοῦμε ὅτι θὰ καθιερωθεῖ ἕνα τακτικὸ βῆμα, ὅπου θὰ μπορεῖ νὰ διεξάγεται ἕνας τέτοιος διάλογος. Πρόθεση τῶν δύο ἀρχιερέων, ποὺ εἶναι μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς, εἶναι νὰ συνεχίσει ἡ διοργάνωση παρόμοιων Συνεδρίων, μὲ σκοπὸ νὰ ὁδηγηθοῦμε σὲ περαιτέρω διασάφηση καὶ ἀποκρυστάλλωση τῶν θεμάτων ποὺ μᾶς ἐνδιαφέρουν. Κι ἂν δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ μας, τότε τὰ ἄλλα ἐνδιαφέροντα παρέλκουν.

Ἕνα λειτουργικὸ Τυπικό, δὲν εἶναι κάτι ποὺ δημιουργεῖται ἐν κενῷ, ἐκ τοῦ μὴ ὄντος! Πέραν τῆς ἀπαρασάλευτης ταυτίσεώς του, ὡς πρὸς τὴν οὐσία, μὲ τὴν παράδοση τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ ταυτόχρονα ἕνα ζωντανὸ σῶμα, ποὺ φέρει τὰ σημάδια τοῦ χρόνου, δηλαδὴ τῆς ἱστορίας (ὄχι μόνο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας, ἀλλὰ καὶ τῆς γενικότερης ἀνθρώπινης ἱστορίας, μὲ τὰ μικρὰ καὶ μεγάλα γεγονότα της), ἀλλὰ καὶ τῆς γεωγραφίας, δηλαδὴ τοῦ γεγονότος ὅτι μία Ἐκκλησία εἶναι τοποθετημένη ἐν τόπῳ (ἡ Κύπρος στὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο), πιὸ κοντὰ σὲ κάποιες Ἐκκλησίες καὶ μακρύτερα ἀπὸ ἄλλες, τοῦ ὅτι μία κοινωνία πιστῶν γειτνιάζει μὲ ἄλλες ἐν τόπῳ κοινωνίες πιστῶν ἢ ἀπέχει ἀπὸ αὐτές.

Ἀρκετὲς φορές, ἀναφερόμενος στὴν ἱστορία καὶ τὴν ταυτότητα τῆς Κύπρου, ἔχω καταφύγει σὲ ἕνα ἑρμηνευτικὸ σχῆμα, τὸ ὁποῖο χρησιμοποίησε ὁ ἀείμνηστος πατὴρ Παῦλος Ἐγγλεζάκης, σὲ μία θεώρηση ἀπὸ αὐτὸν τῆς ἱστορικῆς ὑπάρξεως τῆς Κύπρου, τὸ ὁποῖο ἀναφέρει τὰ ἑξῆς πολὺ εὔστοχα: «Ἡ ζωντανὴ Κύπρος, δὲν εἶναι παρὰ ἕνας χῶρος, μία ἱστορία καὶ μία Ἐκκλησία. Ἀκριβῶς διότι αὐτὸ ποὺ προσδιορίζει τὴν ταυτότητα τῆς Κύπρου εἶναι ἡ γεωγραφία, ἡ ἱστορία καὶ ἡ Ἐκκλησία της. Ἀναφέρομαι ὄχι στὸ ἀτομικό, στὸ τυχαῖο καὶ στὸ καιρικό, ἀλλὰ σὲ ὅ,τι ὁ Σολωμὸς — ἀκολουθώντας τὸν Δάντη — ὀνόμασε ‘τὸ κοινὸν καὶ τὸ κύριον’». Ἀνατρέχοντας στὸ πρόγραμμα τοῦ σημερινοῦ Συνεδρίου καὶ ἁπλῶς διαβάζοντας τοὺς τίτλους τῶν εἰσηγήσεων, ποὺ οἱ ἐκλεκτοὶ ὁμιλητὲς εἶχαν τὴν καλωσύνη νὰ καταθέσουν στὴν προσοχή μας —οἱ ὁποῖοι τίτλοι εἶναι ἐνδεικτικοὶ τῶν κατευθύνσεων ποὺ ἀκολουθεῖ ἡ σύγχρονη ἔρευνα—, σκέφτομαι ὅτι ἡ ρήση τοῦ πατρὸς Παύλου μπορεῖ κάλλιστα νὰ βρεῖ ἐφαρμογὴ καὶ στὴν προσέγγιση τοῦ Λειτουργικοῦ Τυπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου.

Τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ νῆσος Κύπρος βρίσκεται σ’ ἕνα σταυροδρόμι τοῦ κόσμου, ὅπου διασταυρώνονται τὰ συμφέροντα ἰσχυρῶν δυνάμεων καὶ οἱ ἐπιρροὲς μεγάλων πολιτισμῶν, ὅπου διαχρονικὰ παρατηρεῖται μία συνεχὴς διακίνηση ἀνθρώπων, ἰδεῶν καὶ ἐμπορευμάτων, δὲν ἀφήνει ἀνεπηρέαστο καὶ τὸ Λειτουργικὸ Τυπικὸ τῆς Ἐκκλησίας της.

Ἀπὸ τοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους καὶ γιὰ ἀρκετοὺς αἰῶνες τῆς βυζαντινῆς περιόδου —σχηματικὰ μιλώντας: μέχρι καὶ τὴν ἔναρξη τῆς ἐδῶ φραγκοκρατίας—, ἡ Κύπρος ἀποτελεῖ, οὕτως εἰπεῖν, μέρος τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Συροπαλαιστίνης καὶ τῆς νοτίου Μικρᾶς Ἀσίας. Αὐτὸς εἶναι ὁ ζωτικός της χῶρος, ἡ γειτονιά της —ἔστω καὶ ἂν ἡ ἱστορικὴ ἔρευνα μέχρι σήμερα δὲν ἔδωσε τὴ δέουσα σημασία σ’ αὐτὴ τὴν πραγματικότητα. Ἐμεῖς ἀγωνιζόμαστε νὰ ἀποδείξουμε, ὅτι εὑρισκόμεθα στὴ θάλασσα τῆς Μάγχης, δίπλα ἀπὸ τὴν Ἀγγλία, ὅτι εἴμαστε Εὐρώπη! Ὅμως, εἴμεθα δίπλα ἀπὸ τὴ Συρία, τὴ Μικρὰ Ἀσία, ποὺ σήμερα λέγεται Τουρκία, καὶ τὴν Παλαιστίνη. Αὐτὸς εἶναι, ἐπαναλαμβάνω, ὁ ζωτικὸς χῶρος, ἡ γειτονιὰ τῆς Κύπρου, ἔστω κι ἂν ἡ ἱστορικὴ ἔρευνα μέχρι σήμερα, δυστυχῶς, δὲν ἔδωσε τὴ δέουσα σημασία σ’ αὐτὴν τὴν πραγματικότητα. Στὸν χῶρο τῆς ἁγιολογίας, τῆς εἰκονογραφίας καὶ γενικὰ τῆς ἐκκλησιαστικῆς τέχνης, ἀλλὰ καὶ στὴν παραδεδομένη λαϊκὴ εὐσέβεια, ἢ ἀκόμα καὶ τὴ λαϊκὴ τέχνη, θὰ βροῦμε πλεῖστες ὅσες ἐνδείξεις, μάρτυρες αὐτῆς τῆς στενῆς σχέσης τῆς Κύπρου μὲ τὰ ἀπέναντι παράλια τῆς Μικρασίας, Συροπαλαιστίνης καὶ Ἀλεξανδρείας.

Φυσικὸ εἶναι, λοιπόν, ἡ ἱστορικὴ αὐτὴ πραγματικότητα νὰ ἀφήνει τὴ σφραγίδα της καὶ στὸν χῶρο τῆς λατρείας. Μέχρι τὶς ἀραβικὲς ἐπιδρομὲς —καὶ ἐννοεῖται ὅτι μιλοῦμε σχηματικὰ— τὸ λειτουργικὸ πρόσωπο τῆς Κύπρου δέχεται ἔντονες ἐπιδράσεις ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια καὶ τὰ Ἱεροσόλυμα. Ταυτόχρονα, βεβαίως, καὶ ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια, ἀλλά, ὅπως εἶναι φυσικό, τὸ βλέμμα τῆς Κύπρου εἶναι κυρίως στραμμένο πρὸς ἀνατολάς.

Μὲ τὴν ἐπέλαση τοῦ Ἰσλὰμ στὶς παραμεσόγειες χῶρες, πολλοὶ ἄνθρωποι κατέφυγαν στὴν Κύπρο ἀπὸ τὶς περιοχὲς τῆς Συρίας καὶ τῆς Παλαιστίνης, καὶ μεταξὺ αὐτῶν πολλοὶ ἱεράρχες, ἱερεῖς καὶ μοναχοί. Ἀναπόφευκτα, ὅλοι αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι, ποὺ ρίζωναν εἴτε προσωρινὰ εἴτε μόνιμα στὰ χώματα τῆς Κύπρου, ἔφερναν μαζί τους καὶ τὶς ἰδιαιτερότητες τῆς λατρείας τῆς Ἀνατολῆς. Ὅπως ἡ Κύπρος κατάφερνε νὰ ἀφομοιώσει οἰκονομικὰ καὶ πολιτισμικὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς πληθυσμούς, μέσα ἀπὸ μία ἀργόσυρτη διαδικασία ἀλληλεπίδρασης, κατόρθωνε νὰ τοὺς ἀφομοιώσει καὶ λειτουργικά. Μὲ τὴν ἰσχυρή της ὀρθόδοξη ταυτότητα, κατάφερνε νὰ σβήνει τὰ ὅποια στρεβλὰ ἔφερναν μαζί τους, ἐνῶ ἀφομοίωνε δημιουργικὰ τὰ καλὰ στοιχεῖα.

Μὲ τὸν σταδιακὸ ἐξισλαμισμὸ τῶν ἀνατολικῶν ἐπαρχιῶν τῆς Ρωμῃοσύνης καὶ τὴν ἐπάνοδο τῆς Κύπρου στὸν βυζαντινὸ κορμὸ μετὰ τὸ πέρας τῶν ἀραβικῶν κατ’ αὐτῆς ἐπιδρομῶν (τὸ ἔτος 965 δηλαδή), ἔχουμε κατὰ κάποιο τρόπο μία μείωση τῶν ἐπιρροῶν ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια καὶ τὰ Ἱεροσόλυμα, μὲ παράλληλη ἐνίσχυση τῆς παρουσίας τῆς Κωνσταντινούπολης. Νὰ μὴ ξεχνοῦμε, ὅτι ἀπὸ τὸν 10ο αἰώνα καὶ μετὰ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου προβάλλεται ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου, ὅπως προβάλλεται καὶ ὁ πολιτικός της ἄρχοντας, στρατηγός, δούκας ἢ κατεπάνω. Μετὰ τὸν 12ο αἰώνα, συνεχίζεται ἡ παρουσία τῆς Κωνσταντινούπολης στὴ νῆσο καὶ ἀρχίζει νὰ ἀναδεικνύεται -καὶ ἕνεκεν τῶν κατακτητῶν- ἡ συντηρητικότητα, τῶν Κυπρίων σὲ θέματα λατρείας, ὅπως εὔστοχα ἐπεσήμανε ὁ Μακαριώτατος στὸν Χαιρετιστήριό του λόγο, ὡς μία προσπάθεια διατήρησης τῆς ὀρθόδοξης ταυτότητας, ἀλλὰ καὶ διαφοροποίησης ἀπὸ τοὺς Φράγκους κατακτητές. Ἡ συντηρητικότητα, δηλαδή, ἦταν τρόπος ἄμυνας ἀπέναντι στοὺς κατακτητές. Ἐνδεικτικὸ εἶναι ὅτι, ἀκόμα καὶ τὸ μαρτύριο τῶν 13 ὁσιομαρτύρων τῆς Μονῆς Παναγίας Καντάρας, ἦταν θέμα προσήλωσης στὴν ὀρθὴ λατρεία.

Ἂς σημειώσουμε, τέλος, τὴν ἔντονη συσχέτιση τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ἀνεξαρτησία καὶ ἐντεῦθεν, μία σχέση ποὺ ἐν πολλοῖς συνεχίζει μέχρι σήμερα. Ἀρκεῖ νὰ ἀναφέρω, ὅτι ἡ συντριπτικὴ πλειονότητα τῶν λειτουργικῶν βιβλίων ποὺ χρησιμοποιοῦμε προέρχεται ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα• οὔτε πλέον ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια, οὔτε ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα, οὔτε καὶ ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη. Θὰ ἀφήσω ὅμως τὶς λεπτομέρειες στοὺς εἰδικούς.

Κλείνοντας, ἐκεῖνο ποὺ ἤθελα νὰ τονίσω εἶναι, πὼς ἡ διαχρονικὴ ἐξέλιξη τῆς ἐν Κύπρῳ λατρείας μᾶς ἀφήνει νὰ διακρίνουμε τρία βασικότατα χαρακτηριστικά. Τὸ πρῶτο, εἶναι ἡ ἀπίστευτη ἀφομοιωτική της δύναμη, ἡ ἱκανότητά της νὰ προσλαμβάνει, νὰ οἰκειοποιεῖται ἔξωθεν ἐπιδράσεις. Πέρα ἀπὸ τὴν ἀφομοιωτικὴ δύναμη ὅμως, ἐπιδεικνύει καὶ μία παραδειγματικὴ συντηρητικότητα στὴν τήρηση τῶν λατρευτικῶν παραδόσεων, περιλαμβανομένων καὶ ἐκείνων ποὺ ἀφομοίωσε καὶ οἰκειοποιήθηκε. Ἔτσι, λειτουργικὲς πράξεις ποὺ υἱοθέτησε, ὡς ἀποτέλεσμα ἐπιδράσεων ἀπὸ μεγάλα κέντρα, ἐξακολουθεῖ νὰ τὶς κρατᾶ μέχρι σήμερα, ἐνῶ στὰ ἐν λόγῳ κέντρα ἔχουν ἐγκαταλειφθεῖ. Ἐδῶ ὑπάρχει μία συσχέτιση μὲ τὴν ψυχολογία τῶν Κυπρίων. Ὅταν ἐγκαταλείπουν τὰ πνευματικὰ κέντρα κάποιους λειτουργικοὺς τύπους, νὰ ἐπιμένουν οἱ Κύπριοι νὰ τοὺς κρατοῦν. Αὐτὸ δηλώνει τὸ αἴσθημα τῆς αὐτοσυντήρησης, ποὺ κυοφορήθηκε ἀπὸ τὴ μακροχόνια αἰχμαλωσία μας. Τὸ τρίτο, ἐντέλει, εἶναι μία διεισδυτική, ἂν μπορῶ νὰ τὴν ὀνομάσω ἔτσι, ἱκανότητα: εἶναι ἡ ἱκανότητά της νὰ ἐπηρεάζει καὶ νὰ καθορίζει ὅλες τὶς μορφὲς τοῦ ἐν τῇ νήσῳ δημοσίου καὶ ἰδιωτικοῦ βίου, διαμορφώνοντας οὐσιαστικὰ αὐτό, ποὺ θὰ μπορούσαμε νὰ ἀποκαλέσουμε συλλογικὴ ταυτότητα.

Θὰ ἤθελα καὶ ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ νὰ ἐκφράσω τὶς ἐκ βαθέων εὐχαριστίες μου, πρῶτα πρὸς τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομο, γιὰ τὴν εὐλογία του νὰ διοργανώσουμε τὸ παρὸν Συνέδριο καὶ τὸν πατρικό του Χαιρετισμό, καὶ κατόπιν πρὸς τὸν Πανιερώτατο Μητροπολίτη Λεμεσοῦ, κ. Ἀθανάσιο, γιὰ τὴν ἀνάληψη τῆς εὐθύνης στέγασης τοῦ Συνεδρίου τούτου καὶ τῶν ἐκλεκτῶν Συνέδρων στοὺς παρόντες φιλόξενους χώρους τῆς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ.

Ἐκ μέρους τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ τῆς Λατρείας, σᾶς καλωσορίζω στὸ πρῶτο μας τοῦτο Λειτουργικὸ Συνέδριο, καὶ εὔχομαι ὁ Θεὸς νὰ φωτίσει τὶς κατευθύνσεις ὅλων μας, γιὰ τὸ καλὸ τῆς Ἐκκλησίας.

• Της Περιτομής του Κυρίου
• Των Θεοφανείων
• Της Υπαπαντής
• Του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
• Της Μεσοπεντηκοστής
• Της Αναλήψεως
• Της Πεντηκοστής
• Του Αγίου Πνεύματος
• Της Μεταμορφώσεως
• Της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
• Του Γενεθλίου της Θεοτόκου
• Του Τιμίου Σταυρού
• Των Εισοδίων της Θεοτόκου
• Των Χριστουγέννων
• Την ημέρα που πανηγυρίζει ο ναός. 

Φέρεται εἰς γνῶσιν τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας ὅτι τὴν Τετάρτη, 9 πρὸς Πέμπτη 10 Ἰουνίου 2021 καὶ ὥρα 7:30 μ.μ., θὰ τελεσθεῖ  στὴν ἱερὰ μονὴ Παναγίας Χρυσοκουρδαλιώτισσας στὸ χωριὸ Κούρδαλι,  Ἀγρυπνία μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. Τῆς  Αγρυπνίας θὰ προστεῖ ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος.

Συνέντευξη με τον κ. Αντώνη Μ. Μωραϊτάκη, συνταξιούχο υπάλληλο του τομέα ΕΚΑΜ Μοιρών Κρήτης.

Κύριε Αντώνη, σε γνωρίσαμε όταν ερχόμασταν από την Κύπρο και επισκεπτόμασταν την Γερόντισσα.  Καταλάβαμε την σεμνότητα και την διάκριση που σε διακρίνει.  Μας είπες ότι δεν θέλεις προβολές και δημοσιότητα.  Το κατανοούμε απόλυτα στα πλαίσια του ήθους σου.

Θεωρήσαμε όμως ωφέλιμο να κάνουμε μια σύντομη αναφορά στην μακαριστή πλέον Γερόντισσα Γαλακτία με μία μικρή συνέντευξη από τους στενότερους ανθρώπους της καθημερινότητάς της.  Εσένα, την κ. Ριρίκα Χρονάκη και άλλους.  Πρέπει να μάθει ο υπόλοιπος κόσμος που δεν την γνώρισε κάποια βασικά πράγματα και να ωφεληθεί.  Ευχαριστούμε που έστω και πιεζόμενος ανταποκρίθηκες. 

– Πότε και πώς γνώρισες την Γερόντισσα;

– Την Γερόντισσα την γνώρισα το 2007 τότε που συνδέθηκα με τον π. Αντώνιο.  Κατάλαβα αμέσως ότι ήταν διαφορετικής ποιότητας άνθρωπος από τους συνηθισμένους.  Ακόμη κι αυτούς που λέμε καλούς ανθρώπους.  Δεν μπορώ να περιγράψω ακριβώς τί ένοιωθα γιατί αυτό δεν λέγεται με λόγια.  Ολόκληρο τον παράδεισο ζούσες κοντά σ’ αυτή την Γερόντισσα…

– Ήσουν ο θετός γιός της και ήταν η μάνα σου.  Έτσι πληροφορήθηκα.  Ισχύει;

– Νομίζω πως ισχύει και με το παραπάνω.  Δεν χωρίσαμε ούτε μία μέρα.  Το πρωί πίναμε καφέ μαζί, το βράδυ είχαμε αρκετή τηλεφωνική συνομιλία.  Ό,τι ήθελε απευθυνότανε σε μένα.  Εγώ πάλι προσπαθούσα να ανταποκρίνομαι στις ανάγκες της πριν μου τις εκφράσει.  Ευχαριστώ το Θεό πού επέτρεψε αυτή την στενή σχέση, που δεν την αξίζω.  Μακάρι να με βοηθήσει στην προκοπή μου, στη σωτηρία μου.

– Ασφαλώς θα άκουσες, θα είδες και θα έζησες πολλά…

– Τόσα πολλά που δεν περιγράφονται.  Έχει μπλοκάρει η μνήμη μου από τα πολλά που έχει καταγράψει.  Όταν στην κηδεία άκουα τον π. Αντώνιο στον επικήδειο, πέρασαν σαν κινηματογραφική ταινία όλα από μπροστά μου.  Τα θυμόμουνα ένα ένα…

– Τί είναι αυτό που σε εντυπωσίασε περισσότερο;

– Όλα! Ειδικά η φιλανθρωπία.  Ταυτίστηκε απόλυτα με τις ανάγκες των άλλων.  Έκλαιγε π.χ. γιατί είχε αυτή κουβέρτα να σκεπαστεί και άλλοι δεν είχαν.  Αυτό το ζούσε.  Ζούσε πόνο αφόρητο.  Δεν ήταν αυτά συναισθηματικά λογάκια μιας στιγμής όπως γίνεται μ’ εμάς.  Μ’ εμένα δηλαδή.  Ύστερα ο καλός λογισμός για όλους.  Έψαχνε και στον εγκληματία να βρει κάτι καλό.  Αν κάτι λέγαμε κακό για κάποιον, όχι μόνο άλλαζε συζήτηση και μας εμάλωνε, αλλά διόρθωνε και το λογισμό μας.  Έλεγε: «έχει αυτό το καλό ο άνθρωπος.  Γιατί δεν το θωρείτε μόνο λέτε για τα άλλα;».

– Είχε μεγάλα πνευματικά χαρίσματα.  Τα εντόπισες εσύ;

– Ποιος δεν τα κατάλαβε;  Δεν είχε απλώς διόραση.  Είχε ουράνιο ραντάρ, τηλεόραση καθαρότατη.  Δεν ξεφεύγαμε από τίποτα.  Εμένα π.χ. με παρακολουθούσε συνέχεια.  Ήξερε και την παραμικρή λεπτομέρεια της καθημερινότητάς μου.  Το ίδιο και τον πάτερ, τη Σούλα Δριμισκιανάκη, την Ριρίκα και άλλους.  Έβλεπε ό,τι ήθελε, πήγαινε όπου ήθελε.  Αν μου τα λέγανε αυτά λίγα χρόνια πριν να μπω συνειδητά στην Εκκλησία, πριν να τα ζήσω αυτά, θα έσκαγα στα γέλια και θα έλεγα, ότι αυτοί που τα λένε θένε ψυχίατρο.  Όμως τα ζούσα, και έγιναν και συνήθεια και έφθασα σε σημείο να μη με εντυπωσιάζουν και πολύ.  Θαύμαζα, πίστευα όλο και περισσότερο αλλά τα θεωρούσα όλα αυτά και φυσική κατάσταση για έναν άγιο.  Τώρα καταλαβαίνομε ακόμη πιο πολύ τι είχαμε κοντά μας…

– Συνδεόταν στενά και με τους δύο άλλους μεγάλους ασκητές των Αστερουσίων και σύγχρονους αγίους Γέροντες Αναστάσιο τον Κουδουμιανό και Νείλο τον Αγιοφαραγγίτη;

– Βέβαια!  Και οι δύο έτρεφαν μεγάλο σεβασμό στην Γερόντισσα.  Αντάλλασσαν επισκέψεις.  Της φιλούσαν το χέρι.  Ο Γέροντας Νείλος κατέβαινε κάθε μήνα να την επισκεφθεί και να πάρει την ευχή της.  Έκαναν σαν τα μικρά κοπέλια από χαρά.  Έπαιρνε από εκείνη το παξιμάδι του μήνα γιατί το θεωρούσε ευλογία!

– Εσύ είδες ποτέ κάτι υπερφυσικό οφθαλμοφανώς όσο ήσουν κοντά της;  Ο π. Αντώνιος ανέφερε στον επικήδειο λόγο του ότι μία οικονόμος της είδε ζωντανά τον Αρχάγγελο Μιχαήλ…

– Αυτή το χρειαζότανε για να πιστέψει. Ήταν νυχτερινή οικονόμος.  Τον είδε ζωντανά έπειτα από τοπικό σεισμό στο σπίτι.  Τον είδε πελώριο με όλα του τα χαρακτηριστικά.  Της μίλησε και της έδωσε συστάσεις.  Το πρωί τον αναγνώρισε επακριβώς σε μία από τις πολλές εικόνες του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που είχε το σπίτι.  Ο π. Αντώνιος της την χάρισε.  Προσωπικά ένοιωθα μόνο έντονη μυροβλυσία κάποιες φορές, γύρω από το σημείο που καθόταν ή από το κρεβάτι της.  Όταν κάθε βράδυ μιλούσαμε στο τηλέφωνο πήγαιναν οι δαίμονες.  Ατρόμητη μου περιέγραφε τις παράουρες όψεις και την βρώμα τους.  Δεν είδα πιο άφοβο άνθρωπο μπροστά στη φανερή παρουσία των πονηρών πνευμάτων.  Τριγυρνούσαν γύρω της αλλά δεν την άγγιζαν.  Με ένα χάδι του χεριού της στην εικόνα της Παναγίας και του Αρχαγγέλου φεύγανε ολοταχώς από το απέναντί της κλειστό παράθυρο. 

– Δεν φοβόσουνα όταν την άκουες να σου τα λέει αυτά;

– Όχι.  Είχα την δική της σιγουριά.  Άλλοι δεν το μπορούσαν.  Ο π. Αντώνιος της έκλεινε το τηλέφωνο όταν του έλεγε τι έβλεπε εκείνη την ώρα.  Όταν ήταν κατάκοιτη, ένα μεσημέρι ήταν δίπλα της ο φίλος μου αστυνομικός Γιώργης Βερεράκης και ο Στέλιος Τσούγκας που αργότερα έγινε Ιερέας.  Η γιαγιά φώναζε κοιτάζοντας προς την μεσόπορτα του δωματίου: «ψιτ! ψιτ! ψιτ! φύγε! φύγε!».  Γύρισαν εκείνοι και τι να δουν!  Ένας πελώριος σκούρος τριχωτός κάτης (γάτος), σαν θηρίο!  Είχε την ουρά γυρισμένη σαν σκορπιός και στην άκρη είχε ένα βέλος.  Με το που του είπε η γιαγιά «ψιτ! φύγε!» έφυγε από την κλειστή εξώπορτα του δωματίου!

– Καταλάβαινε τα μεγάλα χαρίσματα που είχε;

– Είχε μια μοναδική παιδική αθωότητα και θεωρούσε πως της τα έδωσε ο Θεός για να την καλοπιάσει να μετανοήσει.  Ο π. Αντώνιος της έλεγε πως τα έχουν όλοι ο γέροι που δεν μπορούν να βγουν έξω από το σπίτι για να βλέπουν και αυτοί κάτι να παρηγορούνται.  Το πίστευε έτσι και δόξαζε το Θεό.

– Μπορείς να μας πεις κάτι σημαντικό που έκανε σ’ εσένα;

– Αυτά είναι πολλά και δεν ξέρω ποιο πρώτο και ποιο δεύτερο να επιλέξω.  Όταν π.χ. πριν μερικά χρόνια υπέφερα από μεγάλη κήλη και ετοιμαζόμουν για χειρουργείο, ένα πρωί εξαφανίσθηκε.  Πέρασαν 15 μέρες και κήλη δεν υπήρχε.  Δεν είπα σε κανένα τίποτα.  Ένα πρωινό που πίναμε μαζί καφέ, γυρίζει και μου λέει: «γιατί δεν μας λες ότι δεν έχεις τώρα κήλη;  Καλά είσαι τώρα!  Δεν πονείς στην κήλη!  Καλά είσαι…».  Ήταν και ο π. Αντώνιος.  Μείναμε άφωνοι.  Μετά εξήγησα στον πάτερ τι είχε συμβεί.  Μου είπε εκείνος να το παρακολουθήσω ένα μήνα.  Πέρασε ένας, δύο μήνες, ήμουν καλά.  Όταν βεβαιώθηκα πλέον για το θαύμα, την ρώτησα ένα άλλο πρωινό: «θα μου πεις τουλάχιστον με ποιο άγιο μου έκανες την παρέμβαση στην κήλη να τον ευχαριστήσω;».  Απάντησε: «έστειλα τον Άγιό σου.  Τον Μέγα Αντώνιο!!!».  Τότε αυτομάτως άνοιξε ο νους μου και θυμήθηκα ότι είχα δει τον Άγιο Αντώνιο στον ύπνο μου μπροστά στο τέμπλο μιας Εκκλησίας να με ευλογεί…    Όταν πάλι έπαθε αποκόλληση πλακούντα στον 7^ο μήνα η κόρη μου, η αιμορραγία ήταν τεράστια.  Πλημμύρισε το σπίτι.  Κινδύνευε μάνα και παιδί.  Την πήρε το ασθενοφόρο και την μετέφερε ολοταχώς στο ΠΑΓΝΗ.  Σώθηκαν από θαύμα.  Ένα ελάχιστο κρατούσε ο πλακούντας με το παιδί.  Έτσι μας είπαν οι γιατροί.  Ήταν ξημέρωμα Κυριακής.  Τηλεφώνησα αμέσως στη Γερόντισσα.  Είχε όμως τοποθετήσει πρόχειρα το ακουστικό και δεν λειτουργούσε το τηλέφωνο.  Το πρωί μου τηλεφώνησε εκείνη.  Με ρώτησε: «τι σου συνέβηκε απόψε»;  Εγώ αιφνιδιάστηκα και της είπα: «γιατί με ρωτάς»;  Εκείνη εξήγησε ότι είδε όλο το σκηνικό στο σπίτι μου, τη γυναίκα μου με μια πράσινη ρόμπα που είχε πανικό, εμένα που προσπαθούσα να την ηρεμήσω, το ασθενοφόρο, την μεταφορά, την γέννα κλπ.  Το πιο σημαντικό είναι, ότι μου είπε: «σε μια μπαμπακερή κλωστή εκρεμούντανε το κοπέλι!  Αλλά έπεψα πολλούς Αγίους και το ανεβαστούσανε» μου είπε δηλαδή ό,τι μου είπανε και οι γιατροί, ότι δηλαδή ένα ελάχιστο κρατούσε ο πλακούντας και τους παραξένεψε πώς δεν αποκολλήθηκε τελείως.  Η Γερόντισσα την επομένη μέρα επανέλαβε τα ίδια λόγια αλλά έδωσε και την εξήγηση…

– Μεταθανατίως έδειξε κάτι;

– Πώς!  Πλημμύρισε από ευωδία το κοιμητήριο την ώρα της κηδείας.  Το βεβαιώνουν τα πλήθη των ανθρώπων που ήρθαν παρά το ταχύ της διαδικασίας.  Θα σας πω και σημερινό μεταθανάτιο γεγονός. Μία νεαρή γυναίκα, με προχωρημένο καρκίνο πήγαινε τρείς ημέρες συνεχώς στον τάφο της.  Αισθανόταν άρρητη ευωδία σε σημείο που δεν μπορούσε να αναπνεύσει. Παρακαλούσε τη Γερόντισσα.  Έκανε εξετάσεις μετά για να δει την πορεία της ασθένειας που ήταν οξεία μέχρι τώρα.  Βγήκαν προχθές τα αποτελέσματα.  Όλα πεντακάθαρα..!  Της είπαν οι γιατροί: «μεγάλο θαύμα!  Άθικτη από τη νόσο!  Σαν να μην πέρασες τίποτα»!  Ανάρτησε και το παρακάτω μήνυμα:  «τέλος!!! Τελείωσαν όλα!!! Αυτή η σελίδα της ζωής μου που λεγόταν επιθετικό καρκίνωμα του επιθηλίου έκλεισε!!  Η Γερόντισσα Γαλακτία το πήρε από επάνω με θαύμα.  Είδατε η δυνατή ευωδία;  Και όλα αυτά είναι επιβεβαιωμένα με επίσημο πόρισμα, εξετάσεις ιστολογικές κλπ.  Φαίνομαι σαν να μην νόσησα ποτέ!!!  Και έχω και όλα τα μέλη μου.  Ακόμη κι αυτά που είχαν καταστραφεί έγιναν καινούργια.  Συγκεκριμένα μου είπαν ότι μπορώ ακόμα και να τεκνοποιήσω!!!  Ο άντρας μου έχει εκπλαγεί.  Την ευχή της μεγάλης οσίας να έχει ο κόσμος όλος».

– Κλείνοντας τί θα ήθελες να πεις;

– Ένα λόγο:  δεύτερη Γαλάτεια δεν θα ξανασυναντήσω στη ζωή μου!  Το ξέρω αυτό και δεν έχω και απαίτηση.  Γνωρίσαμε Αγίους.  Τώρα εμείς πρέπει λίγο να τους σιμώσομε.  Να έχει όλος ο κόσμος την ευχή της.

Κυκλοφορει ὰπὸ τὶς ἐκδόσεις «Θεομόρφου» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μόρφου τὸ βιβλίο «Ὁ ἀγιος Αυξίβιος Α΄ Επίσκοπος Σόλων».  

Ἡ παροῦσα ἔκδοση ἀποτελεῖται ἀπὸ 100 σελίδες καὶ περιέχει μεταξὺ τῶν ἄλλων τὰ κείμενα: «Βίος καὶ πολιτεία τοῦ ἁγίου καὶ ἐνδόξου πατρὸς ἡμῶν ἀρχιεπισκόπου καὶ θαυματουργοῦ Αὐξιβίου». Μοναχῆς Ἰσιδώρας, «Παρακλητικὸς Κανὼν πρὸς τὸν ἅγιον Αὐξίβιον» καὶ «Χαιρετιστήριοι Οἶκοι πρὸς τὸν ἅγιον Αὐξίβιον».  Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακείμ, «Ἡ βασιλικὴ καὶ τὸ ἐπισκοπεῖο τῶν Σόλων κατὰ τὴν περίοδο τῶν ἀραβικῶν κατὰ τῆς Κύπρου ἐπιδρομῶν (649-965)».  Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου, « Ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Αὐξιβίου ἀπὸ τοὺς Σόλους στὴν Ἀσίνου καὶ ἀπὸ τὴν Ἀσίνου στὸν Ἀστρομερίτη». 

Παραδίδοντας τὸ ἀνὰ χεῖρας βιβλίο τοῦ ἁγίου Αὐξιβίου στὸ φιλάγιο πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, αἰσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη νὰ ἐκφράσουμε τὴν εὐγνωμοσύνη μας σὲ ὅλους ὅσους ἐργάστηκαν ἐπὶ δεκαετίες γιὰ νὰ ἀποκαταστήσουν, ὅσο ἦταν δυνατόν, τὸ πρωτότυπο ἀρχαῖο κείμενο τοῦ Βίου, ὅπως τοῦτο καταγράφηκε στὸ πρῶτο μισὸ τοῦ 7^ου αἰώνα μ.Χ.. Ἐκφράζουμε ἀκόμα τὴν εὐχή, ὁ Βίος τοῦ ἁγίου νὰ γίνει ἀφορμὴ νὰ ἀνανεώσουμε τὴ σχέση μας μὲ τὸ πρόσωπό του, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν ἀποστολικὴ παράδοση, τῆς ὁποίας ὁ ἅγιος Αὐξίβιος ὑπῆρξε ὁ πρῶτος κρίκος γιὰ τὴν περιοχὴ τῆς ἐπισκοπικῆς περιφέρειας τῶν Σόλων, καί, κατ᾽ ἐπέκταση, τῆς διαδόχου της, μητροπολιτικῆς περιφέρειας Μόρφου, καθόσον ἡ ἀποστολικὴ παράδοση ἀποτελεῖ τὸν ζωντανό μας δεσμὸ μὲ τὸν ἴδιο τὸν Σωτῆρα Χριστό.

Εὐχαριστοῦμε ὅσους συνέβαλαν, ὥστε ἡ ἔκδοση αὐτὴ νὰ γίνει κατορθωτή, ἰδιαιτέρως, τοὺς κληρικοὺς καὶ τὴν ἀνεγερτικὴ ἐπιτροπὴ τοῦ νέου ἱεροῦ ναοῦ Ἁγίου Αὐξιβίου τῆς κοινότητας Ἀστρομερίτη.

Στὴ συνέχεια παραθέτουμε ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν Πρόλογο τοῦ βιβλίου, τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεόφυτου.

«Ὁ ἅγιος Αὐξίβιος, Ρωμαῖος στὸ γένος καὶ οὐρανοπολίτης στὸ φρόνημα, εἶναι ὁ θεμελιωτὴς τοῦ χριστιανισμοῦ στὴν παλαίφατη ἐπισκοπὴ τῶν Σόλων καὶ ἡ ἀπαρχὴ μίας λαμπρῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορικῆς παραδόσεως στὴ θεόσωστη Μητρόπολη Μόρφου. Ὁ ἅγιος βαπτίσθηκε καὶ χειροτονήθηκε στὴν παραθαλάσσια περιοχὴ τοῦ Λιμνίτη ἀπὸ τὸν ἀπόστολο καὶ Εὐαγγελιστὴ Μᾶρκο μεταξὺ τῶν ἐτῶν 53-55. Εἶχε προηγηθεῖ ὁ μαρτυρικὸς θάνατος τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Βαρνάβα στὴ Σαλαμίνα, γεγονὸς ποὺ ἀνάγκασε τὸν Εὐαγγελιστὴ Μᾶρκο καὶ τοὺς συνοδούς του, ἀποστόλους Τίμωνα καὶ Ρόδωνα, κυνηγημένους ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους, νὰ φτάσουν ἐκεῖ. Ἀργότερα, ὁ Αὐξίβιος, μὲ ἐπιστολιμαία ἐντολὴ τοῦ ἀποστόλου τῶν ἐθνῶν Παύλου, ἐνθρονίστηκε καὶ ἐγκαθιδρύθηκε ὡς πρῶτος ἐπίσκοπος Σόλων ἀπὸ τὸν μεγάλο ἱεράρχη τῆς Ταμασσοῦ, ἅγιο Ἡρακλείδιο, ποὺ ἐκτελοῦσε χρέη ἀρχιεπισκόπου τῆς νήσου.

» Ἔκτοτε, καὶ γιὰ εἴκοσι τόσους αἰῶνες, λάμπρυνε τὴν ἐκκλησιαστικὴ περιφέρειά μας μία ἐκλεκτὴ ὁμήγυρη ἁγίων ἐπισκόπων Σόλων, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ δύο πρῶτοι μὲ τὸ ὄνομα Αὐξίβιος. Μαζὶ μὲ τὸν ἅγιο ἱερομάρτυρα Ἀρτέμονα, ἐπίσκοπο, προερχόμενο ἀπὸ τὴ Λαοδίκεια τῆς Συρίας, ποὺ ἔδρασε στὴν Αὐλώνα-Ἀκάκι περὶ τὰ τέλη τοῦ γ΄ αἰώνα, κατόρθωσαν οἱ ἔνθεοι τοῦτοι ἱεράρχες νὰ ἀποδιώξουν τὴν ἀρχαιοελληνικὴ εἰδωλολατρία, τὸν παγανισμὸ καὶ τὴ μαγεία καὶ νὰ μᾶς εἰσαγάγουν στὴ φωτοχυσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καθιστῶντας μας μέλη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ».

——————–

Συγγραφέας: Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος

Από τις εκδόσεις «Η Μετάμορφωσις του Σωτήρος» του Ιερού Γυναικείου Ησυχαστηρίου της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Μήλεσι, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ο άγιος Νικηφόρος ο Λεπρός και ο Γέροντας Ευμένιος Σαριδάκης» του Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου.

Πρόκειται για ένα καλαίσθητο κι επιμελημένο βιβλίο, το οποίο περιέχει την ομιλία  του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου «Ο άγιος Νικηφόρος ο Λεπρός και ο Γέροντας Ευμένιος Σαριδάκης», που προδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου το 2015.

Στον πρόλογο ο εκδότης αναφέρει: «Όταν ακούσαμε στο διαδίκτυο τις ομιλίες του Πανιερωτάτου για τους αγίους που έπασχαν από τη νόσο του Χάνσεν, αμέσως σκεφτήκαμε ότι έπρεπε αυτές να τυπωθούν για να γίνει περισσότερο γνωστή η πρόνοια και η αγάπη του Θεού προς εμάς. Αυτό που προσέξαμε ιδιαιτέρως είναι ότι ο καθένας από τους αναφερόμενους αγίους είχε καθοδηγητή στην πνευματική του πορεία έναν άλλο άγιο, υπάρχει δηλαδή μια αδιάσπαστη αλυσίδα αγίων. Αυτό δείχνει πόσο σημαντικό είναι να έχει ο χριστιανός πνευματικό καθοδηγητή έμπειρο στον δρόμο του Θεού». 

Από την εισαγωγή του Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου:  

“Πολλές φορές εμείς οι σύγχρονοι χριστιανοί αναζητούμε να βρούμε την αγιότητα που μας βολεύει. Μια εύκολη αγιότητα, μια αγιότητα «της καρέκλας», που να είναι δηλαδή απαλλαγμένη από τον κόπο, τη θυσία και την εκκοπή του ιδίου θελήματος. Η Εκκλησία όμως μας προβάλλει διαχρονικά το τέλειο πρότυπο αγιότητας, θυσίας και υπακοής, τον Εσταυρωμένο Θεάνθρωπο! Επειδή όμως ο Εσταυρωμένος και Αναστημένος Θεός, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, θέλει τον άνθρωπο κοντά του, «θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν», ανά τους αιώνες και μέχρι τις ημέρες μας, στους εσχάτους και πονηρούς τούτους χρόνους, αναδεικνύει ανθρώπους Του, που αγωνίσθηκαν να Τον  μιμηθούν και έφθασαν σε μέτρα αγιότητας, για να αποτελέσουν για όλους εμάς τα απτά παραδείγματα της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο.

Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας μερικές εκφάνσεις της αγίας βιοτής δυο τέτοιων συγχρόνων ανθρώπων του Θεού: Του Γέροντος Ευμενίου Σαριδάκη του Λεπρού (1931-1999), με τον οποίο είχα την ιδιαίτερη ευλογία να συνδεθώ κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων (1981-1987), καθώς και μετά, μέχρι το 1992, που συνέχισα να τον επισκέπτομαι· και, συνάμα -μέσα από σχετικές διηγήσεις και εμπειρίες του Γέροντος Ευμενίου-, του οσίου Γέροντός του, Νικηφόρου του Λεπρού (1887-1964), που υπήρξε κι αυτός πνευματικό τέκνο μίας άλλης μεγάλης σύγχρονης οσιακής μορφής, του αγίου Ανθίμου Βαγιάνου της Χίου (1869-1960)”.