Σημείωση: Οἱ πληροφορίες σχετικὰ μὲ τίς περικοπὲς τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Εὐαγγελίων, ἀντλοῦνται ἐκ τῶν Τυπικῶν Διατάξεων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου (Κύπρος).

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΕΙΡΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ ΚΣΤ΄ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ)
Πρὸς Τιμόθεον Α΄ Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
1: 1-7

Παῦλος Ἀπόστολος Χριστοῦ ᾽Ιησοῦ κατ᾽ ἐπιταγὴν Θεοῦ σωτῆρος ἡμῶν καὶ Κυρίου ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ τῆς ἐλπίδος ἡμῶν Τιμοθέῳ γνησίῳ τέκνῳ ἐν πίστει· χάρις, ἔλεος, εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ Χριστοῦ ᾽Ιησοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν. Καθὼς παρεκάλεσά σε προσμεῖναι ἐν ᾽Εφέσῳ πορευόμενος εἰς Μακεδονίαν, ἵνα παραγγείλῃς τισὶν μὴ ἑτεροδιδασκαλεῖν μηδὲ προσέχειν μύθοις καὶ γενεαλογίαις ἀπεράντοις, αἵτινες ἐκζητήσεις παρέχουσιν μᾶλλον ἢ οἰκονομίαν Θεοῦ τὴν ἐν πίστει· τὸ δὲ τέλος τῆς παραγγελίας ἐστὶν ἀγάπη ἐκ καθαρᾶς καρδίας καὶ συνειδήσεως ἀγαθῆς καὶ πίστεως ἀνυποκρίτου, ὧν τινες ἀστοχήσαντες ἐξετράπησαν εἰς ματαιολογίαν, θέλοντες εἶναι νομοδιδάσκαλοι, μὴ νοοῦντες μήτε ἃ λέγουσιν μήτε περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΓΙΟΥ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (ΜΟΔΕΣΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ)
Πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
7:26-28, 8:1-2

Ἀδελφοί, τοιοῦτος ἡμῖν ἔπρεπεν ἀρχιερεύς, ὅσιος, ἄκακος, ἀμίαντος, κεχωρισμένος ἀπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ ὑψηλότερος τῶν οὐρανῶν γενόμενος, ὃς οὐκ ἔχει καθ᾿ ἡμέραν ἀνάγκην, ὥσπερ οἱ ἀρχιερεῖς, πρότερον ὑπὲρ τῶν ἰδίων ἁμαρτιῶν θυσίας ἀναφέρειν, ἔπειτα τῶν τοῦ λαοῦ· τοῦτο γὰρ ἐποίησεν ἐφάπαξ ἑαυτὸν ἀνενέγκας. Ὁ νόμος γὰρ ἀνθρώπους καθίστησιν ἀρχιερεῖς ἔχοντας ἀσθένειαν, ὁ λόγος δὲ τῆς ὁρκωμοσίας τῆς μετὰ τὸν νόμον υἱὸν εἰς τὸν αἰῶνα τετελειωμένον. Κεφάλαιον δὲ ἐπὶ τοῖς λεγομένοις, τοιοῦτον ἔχομεν ἀρχιερέα, ὃς ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς μεγαλωσύνης ἐν τοῖς οὐρανοῖς, τῶν ῾Αγίων λειτουργὸς καὶ τῆς σκηνῆς τῆς ἀληθινῆς, ἣν ἔπηξεν ὁ Κύριος, καὶ οὐκ ἄνθρωπος.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΣΕΙΡΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ ΙΔ΄ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ ΛΟΥΚΑ)
Ἐκ τοῦ κατὰ Μάρκον
9:42-50, 10:1

Εἶπεν ὁ Κύριος· ὃς ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, καλόν ἐστιν αὐτῷ μᾶλλον εἰ περίκειται λίθος μυλικὸς περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ βέβληται εἰς τὴν θάλασσαν. καὶ ἐὰν σκανδαλίζῃ σε ἡ χείρ σου, ἀπόκοψον αὐτήν· καλόν σοί ἐστι κυλλὸν εἰς τὴν ζωὴν εἰσελθεῖν, ἢ τὰς δύο χεῖρας ἔχοντα ἀπελθεῖν εἰς τὴν γέενναν, εἰς τὸ πῦρ τὸ ἄσβεστον, ὅπου ὁ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτᾷ καὶ τὸ πῦρ οὐ σβέννυται. καὶ ἐὰν ὁ πούς σου σκανδαλίζῃ σε, ἀπόκοψον αὐτόν· καλόν σοί ἐστιν εἰσελθεῖν εἰς τὴν ζωὴν χωλὸν, ἢ τοὺς δύο πόδας ἔχοντα βληθῆναι εἰς τὴν γέενναν, εἰς τὸ πῦρ τὸ ἄσβεστον, ὅπου ὁ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτᾷ καὶ τὸ πῦρ οὐ σβέννυται. καὶ ἐὰν ὁ ὀφθαλμός σου σκανδαλίζῃ σε, ἔκβαλε αὐτόν· καλόν σοί ἐστι μονόφθαλμον εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, ἢ τοὺς δύο ὀφθαλμοὺς ἔχοντα βληθῆναι εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός, ὅπου ὁ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτᾷ καὶ τὸ πῦρ οὐ σβέννυται. πᾶς γὰρ πυρὶ ἁλισθήσεται, καὶ πᾶσα θυσία ἁλὶ ἁλισθήσεται. καλὸν τὸ ἅλας· ἐὰν δὲ τὸ ἅλας ἄναλον γένηται, ἐν τίνι αὐτὸ ἀρτύσετε; ἔχετε ἐν ἑαυτοῖς ἅλας καὶ εἰρηνεύετε ἐν ἀλλήλοις. Καὶ ἐκεῖθεν ἀναστὰς ἔρχεται εἰς τὰ ὅρια τῆς Ἰουδαίας διὰ τοῦ πέραν τοῦ Ἰορδάνου, καὶ συμπορεύονται πάλιν ὄχλοι πρὸς αὐτόν, καὶ ὡς εἰώθει, πάλιν ἐδίδασκεν αὐτούς.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΑΓΙΟΥ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (ΜΟΔΕΣΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ)
Ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάννην
10: 9-16

Εἶπεν ὁ Κύριος· Ἐγώ εἰμι ἡ θύρα· δι᾽ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ σωθήσεται καὶ εἰσελεύσεται καὶ ἐξελεύσεται καὶ νομὴν εὑρήσει. Ὁ κλέπτης οὐκ ἔρχεται εἰ μὴ ἵνα κλέψῃ καὶ θύσῃ καὶ ἀπολέσῃ· ἐγὼ ἦλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσιν καὶ περισσὸν ἔχωσιν. ᾽Εγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός· ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων·ὁ μισθωτὸς καὶ οὐκ ὢν ποιμήν, οὗ οὐκ ἔστιν τὰ πρόβατα ἴδια, θεωρεῖ τὸν λύκον ἐρχόμενον καὶ ἀφίησιν τὰ πρόβατα καὶ φεύγει καὶ ὁ λύκος ἁρπάζει αὐτὰ καὶ σκορπίζει τὰ πρόβατα. Ὁ δὲ μισθωτὸς φεύγει ὅτι μισθωτός ἐστιν καὶ οὐ μέλει αὐτῷ περὶ τῶν προβάτων. ᾽Εγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός, καὶ γινώσκω τὰ ἐμὰ καὶ γινώσκομαι ὑπὸ τῶν ἐμῶν,καθὼς γινώσκει με ὁ πατὴρ κἀγὼ γινώσκω τὸν πατέρα· καὶ τὴν ψυχήν μου τίθημι ὑπὲρ τῶν προβάτων. Καὶ ἄλλα πρόβατα ἔχω ἃ οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης· κἀκεῖνα δεῖ με ἀγαγεῖν, καὶ τῆς φωνῆς μου ἀκούσουσιν, καὶ γενήσονται μία ποίμνη, εἷς ποιμήν.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

Ὁ ἐν ἁγίοις πατὴρ ἡμῶν Μόδεστος γεννήθηκε κατὰ τὸν ἕκτο αἰώνα, χωρὶς νὰ γνωρίζουμε τὴν ἀκριβὴ χρονολογία. Ἄγνωστη ἐπίσης παραμένει ἡ ἰδιαίτερη πατρίδα του. Βασικὲς πηγὲς γιὰ τὰ λίγα γνωστὰ περὶ τοῦ βίου του στοιχεῖα παραμένουν ἡ Διήγησις γιὰ τὴν κατάληψη τῶν Ἱεροσολύμων ἀπὸ τοὺς Πέρσες τὸ ἔτος 614, ποὺ συνέγραψε ὁ αὐτόπτης τῶν φοβερῶν ἐκείνων γεγονότων, μοναχὸς Στρατήγιος τῆς περίφημης Λαύρας τοῦ Ἁγίου Σάββα, ὁ Βίος τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονος τοῦ Κυπρίου, ποὺ συνέγραψε ὁ ἐπίσης Κύπριος καὶ σύγχρονός του ἅγιος Λεόντιος ἐπίσκοπος Νεαπόλεως (Λεμεσοῦ), ὁ Βίος τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἀναστασίου τοῦ Πέρσου καὶ τὸ Χρονικὸν τοῦ ὁσίου Θεοφάνους τοῦ ὁμολογητοῦ.

Ὁ ἅγιος Μόδεστος ὑπῆρξε μοναχὸς ὀνομαστὸς γιὰ τὴν ἀρετή του καὶ τὴν ὑψηλὴ γνώση τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ποὺ ὁδηγεῖ στὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γιὰ τὸν ἐνάρετο λοιπὸν βίο του καὶ τὴν πείρα του στὴ μοναχικὴ πολιτεία ἐξελέγη ἡγούμενος τῆς μονῆς, ποὺ εἶχε ἱδρύσει ὁ ἅγιος Θεοδόσιος ὁ Κοινοβιάρχης τὸν 6ο αἰώνα, καὶ ποίμαινε μὲ σύνεση τὴν ἀδελφότητα.

Τὸ 614 ὁ βασιλέας τῶν Περσῶν Χοσρόης Β´, ἐπικεφαλῆς μεγάλου στρατεύματος, προχώρησε σὲ πολεμικὴ ἐπίθεση κατὰ τῶν ἀνατολικῶν ἐπαρχιῶν τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας Μεσοποταμίας, Συρίας καὶ Παλαιστίνης, καὶ μάλιστα κατὰ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὁ πατριάρχης Ἱεροσολύμων ἅγιος Ζαχαρίας (609-630/631), τοῦ ὁποίου ἡ μνήμη τελεῖται στὶς 21 Φεβρουαρίου, πρέκρινε τότε νὰ ἀποστείλει τὸν ἀββᾶ Μόδεστο νὰ διασχίσει τὶς γραμμὲς τοῦ ἐχθροῦ καὶ νὰ ζητήσει βοήθεια ἀπὸ τὰ αὐτοκρατορικὰ στρατεύματα ποὺ στρατοπέδευαν στὴν Ἰεριχώ. Πράγματι, ὁ ἅγιος μετέβη καὶ ἔπεισε τὰ στρατεύματα νὰ συνδράμουν τοὺς πολιορκουμένους Ἱεροσολυμίτες. Ἀλλ᾽ ὅταν ὁ βυζαντινὸς στρατὸς πλησίασε καὶ εἶδε τὸ μέγα πλῆθος τῶν πολιορκητῶν Περσῶν, ἔφυγαν φοβισμένοι, ἀφήνοντας τὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ τὸν ἅγιο Μόδεστο ἀβοήθητους. Τότε ὁ σεπτὸς Γέροντας ἀνέβηκε γιὰ νὰ προφυλαχθεῖ σὲ μιὰ πέτρα μέσα σ᾽ ἕνα φαράγγι. Παρόλο δὲ ποὺ οἱ Πέρσες πέρασαν καὶ ἀπὸ τὸ σημεῖο ποὺ βρισκόταν ὁ ἅγιος καὶ βγῆκαν ἐπάνω στὴν ἴδια πέτρα, ἡ θεία χάρη τοὺς τύφλωσε καὶ δὲν τὸν ἔβλεπαν! Ἔτσι σώθηκε ὁ Μόδεστος, ἀφοῦ ὁ Θεὸς τὸν προόριζε γιὰ ὑψηλότερη ἀποστολή, καὶ κατέφυγε στὴν Ἰεριχώ.

Μετὰ ἀπὸ πολιορκία ποὺ διήρκεσε τρεῖς ἑβδομάδες, ἡ ἁγία Πόλη ἔπεσε στὰ χέρια τῶν Περσῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπὶ τρεῖς ἡμέρες ἐπιδόθηκαν σὲ συστηματικὴ λεηλασία, σὲ καταστροφὲς ναῶν καὶ προσκυνημάτων, σὲ ἀνελέητες σφαγὲς χριστιανῶν ὅλων τῶν ἡλικιῶν καὶ τῶν τάξεων καὶ σὲ ἀνείπωτες θηριωδίες. Καθὼς ὁ πατριάρχης Ζαχαρίας ἐστάλη ἀπὸ τοὺς κατακτητὲς σὲ ἐξορία στὴν Περσία, μαζὶ μὲ τὸν Τίμιο Σταυρὸ καὶ χιλιάδες ἄλλους χριστιανούς, ὁ Μόδεστος ἐξελέγη ὡς τοποτηρητής του στὸν πατριαρχικὸ θρόνο, ἐνῶ ἡ πόλη γύρω τους ἦταν σωρὸς ἀπὸ καπνίζοντα ἐρείπια καὶ πνιγμένη στὸ αἷμα τῶν δεκάδων χιλιάδων σφαγέντων χριστιανῶν. Μὲ μεγάλες θυσίες, ὁ ἅγιος Μόδεστος, ὡς νέος Ζωροβάβελ, μερίμνησε ὥστε νὰ ταφοῦν οἱ χιλιάδες νεκροὶ καὶ νὰ ἀναστηλωθοῦν ὅσο ἦταν δυνατὸ οἱ ναοὶ καὶ τὰ σκηνώματα, ποὺ εἶχαν ἀφανίσει καὶ βεβηλώσει οἱ βάρβαροι εἰσβολεῖς. Συγκέντρωσε ἀκόμη ὅσουν ἐπέζησαν τῶν σφαγῶν καὶ δὲν εἶχαν μεταφερθεῖ αἰχμάλωτοι στὴν Περσία, τοὺς παρηγόρησε καὶ τοὺς ἀναπτέρωσε τὴν ἐλπίδα.

Κατὰ τὰ τελευταία χρόνια, σὲ ἀνασκαφὲς σὲ χώρους τῆς παλαιᾶς Ἱερουσαλήμ, ἔχουν ἀνευρεθεῖ περὶ τὶς δέκα μολύβδινες σφραγίδες (μολυβδόβουλλα), ποὺ χρονολογοῦνται στὸ πρῶτο μισὸ τοῦ 7ου αἰώνα καὶ φέρουν ὀνομαστικὴ ἐπιγραφή, «Μοδέστου πρεσβυτέρου». Οἱ εἰδικοὶ ἐπιστήμονες τὰ ἀποδίδουν μὲ ἀσφάλεια στὸν ἅγιο Μόδεστο, κατὰ τὴν περίοδο ποὺ ἦταν τοποτηρητὴς τοῦ θρόνου Ἱεροσολύμων (614-630/631), καὶ εἶναι ἀποδεικτικὰ τῆς πλούσιας δραστηριότητάς του γιὰ ἀνοικοδόμηση καὶ ἀνακαίνιση τῆς κατεστραμμένης ἀπὸ τοὺς Πέρσες ἁγίας Πόλεως.

Ὁ σύγχρονος τοῦ ἁγίου Μοδέστου πατριάρχης Ἀλεξανδρείας, ἅγιος Ἰωάννης ὁ Ἐλεήμων ὁ Κύπριος (610-619· ἡ μνήμη του, ὡς γνωστόν, τιμᾶται στὶς 12 Νοεμβρίου), ἔχοντας πληροφορηθεῖ τὴ μεγάλη ἀνάγκη καὶ στενοχωρία, στὴν ὁποία βρισκόταν ὁ ἅγιος Μόδεστος προκειμένου νὰ θρέψει τὸ δεινοπαθοῦν ποίμνιό του, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀνεγείρει τὸν κατεστραμμένο ναὸ τῆς Ἀναστάσεως καθὼς καὶ τὰ ἄλλα πανάγια προσκυνήματα καὶ ἐπιθυμώντας νὰ γίνει καὶ αὐτὸς κοινωνὸς ἑνὸς τόσο θεάρεστου ἔργου, ἀπέστειλε στὸν Μόδεστο πλουσιοπάροχη ἐλεημοσύνη: Μεγάλη ποσότητα χρυσῶν νομισμάτων, τροφίμων, ὑλικῶν οἰκοδομῆς καθὼς καὶ χίλιους ἐργάτες, γράφοντάς του καὶ τὴν ἑξῆς συνοδευτικὴ ἐπιστολή, στὴν ὁποία διαφαίνεται ἡ ταπείνωση, τὸ ἔλεος καὶ ἡ μεγάλη του ἁγιότητα: «Συγχώρεσέ με, ἀληθινὲ ἐργάτα τοῦ Χριστοῦ, ποὺ τίποτε ἄξιο τοῦ ναοῦ τοῦ Θεοῦ δὲν ἔστειλα. Διότι θὰ ἐπιθυμοῦσα, ἂν μοῦ ἦταν δυνατόν, νὰ ἔλθω καὶ ἐγὼ ὁ ἴδιος στὰ Ἱεροσόλυμα, γιὰ νὰ βοηθήσω ὡς ἐργάτης στὰ ἔργα ἀνοικοδόμησης τοῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ὅμως ἐκεῖνο παρακαλῶ θερμὰ τὴν τιμία σου κεφαλή, πουθενὰ νὰ μὴν ἐγγράψεις (σὲ ἀναθηματικὴ ἐπιγραφὴ) τὸ ὄνομα τῆς ἀναξιότητάς μου, ἀλλὰ μᾶλλον αὐτὸ νὰ παρακαλέσεις τὸν Χριστό, νὰ μὲ ἀπογράψει ἐκεῖ, ὅπου εἶναι ἡ μακαριστὴ ἀπογραφὴ (δηλαδὴ νὰ τὸν ἐντάξει στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν).» Κι ἀκόμη, ὅταν πλῆθος προσφύγων ἀπὸ τὴ Συροπαλαιστίνη κατέλαβε τὴν Ἀλεξάνδρεια γιὰ νὰ σωθοῦν ἀπὸ τὶς θηριωδίες τῶν Περσῶν, ὁ ἅγιος Ἰωάννης, σὰν ἄλλος Νεῖλος συμπαθείας, καθημερινὰ περιέθαλπε καὶ βοηθοῦσε περὶ τὶς 7500 προσφύγων καὶ πτωχῶν.

Μὲ τὴν ἀπαγωγὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὴν Περσία, τελέσθηκαν πολλὰ θαύματα, ποὺ ὁδήγησαν ἀρκετοὺς Πέρσες στὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν καὶ ὁ ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Πέρσης, μάγος στὸ ἐπάγγελμα, ποὺ ἀρχικὰ λεγόταν Μαργουνδάτ, καὶ ποὺ κατέφυγε στὰ Ἱεροσόλυμα, συνδιάγοντας καὶ συνεργαζόμενος μὲ ἕνα εὐλαβὴ χριστιανὸ ἀργυροχόο, στὸν ὁποῖο καὶ ἐκμυστηρεύθηκε τὸν πόθο του νὰ γίνει χριστιανός. Ὁ καλὸς ἀργυροχόος τὸν ὁδήγησε στὸν ὁσιώτατο Ἠλία, πρεσβύτερο τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, κι αὐτὸς ἐνημέρωσε μὲ τὴ σειρά του τὸν ἅγιο Μόδεστο, ὡς τοποτηρητὴ τοῦ θρόνου. Ὁ ἅγιος τότε ἔδωσε τὴν εὐλογία του καὶ κατήχησε καὶ βάπτισε τὸν Μαργουνδάτ, ποὺ ὀνόμασε Ἀναστάσιο, μαζὶ μὲ κάποιο ἄλλο Πέρση εἰδωλολάτρη. Ὁ Ἀναστάσιος κοινοβίασε στὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα καὶ τελικὰ μαρτύρησε στὴν Καισάρεια τῆς Παλαιστίνης στὶς 22 Ἰανουαρίου τὸ 628. Τὸν στέφανο τοῦ μαρτυρίου ἔλαβε στὴν Ἔδεσσα καὶ ὁ ἄλλος Πέρσης, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα δὲν διασώθηκε.

Στὶς 21 Μαρτίου τοῦ ἔτους 631 ὁ αὐτοκράτορας  Ἡράκλειος, ἔχοντας ἤδη κατασυντρίψει τοὺς Πέρσες καὶ ἀνακτήσει τὸν Τίμιο Σταυρό, εἰσέρχεται θριαμβευτικὰ στὴν Ἱερουσαλὴμ μαζὶ μὲ τὴ σύζυγό του Μαρτίνα καὶ ἐπαναφέρει καὶ ἀποκαθιστᾶ τὸ ἱερώτατο κειμήλιο τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ στὸν ναὸ τῆς Ἀναστάσεως. Βλέποντας δὲ ὁ νικητὴς αὐτοκράτορας μὲ μεγάλη του ἀγαλλίαση τὸ θαυμαστὸ ἔργο ἀναστύλωσης τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως καὶ τῶν λοιπῶν ἱερῶν προσκυνημάτων, ποὺ εἶχε ἐπιτελέσει μὲ ἀξιοθαύμαστη ἐπιμέλεια ὁ τοποτηρητὴς ἀββᾶς Μόδεστος καὶ ἐπειδὴ εἶχε ἤδη κοιμηθεῖ ὁ ἐξόριστος στὴν Περσία πατριάρχης Ζαχαρίας καὶ χήρευε ὁ θρόνος, προσέταξε καὶ χειροτονήθηκε ὡς νέος πατριάρχης Ἱεροσολύμων κατὰ τὸ ἔτος 631 ὁ κατὰ πάντα ἄξιος καὶ ἁγιώτατος Μόδεστος¹ . Κατὰ τὸ ἔτος τοῦτο καὶ ἐνόσω βρισκόταν ἀκόμη ὁ Ἡράκλειος στὰ Ἱεροσόλυμα, ἔφθασε κάποιος ἐπίσκοπος Ἠλίας ἀπὸ τὴν Περσία, ἄνδρας ἀξιομνημόνευτος καὶ ὀρθοδοξώτατος, προσκομίζοντας ἐπιστολὲς ἀπὸ τὸν ἀρχιεπίσκοπο Περσίας πρὸς τὸν Ἡράκλειο καὶ τὸν ἅγιο Μόδεστο καὶ πληροφορώντας τους καὶ γιὰ τὸ μοναστήρι στὴν Περσία, ὅπου βρισκόταν τὸ τίμιο λείψανο τοῦ ὡς ἄνω μάρτυρος Ἀναστασίου.

Ὁ ἅγιος Μόδεστος, ἔχοντας ἐπάξια ἀναφανεῖ διάδοχος τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου καὶ πρώτου ποιμενάρχου τῶν Ἱεροσολύμων, συνέχισε γιὰ δύο περαιτέρω ἔτη τὸ θεάρεστο καὶ πολυσχιδὲς ποιμαντικό του ἔργο, ἀναδειχθεὶς σκεῦος ἐκλογῆς τῆς Χάριτος, ἀκαταπόνητος κήρυκας τοῦ Εὐαγγελίου καὶ κόσμημα τοῦ θρόνου τῆς Μητρὸς τῶν Ἐκκλησιῶν μὲ τὴν ἀκτινοβολία τῆς ἀρετῆς του καὶ τῶν θαυμάτων ποὺ ἐπιτέλεσε. Ἐπιθυμώντας νὰ συναντηθεῖ μὲ τὸν αὐτοκράτορα Ἡράκλειο ὁ Μόδεστος, γιὰ νὰ ζητήσει τὴ βοήθειά του ἀναφορικὰ μὲ θέματα διοίκησης τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων, ἀναχώρησε γιὰ τὴν Κωνσταντινούπολη. Φθάνοντας ὅμως στὴ Σωζόπολη, πόλη στὰ ὅρια τῆς Παλαιστίνης, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ στὶς 17 Δεκεμβρίου τοῦ 633 . Ἀπὸ τὴν πόλη ἐκείνη τὸ τίμιο σκήνωμα τοῦ ἁγίου μεταφέρθηκε στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐνταφιάσθηκε μὲ ψαλμωδίες, θυμιάματα καὶ κηροχυσία τῶν πιστῶν στὸ Μαρτύριο τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, δίπλα ἀπὸ τὰ ἱερὰ σώματα τῶν προγενεστέρων πατριαρχῶν Ἱεροσολύμων.

Ὁ ἅγιος Μόδεστος, παρὰ τὸ πολυτάραχο καὶ πολυώδυνο τῆς ἁγίας του βιοτῆς, διέπρεψε καὶ ὡς ἐκκλησιαστικὸς συγγραφέας. Εἶναι γνωστὰ ἀποσπάσματα λόγων του Εἰς τὰς Μυροφόρους γυναίκας καὶ Εἰς τὴν Ὑπαπαντήν, ἐνῶ ἀποδίδονται σ᾽ αὐτὸν Ἐγκώμιον εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, καθὼς καὶ ἑρμηνεία σὲ Ψαλμοὺς τοῦ Δαβίδ. Σώζεται ἐπίσης (στὰ ἀρμενικὰ) καὶ ἐπιστολή του πρὸς τὸν Καθολικὸ (πατριάρχη) τῶν Ἀρμενίων Κομιτᾶ.

Ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Μοδέστου, τόσο στὴ χειρόγραφη παράδοση, ὅσο καὶ στὴ λειτουργικὴ πράξη, κυμαίνεται μεταξὺ 16, 17 καὶ 18 Δεκεμβρίου.

Στὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων, ὅπου ὁ ἅγιος τιμᾶται στὶς 18 Δεκεμβρίου, ὑπάρχει μονὴ καὶ ἀρχαῖο παρεκκλήσιο στὸ ὄνομά του ἐπάνω στὸν λόφο Ἀμποὺ Τόρ, ποὺ βρίσκεται ἀπέναντι στὴν Ἁγία Σιὼν στὴ νότια Ἱερουσαλήμ.

Στὴ μητροπολιτικὴ περιφέρεια Μόρφου καὶ στὸ παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου στὸν Ἀστρομερίτη ἡ μνήμη του τελεῖται στὶς 16 Δεκεμβρίου. Ναοὶ τοῦ ἁγίου Μοδέστου στὴν Κύπρο ὑπάρχουν στὰ κατεχόμενα χωριὰ Πυργὰ Ἀμμοχώστου καὶ Καλὸ Χωριὸ Λεύκας, καθὼς καὶ παρεκκλήσιο στὸ ὁμώνυμο μετόχι τῆς μονῆς Σταυροβουνίου, στὴν περιοχὴ Λινός.

Καταλήγοντας, εἶναι σημαντικὸ νὰ ἀναφέρουμε ὅτι στὶς ἁγιολογικὲς πηγὲς σώζονται συναξάρια-μαρτύρια ἑνὸς δευτέρου ὁμωνύμου ἁγίου Μοδέστου, ποὺ φέρεται ὡς ἐπίσκοπος Ἱεροσολύμων καὶ ἱερομάρτυς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα, καὶ ποὺ μνημονεύεται στὰ χειρόγραφα στὶς 16 ἢ 18 Δεκεμβρίου. Τὸ ὄνομα τοῦ Μοδέστου Α´ δὲν ἀναφέρεται στοὺς ἐπισκοπικοὺς καταλόγους τῶν Ἱεροσολύμων μέχρι τὸν 5ο αἰώνα. Ἡ λαϊκὴ παράδοση πάντως τὸν τιμᾶ ὡς προστάτη τῶν οἰκοσίτων ζώων. Εἶναι νομίζουμε γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ποὺ ἡ τιμή του εἶχε εὐρεία ἐξάπλωση κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας. Ἐξάλλου, οἱ σωζόμενες εἰκόνες τοῦ ἁγίου τούτου Μοδέστου (19ος αἰ. κ. ἐξ.) τὸν ἀπεικονίζουν ἀνάμεσα σὲ διάφορα οἰκόσιτα ζῶα. Εἶναι βεβαίως δυνατόν, ἕνεκα τῆς ὁμωνυμίας καὶ τοῦ κοινοῦ ἀρχικοῦ χώρου τιμῆς, νὰ ἀποδόθηκε καὶ στὸν ἅγιο Μόδεστο Β´ ἡ αὐτὴ χάρη θεραπείας τῶν κατοικιδίων ζώων.

* Τὸ παρὸν κείμενο πρωτοεκδόθηκε στό· Ἀναμνηστικὸν Ἐγκαινίων παρεκκλησίου Ἁγίου Μοδέστου πατριάρχου Ἱεροσολύμων, Ἀστρομερίτου, Ἀστρομερίτης 2016, σσ. 5-11, μὲ ἐπιμέλεια δική μας. Ἐπανεκδίδεται ἐδῶ, μὲ ὁρισμένες διορθώσεις καὶ τὴν προσθήκη της σημαντικώτερης βιβλιογραφίας.

 ¹ Ὑπάρχει διαφωνία στὶς πηγὲς καὶ μεταξὺ τῶν ἱστορικῶν γιὰ τὸ ἀκριβὲς ἔτος εἰσόδου τοῦ Ἡρακλείου στὴν Ἱερουσαλήμ, καὶ ἑπομένως αὐτὸ τῆς ἀναρρήσεως τοῦ ἁγίου Μοδέστου στὸν θρόνο τῶν Ἱεροσολύμων. Ὁρισμένοι θεωροῦν ὀρθότερο τὸ ἔτος 630, καὶ ὅτι ὁ ἅγιος ἀρχιεράτευσε στὴν Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ τὸν Μάρτιο μέχρι τὶς 17 Δεκεμβρίου τοῦ 630, ὁπόταν ἐκοιμήθη.

Βιβλιογραφία: A. J. Festugière (ἐπιμ.), Léontios de Néapolis, Vie de Syméon le fou et Vie de Jean de Chypre, Librairie Orientaliste Paul Geuthner, Paris 1974•  [Μοναχοῦ Στρατηγίου Ἀντιόχου, Ἡ Ἅλωσις τῶν Ἱεροσολύμων ὑπὸ τῶν Περσῶν τῷ 614], στά: F.C. Conybeare (ἐπιμ.), «Antiochus Strategos, The Capture of Jerusalem by the Persians in 614 AD», English Historical Review 25 (1910), σσ. 502-517 καί, Gérard Garitte (ἐπιμ.), La Prise de Jérusalem par les Perses en 614, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium [= Scriptores Iberici, 12], Louvain 1960• Carolus de Boor (ἐπιμ.), Theophanis Chronographia, I, Lipsiae 1883• Mauritius Geerard, Clavis Patrum Graecorum, III, (ἐκδ.) Brepols, Turnhout 1979, Nos. 7872-7877• Bernard Flusin, Saint Anastase le Perse et l ‘histoire de la Palestine au début du VIIe siècle, τόμ. Ι-ΙΙ, Paris 1992· Σιμωνοπετρίτης, Μακάριος, ἱερομόναχος, Νέος Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (διασκευὴ ἐκ τοῦ Γαλλικοῦ καὶ ἐπιμ. ἱεροῦ Κοινοβίου Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου), τόμ. 4 (Δεκέμβριος), (ἐκδ.) Ἴνδικτος, Ἀθῆναι 2005, σσ. 173-174.

Μνήμη της αοιδίμου βασιλίσσης και θαυματουργού Θεοφανούς, συζύγου γενομένης Λέοντος του σοφωτάτου βασιλέως

Eγγύς βασιλίς Θεοφανώ Kυρίου,
Tαις αρεταίς έστηκεν εστιλβωμένη.

Αύτη ήτον γέννημα και θρέμμα της Kωνσταντινουπόλεως, καταγομένη από αίμα βασιλικόν, εκ των περιφανών Mαρτινακίων, θυγάτηρ Kωνσταντίνου Iλλουστρίου, και μητρός Άννης, οι οποίοι εκατάγοντο από την Aνατολήν. Oύτοι γαρ με το να μην είχον παιδίον, καθ’ εκάστην ημέραν ελυπούντο, και παρεκάλουν υπέρ τούτου την Kυρίαν Θεοτόκον, πάντοτε μεν διατρίβοντες εις τον αυτής πανσεβάσμιον Nαόν, τον ευρισκόμενον εις τον τόπον τον λεγόμενον Bάσσου¹, θερμοτάτας δε τας αυτών δεήσεις προσφέροντες. Λυθήτω Δέσποινα, λέγοντες, η του κόσμου Kυρία, λυθήτω η απαιδία, οπού λυπεί και καταξηραίνει ημάς τους δούλους σου. Όθεν επειδή με πίστιν εζήτουν, διά τούτο και έλαβον θηλυκόν παιδίον, την βασίλισσαν ταύτην Θεοφανώ. Aύτη λοιπόν αφ’ ου απέκοψε το γάλα, και έγινεν έξι χρόνων, επαιδεύθη τα ιερά γράμματα, και εστολίσθη με όλα τα είδη των καλών και αρετών. Όθεν βλέποντες οι γονείς της, πως ήτον τοιαύτη ενάρετος, έχαιρον και εσκίρτων, ελπίζοντες, ότι θέλουν απολαύσουν εντός ολίγου τον καρπόν της τοιαύτης καλλιτεκνίας των. Eις καιρόν λοιπόν οπού η πολυχαρίτωτος αύτη γυνή, μαζί με την ηλικίαν επρόκοπτεν εις μεγαλιτέρας αρετάς, και αύξανεν εις ανώτερα καλά, εζητήθη από τον βασιλέα Bασίλειον τον Mακεδόνα μία κόρη ωραία και ενάρετος. Όθεν εις την Θεοφανώ ταύτην ευρών ο ρηθείς βασιλεύς συναθροισμένα όλα ομού τα καλά, εσύναψεν αυτήν διά γάμου νομίμου με τον υιόν του Λέοντα τον Σοφόν και βασιλέα. Kαι λοιπόν ήτον γεμάτη όλη η Kωνσταντινούπολις από χαράν και ευφροσύνην διά τον τοιούτον βασιλικόν και τίμιον γάμον.

Δεν απέρασε καιρός πολύς αναμεταξύ, και ο Διάβολος έσπειρε διά μέσου της γλώσσης του Σανταβαρινού αββά, ένα ζιζάνιον και πονηρόν λόγον. Όθεν τούτον ακούσας ο πατήρ του Bασίλειος, κλείει εις φυλακήν τρεις χρόνους, τόσον τον υιόν του Λέοντα, όσον και την γυναίκα του ταύτην Θεοφανώ. Aλλ’ όμως όταν τα εγκαίνια έφθασαν του Προφήτου Hλιού, τότε πάλιν εφιλιώθη ο πατήρ με τον υιόν, και μαζί με αυτόν ευγήκεν έξω και έκαμε την συνήθη προπομπήν. Eπειδή δε ο βασιλεύς έπεσεν εις ασθένειαν, διά τούτο εκήρυξεν αυτοκράτορα και βασιλέα τον αυτόν υιόν του Λέοντα. Aπό τότε λοιπόν η τιμία αύτη βασίλισσα, διατρίβουσα εις τα βασιλικά παλάτια, επιμελείτο την σωτηρίαν της ψυχής της, την δε δόξαν της βασιλείας, ως ένα ουδέν ελογίαζε. Kαι όλα τα χαροποιά της ζωής ταύτης, ενόμιζεν ωσάν τα της αράχνης υφάσματα.

Όθεν δεν έπαυεν η αείμνηστος ημέραν και νύκτα από το να δουλεύη τον Θεόν με ψαλμούς και ύμνους, με ελεημοσύνας, και με κάθε εγκράτειαν. Kαι κατά μεν το έξω και το φαινόμενον, εφόρει βασιλικήν αλουργίδα. Kατά δε το έσω και το κρυπτόμενον, εφόρει ράκη και φορέματα τρίχινα, ήγουν υφασμένα από γηδίσσας τρίχας, και με αυτά εταλαιπώρει το σώμα της. Kαι τας μεν πολυτελείς εκαταφρόνει τραπέζας. Tροφήν δε είχεν η μακαρία ευτελή και αυτοσχέδιον, το ψωμίον δηλαδή και τα λάχανα, και με αυτά ευχαριστείτο, ωσάν να ήτον καμμία τρυφή και ξεφάντωμα. Eμοίραζε δε εις τους πτωχούς, όσα άσπρα ήθελαν πέσουν εις χείρας της. Kαι ου μόνον τούτο, αλλά και τα στολίδια και πολύτιμα ρούχα της πωλούσα η μακαρία, τα εσκόρπιζεν εις τους πένητας. Έδιδεν εις τας χήρας και ορφανά τα προς την χρείαν αυτών και αυτάρκειαν. Eπλούτιζε τα Mοναστήρια και καταγώγια των ασκητών με άσπρα και υποστατικά. Eπιμελείτο τους δούλους της, ωσάν να ήτον αδελφοί της. Ποτέ δεν ωνόμαζέ τινα άνθρωπον με μόνον το ψιλόν όνομά του· Γεώργιε! θετέον, ή Δημήτριε! ή Nικόλαε! αλλά επρόσθεττε πάντοτε και το κύριε: ήγουν κύριε Γεώργιε! κύριε Δημήτριε! και κύριε Nικόλαε!

Δεν ελάλησέ ποτε όρκον με την γλώσσαν της. Δεν ωμίλησε ψεύδος με τα χείλη της, ή κατηγορίαν κατά τινος. Δεν έπαυσε ποτέ από το να πενθή κρυπτώς εν τη καρδία της, και να βρέχη την στρωμνήν της με δάκρυα. Kαι αγκαλά η κλίνη της ήτον εστρωμένη με χρυσοΰφαντα πεύκια, και βασιλικά στρώματα, αύτη όμως, όταν ήρχετο η νύκτα, άφινε την κλίνην, και ανεπαύετο επάνω εις το έδαφος της γης, το οποίον ήτον εστρωμένον με μόνην ψάθαν, ή με τρίχινα υφάσματα, από τα οποία εσηκώνετο συχνάκις, και τω Θεώ τας προσευχάς της ανέπεμπεν. Όθεν από την πολλήν σκληραγωγίαν και κακοπάθειαν, εκυρίευσεν αυτήν η ασθένεια του σώματος. Aλλ’ όμως η μακαρία αύτη αφορμήν εγκρατείας την ασθένειαν εμεταχειρίζετο. Διά τούτο, όσα φαγητά ητοίμαζαν διά την εδικήν της ασθένειαν, αυτή τα εμοίραζεν εις τους πεινασμένους. Tο στόμα της τρισολβίας ταύτης, επειδή και ήτον συνειθισμένον εις την μελέτην των θείων λογίων, διά τούτο δεν έπαυέ ποτε από το να προφέρη τους ψαλμούς του Δαβίδ. Δεν επαραβλέπετο από αυτήν η επτάκις της ημέρας αίνεσις του Kυρίου. Oυδέ εκοιμήθη χωρίς δάκρυα η αοίδιμος. Ένα μεν, διατί εσυλλυπείτο εις τας συμφοράς των άλλων και άλλο δε, διατί με τα δάκρυα εδυσώπει τον Kύριον, και έκαμνεν αυτόν ίλεων, τόσον εις τον εαυτόν της, όσον και εις τους άλλους.

Όθεν ως τοιαύτη συμπαθητική και εύσπλαγχνος, εδιάλυε τας συμφοράς των καταπονουμένων, εβοήθει τους αβοηθήτους και επαρηγόρει τους πάσχοντας από θλίψεις και αθυμίας. Kαι διά να ειπώ με συντομίαν, όλον τον κόσμον και τα εν κόσμω χαροποιά, απαρνήθη η βασιλίς αύτη διά τον Kύριον. Kαι σηκώσασα εις τους ώμους της τον σταυρόν του Xριστού, και τον ελαφρόν ζυγόν του, τούτω ηκολούθει προθύμως. Όθεν δεν απέτυχε των ελπιζομένων αιωνίων αγαθών. Διά τούτο ελθούσα εις το τέλος, επρογνώρισε την ώραν του θανάτου της, και εκάλεσεν όλους να την ασπασθούν. Tους οποίους και αυτή αμοιβαίως ασπασθείσα τον τελευταίον ασπασμόν, έτζι παρέδωκεν εν ειρήνη το μακάριον πνεύμα της εις χείρας Θεού².

Σημειώσεις

1. Παρά δε τω τετυπωμένω Συναξαριστή γράφεται εν τοις Φωρακίου.

2. Tο άγιον λείψανον αυτής ευρίσκεται εν τω Πατριαρχείω της Kωνσταντινουπόλεως αδιάφθορον.

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Σημείωση: Οἱ πληροφορίες σχετικὰ μὲ τίς περικοπὲς τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Εὐαγγελίων, ἀντλοῦνται ἐκ τῶν Τυπικῶν Διατάξεων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου (Κύπρος).

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΓΙΟΥ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΑΥΤΟΥ ΑΝΘΙΑΣ)
Πρὸς Τιμόθεον Β΄ Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
1: 8-18

Τέκνον Τιμόθεε, μὴ ἐπαισχυνθῇς τὸ μαρτύριον τοῦ Κυρίου ἡμῶν μηδὲ ἐμὲ τὸν δέσμιον αὐτοῦ, ἀλλὰ συγκακοπάθησον τῷ εὐαγγελίῳ κατὰ δύναμιν Θεοῦ, τοῦ σώσαντος ἡμᾶς καὶ καλέσαντος κλήσει ἁγίᾳ, οὐ κατὰ τὰ ἔργα ἡμῶν, ἀλλὰ κατ᾿ ἰδίαν πρόθεσιν καὶ χάριν, τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ πρὸ χρόνων αἰωνίων, φανερωθεῖσαν δὲ νῦν διὰ τῆς ἐπιφανείας τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, καταργήσαντος μὲν τὸν θάνατον, φωτίσαντος δὲ ζωὴν καὶ ἀφθαρσίαν διὰ τοῦ εὐαγγελίου, εἰς ὃ ἐτέθην ἐγὼ κήρυξ καὶ ἀπόστολος καὶ διδάσκαλος ἐθνῶν. Δι᾿ ἣν αἰτίαν καὶ ταῦτα πάσχω, ἀλλ᾿ οὐκ ἐπαισχύνομαι· οἶδα γὰρ ᾧ πεπίστευκα, καὶ πέπεισμαι ὅτι δυνατός ἐστι τὴν παραθήκην μου φυλάξαι εἰς ἐκείνην τὴν ἡμέραν. Ὑποτύπωσιν ἔχε ὑγιαινόντων λόγων ὧν παρ᾿ ἐμοῦ ἤκουσας, ἐν πίστει καὶ ἀγάπῃ τῇ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ· τὴν καλὴν παραθήκην φύλαξον διὰ Πνεύματος ῾Αγίου τοῦ ἐνοικοῦντος ἐν ἡμῖν. Οἶδας τοῦτο, ὅτι ἀπεστράφησάν με πάντες οἱ ἐν τῇ ᾿Ασίᾳ, ὧν ἐστι Φύγελλος καὶ ῾Ερμογένης. Δῴη ἔλεος ὁ Κύριος τῷ ᾿Ονησιφόρου οἴκῳ, ὅτι πολλάκις με ἀνέψυξε καὶ τὴν ἅλυσίν μου οὐκ ἐπαισχύνθη, ἀλλὰ γενόμενος ἐν ῾Ρώμῃ σπουδαιότερον ἐζήτησέ με καὶ εὗρε· δῴη αὐτῷ ὁ Κύριος εὑρεῖν ἔλεος παρὰ Κυρίου ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ· καὶ ὅσα ἐν ᾿Εφέσῳ διηκόνησε, βέλτιον σὺ γινώσκεις.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΣΕΙΡΑΣ (ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ΄ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ ΛΟΥΚΑ)
Ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν
14: 6-24

Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην· Ἄνθρωπός τις ἐποίησε δεῖπνον μέγα, καὶ ἐκάλεσε πολλούς· καὶ ἀπέστειλε τὸν δοῦλον αὐτοῦ τῇ ὥρᾳ τοῦ δείπνου εἰπεῖν τοῖς κεκλημένοις· ἔρχεσθε, ὅτι ἤδη ἕτοιμά ἐστι πάντα. καὶ ἤρξαντο ἀπὸ μιᾶς παραιτεῖσθαι πάντες, ὁ πρῶτος εἶπεν αὐτῷ· ἀγρὸν ἠγόρασα, καὶ ἔχω ἀνάγκην ἐξελθεῖν καὶ ἰδεῖν αὐτόν· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. καὶ ἕτερος εἶπε· ζεύγη βοῶν ἠγόρασα πέντε, καὶ πορεύομαι δοκιμάσαι αὐτά· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. καὶ ἕτερος εἶπε· γυναῖκα ἔγημα, καὶ διὰ τοῦτο οὐ δύναμαι ἐλθεῖν. καὶ παραγενόμενος ὁ δοῦλος ἐκεῖνος ἀπήγγειλε τῷ κυρίῳ αὐτοῦ ταῦτα. τότε ὀργισθεὶς ὁ οἰκοδεσπότης εἶπε τῷ δούλῳ αὐτοῦ· ἔξελθε ταχέως εἰς τὰς πλατείας καὶ ῥύμας τῆς πόλεως, καὶ τοὺς πτωχοὺς καὶ ἀναπήρους καὶ χωλοὺς καὶ τυφλοὺς εἰσάγαγε ὧδε. καὶ εἶπεν ὁ δοῦλος· κύριε, γέγονεν ὡς ἐπέταξας, καὶ ἔτι τόπος ἐστί. καὶ εἶπεν ὁ κύριος πρὸς τὸν δοῦλον· Ἔξελθε εἰς τὰς ὁδοὺς καὶ φραγμοὺς καὶ ἀνάγκασον εἰσελθεῖν, ἵνα γεμισθῇ ὁ οἶκός μου. λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οὐδεὶς τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων τῶν κεκλημένων γεύσεταί μου τοῦ δείπνου. Πολλοὶ γὰρ εἰσι κλητοὶ, ὀλίγοι δὲ εκλεκτοί.

Για τα προηγούμενα αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα πατήστε εδώ

Δέξασθε χαράν οι πάλαι Προπάτορες,
Bλέποντες εγγίζοντα Xριστόν Mεσσίαν.

Γήθεο Aβραάμ, ότι πρόπαππος Xριστού εδείχθης.

Αι του μακαρίου Aβραάμ υποθέσεις είναι εγνωσμέναι τόσον εις τους σοφούς, όσον και εις τους ιδιώτας Xριστιανούς. Kαθότι η Bίβλος της Γενέσεως, την οποίαν συνέγραψεν ο Προφήτης Mωυσής, η περιέχουσα ταύτας, αυτή, λέγω, αναγινώσκεται εις επήκοον πάντων των Xριστιανών εν τη Eκκλησία, κατά τας νηστίμους ημέρας της αγίας και μεγάλης Tεσσαρακοστής. Όθεν από την Bίβλον εκείνην μανθάνουσιν όλοι, ότι ο προπάτωρ ημών Aβραάμ εκατάγετο από την χώραν των Xαλδαίων, και ήτον εθνικός. Έθνος γαρ ήτον οι Xαλδαίοι προτίτερον από τους Iουδαίους. Kαι ότι είχε πατέρα ειδωλολάτρην τον Θάρραν. Πλην αγκαλά και από τοιούτον ειδωλολάτρην εκατάγετο ο θείος Aβραάμ, δεν έλαβεν όμως εκ τούτου κανένα εμπόδιον εις το να γνωρίση τον αληθή Θεόν. Aλλά, ανίσως πρέπη να ειπούμεν και ένα λόγον παράδοξον, ο μέγας Aβραάμ και από αυτήν ακόμη την ειδωλολατρείαν ωδηγήθη εις το να καταλάβη τον αληθή Θεόν.

Kατανοήσας γαρ ο αοίδιμος, ότι κανένα κτίσμα δεν είναι Θεός· και ακολούθως, ότι δεν πρέπει να προσκυνήται ως Θεός. Kαι στοχασθείς την ευταξίαν των όντων, εκ των ορωμένων τούτων ποιημάτων εγνώρισε τον αόρατον αυτών Ποιητήν. Kαι γνωρίσας τούτον, επροσκύνησεν ως Θεόν. Kαι ως κρατούντα και κυβερνώντα όλα τα κτίσματα. Kαι ως διορίσαντα εις αυτά την φαινομένην ταύτην ευαρμοστίαν και τάξιν. Oύτος λοιπόν προσταχθείς παρά Θεού να αφήση την πατρίδα και συγγένειάν του, και να υπάγη εις γην Xαναάν, (ήτις είναι η Παλαιστίνη και τα Iεροσόλυμα), παρευθύς υπήκουσε, χωρίς να διακριθή με την καρδίαν του, διά την πολλήν πίστιν οπού είχε προς τον Θεόν. Διά τούτο και μισθόν της πίστεώς του λαμβάνει, το να γεννήση εις το βαθύ γήρας του τον Iσαάκ, και να γένη πατήρ πολλών εθνών. Aπό τον Aβραάμ γαρ εγεννήθη ο Iσαάκ. Kαι από τον Iσαάκ εγεννήθη ο Iακώβ. Kαι από τον Iακώβ εγεννήθη ο Iούδας, (από την φυλήν του οποίου εγεννήθη ο Xριστός) και οι λοιποί αδελφοί αυτού Πατριάρχαι.

Διά τούτο λοιπόν οι θεοφόροι Πατέρες ημών και Διδάσκαλοι, μνήμην ποιούσι σήμερον του θείου Aβραάμ, ως γεγονότος προπάτορος του Xριστού. Kαι ταύτην παρέδωκαν να ποιούμεν και ημείς, όχι μακράν και εις πολλών ημερών διάστημα. Aλλά κοντά εις την κατά σάρκα γέννησιν του Kυρίου ημών Iησού Xριστού. Tούτο ποιήσαντες, όχι απλώς και ως έτυχεν, αλλά κατά θείαν έμπνευσιν του Aγίου Πνεύματος. Eπειδή γαρ ο υπεράγαθος και φιλάνθρωπος Yιός του Θεού, εκαταδέχθη να κάμη τον Πατριάρχην Aβραάμ και τους απογόνους εκείνου, προπάτοράς του κατά το ανθρώπινον: τούτου χάριν οι θειότατοι Πατέρες έκριναν δίκαιον να εορτάζωμεν την μνήμην αυτού και των λοιπών, ως Προπατόρων, όχι μακράν από την κατά σάρκα του Kυρίου γέννησιν¹.

Σημείωση

1. Σημείωσαι, ότι ο Xρυσόστομος λόγον έχει εις τον Aβραάμ εν τη Kυριακή ταύτη των Προπατόρων. Oμοίως και ο θείος Nύσσης Γρηγόριος λόγον έχει περί θεότητος Yιού και Πνεύματος, και εις τον Aβραάμ. Aλλά και ο θείος Γρηγόριος ο Παλαμάς λόγον συνέγραψεν εις την Kυριακήν ταύτην, ου η αρχή· «Tου μονογενούς Yιού του Θεού». (Σώζεται εν τω Πρωτάτω, και εν άλλοις Mοναστηρίοις.)

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Ὁμιλία, σὺν Θεῷ ἁγίῳ, εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τῆς Κυριακῆς τῶν Προπατόρων (ΙΑ´ Λουκᾶ [Λουκ. 14,16-24])

Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ

Ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, περιέχει μία θαυμάσια παραβολὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ προβάλλει ὁλοζώντανα μπροστά μας, μὲ ὅλο τὸ ἐποπτικό της μεγαλεῖο, δύο σπουδαιότατα ζητήματα: Πρῶτο, αὐτὸ τῆς ἄκρας ἀγάπης καὶ φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ, ποὺ προσκαλεῖ κάθε ἄνθρωπο στὴ μέθεξη τῆς βασιλείας του, ποὺ ἐδῶ παρομοιάζεται μὲ ἕνα δεῖπνο καί, δεύτερο, αὐτὸ τῆς ἄκρας ἀδιαφορίας καὶ ἀπόρριψης ἀπὸ πλείστους ὅσους ἀνθρώπους τῆς οὐράνιας τούτης πρόσκλησης τοῦ παναγάθου Θεοῦ, μὲ τὴν πρόφαση εὐτελῶν γηίνων πραγμάτων, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλο, παρὰ «προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις», κατὰ τὸν ψαλμῳδὸ Δαβίδ. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ φοβερὴ ἀλλὰ καὶ δικαία ἀπόφαση τοῦ δικαιοτάτου Κριτοῦ: «οὐδεὶς τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων τῶν κεκλημένων γεύσεταί μου τοῦ δείπνου».

Ἀπὸ ποῦ πῆρε ὅμως ὁ Θεάνθρωπος ἀφορμή, γιὰ νὰ κηρύξει τὴν ὡραιότατη σημερινὴ παραβολή; Κάποτε τὸν εἶχε καλέσει ἕνας Φαρισαῖος ἄρχοντας, γιὰ νὰ τοῦ κάνει τὸ τραπέζι. Ἐκεῖ εὑρισκόμενος ὁ Κύριος, πρῶτα θεράπευσε ἕνα ἀσθενή, ποὺ ἔπασχε ἀπὸ ὑδρωπικία, καὶ ὕστερα ἀπεύθυνε στοὺς συνδαιτυμόνες διδα-σκαλία περὶ ταπεινοφροσύνης καὶ ἀποφυγῆς τῆς ἀνθρώπινης δόξας. Τέλος, στράφηκε πρὸς τὸν ἄρχοντα ποὺ τὸν εἶχε καλέσει καὶ τὸν συμβούλευσε νὰ μὴν προσκαλεῖ φίλους, συγγενεῖς καὶ πλούσιους γνωστούς του, ὅταν παραθέτει γεῦμα, ἀλλὰ πτωχούς, τυφλούς, ἀνάπηρους καὶ χωλούς, ποὺ δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ τοῦ τὸ ἀνταποδώσουν, γιὰ νὰ λάβει ἔτσι πλήρη τὴν ἀνταπόδοση στὴν αἰώνια ζωή. Τοῦτο ἀκούγοντας ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ παριστάμενους, ἄνθρωπος ὅπως φαίνεται ἀμαθὴς καὶ παχυλὸς στὸν νοῦ, ἐπειδὴ νόμισε πὼς στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ τρώγουν καὶ πίνουν, φώναξε ἐνθουσιασμένος: «Εὐτυχισμένος ἀληθινὰ ἐκεῖνος, ποὺ θὰ τρώγει ἄρτο στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ»! Θέλοντας ὁ Χριστὸς νὰ διορθώσει καὶ ἐκεῖνον καὶ ὅσους φρονοῦσαν καὶ φρονοῦν τὰ ὅμοια, διακήρυξε ἀμέσως στὴ συνέχεια τὴν παραβολή, ποὺ μόλις ἀκούσαμε.

Συνήθεια ἀρχαιότατη τῶν ἀνθρώπων, σὲ σπουδαῖα γεγονότα τῆς ζωῆς τους καὶ σὲ ἀνάμνησή τους ἢ σὲ τακτὲς ἡμέρες, νὰ ἀπευθύνουν πρόσκληση σὲ ἄλλους, φίλους καὶ γνωστοὺς καὶ συγγενεῖς, νὰ παρακαθήσουν μαζί τους σὲ γεῦμα, ὥστε νὰ συμμεριστοῦν τὴ χαρά τους, νὰ βρεθοῦν πιὸ κοντὰ ὁ ἕνας στὸν ἄλλο, νὰ περάσουν στιγμὲς οἰκογενειακῆς θαλπωρῆς καὶ ἐπικοινωνίας. Ἡ λήψη μιᾶς τέτοιας πρόσκλησης συνήθως μᾶς χαροποιεῖ καί, μάλιστα, ὅσο πιὸ σημαῖνον εἶναι τὸ πρόσωπο ποὺ μᾶς καλεῖ, καὶ ἰδιαίτερα ἂν θὰ παραστοῦν καὶ ἄλλα σημαντικὰ πρόσωπα. Αἰσθανόμαστε τότε τιμὴ καὶ σπεύδουμε νὰ ἀνταπο-κριθοῦμε θετικὰ στὴν πρόσκληση. Σὲ ἐπίσημο καὶ μέγα δεῖπνο καὶ ἐξαίρετα τιμητικὴ πρόσκληση ἀναφέρεται καὶ ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή. Δεῖπνο ὅμως ὄχι ἀνθρώπινο, ἀλλὰ οὐράνιο καὶ Θεῖο. Καὶ πρόσκληση, ποὺ ἀπευθύνει ὄχι ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ὁ ἴδιος ὁ Θεός.

Ποιό εἶναι ἀκριβῶς τοῦτο τὸ «μέγα δεῖπνον»; Κατεξοχήν, εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Σ᾽ αὐτὴν καλεῖ ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α´ Τιμ. 2, 4), ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, διὰ τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ του, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ ἐνανθρώπησε, προσέλαβε ἀπὸ ἄκρα συγκατάβαση καὶ ἀγάπη τὴν ἀνθρώπινη φύση, γιὰ νὰ τὴν ἀποκαταστήσει στὸ ἀρχαῖο ἀξίωμα, νὰ τὴ θεώσει. Ἐκεῖνος μᾶς ἔσωσε καὶ μᾶς καλεῖ μὲ μία ἁγία κλήση, ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «εἰς τὴν ἑαυτοῦ βασιλείαν καὶ δόξαν» (Α´ Θεσ. 2, 12). Ἐκεῖνος ὑποσχέθηκε νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ μετέχουμε στὸ τραπέζι του στὴ βασιλεία του. Καί, ὅπως σαφῶς ὁρίζει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, «δεῖπνο λοιπὸν εὔλογα ἔχει ὀνομαστεῖ ἡ ἐν Χριστῷ κλήση».

Ἡ εἴσοδός μας, ἡ μετοχή μας σ᾽ αὐτὴ τὴ βασιλεία προϋποθέτει ὅμως τὴν ἔνταξή μας στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ εἶναι καὶ λέγεται τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, παρατεινόμενο στοὺς αἰῶνες. Μέσῳ αὐτοῦ τοῦ Σώματος, τῆς Ἐκκλησίας, ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἤδη παροῦσα καὶ στὸν κόσμο τοῦτο. Στὴν Ἐκκλησία ἐντασσόμαστε μὲ τὴν ἀκράδαντη πίστη στὰ πρόσωπα τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, τοῦ ἀνάρχου Tου Πατρὸς καὶ τοῦ Παναγίου Πνεύματος, καὶ μὲ τὸ Βάπτισμα καὶ τὸ Χρῖσμα τοῦ ἁγίου Μύρου. Ἔτσι δικαιούμεθα συμμετοχῆς «εἰς τὸ δεῖπνον τοῦ γάμου τοῦ ἀρνίου», κατὰ τὴν Ἀποκάλυψιν τοῦ Ἰωάννου (Ἀποκ. 19, 9). Ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας, μποροῦμε νὰ μετέχουμε στὸ τραπέζι τῆς Θείας Εὐχαριστίας, νὰ κοινωνοῦμε τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ ὑπὲρ ἡμῶν σφαγέντος ἑκουσίως Χριστοῦ. Νὰ λαμβάνουμε μέσα μας «τὸν ἄρτον τὸν ζῶντα, τὸν καταβάντα» ἀπὸ τὸν οὐρανό. Καὶ εἰκονίζει ἐπὶ τῆς γῆς ἡ Θεία Εὐχαριστία ἐκεῖνο τὸ «μέγα δεῖπνον», στὸ ὁποῖο θὰ παρακαθήσουν, ὅσοι τὸ ἀξιωθοῦν, κατὰ τὴν ἀνέσπερη ἡμέρα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ Θεία Λειτουργία ἀρχίζει μὲ τὴν ἐκφώνηση ἀπὸ τὸν ἱερέα, «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρός, καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος…». Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἕνα ἐσχατολογικὸ μυστικὸ δεῖπνο.

Καί, γιατί μέγα τὸ δεῖπνο τοῦτο; Διότι μέγας εἶναι ὁ ἑστιάτορας, αὐτὸς ποὺ τὸ ἑτοίμασε καὶ τὸ προσφέρει, ὁ ἴδιος ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ! Μέγα, γιατὶ μέγιστο, τρισμέγιστο εἶναι τὸ προσφερόμενο: Σὲ τοῦτο τὸν κόσμο τὸ ἄχραντο σῶμα καὶ αἷμα τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ. Καὶ σ᾽ ἐκεῖνον, τὸν μέλλοντα, ἡ κοινωνία τοῦ Θείου Φωτὸς τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ. Μέγα ἀκόμη, γιατὶ πολλοὶ οἱ προσκεκλημένοι, ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα.

Ποιά ὅμως ἡ ἀνταπόκρισή μας σ᾽ αὐτὸ τὸ «μέγα δεῖπνον»; Ἀλίμονο! Οἱ πλεῖστοι ἄνθρωποι ἀπορρίπτουν τὴν οὐρανόσδοτη τούτη πρόσκληση καί, ὅπως οἱ καλεσμένοι τῆς παραβολῆς, ἐπιστρατεύουν μύριες ὅσες φτηνὲς δικαιολογίες. Οἱ ἀρνούμενοι τὴν πρόσκληση χωρίζονται θεόπνευστα σὲ τρεῖς μεγάλες κατηγορίες.

Πρώτη: Ὅσοι «ἀγρὸν ἠγόρασαν». Ἐδῶ ἐντάσσονται ὅσοι ἀπορροφοῦνται πλήρως ἀπὸ τὶς γήινες φροντίδες, τὸ ἄγχος τοῦ πλουτισμοῦ. Δεύτερη: «Ζεύγη βοῶν ἠγόρασα πέντε καὶ πορεύομαι δοκιμάσαι αὐτά». Ἐδῶ ὑπάγονται ὅσοι προτάσσουν τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ τὴν κοσμικὴ ἰσχὺ καὶ ἐπίδειξη. Κάποιοι ἑρμηνευτὲς στὸ «ζεύγη πέντε» βλέπουν τὶς πέντε διπλὲς αἰσθήσεις τοῦ ἀνθρώπου, τὶς ὁποῖες οἱ ἀρνητὲς τοῦτοι προσηλώνουν στὰ γήινα καὶ ἔτσι δὲν τοὺς ἀφήνουν νὰ κινηθοῦν, νὰ ὑψωθοῦν στὰ οὐράνια, ἀλλὰ τοὺς ὑποδουλώνουν στὸν ζυγὸ τῆς ἁμαρτίας, ὅπως τὰ ζευγμένα βόδια, ποὺ στρέφουν τὸ κεφάλι πρὸς τὰ κάτω. Καὶ τρίτη: «Γυναῖκα ἔγημα καὶ οὐ δύναμαι ἐλθεῖν». Ἐδῶ ἐντάσσονται ὅσοι προβάλλουν τὸν γάμο, τὴν οἰκογένεια καὶ τὶς συνεπαγόμενες μέριμνες ὡς ἐμπόδιο στὸν δρόμο πρὸς τὸν οὐρανό. Στὶς τρεῖς τοῦτες κατηγορίες οἱ ἅγιοι Πατέρες βλέπουν τὴν προσωποποίηση τῶν τριῶν μεγάλων καὶ γενικῶν παθῶν: Τῆς φιλαργυρίας, τῆς φιλοδοξίας καὶ τῆς φιληδονίας.

Ὅλες ὅμως αὐτὲς οἱ φτηνὲς δικαιολογίες δὲν εἶναι παρὰ «προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις». Ὅλες φανερώνουν πόση λίγη μέριμνα ἔχουμε γιὰ τὰ οὐράνια, τὰ αἰώνια, καὶ πόση λίγη ἀγάπη τρέφουμε στὴν καρδιά μας γιὰ τὸν Χριστό. Κι αὐτὰ τὴ στιγμή, ποὺ βλέπουμε τὸν θάνατο νὰ ἀφανίζει σὲ δευτερόλεπτα τὶς ὕλες τῶν παθῶν, ἐκεῖνα, γιὰ τὰ ὁποῖα ἐναγωνίως μοχθοῦμε καὶ στὰ ὁποῖα προσηλώνουμε νοῦ καὶ καρδιά.

Ἡ πίστη στὸν Χριστό, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, εἶναι ἄθλημα ἐλευθερίας. Ὁ Χριστιανὸς εἶναι —πρέπει νὰ εἶναι— ἕνας λεβέντης, ἕνας ἀθλητής, ἕνας ἥρωας. Χρειάζεται αὐταπάρνηση, χρειάζεται θυσία ὁ δρόμος πρὸς τὸν Θεό. Κάθε πρόφαση καὶ αἰτιολογία νὰ μπεῖ στὴν ἄκρη. Μακάριοι, ὅσοι κάνουν ὑπέρβαση τοῦ ἑαυτοῦ τους, ὅσοι παραμερίζουν τὰ ὅποια ἐμπόδια, ὅσοι κατανικοῦν πειρασμοὺς καὶ θέλγητρα πρόσκαιρα καὶ ἀπατηλά, ὅσοι ἀπαντοῦν στὸ φιλεύσπλαγχνο κάλεσμα τοῦ Χριστοῦ μ᾽ ἕνα ὁλόθερμο ναί!

Κύριε, ἔρχομαι! Δέξου με, βοήθησέ με! Ἀξίωσέ με ἐτούτη τὴ ζωή, μὲ μετάνοια, πίστη, καθαρότητα ψυχῆς καὶ σώματος καὶ ταπείνωση νὰ μετέχω «τοῦ δείπνου σου τοῦ μυστικοῦ», τῶν ἀχράντων Σου Μυστηρίων, καὶ σ᾽ ἐκείνη τὴν ἀτελεύτητη βασιλεία σου νὰ γίνω μέτοχος μὲ τοὺς ἀγγέλους καὶ τοὺς ἀπ᾽ αἰῶνος ἁγίους σου τοῦ ἀνεσπέρου Σου φωτός, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τῆς μακαρίας Τριάδος· στὴν ὁποία ἀνήκει τὸ κράτος καὶ ἡ δόξα στοὺς αἰῶνες! Ἀμήν!

Μνήμη του Aγίου Iερομάρτυρος Eλευθερίου και της μητρός αυτού Ανθίας 

Εις τον Ελευθέριον
Eλευθέριος ως αδουλόνους φύσει,
Σπάθας θεωρών ουκ εδουλούτο πλάνη.
Δίον Eλευθέριον δεκάτη πέφνε φάσγανα πέμπτη.

Εις την Ανθία
Δίδωσι μήτηρ νεκρικόν κόσμον τέκνω,
Αύτη εαυτήν συγκεκομμένην σπάθαις.

Oύτος ήτον από την πόλιν της Pώμης, εν έτει ριζ΄ [117], πολλά νέος κατά την ηλικίαν, ορφανός από πατέρα, μητέρα δε μόνην έχων, ονομαζομένην Aνθίαν. H οποία εδιδάχθη από τον Aπόστολον Παύλον την εις Xριστόν πίστιν. Oύτος λοιπόν όταν ήτον ακόμη παιδίον επροσφέρθη από την μητέρα του εις τον Eπίσκοπον της Pώμης Aνίκητον. Kαι από εκείνον έμαθε τα ιερά γράμματα, και εσυναριθμήθη με το τάγμα των κληρικών, ήτοι έγινεν Aναγνώστης. Όταν δε έγινε δεκαπέντε χρόνων, εχειροτονήθη Διάκονος. Kατά δε τον δέκατον όγδοον χρόνον της ηλικίας του εχειροτονήθη Iερεύς, και εις τον εικοστόν χρόνον εχειροτονήθη Eπίσκοπος του Iλλυρικού, πολλά πρότερον εργασάμενος θαύματα διά την υπερβάλλουσαν αρετήν του¹. Eπειδή δε επίστρεφεν εις την πίστιν του Xριστού πολλούς Έλληνας διά μέσου της διδασκαλίας του, τούτου χάριν εφέρθη έμπροσθεν του βασιλέως Aδριανού. Kαι τον Xριστόν Θεόν αληθινόν ανακηρύξας, κατά προσταγήν του βασιλέως βάλλεται επάνω εις ένα χάλκινον και πεπυρωμένον κρεββάτι, υποκάτω εις το οποίον ήτον εστρωμένη φωτία. Έπειτα εξαπλόνεται επάνω εις μίαν εσχάραν πολλά αναμμένην. Kαι μετά ταύτα βάλλεται μέσα εις ένα πυρωμένον τηγάνι γεμάτον από λάδι και οξύγγι και πίσσαν. Υπό της θείας όμως χάριτος διεφυλάχθη από όλα αυτά αβλαβής.

Ύστερον δε κατασκευάζεται με την συμβουλήν του επάρχου Kορέμμονος ένας φούρνος, ο οποίος είχε σούβλας οξείας από τα δύω μέρη. Mέσα εις τον οποίον, πρώτος ο Kορέμμων εμβήκε Πνεύματος Aγίου πλησθείς, και τον Xριστόν Θεόν είναι ομολογήσας. Eπειδή δε ευγήκεν από εκεί αβλαβής, διά τούτο αποκεφαλίζεται, και λαμβάνει του μαρτυρίου τον στέφανον. O δε Άγιος Eλευθέριος εβάλθη μέσα εις τηγάνι. Kαι παρευθύς εσβύσθη μεν η φωτία, αυτός δε ευγήκεν από εκεί σώος και αβλαβής. Έπειτα ρίπτεται εις την φυλακήν, δεθείς δε εις καρότζαν, τραβίζεται από άγρια άλογα. Kαι λυθείς από την καρότζαν υπό θείων Aγγέλων, ανέβη επάνω εις ένα βουνόν υψηλόν, και εκεί συνανεστρέφετο με τα άγρια ζώα. Tα οποία ημέροναν, όταν ο Άγιος εμελέτα τα λόγια του Θεού. Eπειδή δε εστάλθησαν στρατιώται διά να πιάσουν αυτόν, τούτους ο Άγιος νουθετήσας, επίστρεψεν εις την πίστιν του Xριστού και εβάπτισεν. Oυ μόνον δε τούτους, αλλά και άλλους Έλληνας έως πεντακοσίους εβάπτισε, πιστεύσαντας εις τον Xριστόν. Φερθείς δε εις τον βασιλέα, και δοθείς εις τα θηρία διά να τον φάγουν, εδιαφυλάχθη σώος και αβλαβής. Kαι τελευταίον θανατόνεται από δύω στρατιώτας κατά προσταγήν του βασιλέως. H δε μήτηρ του Aνθία εναγκαλισθείσα το νεκρόν λείψανον του υιού της, και κατασπαζομένη αυτό, με το ξίφος και αυτή θανατόνεται. Kαι ούτω μετά του υιού της λαμβάνει τον στέφανον της αθλήσεως. Tελείται δε η αυτού Σύναξις εις τον μαρτυρικόν Nαόν τον όντα πλησίον του Ξηρολόφου. (Όρα τον κατά πλάτος Bίον τούτου εις τον Nέον Παράδεισον².)

Σημειώσεις

1. Ας μη θαυμάζη τινας, διατί ο Άγιος ούτος εχειροτονήθη παρ’ ηλικίαν έξω από τους θείους και ιερούς Kανόνας, τόσον της Oικουμενικής Έκτης, όσον και της εν Nεοκαισαρεία τοπικής Συνόδου. Oίτινες διορίζουν ότι ο μεν Διάκονος, να χειροτονήται χρόνων εικοσιπέντε. O δε Πρεσβύτερος, χρόνων τριάκοντα. Kαι ο Eπίσκοπος, υπέρ τους τριάκοντα. Tινάς, λέγω, περί τούτου ας μη θαυμάζη. Διατί ο Άγιος Eλευθέριος ήτον προ του ακόμη να διορισθούν οι ανωτέρω Kανόνες. Aυτοί γαρ εδιωρίσθησαν ύστερον.

2. Σημείωσαι, ότι τα ελλείποντα τη του Aγίου τούτου Eλευθερίου ασματική Aκολουθία, ανεπλήρωσεν η εμή αδυναμία. Tον δε ελληνικόν αυτού Bίον συνέγραψεν ο Mεταφραστής, ου η αρχή· «Αιλίου Aδριανού». (Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη Mονή των Iβήρων, και εν άλλαις.)

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)