Μνήμη του Aγίου ενδόξου Προφήτου Σαμουήλ
Mύσας τελευτή και Σαμουήλ ο βλέπων,
Tο ζων αεί φως και τελευτήσας βλέπει.
Bη δ’ ορόων μέλλοντα Σαμουήλ εικάδι ένθεν.
Oύτος εκατάγετο από την Aρμαθαίμ Σιφά, εκ του βουνού του Eφραίμ, υιός Eλκανά και Άννης της Προφήτιδος. O δε Eλκανά είχε δύω γυναίκας, από τας οποίας η μεν μία, ωνομάζετο Άννα, η δε άλλη, Φεννάνα. Kαι η μεν Φεννάνα είχε παιδίον, η δε Άννα δεν είχεν. Aνέβη δε ο Eλκανά μαζί με την γυναίκα του Άνναν εις τον τόπον Σηλώμ, οπού ήτον τότε η Σκηνή και η Kιβωτός. Eκεί δε ήτον και ο ιερεύς Ηλεί, και οι δύω υιοί του, ο Oφνεί και ο Φινεές. O δε Kύριος απέκλεισε την μήτραν της Άννας, και δεν εγέννα παιδίον. Όθεν διά την αιτίαν ταύτην ελυπούσεν αυτήν η αντίζηλός της Φεννάνα. H δε Άννα επροσευχήθη εις τον Θεόν μετά πόνου καρδίας, και διά τούτο ενθυμήθη αυτήν ο Θεός, και εγέννησεν υιόν τον μέγαν τούτον Προφήτην Σαμουήλ, (το οποίον ερμηνεύεται Θεαίτητος) αφιέρωσε δε αυτόν εις τον Θεόν η μητέρα του. Όθεν όταν αυξήνθη κατά την ηλικίαν, ελειτούργει εις τον Θεόν, και έγινε Προφήτης μεγάλος. O δε Ηλεί και οι υιοί του, εσυντρίφθησαν από την οργήν του Kυρίου και ηφανίσθησαν, διατί επαρώργιζον τον Θεόν. Έκρινε δε Σαμουήλ τον λαόν του Iσραήλ εις όλας τας ημέρας της ζωής του, και δώρα από κανένα δεν επήρεν. Oύτος έχρισε τον Σαούλ βασιλέα, ομοίως και τον Προφήτην Δαβίδ. Eλθών δε εις γήρας βαθύ, και πλήρης ημερών γενόμενος, απέθανεν. Eπρόλαβε δε την σάρκωσιν του Xριστού χιλίους τριανταπέντε χρόνους, και επροφήτευσε χρόνους τεσσαράκοντα1.
Σημείωση
1. Σημείωσαι, ότι ο Προφήτης ούτος Σαμουήλ συνέγραψε την πρώτην και δευτέραν των Bασιλειών. Όθεν και από τους Eβραίους τα δύω ταύτα βιβλία ως έν αριθμούμενα, Σαμουήλ ονομάζονται. Tο δε κέρατον του Σαμουήλ, εν ω το έλαιον του χρίσματος, με το οποίον έχρισε τον βασιλέα Δαβίδ ευρίσκετο εν Kωνσταντινουπόλει, εις την Mονήν την καλουμένην Mυριοκέρατον, και όρα σελ. 1152 της Δωδεκαβίβλου.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Γ´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Ο Σαμουήλ ήταν άνθρωπος προσευχής. Ο Κύριος λόγω της πίστης του και της αφοσίωσής του, τον χρησιμοποίησε δυναμικά. Το όνομά του σημαίνει «Τον ζήτησα από τον Κύριο και το έλαβα» (Α’ Βασιλειών 1,20). Στους Ψαλμούς αναφέρεται ότι ο Σαμουήλ, ως ιερέας του Κυρίου επικαλούνταν τ’ όνομά του και ο Κύριος τον άκουγε και του μιλούσε μέσα από μια νεφέλη, όπως τον Μωυσή και τον Ααρών (Ψαλμοί 98,6-7).
Ο Σαμουήλ, λόγω των γηρατειών του, έκανε γνωστή στο λαό την αποχώρησή του. Ζήτησε από το λαό, ενώπιον του Κυρίου και ενώπιον του βασιλιά Σαούλ, να του πουν, όσα χρόνια τους κυβέρνησε ως Κριτής, εάν έχουν κάποιο παράπονο ή εάν αδίκησε κανένα. Ο λαός απάντησε αρνητικά. Ο Σαμουήλ υπενθύμισε στο λαό τις επεμβάσεις του Θεού στην ιστορία τους, αλλά και την απιστία και την αχαριστία του λαού προς τον Κύριο. Τους προέτρεψε να σέβονται τον Κύριο, να τον λατρεύουν, να τηρούν τις εντολές του και να Τον ακολουθούν σε όλη τους τη ζωή (Α’ Βασιλειών 12,1-15).
Έπειτα ζήτησε από τον Κύριο να επιβεβαιώσει τα λόγια του, και να στείλει βροντές και βροχή παρόλο που ήταν εποχή ξηρασίας και εποχή του θερισμού και των σιτηρών, για να καταλάβουν οι Ισραηλίτες πόσο μεγάλη αμαρτία διέπραξαν που ζήτησαν βασιλιά.
Αμέσως ο Κύριος έστειλε βροντές και βροχή, κι όλος ο λαός φοβήθηκε πάρα πολύ τον Κύριο και το Σαμουήλ, και του είπαν: «Προσευχήσου για μας στον Κύριο, και παρακάλεσέ τον να μην πεθάνουμε, γιατί σ’ όλες τις αμαρτίες μας προσθέσαμε ακόμα μία: ζητήσαμε βασιλιά».
Τότε ο Σαμουήλ τους είπε: «Μη φοβάστε. Και βέβαια κάνατε μεγάλο κακό. Μην απομακρυνθείτε όμως από τον Κύριο, αλλά να τον λατρέψετε μ’ όλη σας την καρδιά. Μη λατρεύετε τα είδωλα, που δεν ωφελούν ούτε μπορούν να σώσουν κανέναν, αφού είναι ψεύτικα. Ο Κύριος δεν θα εγκαταλείψει το λαό του, γιατί ο ίδιος θέλησε να σας κάνει λαό του. Εγώ δεν θα σταματήσω να προσεύχομαι για σας και θα συνεχίσω να σας διδάσκω ποιος είναι ο ίσιος δρόμος και ο σωστός. Αλλά κι εσείς να σέβεστε τον Κύριο και να τον λατρεύετε ειλικρινά, μ’ όλη την καρδιά σας, γιατί βλέπετε τι θαυμαστά έργα έχει κάνει για σας. Αν όμως κάνετε το κακό, τότε κι εσείς κι ο βασιλιάς σας θα καταστραφείτε» (Α’ Βασιλειών 12,16-25).
Όταν ο Σαούλ εμπλάκηκε σε πόλεμο με τους Φιλισταίους, και ενώ είχε μαζέψει το στρατό του στα Γάλγαλα, επειδή ο Σαμουήλ είχε αργήσει να έρθει για να προσφέρει θυσία στο Θεό κι ο στρατός άρχισε να εγκαταλείπει το Σαούλ, τότε ο Σαούλ διέταξε να φέρουν τα ζώα για να κάνουν μόνοι τους τη θυσία στον Κύριο. Και πρόσφερε ο ίδιος το ολοκαύτωμα. Όταν τελείωσε ήρθε και ο Σαμουήλ, και ο Σαούλ βγήκε να τον προϋπαντήσει. Ο Σαμουήλ τον επέπληξε για την πράξη του αυτή και προφήτεψε ότι θα είχε ως τιμωρία τη μικρή διάρκεια της βασιλείας του: «Φέρθηκες ανόητα. Αν τηρούσες τις εντολές που σου έδωσε ο Κύριος, τότε αυτός θα έκανε την οικογένειά σου να βασιλεύει για πάντα στον Ισραήλ. Τώρα όμως η βασιλεία σου δε θα διατηρηθεί. Ο Κύριος θα ψάξει να βρει έναν άνθρωπο όπως τον θέλει και του δώσει την εντολή να βασιλεύσει, γιατί εσύ δεν τήρησες αυτά που σε διέταξε.» Κατόπιν ο Σαμουήλ αναχώρησε από τα Γάλγαλα (Α’ Βασιλειών 13,5-15)…
Ο Κύριος οργίστηκε με το Σαούλ και είπε στο Σαμουήλ, ότι ο Σαούλ δεν εκτέλεσε τις εντολές του. Ο Σαμουήλ λυπήθηκε βαθιά κι όλη εκείνη τη νύχτα προσευχόταν στο Θεό. Το πρωί σηκώθηκε νωρίς και πήγε να συναντήσει το Σαούλ.
Ο Σαμουήλ είδε το Σαούλ να προσφέρει ως ολοκαύτωμα στον Κύριο τα καλύτερα από τα λάφυρα. Στη συνέχεια τον επέπληξε, γιατί δεν τήρησε κατά γράμμα την εντολή του Κυρίου.
Ο Σαούλ δικαιολογήθηκε και τότε ο Σαμουήλ του είπε ότι, ο Κύριος τον έχρισε βασιλιά και τώρα που τον έστειλε να καταστρέψει τελείως τους Αμαληκίτες, αυτός δεν το έπραξε και δεν υπάκουσε στην προσταγή του Κυρίου, αλλά λυπήθηκε το βασιλιά τους και κράτησε τα καλύτερα λάφυρα, ενώ έπρεπε να τα καταστρέψει όλα.
Ο Σαούλ δικαιολογήθηκε ότι υπάκουσε στην επιθυμία του λαού, αλλά ο Σαμουήλ του είπε: «Μήπως ο Κύριος επιθυμεί ολοκαυτώματα και θυσίες; Πιο πολύ επιθυμεί να υπακούμε στις εντολές του. Η υπακοή είναι γι’ αυτόν καλύτερη από το πάχος των κριαριών. Η ανυπακοή είναι αμαρτία και το ολοκαύτωμα που προσφέρεις, πιο πολύ μοιάζει με ειδωλολατρική θυσία παρά με ολοκαύτωμα στον Κύριο. Επειδή, λοιπόν, περιφρόνησες τις εντολές του Κυρίου, γι’ αυτό κι εκείνος σε απέρριψε από το αξίωμα του βασιλιά».
Τότε ο Σαούλ ζήτησε συγχώρεση για την πράξη του και θέλησε να επανορθώσει αλλά ο Σαμουήλ του είπε, ότι η απόρριψη του Κυρίου είναι οριστική. Και όπως γύρισε ο Σαμουήλ να φύγει, τον έπιασε ο Σαούλ από την άκρη του μανδύα του και του τον έσκισε. Τότε ο Σαμουήλ του είπε: «Ο Κύριος σήμερα έσκισε κι έκοψε από πάνω σου τη βασιλεία του Ισραήλ και θα την δώσει σ’ έναν άλλο, που θα είναι καλύτερος σου. Κάποια μέρα το βασίλειο θα χωριστεί στα δύο. Ο Κύριος αυτά θα τα πραγματοποιήσει και δεν αλλάζει γνώμη, διότι δεν είναι άνθρωπος για ν’ αλλάξει γνώμη» (Α’ Βασιλειών 15,10-29).
Ο Σαμουήλ χρίει το Δαβίδ βασιλιά
Παρόλο που ο Σαμουήλ βρισκόταν πια σε βαθιά γεράματα, ο Κύριος τον χρησιμοποίησε και πάλι για να χρίσει νέο βασιλιά στη Βηθλεέμ, το νεαρό τότε Δαβίδ. Έτσι ο Κύριος του είπε μια μέρα: «Ως πότε θα είσαι λυπημένος για το Σαούλ, που τον απέρριψα από το βασιλικό του αξίωμα; Γέμισε το δοχείο σου με λάδι και πήγαινε. Εγώ σε στέλνω στον Ιεσσαί από τη Βηθλεέμ, γιατί έχω βρει ανάμεσα στους γιους του, το βασιλιά που χρειάζομαι» (Α’ Βασιλειών 16,1-3).
Ο Σαμουήλ έκανε όπως του είπε ο Κύριος και πήγε στη Βηθλεέμ.
Μετά τη θυσία ο Σαμουήλ πήγε στο σπίτι του Ιεσσαί. Όταν είδε τον μεγαλύτερο γιο του Ιεσσαί, τον Ελιάβ, σκέφτηκε: «Ασφαλώς αυτός θα είναι ο εκλεκτός του Κυρίου». Αλλά ο Κύριος είπε στο Σαμουήλ: «Μη παρασύρεσαι από την όψη του, από την ωραιότητά του και το ψηλό του ανάστημα, γιατί εγώ δεν τον εγκρίνω. Ο Θεός δεν βλέπει όπως βλέπουν οι άνθρωποι. Ο άνθρωπος βλέπει το πρόσωπο, ο Θεός βλέπει την καρδιά».
Τότε κάλεσε ο Ιεσσαί τον Αμιναδάβ και τον παρουσίασε στο Σαμουήλ, αλλά ο Σαμουήλ είπε: «Ούτε αυτόν τον διάλεξε ο Κύριος». Μετά ο Ιεσσαί παρουσίασε τον Σαμά. «Ούτε αυτόν τον διάλεξε ο Κύριος», είπε ο Σαμουήλ. Μετά ο Ιεσσαί παρουσίασε στο Σαμουήλ και τους άλλους τέσσερις γιους του. Κι ο Σαμουήλ του είπε: «Κανέναν απ’ αυτούς δεν έχει διαλέξει ο Κύριος». Μετά τον ρώτησε: «Αυτά είναι όλα τα παιδιά σου;» Εκείνος απάντησε: «Απομένει ακόμα ο μικρότερος, αλλ’ αυτός βόσκει τα πρόβατα». «Στείλε και φέρ’ τον», του είπε ο Σαμουήλ «δε θα καθίσουμε στο τραπέζι πριν να έρθει κι αυτός εδώ» (Α’ Βασιλειών 16,6-11).
Ο Ιεσσαί έστειλε κι έφερε το Δαβίδ, ο οποίος ήταν ξανθός, με ωραία μάτια και με ωραίο, αγαθό πρόσωπο. Ο Κύριος είπε στο Σαμουήλ: «Σήκω και χρίσε τον Δαβίδ ως βασιλιά, διότι αυτός είναι αγαθός και άξιος ενώπιόν μου». Πήρε λοιπόν ο Σαμουήλ το δοχείο με το λάδι και τον έχρισε βασιλιά μπροστά στους αδερφούς του. Τότε ήρθε το Πνεύμα του Κυρίου στο Δαβίδ κι από κείνη την ημέρα έμεινε μαζί του και τον καθοδηγούσε. Μετά ο Σαμουήλ γύρισε πίσω στην πατρίδα του την Αρμαθαΐμ (Α’ Βασιλειών 16,12-13, Α’ Παραλειπομένων 11,3).
