Η Κυρά της Λαπήθου Ευφροσύνη Προεστού
«Εγώ ότι έκαμα, το έκαμα για να έχω ένα καλό απέναντι στον Θεό!»
Στη μάχη της Λαπήθου στις 6 Αυγούστου 1974, 12 στρατιώτες αποκόπηκαν και έμειναν εγκλωβισμένοι πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Αυτούς τους στρατιώτες εντόπισε η 74χρονη τότε Κυρία Ευφροσύνη Προεστού. Τους έκρυψε σε μια μικρή σπηλιά δίπλα στο σπίτι της και τους φρόντιζε για έναν ολόκληρο μήνα κάτω από τα βλέμματα των πολυάριθμων Τούρκων που βρίσκονταν ήδη μέσα στη Λάπηθο. Οι Τούρκοι την υποψιάστηκαν και άρχισαν να την ανακρίνουν. Υπέστη φρικτά βασανιστήρια.
Πέρα από τους άγριους ξυλοδαρμούς στο Κάστρο της Κερύνειας, τους τεχνητούς πνιγμούς στην θάλασσα, τα βάναυσα κτυπήματα με το κομμένο σχοινί της καμπάνας, το οποίο έκοψαν κι έδεσαν κόμπους για να είναι πιο επώδυνα τα πλήγματα, η πιο εξευτελιστική δοκιμασία που την υπέβαλαν, ήταν η βασανιστική διαπόμπευση στους δρόμους της Λαπήθου:
Η Κυρά και τα 12 παλικάρια της επέζησαν. Οι στρατιώτες που γλίτωσε την είχαν σαν δεύτερη μητέρα τους, σαν προστάτιδα Παναγιά. Ήταν η πρώτη που φιλούσε τα στέφανα τους όταν παντρεύονταν. Την φιλοξενούσαν εκ περιτροπής στα σπίτια τους για μερικές εβδομάδες ο καθένας. Κι όταν απεβίωσε το 1993 σε ηλικία 90 ετών, οι 12 στρατιώτες, τα παιδιά της, έστησαν την προτομή της μπροστά στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας, για να ατενίζει τον σκλαβωμένο Πενταδάκτυλο. «Το ότι ζούμε σήμερα, το χρωστάμε στην κυρά Φροσύνη», λένε.
