από Marcello Veneziani
Η Δύση σήμερα έχει δύο ηγέτες στην παγκόσμια σκηνή που είναι στούς αντίποδες: τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Πάπα Φραγκίσκο. Είναι ένας ψυχρός πόλεμος, μια υπόγεια σύγκρουση, αλλά και εμφανής, μεταξύ θρόνου και βωμού, μεταξύ πολιτικής εξουσίας και ποιμενικής εξουσίας. Και οι δύο δηλώνουν χριστιανοί, και οι δύο θέλουν ειρήνη, και οι δύο είναι βαθιά διχασμένοι, ακόμα κι αν ο Τραμπ ξέρει ότι είναι και δεν τον πειράζει· ενώ ο Bergoglio θεωρεί τον εαυτό του περιεκτικό και οικουμενικό, παρά το γεγονός ότι έχει χωρίσει τον Χριστιανισμό. Ο χριστιανισμός του Τραμπ είναι πολιτικός και αστικός, με την έννοια ότι η ανησυχία του είναι η υπεράσπιση του χριστιανικού πολιτισμού και του αμερικανικού καπιταλισμού από εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς· και στην πραγματικότητα συγκεντρώνει γύρω του διάφορες ευαγγελικές εκκλησίες, αφήνοντας στον αναπληρωτή του, Vance (Βανς), το καθήκον να εκπροσωπεί το καθολικό στοιχείο. Του Bergoglio, από την άλλη πλευρά, είναι ηθικός και κοινωνικός χριστιανισμός παρά θρησκευτικός και ομολογιακός, ασχολείται περισσότερο με τον πλανήτη, τους φτωχούς, τους μετανάστες και λιγότερο με το ιερό, την πίστη και την αφοσίωση. Επομένως, δεν πρόκειται για σύγκρουση μεταξύ εγκόσμιας και πνευματικής δύναμης, επειδή υπάρχουν λίγα πνευματικά και στις δύο πλευρές και αυτά τα λίγα κατανέμονται μεταξύ των δύο πλευρών.
Όσο για την ειρήνη, ο Τραμπ χρησιμοποιεί τη δύναμη, τις απειλές και τους δασμούς για να επιτύχει την ειρήνη, στο όνομα ενός τραχιού αλλά διεισδυτικού/αποτελεσματικού ρεαλισμού. Ο Bergoglio, από την άλλη πλευρά, κηρύττει την ειρήνη, επαναλαμβάνοντας τα μηνύματά του ατελείωτα, αλλά είναι αγνοημένος και αναποτελεσματικός. Μέχρι στιγμής, όπως γνωρίζουμε, κανένας πασιφισμός δεν νίκησε ποτέ έναν πόλεμο και δεν σταμάτησε τους πολεμοκάπηλους. Ενώ η δύναμη, η αποτροπή, η διαπραγμάτευση μπορούν στην πραγματικότητα να τον σταματήσουν. Si vis pacem, para bellum («Αν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο»), έλεγαν οι αρχαίοι, και οι σύγχρονοι δεν μπόρεσαν να βρουν καλύτερη μέθοδο για να αποτρέψουν τους εμπόλεμους από τη χρήση της δύναμης και του εκβιασμού, η οποία στη συνέχεια γίνεται ανταλλαγή – do ut des (δίνω για να δώσεις) – και τελικά σύμφωνο ή σύμβαση.
Προσωπικά, δεν μου αρέσουν, για πολύ διαφορετικούς λόγους, οι δύο χαρακτήρες, αλλά αναγνωρίζω ότι ο Τραμπ είναι πιο πιθανό να καταφέρει να σταματήσει τις συγκρούσεις στον κόσμο, ξεκινώντας από εκείνες στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, παρά ο Πάπας. Δεν μου αρέσουν οι δύο χαρακτήρες και τα περισσότερα μηνύματά τους, αλλά του Τραμπ, του Μακιαβελικού, μπαίνουν στο κακό για να παράγουν κάποιο όφελος. Τα κηρύγματα του Bergoglio γλιστρούν σε ένα τελετουργικό που γίνεται ρουτίνα και δεν αγγίζει καν εκείνους που τα ακούν: τα παπικά κηρύγματα, όπως και αυτά του πολιτικού βικάριου του Mattarella, είναι ένα «άδειασμα του τίποτα στο κενό», λέξεις και λόγια χωρίς ουσία, που δεν αλλάζουν τις ισορροπίες, δεν γεννούν αλλαγές ούτε και σε εκείνους που τις ακούν. Είναι μόνο ενάρετα κηρύγματα, ηθικολογίες, όπως έλεγε πάντα ο προαναφερθείς Messer Niccolò, τα οποία δεν αλλάζουν την πραγματικότητα των πραγμάτων. Στην καλύτερη περίπτωση χρησιμεύουν για να φαίνονται «όμορφες ψυχές».
Αν και δεν μου αρέσουν οι δύο αυτοί χαρακτήρες, εξακολουθώ να αισθάνομαι μια διπλή ασυμμετρία σε σχέση με αυτούς. Ο Φραγκίσκος φαίνεται να προέρχεται από έναν κόσμο πιο αγαπητό, πιο οικείο, πιο κοντινό σε εμάς: τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, αγία, αποστολική και καθολική, τη θρησκεία των πατέρων μας, των μητέρων μας και του πολιτισμού μας, ο Χριστιανισμός που σήμερα υβρίζεται, αλλά που έδωσε στον κόσμο, ακόμη και εν μέσω ασυγχώρητων πτώσεων, αιώνες φωτός και παρηγοριάς, ομορφιάς στις τέχνες, του ελέους για τη βοήθεια των φτωχών και των ασθενών, της φιλόπονης αγιότητας στη ζωή των μαρτύρων και των πολλών που αφιερώθηκαν στο όνομα της πίστης τους. Επιπλέον, ο Φραγκίσκος έρχεται από τη Νότια Αμερική που τη νιώθουμε πιο κοντά μας, γεμάτη Ιταλούς μετανάστες, και Ιταλός μετανάστης είναι και ο ίδιος. Και όμως, αυτή η αίσθηση της εγγύτητας, την οποία αισθανόμαστε ενισχυμένη από τη θέση του στη Ρώμη και από τη συνήθη γλώσσα που χρησιμοποιεί στα μηνύματά του, την ιταλική, κάνει ακόμη πιο εντυπωσιακή την αντίθεση με την απροθυμία του να φέρει στους ώμους του τον σταυρό της καθολικής παράδοσης, του χριστιανικού πολιτισμού, του ρόλου του υπερασπιστή της πίστης και του πατέρα και ποιμένα της Mater et Magistra, της θρησκείας μας.
Αντίθετα, υπάρχει κάτι ξένο που νιώθουμε ενστικτωδώς στο δέρμα, στο βλέμμα και ακούγοντας τον Τραμπ: αυτός ο πομπώδης, υπεροπτικός και αόριστα απειλητικός αέρας για όσους δεν είναι Αμερικανοί, αυτός ο διαπεραστικός και νευρικός τόνος της φωνής, εκείνη η απίθανη χαίτη· και μετά ο αχαλίνωτος καπιταλισμός του, η νοοτροπία του μεγιστάνα που νομισματοποιεί τα πάντα και διαπραγματεύεται τα πάντα. Αν πρέπει πραγματικά να τον ορίσεις ως χριστιανό, τον αισθάνεσαι, το πολύ, ως προτεστάντη, καλβινιστή, και αν πρέπει πραγματικά να του αναγνωρίσεις ότι έχει μια περαιτέρω ταυτότητα πέρα από την αμερικανική, η γερμανική καταγωγή του λάμπει. Αυτό που λέει ακούγεται πάντα σαν ένα βορειοαμερικανικό μήνυμα εναντίον του υπόλοιπου κόσμου. Αλλά τότε ξέρετε ότι με αυτόν θα είχαμε πραγματικά γλιτώσει κατά πάσα πιθανότητα, όπως λέει ο ίδιος, τον πόλεμο στην Ουκρανία και εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους, καταστροφές και οικονομικές ζημιές και για εμάς τους Ευρωπαίους, με την αντίθετη δικαιολογία της «υπεράσπισης της Ευρώπης», στην πραγματικότητα την αποδυνάμωση και τη διατήρηση ενός αμερικανικού λουριού. Οι απελάσεις και οι επαναπατρισμοί του δεν διαφέρουν από εκείνους που εφάρμοζαν οι προκάτοχοί του οι Δημοκρατικοί, ακόμη και αν τους έχει κάνει πιο θεαματικούς, για να δείξει ότι κάνει αυτό που του ζήτησαν οι ψηφοφόροι του. Και ακόμη και η δραστική λύση που διατυμπανίζει για τη Γάζα είναι τουλάχιστον μια προσπάθεια λύσης, ενώ η τυφλή εκεχειρία, χωρίς προοπτικές, είναι μόνο μια συνέχιση στην ίδια αφόρητη κατάσταση, αναβάλλοντας τον πόλεμο, τις διώξεις και και τα τρομοκρατικά αντίποινα για το επόμενο επεισόδιο. Όταν βλέπεις ότι το μίσος έχει ριζώσει τόσο πολύ που ο καθένας έχει ένα συγγενή που σκοτώθηκε και θέλει να εκδικηθεί, καταλαβαίνεις ότι αυτός ο πόλεμος δεν μπορεί να έχει λύσεις αν και από τις δύο πλευρές το τελικό σχέδιο είναι η πλήρης εξάλειψη του εχθρού. Ο Τραμπ είναι ρεαλιστής και με ωμό ρεαλισμό προτείνει πρωτοφανείς λύσεις που προφανώς φαίνονται οι πιο οδυνηρές, αλλά οι οποίες αποτελούν τουλάχιστον μια συγκεκριμένη βάση πάνω στην οποία μπορεί να γίνει συζήτηση.
Από τον Πάπα, από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχουν λύσεις, αλλά αόριστες εκκλήσεις για μια αδύνατη αδελφοσύνη μεταξύ των δύο λαών. καλέσματα που έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα με εκείνο το τραγούδι που τραγούδησαν μαζί η Νόα και η Μίρα Αουάντ στο Σανρέμο. Ενστερνιζόμενοι τον ίδιο ορίζοντα με τον Bergoglio, οι δύο τραγουδίστριες επιλέγουν ως μήνυμά τους το Imagine του John Lennon, το οποίο ελπίζει στην εξάλειψη των θρησκειών για την ειρήνη: αυτό μας κάνει να καταλάβουμε πού οδηγεί αυτός ο ειρηνικός και άθρησκος ειρηνισμός (Τι κρίμα που ο Πάπας στο Σαν Ρέμο, εξισώνεται με τον Jovanotti).
Ο Trump και ο Bergoglio δεν υποστηρίζουν την Ευρώπη, επειδή ο ένας σκέφτεται την Αμερική πρώτα και ο άλλος τον πράσινο πλανήτη, με ένα πιο καλοπροαίρετο μάτι, με μια πιο ευνοϊκή ματιά προς την Αφρική και τον τρίτο κόσμο. Εμείς, ως Ιταλοί, Μεσογειακοί και Ευρωπαίοι, δεν θα μπορούσαμε ποτέ να συνταχθούμε πλήρως με τον ένα ή τον άλλο, παρά τους θρησκευτικούς και γεωπολιτικούς δεσμούς μας. Θα πρέπει να αισθανόμαστε συνδεδεμένοι με τον Χριστιανισμό παρά με τον Bergoglio και να συμμαχούμε με τον ρεαλισμό του Trump, παρά με τον Trump. Και να παραμείνουμε Ιταλοί, Μεσογειακοί, Ευρωπαίοι, με πρακτικό ρεαλισμό και ιδανικό πάθος.
La Verità – 14 Φεβρουαρίου 2025
Πηγή: https://trelogiannis.blogspot.com/2025/02/blog-post_961.html
