Το μειονέκτημα των σαφώς καθορισμένων κανόνων είναι ότι καθησυχάζουν τη συνείδηση εκείνων που μπορούν να τους τηρούν, και τους δίνουν την αίσθηση ότι είναι σωσμένοι. Αυτό είναι πολύ αφελές. Οι Φαρισαίοι, οι ασκητές και θεολόγοι της Παλαιάς Διαθήκης εγκρατεύονταν επίσης, αλλ’ αυτό δεν ήταν αρκετό. Ο Χριστός είπε: «Εάν μη περισσεύση η δικαιοσύνη υμών πλείον (των αρετών) των Γραμματέων και των Φαρισαίων, ου μη εισέλθητε εις την Βασιλείαν των Ουρανών» (Ματθ. 5,20).
Ο άνθρωπος που κατόρθωσε να υψωθεί πάνω από κάθε νόμο, έφθασε στην κατάσταση της θεώσεως, δηλαδή στη σωτηρία. Σημαντικότερο είναι να έχουμε συνείδηση και υπευθυνότητα για την κάθε κίνηση της καρδιάς και του νου μας, παρά να έχουμε κάποιον κανόνα.
Δεν μπορούμε να θεωθούμε με την άσκησή μας. Η θέωση ενεργείται με την ενοίκηση του Θεού μέσα μας και όχι με τις δικές μας ικανότητες.
Ο πιο τρομερός εχθρός μας είναι η υπερηφάνεια. Η δύναμη της είναι τεράστια. Η υπερηφάνεια υπονομεύει κάθε φιλοδοξία μας, καταστρέφει κάθε προσπάθεια μας. Πολλοί από μας πέφτουμε στις παγίδες της. Ο υπερήφανος θέλει να κυριαρχεί, να επιβάλλει τη θέληση του στους άλλους, κι έτσι παρουσιάζεται η σύγκρουση ανάμεσα στα αδέλφια. Η πυραμίδα της ανισότητας είναι αντίθετη με την αποκάλυψη που αφορά την Αγία Τριάδα, στην οποία δεν υπάρχει ούτε μεγαλύτερος ούτε μικρότερος, αλλά καθένα πρόσωπο κατέχει την πληρότητα του Θείου Όντος.
Η Βασιλεία του Χριστού βασίζεται στην αρχή ότι όποιος θέλει να είναι πρώτος πρέπει να ‘ναι υπηρέτης όλων (Μαρκ. 9,35). Ο άνθρωπος που ταπεινώνει τον εαυτό του θα υπερυψωθεί (από το Θεό) και, αντίθετα, όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί. Στον αγώνα μας για προσευχή πρέπει να καθαρίσουμε τον εαυτό μας, το νου και την καρδιά από κάθε επιθυμία να επικρατήσουμε πάνω στον αδελφό μας. Επιθυμία για δύναμη είναι θάνατος για την ψυχή. Ο κόσμος ξεγελιέται από το μεγαλείο της δυνάμεως, λησμονώντας ότι όποιος εκτιμάται υπερβολικά ανάμεσα στους ανθρώπους, αυτόν τον αποστρέφεται ο Κύριος. Η υπερηφάνεια μας παρακινεί να κρίνουμε ή και να περιφρονούμε τους αδύνατους αδελφούς μας, όμως ο Κύριος μας προειδοποίησε: «Οράτε μη καταφρονήσητε ενός των μικρών τούτων» (Ματθ. 18,10). Εάν παρασυρθούμε στην υπερηφάνεια, όλη η άσκησή μας στην ευχή του Χριστού καταντά βεβήλωση του ονόματός Του. «Ο λέγων εν αυτώ μένειν οφείλει, καθώς εκείνος περιεπάτησεν, και αυτός ούτω περιπατείν» (Α’ Ιωάν. 2,6). Εκείνος που αληθινά αγαπά το Χριστό αφιερώνει όλες τις δυνάμεις του στην υπακοή των λόγων του. Αυτό το τονίζω γιατί είναι στ’ αλήθεια η πραγματική μας «μέθοδος» για να μάθουμε να προσευχόμαστε. Αυτή και όχι καμιά άλλη ψυχοσωματική τεχνική είναι ο ορθός δρόμος.
Στη λαχτάρα μας να κάνουμε τον λόγο του Ευαγγελίου κτήμα όλης της υπάρξεως μας, ελευθερωνόμαστε με τη δύναμη του Θεού από τη δυναστεία των παθών. Ο Ιησούς είναι ο Ένας και μοναδικός σωτήρας με την αληθινή έννοια της λέξεως.
«Κύριε, Ιησού, Υιέ του ζώντος Θεού, ελέησον ημάς και τον κόσμον σου».
Εάν η υπερηφάνεια ενεργεί πάνω μας ή βρίσκουμε τα σφάλματα των άλλων ή ακόμα έχουμε εχθρότητα, τότε ο Κύριος στέκεται μακριά μας.
Πλησιάζουμε το Θεό σαν οι ελεεινότεροι από τους αμαρτωλούς. Κατηγορούμε τον εαυτό μας για όλα τα πράγματα. Δεν σκεφτόμαστε τίποτα. Δεν αναζητούμε τίποτα, παρά συγχώρηση και έλεος. Καταδικάζουμε τον εαυτό μας σαν άξιο της κολάσεως. Και σ’ αυτή την κατάσταση συνεχίζουμε. Παρακαλούμε το Θεό να μας βοηθήσει να μην πικράνουμε το Άγιο Πνεύμα με τα πάθη μας να μην βλάψουμε τον αδελφό μας. Δεν περιμένουμε εξαιρετικά χαρίσματα από ψηλά. Με όση δύναμη έχουμε προσπαθούμε να συλλάβουμε και να εφαρμόσουμε τις εντολές του Χριστού, ζώντας σύμφωνα με αυτές. Τον παρακαλούμε: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησον με τον αμαρτωλόν». Ο Θεός ακούει αυτήν την ευγενή προσευχή και βιάζεται για τη σωτηρία μας. «Και έσται πας, ός αν επικαλέσηται το όνομα Κυρίου, σωθήσεται» (Ιωήλ 2,32).
Οι Άγιοι Αθανάσιος Αθωνίτης και Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης. Τοιχογραφία στην Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού, Ανατολικό Ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στη συνοικία Ναγιότ της Ιερουσαλήμ
Οι Άγιοι Αθανάσιος Αθωνίτης και Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης. Τοιχογραφία στην Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού, Ανατολικό Ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στη συνοικία Ναγιότ της Ιερουσαλήμ
Όταν ήμουν νέος, έλεγε στους αδελφούς ο Αββάς Ισίδωρος, ο Πρεσβύτερος της σκήτης, δεν είχα ωρισμένο καιρό για προσευχή. Προσευχόμουν χωρίς διακοπή όλη την ημέρα και το μεγαλύτερο μέρος της νύκτας.
Σαν ήμουν νέος, διηγείται ό Αββάς Ισίδωρος, κατέβηκα κάποτε στην πόλι να πουλήσω τα καλάθια μου και νοιώθοντας τον θυμό να με κυριεύη, παράτησα στην αγορά τα καλάθια και γύρισα τρέχοντας στο κελλί μου.
Λένε πως ο Αββάς Ισίδωρος, όταν καταλάβαινε ότι του πήγαιναν επισκέπται, έτρεχε να κρυφτή σ’ένα απόμερο κελλί, που μόνο αυτός ήξερε, για να μην τον βρούν. Στους αδερφούς, που τον ρωτούσαν γιατί το έκανε, απαντούσε:
– Και τα θηρία, παιδιά μου, που προλαβαίνουν και κρύβονται στις φωλιές τους, γλυτώνουν τον κίνδυνο.
Είπε ο αββάς Ησαίας ότι ο αββάς Ισίδωρος, ο πρεσβύτερος του Πηλουσίου, όταν είχαν κοινή τράπεζα στην εκκλησία και οι αδελφοί έτρωγαν και συζητούσαν, τους ήλεγξε και είπε: «Σωπάστε, αδελφοί, γνωρίζω αδελφό που τρώει μαζί μας και πίνει όσα ποτήρια πίνουμε κι εμείς, και η προσευχή του ανεβαίνει στον Θεό σαν φωτιά».
Έλεγαν για τον αββά Ισίδωρο, τον πρεσβύτερο της Σκήτης, ότι, αν είχε κανείς (στη συνοδεία του) αδελφό άρρωστο ή τεμπέλη ή κακόγλωσσο και ήθελε να τον διώξει, έλεγε: “Φέρτε μου τον εδώ”, και τον έπαιρνε, και τον έσωζε με τη μακροθυμία του.
Είπε ο αββάς Ποιμήν για τον αββά Ισίδωρο ότι, όταν μιλούσε στους αδελφούς στην εκκλησία, αυτόν τον λόγο μόνο έλεγε: «Αδελφοί, συγχωρήστε και θα συγχωρηθούν και οι δικές σας αμαρτίες». (πρβλ. Ματθ. 6:14. Μάρκ. 11:25).
Κάποτε ο αββάς Μωυσής πολεμήθηκε πολύ από τον πειρασμό της πορνείας. Μη μπορώντας άλλο να καθίσει στο κελλί του, πήγε και το είπε στον αββά Ισίδωρο.
Ο γέροντας τον παρακάλεσε να επιστρέψει στο κελλί του, αυτός όμως δεν δέχτηκε λέγοντας: «Δεν μπορώ, αββά». Τον πήρε τότε μαζί του ο γέροντας, τον ανέβασε στη στέγη του κελλιού και του είπε: «Κοίταξε προς τη δύση». Αυτός κοίταξε και είδε ένα αναρίθμητο πλήθος από δαίμονες όλο ταραχή και θόρυβο, έτοιμους για πόλεμο. Του είπε πάλι ο αββάς Ισίδωρος: «Δες και προς την ανατολή».
Κοιτώντας αυτός είδε αναρίθμητα πλήθη αγίων αγγέλων γεμάτων δόξα. Και του είπε ο αββάς Ισίδωρος: «Να, αυτοί είναι που στέλνει ο Κύριος να βοηθήσουν τους αγίους, ενώ στη δύση είναι εκείνοι που τους πολεμούν. Αυτοί λοιπόν που είναι μαζί μας είναι περισσότεροι». Και έτσι ευχαρίστησε τον Θεό ο αββάς Μωυσής, πήρε θάρρος και γύρισε στο κελλί του.
Είπε ο Αββάς Ισίδωρος ο πρεσβύτερος: «Εάν τηρείτε κανονικά τη νηστεία, μην υπερηφανεύεσθε. Εάν δε υπερηφανεύεσθε γι’ αυτό, μάλλον να τρώτε κρέας. Γιατί περισσότερο συμφέρει τον άνθρωπο να τρώγει κρέας παρά να υπερηφανεύεται και να αλαζονεύεται».
Είπε πάλιν: Η ταπεινοφροσύνη είναι ο θρόνος της αγάπης και όλων των άλλων αρετών.
Έλεγε ο Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης : ”Το πάλαι υπέρ των προβάτων απέθνησκον οι ποιμένες, νυν δε μάλλον αυτοί αναιρούσι τα πρόβατα. Τότε την αρετή ήσκουν, νυν δε τους την αρετήν ασκούντας εξοστρακίζουσι.” δηλ. Παλαιότερα οι ποιμένες, απέθνησκον γιά τα πρόβατά τους. Tώρα όμως αυτοί οι ίδιοι, σκοτώνουν τα πρόβατά τους. Tότε, εξασκόνταν στην αρετή, τώρα όμως αυτούς οι οποίοι εξασκούνται στην αρετή τούς κυνηγούν και τους διώκουν.(Μigne,78 στήλη 1387)
Βίος χωρίς λόγο ωφελεί περισσότερο παρά λόγος χωρίς βίο.
Ο Χριστός, αγαπητοί μου, δεν ήταν μόνο άνθρωπος, ήταν και Θεός. Και ως Θεός δεν υπάρχει στιγμή του χρόνου που να μην υπάρχει. Υπάρχει πάντοτε. Είναι αυτό που λέμε «νυν και αεί». Εμείς είμεθα στο «νυν», τώρα, ενώ ο Χριστός είναι και στο «αεί», πάντοτε· «…νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων». Ως Θεός λοιπόν είναι αιώνιος, ως άνθρωπος όμως, που εφόρεσε σάρκα, μπήκε στην ιστορία, στο χρόνο. Γεννήθηκε σε ορισμένο χρόνο και τόπο, σε ένα μικρό χωριό. Γεννήθηκε σαν ένα φτωχό νήπιο. Η Mάνα του δεν είχε πού να τον βάλει, και τον έβαλε στο παχνί των ζώων. Γεννήθηκε σε μια σπηλιά, σ’ ένα στάβλο. Ποιος θα φανταζόταν, ότι το νήπιο εκείνο είναι ο βασιλεύς του κόσμου;
Πέρασαν από τη Γέννηση σαράντα ημέρες. Την τεσσαρακοστή ημέρα είχαν τότε συνήθεια, όπως και τώρα, να πηγαίνουν το βρέφος στο ναό. Το πήγαιναν για να το αγιάσουν, να το καθαρίσουν, να σαραντίσει η μάνα. Σήμερα δυστυχώς άρχισαν αυτά να μην τα προσέχουν. Αμελούν. Θυμηθείτε όμως τα λόγια μου· παιδί, που η μάνα δεν το σαραντίζει, θα γίνει τέρας. Θα γεμίσει ο κόσμος από κακούργους.
Συνήθιζαν, λοιπόν, οι Εβραίοι στις σαράντα ημέρες να φέρνουν το παιδί στο ναό, και συγχρόνως να προσφέρουν δώρα. Αν ήταν πλούσιοι, πήγαιναν ένα βόδι, ένα δαμαλάκι· αν ήταν φτωχοί, πήγαιναν ένα ζευγάρι τρυγόνια ή δυο μικρά περιστέρια. Γιατί; Για να ευχαριστήσουν το Θεό, που έδωσε το παιδί. Διότι το παιδί είναι ο μποναμάς του ουρανού, το πιο μεγάλο δώρο. Δεν πα’ να ‘χει το σπίτι ραδιόφωνα, τηλεοράσεις κι ό,τι άλλο θες· αν μέσα σ’ αυτό δεν ακούγεται κλάμα παιδιού, κάτι λείπει. Γι’ αυτό οι γονείς να ευχαριστούν το Θεό. Διότι το παιδί δεν το έκανες εσύ – λάθος έχεις. Άμα ο Θεός δεν ευλογήσει τα δέντρα, καρπό δεν πιάνουν· κι άμα ο Θεός δεν ευλογήσει τη γη, σπαρτά δεν θερίζεις. Κι άμα ο Θεός δεν ευλογήσει την κοιλιά της γυναίκας, ας πάει σ’ όλους τους γιατρούς, παιδί δεν κάνει. Τα παιδιά τα δίνει ο Θεός. Γι’ αυτό οι μανάδες πρέπει να φέρνουν τα παιδιά τους στην εκκλησιά όταν γίνονται σαράντα ημερών, να τα σαραντίζουν και να ευλογούνται. Αυτό έκανε η Παναγία, αυτό να κάνουμε κι εμείς.
***
Η Παναγία πήρε στην αγκαλιά της το Χριστό και μαζί με τον δίκαιο Ιωσήφ τον προστάτη πήγαν στο ναό του Σολομώντος. Μαζί της πήγαν κι άλλες γυναίκες πλούσιες. Τα μάτια των ανθρώπων είναι στους πλουσίους. Εκείνη ήταν φτωχιά και κανείς δεν την πρόσεχε. Αλλά τι λέω; Κάποιος την πρόσεξε. Ποιος; Ένας γέροντας που τον έλεγαν Συμεών. Τι ήταν αυτός; Αυτός διάβαζε την αγία Γραφή, διάβαζε τους προφήτες, και από ‘κει έμαθε, ότι μια μέρα «θα ανατείλει ένα άστρο» στον κόσμο· έμαθε, ότι θα έρθει «ένας άνθρωπος», ο Μεσσίας, ο Λυτρωτής του κόσμου, ο Χριστός (βλ. Αριθμ. 24:17). Ο Συμεών όμως λυπόταν ότι δεν θα ζήσει να δει το Χριστό. Τέτοια λαχτάρα είχε. Και έλεγε· Θεέ μου, άφησέ με να ζήσω· ας δω το Χριστό κι ας πεθάνω!… Και ο Θεός άκουσε την προσευχή του.
Την ώρα που η Παναγία έφθανε στο ναό, ο Συμεών άκουσε φωνή· Πήγαινε τώρα στο ναό, κι εκεί θα δεις το Χριστό!… Έκανε φτερά στα πόδια ο γέροντας και νάτον στο ναό. Αλλά εκεί ήταν πολλές γυναίκες· ποια απ’ όλες ήταν η Παναγία; Όπως ο Θεός φώτισε τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και ανάμεσα στις χιλιάδες που βαπτίζονταν εκεί στο ποτάμι διέκρινε το Χριστό, έτσι εδώ το Πνεύμα το άγιο φώτισε τον Συμεών να διακρίνει το Χριστό και να καταλάβει ποια είναι η Παναγία. Και τότε πλησίασε κοντά. Τα μάτια του βούρκωσαν. Ύψωσε το βλέμμα στον ουρανό, πήρε στην αγκαλιά του το Χριστό, έκανε την προσευχή του και είπε· «Νυν απολύεις τον δούλον σου, δέσποτα, κατά το ρήμα σου εν ειρήνη…»· τώρα, λέει, ας πεθάνω· είδα το Χριστό (Λουκ. 2:29).
Ο Θεοδόχος Συμεών και ο Κύριος (1192 μ.Χ.). Ιερά Μονή Παναγίας του Άρακα, Λαγουδερά
Μετά ο Συμεών είπε· Αυτό το παιδί θα συγκλονίσει τον κόσμο. Κανένας άλλος δεν θ’ αλλάξει τον κόσμο όπως αυτό. Αυτό το παιδί άλλοι θα το αγαπήσουν και για την αγάπη του θα θυσιάσουν τα πάντα, κι άλλοι θα το μισήσουν… Και έτσι είναι. Το Χριστό ή θα τον αγαπήσεις ή θα τον μισήσεις. Και θα γίνει πόλεμος μεγάλος· οι αντίχριστοι θα τον πολεμούν, οι άλλοι θα τον λατρεύουν, και τέλος θα νικήσει ο Χριστός.
Φαντάσου τώρα το Συμεών να βλέπει ένα μικρό παιδάκι και να λέει αυτά τα πράγματα! Και τα βλέπουμε σήμερα πραγματοποιούμενα.
Κατόπιν συνέχισε προς την Παναγία· Μάνα ευλογημένη, μάνα ευτυχισμένη, αλλά και μάνα πικραμένη! Ευλογημένη, γιατί γέννησες το Χριστό. Πικραμένη, γιατί θα τον δεις τη Μεγάλη Παρασκευή να τον καρφώνουν οι αντίχριστοι, κι εσένα μαχαίρι δίκοπο θα περάσει την καρδιά σου… Αυτά είπε ο Συμεών.
***
Στο ναό ήταν τότε και μια γριά χήρα 84 χρονών, η Άννα. Αυτή παντρεύτηκε, έζησε 7 χρόνια με τον άντρα της, μετά χήρευσε και δεν ήλθε σε δεύτερο γάμο, δεν ξαναπαντρεύτηκε. Γιατί μια φορά παντρεύονται οι άνθρωποι. Στα παλιά τα χρόνια έτσι ήταν. Για ιδέστε και τα τρυγόνια. Έχουν αγάπη. Σκότωσε ο κυνηγός το αρσενικό; το θηλυκό δεν ζευγαρώνει πλέον με άλλο αρσενικό. Γι’ αυτό λένε «αγαπιούνται σαν τα τρυγόνια». Τώρα όμως βλέπεις τον άλλο, ακόμα δεν έθαψε τη γυναίκα του και ζητάει νέα γυναίκα· και βλέπεις την άλλη, ακόμα δεν έθαψε τον άντρα της και ζητάει δεύτερο άντρα. Όχι, δεν είναι έτσι τα πράγματα. Ένας άντρας και μια γυναίκα είναι ο ιδεώδης γάμος που ευλογεί ο Χριστός.
Έτσι έζησε η Άννα. Και τώρα δεν πήγαινε από σπίτι σε σπίτι να κουτσομπολεύει και να κατακρίνει. Ήταν διαρκώς στο ναό, νήστευε, προσευχόταν, υπηρετούσε το Θεό και διάβαζε τη Γραφή. Κι όταν είδε το Χριστό στην αγκαλιά του Συμεών, έτρεξε κι αυτή κοντά, δοξολογούσε το Θεό και κήρυττε το Χριστό στους προσκυνητές.
***
Αυτή είναι, αγαπητοί μου, η εορτή της Υπαπαντής. Μπορεί τώρα κάποιος να πει· Αχ, πόσο ήθελα κι εγώ να ζούσα τότε και να δω το Χριστό!… Υπάρχει σήμερα τέτοια λαχτάρα; Επιθυμούμε να δούμε το Χριστό, όπως ο Συμεών και η Άννα;
Αλλ’ αν ζητούμε αυτό, το έχουμε. Υπάρχει τρόπος να δεις το Χριστό. Πού να τον δεις; Εδώ. Δεν είναι ανάγκη ούτε στα Ιεροσόλυμα να πας, ούτε στα ουράνια ν’ ανεβείς, ούτε οράματα να δεις. Μπορείς να δεις το Χριστό στην Εκκλησία! Απίστευτο, αλλά αληθινό.
Τα παλιά τα χρόνια, που οι άνθρωποι ήταν άγιοι, ας μην είχαν σχολεία, είχαν όμως Θεό. Έρχονταν στην εκκλησία, κι όταν έβγαινε το δισκοπότηρο – δεν είναι ψέμα – έβλεπαν το Χριστό, την Παναγία, αγγέλους και αρχαγγέλους· γιατί είχαν μάτια αγγελικά. Εμείς τώρα έχουμε μάτια κτηνώδη (μάτια σκύλου, μάτια χοίρου, μάτια τίγρεως, μάτια λιονταριού). Και τέτοια μάτια δεν είναι άξια να βλέπουν τέτοια οράματα. Όταν τα χέρια και τα κορμιά είναι ακάθαρτα, τότε και τα μάτια είναι αμαρτωλά και ανάξια. Για να δεις το Χριστό, πρέπει να ‘χεις καθαρή την καρδιά (βλ. Ματθ. 5:8).
Εδώ είναι ο Χριστός. Όσα λέει ο παπάς κι ο ψάλτης, όλα είναι λόγια του Χριστού. Μα δεν τα καταλαβαίνουμε. Γιατί αν πάρεις μια κιθάρα ή ένα βιολί και πας και παίξεις σ’ ένα στάβλο, τα γαϊδούρια δεν καταλαβαίνουν τη μουσική σου· αυτά θέλουν σανό. Και αν μπροστά στα γουρούνια πετάξεις διαμάντια, δεν συγκινούνται· αυτά θέλουν λάσπη και ακαθαρσία. Και οι άνθρωποι σήμερα δεν θέλουν διαμάντια και πολύτιμα πράγματα· θέλουν ψευτιές, που έχει το ράδιο και η τηλεόραση. Εκεί το αυτάκι μας και εκεί τα μάτια μας, ώρες ολόκληρες, να δούμε κορμιά γυμνά, ν’ ακούσουμε τραγούδια αισχρά…
Αδέρφια μου, δεν λέω ψέματα. Σας λέω την αλήθεια, που κι αν εμείς την αρνηθούμε, κι αυτές οι πέτρες θα τη φωνάξουν· ο Χριστός είναι ο αληθινός Θεός! Όπου είναι ο Χριστός, είναι η αλήθεια· όπου λείπει ο Χριστός, είναι το ψέμα. Όπου είναι ο Χριστός, είναι η δικαιοσύνη, η λευτεριά, η αγάπη, η ειρήνη, ο παράδεισος· όπου λείπει ο Χριστός, είναι η αδικία, η σκλαβιά, το μίσος, ο πόλεμος, η κόλαση. Διαλέξτε και πάρτε. Κλείστε τα ραδιόφωνα, κλείστε τις τηλεοράσεις, κι ανοίξτε την καρδιά σας να μπει ο Χριστός, να δείτε το Χριστό· ον, παίδες Ελλήνων, υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας· αμήν.
Ομιλία στον Ι. Ναό Αγίου Βασιλείου Φιλώτα – Αμυνταίου την 2-2-1975
Нека свети Мамант, който не е живял много години, да вдъхновява нашите години да бъдат изповеднически, да можем всеки в своето обкръжение и по начина, по който може, да изповядва православието, правилното славене на Бога и правилното действие. Особено сред нашите близки хора, сред децата ни, внуците ни, сред съседите ни да не бъдем най-лошите мисионери.
Много пъти ние самите водим до катастрофа нашите близки хора, тъй като едно говорим, а друго вършим и всичко това те го виждат. Може да не ни казват нищо от вежливост, уважение или безразличие, но всичко това се разбира от младите хора.
Когато преди 24 години станах епископ, отидох при един старец, Божи човек, който ми каза: „И знай: нищо не прави, нищо не казвай, да говори животът ти, да говорят молитвите ти и литургията, която отслужваш. И когато говорят литургията и молитвите ти, ще започне малко по малко да се отваря сърцето ти“.
И първият, който ще види това сърце, което се отваря, ще бъде Светият Дух – Този, Който е „навсякъде и всичко изпълва“ (из молитвата „Небесни Царю…”), Той вижда в това отворено, изпълнено с болка сърце. Защо мислите, че иска да се моли един молещ се човек? Защото вижда страстите си, вижда грешките си. Престава вече да гледа страстите на Алеко, страстите на дякона или на свещеника. Толкова много са неговите, че не намира време да гледа и да се занимава с грешките на съседа и на чуждите хора. Така че, когато понякога се отнесе и започне да се занимава с тях, веднага се разкайва и казва отново на Христос: Христе Божемой, прости ми!
В къщата на обесения не говорят за въже. Така е и с въцърковения човек. Идва Светият Дух и вижда отвореното сърце, вижда, че ме боли за моите страсти, за моите грешки, вижда покаянието ми, изповедта ми и веднага Той прави това, което направи със света Богородица: видя нейното смирение, нейното простосърдечие, нейните молитви, макар и да беше една обикновена 15-годишна девойка от Назарет, и дойде Светият Дух и се всели в нея. Така „от Дух Свети и Дева Мария“ (из Верую) се зачена в утробата й Синът и Словото на Бога.
Помислете си само! Този, Който създаде вселената и всички нас, Който ще съди живи и мъртви, се смали толкова много, че се побра в утробата на света Богородица и така Мария от Назарет стана Богородица, стана тази, която роди Богочовека Иисус.
Това голямо тайнство, случило се със света Богородица, се случва с всеки от нас тогава (стига да го поискаме), когато едно сърце започне да се кае, когато спре да се занимава с другите, с критики, осъждания, оплаквания, несправедливости (които може и да са основателни), когато спре да се занимава с многото грижи и всичко възлага на Бог Отец, както се молим: „един другиго на Христос Бог да отдадем!”. Много пъти го казахме това днес в светата литургия, но нито го разбираме, нито вярваме в това.
Когато започнем да го разбираме и да вярваме дълбоко в него, тогава сърцето започва чрез Светия Дух да проумява Богочовека Иисус. И Христос вече нарежда всичко, поема върху Себе Си всички въпроси – били те в личен план, семейни или национални (а в Морфу и в Кипър имат много национални въпроси и ги живеем, и днес ги видяхме тук [1]), или световни.
Съществува още един голям грях в наше време, освен трите големи гряха, които съвременните светци назовават и ни казват, че те ще предизвикат световните войни, земетресенията, глада, потопите, наводненията, сушата и други катастрофални явления на едно или друго място, които вече и започнаха. Тези три са:
– първият са абортите, за които не са се разкаяли;
– вторият са психичните аномалии (надявам се, че разбирате), които се случват в и извън брака;
– и третият са магиите, сатанизмът и окултизмът, а това никак не са малко случаи, ако съдим от немалкия брой млади хора, които идват при нас и са обсебени от бесове.
На тях трябва да им се четат молитви. Някога тези случаи бяха един на десет хиляди, а сега са един на всеки сто човека. Доказано е, че когато се обединят магиите с плътските страсти, човек става жилище на сатаната. И тук, скъпи отци, ще имаме нужда от свещеници, които да не се страхуват и ще имат смелостта на свети Мамант да застанат без страх срещу сатаната и да прочетат молитви на тези хора, които психиатрите и психолозите не могат да разберат, нито да ги излекуват.
Но големият всеобщ грях е, че изгубихме вярата си в Бога. Дойде един коронавирус, за да разберем кои от нас се доверяваме на Христос, на действието на Светия Дух, и кои не. Наблюдавах и вчера, и днес повечето от вас, които носехте маска, слава Богу, когато пристъпвахте към иконата на свети Мамант, я сваляхте с уважение и ви прави чест, че се покланяхте без нея, а и така трябва. Какво означава покланям се?
Допирам устните си до светата икона или до светите мощи, а също – когато вземаме благословение от свещеника или владиката. Устните си допираме, а не плата, от който е направена маската. Да пази Господ! Ние се покланяме на светата сила, на светите икони. Друг въпрос е извън църквата – където ходите, слагайте маска колкото си искате, това зависи от вашето желание и от съвета на личния ви лекар, но не може да се покланяме на светите икони с маска, нито да вземаме благословение от свещеника и владиката с маска на лицето. Не става! Не се покланяме, подиграваме се. Това е показател за безверие. И за съжаление в Кипър, който винаги е бил православен, безверието се прояви изключително много. За съжаление логиката на Европа побеждава православната вяра. Но – колкото от нас устоим!
Ще дойдат обаче и други изпитания. Новият световен ред има не само изкуствено създадени корона вируси, има и друго. Затова пригответе се, защото не са само епидемиите. Те имат цялостно разработена програма. Едно ще си тръгва, друго ще идва, особено сега, когато видяха, че много хора се уплашиха. Затова, колкото от вас имат поне малко страх и малко вяра – усилете я. Ще ни потрябва. На първо място ще е полезна за нашата душа, за вечния ни живот. На второ място ще бъде пример за нашите деца. А ние каква вяра даваме на децата си? Облигации и парцели ли ще дадем на децата си? Много скоро ще разберете, че те нямат никаква стойност. Никаква! Следователно, нека присъстваме по-често на светата литургия, да се съединяваме със светците чрез молитвата, да четем житията им.
Веднага щом си тръгнахме вчера от тази толкова хубава вечерна служба, попитах дякона, който отговаря за интернет страницата на митрополията: „Сложихте ли на интернет страницата житието на св. Мамант?” Отговори ми: „Сложихме едно кратко“.
Казах му: „След като, сине, възложихме задача на един добър елинист, Георги Катриоти, и той преведе най-старото гръцко житие, да намерите живота му в електронен вид и да го публикувате!” Сутринта, като станах, влязох в страницата (понеже искам да съм добър управляващ) и видях, че са го публикували и чест им прави, защото цяла нощ са работили, за да го направят. Така житието с целия живот на св. Мамант е публикувано.
Т.е. съществуват в наши дни много начини, дори и такива модерни, за да се запознаем с нашата вяра. За всичко това ще дадем отговор пред Бога.
Веднъж бившият Пирейски митрополит Калиник отишъл при свети Порфирий. Било по времето, когато владиката направил първата църковна радиостанция. И какво мислите му казал свети Порфирий?
– Абе, знаеш ли кой ти завижда на тебе?
Попитал го:
– Кой?
– Свети Йоан Златоуст.
– Господи, помилуй! Че какво добро нещо имам аз, за да ми завижда св. Йоан Златоуст?
– Имаш едно нещо: имаш радиостанцията. Знаеш ли колко би искал св. Йоан Златоуст проповедите, които произнасял тогава, през 4-5 в., да ги беше чул целият свят, да я имаше тогава днешната технология?
А той, горкият, имал слаб глас, не бил гръмогласен като мене, нито пък имало микрофони и високоговорители тогава. До него стояли обаче бързописци (така са се наричали) и то не само един, а трима – четирима и каквото казвал, го записвали. А след това отивали и правели съпоставка на всичко. По този начин имаме запазени трудовете на свети Йоан Златоуст и на всички свети отци.
И още нещо, което му казал св. Порфирий:
– Но едно е книгата, а друго е да чуваш на живо проповедта и духовната беседа.
Ти си облагодетелстван от твоето време. Само внимавай какво ще предаваш по радиостанцията си! Много светци са искали да живеят в края на 20 век, за да се чува гласът им от единия до другия край на земята, да развиват мисионерска дейност, като използват съвременните технологии.
Виждате ли? Въпросът е за вярата! А в наши дни имаме безброй много начини да разпространяваме нашата вяра.
И едно последно нещо. На днешния ден преди доста години умря един съвременен светец, когото някои от тук присъстващите обичат особено много. Когато прочетохме книгите му, бяхме смаяни и останахме с отворена уста. Това е отец Серафим Роуз, американец, много грешен човек. Отишъл този американец и научил старокитайски, за да чете древните китайски книги, и преподавал в университетите на Америка китайско богословие, т.е. демонология. Изпаднал и в големи плътски грехове, докато един ден не срещнал един светец – свети Йоан Максимович, руснак по произход. И като го видял, веднага попитал: „Какъв е тоя?“
Отговорили му: „Православен епископ“. И тогава казал: „Той има по-силна енергия от нашата“. Отишъл при св. Йоан Максимович, той го катехизирал и след това го кръстил. По-късно станал монах, подвижник в Калифорнийските планини, създал манастир с монашеско братство, но се разболял.
Умира на 2 септември, като преди това напълнил цял свят с книгите си. Спомням си, когато дадох една книга на нашия певец Марио, той ми каза: „Сега можем да говорим за бъдещето, което идва“.
Оттогава владиката Неофит (говорещият епископ) започна да се занимава с пророчествата. Той беше, който ми показа, че настъпват необичайни събития и идва ново време.
Превод от гръцки език: Мария Христова
[1] Литургията е отслужена в историческата църква „Свети Мамант” в окупирания град Морфу, б. р.
