Παράλληλα με το θλιβερό φαινόμενο του νεοπλατωνισμού κινήθηκε και η θρησκεία του ερμητισμού. Ήδη αναφερθήκαμε στην μαγεία των Αιγυπτίων, που έχει αρχαιότατες ρίζες. Με την κατάκτηση της Αιγύπτου από τον Μέγα Αλέξανδρο και την εγκαθίδρυση της δυναστείας των Πτολεμαίων, οι Έλληνες γνώρισαν σε βάθος τον αιγυπτιακό αποκρυφισμό και άρχισαν να μεταφράζουν στην ελληνική γλώσσα κείμενα Αιγυπτίων μάγων.
Ο θεός της μαγείας και της γνώσης στην αρχαία Αίγυπτο ονομαζόταν Θωθ (Toth). Οι Πτολεμαίοι, βλέποντας τις ομοιότητες που είχε ο Θωθ με τον ελληνικό Ερμή, ταύτισαν τον Θωθ με τον Ερμή και τον ονόμασαν Τρισμέγιστο Ερμή. Αντίστοιχα, τα μαγικά κείμενα που άρχισαν να μεταφράζονται, από τα αιγυπτιακά στα ελληνικά, ονομάστηκαν ερμητικά κείμενα.
Έτσι, μέσα από την ανάμειξη ελληνικής φιλοσοφίας, αιγυπτιακής μαγείας και από επιρροές του Γνωστικισμού, διαμορφώθηκε τον 3ο αι. μ.Χ. η θρησκεία του ερμητισμού. Οι ερμητικοί, όπως και οι Γνωστικοί, είχαν θεοποιήσει την γνώση και κήρυτταν ότι αυτό είναι το νόημα της ζωής.
Η παρανοϊκή τους διδασκαλία συνοψίζεται στα εξής. Ο ύψιστος θεός του ερμητισμού είναι αρρενόθηλυς και έτσι πλάθει τον αρχέτυπο άνθρωπο, να είναι άνδρας και γυναίκα ταυτόχρονα. Ο φυσικός κόσμος είναι ένας δεύτερος θεός. Η γη περιβάλλεται από επτά ουρανούς, δηλαδή επτά πλανητικούς κύκλους.
Κάποια στιγμή ο αρχέτυπος άνθρωπος έσπασε την περιφέρεια των επτά πλανητών, την τρύπησε ταξιδεύοντας μέχρι την γη, όπου γοητεύτηκε από την Φύση, ενώθηκε μαζί της και γέννησε επτά γήινους ανδρόγυνους ανθρώπους. Αργότερα χωρίστηκαν αυτοί οι άνθρωποι και προέκυψαν τα δύο φύλα.
Ο ερμητισμός είχε ιδιαίτερη εκτίμηση στην αστρολογία. Πίστευαν ότι την στιγμή που γεννιέται κάθε άνθρωπος, ανάλογα με την θέση των άστρων, κατεβαίνει ένας δαίμονας από τον αντίστοιχο πλανήτη και μπαίνει στο σώμα του βρέφους, μέχρι τον λαιμό. Μέσω αυτού του δαίμονα τα άστρα επηρεάζουν την ζωή των ανθρώπων.
Η γνώση του θεού επιτυγχάνεται με την παρατήρηση της φύσης ή με την άμεση θέα του θεού, που γινόταν με μαγικές τελετές. Οι ερμητικοί ήταν κλειστή ομάδα, που θεωρούσαν ότι μόνο αυτοί κατείχαν την αλήθεια και την γνώση, ενώ οι υπόλοιποι άνθρωποι ήταν βυθισμένοι στην πλάνη. Η λατρεία της γνώσης οδηγούσε τους ερμητικούς να μελετούν την φυσική και τα μαθηματικά, ώστε να γνωρίσουν τα μυστήρια του σύμπαντος και να γίνουν παντοδύναμοι.
Τέλος, οι ερμητικοί όπως και οι Γνωστικοί, πίστευαν στην μετεμψύχωση. Έλεγαν ότι οι ψυχές των ανθρώπων κατάγονται από την ψυχή του σύμπαντος, πρώτα μπαίνουν σε ερπετά, μετά σε υδρόβια, μετά σε ζώα, έπειτα σε πτηνά και τέλος σε σώματα ανθρώπων. Οι αγαθές ψυχές καταλήγουν μέσα στον θεό, κάτι που υποστήριζε και ο Πλωτίνος.
Αποσπάσματα από το βιβλίο του ιστορικού-αρχαιολόγου Διόδωρου Ράμμου «Από την Συναγωγή στην Μασονία, Ελληνική φιλοσοφία και εβραϊκός Γνωστικισμός».
