Πρόπολη: Το πολυσύνθετο σκεύασμα της μέλισσας με τα ποικίλα φαρμακευτικά ωφέλη

Επιμέλεια κειμένου: Αντρέας Παπαναστασίου, δασολόγος – περιβαλλοντολόγος

Ιστορία

Η πρόπολη συναντάται στην κοινωνία των μελισσών. Το όνομά της, το έδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες και οφείλεται σε μια από τις πολλές ιδιότητες που την διακρίνουν. Η λέξη είναι σύνθετη, από τις λέξεις «προ» και «πόλις», διότι με την ουσία αυτή οι μέλισσες κατασκευάζουν τα έργα για την οχύρωση του βασιλείου τους για προστασία από εξωτερικούς εισβολείς. Παράλληλα, την χρησιμοποιούν για την στεγανοποίηση της κυψέλης και για την αποστείρωση του εσωτερικού της χώρου. Εμπεριέχει δηλαδή, την έννοια της προστασίας και της άμυνας.

Η χρήση της πρόπολης γινόταν από την αρχαιότητα. Αναφορές για την πρόπολη έχουμε από τον Ιπποκράτη, τον Αριστοτέλη, τον Γαληνό και άλλους. Οι Αιγύπτιοι την χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών, ενώ στους τους Ρωμαίους στρατιώτες ήταν χρήσιμη στις αποσκευές τους για την γρήγορη επούλωση πληγών.

Σύσταση

Η πρόπολη, είναι ένα προϊόν της μέλισσας που προκύπτει από την επεξεργασία ρητινωδών εκκρίσεων ή κόμμεων, από φλοιούς και οφθαλμούς ορισμένων φυτών, μαζί με ειδικά ενζυμα που παράγονται από την ίδια την μέλισσα, εμπλουτισμένα με κερί, γύρη και αιθέρια έλαια.

Η χημική σύσταση της πρόπολης όπως και οι φυσικές της ιδιότητες, εξαρτώνται άμεσα από την χλωρίδα της κάθε περιοχής. Διαφορετικά φυτά δίνουν και διαφορετικές δυνατότητες στις μέλισσες για συλλογή ρητινωδών εκκρίσεων και διαφορετικό χρώμα στο προϊόν καθώς και διαφορετικές ιδιότητες. Η χημική της σύσταση είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη καθώς σε αυτήν έχουν ανιχνευθεί περισσότερες από 300 χημικές ενώσεις. Αποτελείται κυρίως από ρητίνη (50%), κερί (30%), αιθέρια έλαια (10%), γύρη (5%). Τα υπόλοιπα συστατικά της είναι αρωματικές ουσίες, βάλσαμα, τερπένια, αλειφατικά οξέα, βιταμίνες και άλλα γνωστά και άγνωστα συστατικά.

Οι θεραπευτικές της ιδιότητες

  • Έχει αντιφλεγμονώδη δράση, καθώς ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα καταστέλλοντας  τα ένζυμα που επιτρέπουν την ανάπτυξη φλεγμονών.
  • Διεγείρει και ενισχύει το γενικό και ειδικό ανοσοποιητικό σύστημα.
  • Έντονη δράση κατά των ιών, τόσο της γρίπης όσο και άλλων.
  • Διαφυλάσσει την υγεία γαστρεντερικού συστήματος, καθώς δρα αποτελεσματικά στις λοιμώξεις που το προσβάλλουν.
  • Έντονη αντιβακτηριακή, αντιμυκητιακή και αντιπαρασιτική δράση.
  • Ισχυρή αντισηπτική δράση, καθώς έχει ευρύτατο μικροβιοκτόνο φάσμα.
  • Αντιοξειδωτική δράση, καθώς βοηθά στην σάρωση ελεύθερων ριζών οξυγόνου και προστατεύει την βιταμίνη C από την οξείδωση.
  • Αντιισταμινική δράση. Σε συνδυασμό με την γύρη, βοηθεί στην υποχώρηση των αλλεργιακών συμπτωμάτων.
  • Ενδείκνυται για παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, όπως και για βρογχικό άσθμα, ιγμορίτιδα κ.α.
  • Σε εξωτερική εφαρμογή θεραπεύει τις δερματικές πληγές, βλάβες και μυκητιάσεις.
  • Με τοπική εφαρμογή, ευνοεί την σύντομη επούλωση των πληγών.

Αρκετοί επιστήμονες, εκτιμούν ότι η χρήση πρόπολης (ως φυσικό αντιβιοτικό) δρα αποτελεσματικά και ενάντια στον κορωνοϊό. Στην Βραζιλία μάλιστα, έγινε εφαρμογή σε αριθμό νοσηλευομένων ασθενών με εντυπωσιακά θετικά αποτελέσματα.

Η πρόπολη, συναντάται στην αγορά υπό την μορφή ακατέργαστης στερεής πρόπολης ή με την μορφή σκευασμάτων. Τέτοια είναι η σκόνη πρόπολης, πάστες, αλκοολικά ή γλυκολικά βάμματα και εκχυλίσματα, σιρόπια, αλοιφές, χάπια, ταμπλέτες, σαπούνια κ.α. Επίσης, σκευάσματα πρόπολης μπορούν να συνδυαστούν με αλλά προϊόντα της μέλισσας, όπως η γύρη και το μέλι, ή ακόμη και με άλλα βοτανικά σκευάσματα.

Πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή γιατί υπάρχουν και οργανισμοί που εκδηλώνουν αλλεργίες (συνήθως άτομα που έχουν εμφανίσει αλλεργία σε προϊόντα της μέλισσας). Στην επιδερμίδα φαίνεται με την εμφάνιση κόκκινων κηλίδων οι οποίες εξαφανίζονται σε μερικές μέρες. Όταν η χρήση της γίνεται εσωτερικά η εμφάνιση αλλεργικής αντίδρασης είναι πιο σπάνια και σε αυτή την περίπτωση εμφανίζονται μικρές κόκκινες κηλίδες στο στήθος και ελαφρά φαγούρα.

Γι’ αυτό καλύτερα να χρησιμοποιείται αρχικά σε μικρή ποσότητα και σταδιακά να αυξάνεται η δοσολογία. Για όποιες ανησυχίες σχετικά με την χρήση, επιβάλλεται ιατρική συμβουλή.