Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών Παύλου του Θηβαίου
Ει θαύμα Θήβαις ταις παρ’ Αίγυπτον πύλαι,
Πόσον γε Παύλος, καν βίου λίπη πύλας;
Βλαστός Θηβαΐδος πέμπτη δεκάτη θάνε Παύλος.
Oύτος ήτον κατά τους χρόνους Δεκίου και Ουαλλεριανού των βασιλέων εν έτει σνε΄ [255], καταγόμενος από την εν Αιγύπτω πόλιν της Θηβαΐδος. Eπειδή δε εγνώρισεν, ότι ο της αδελφής του άνδρας, έμελλε να προδώση αυτόν εις τους τυράννους ως Χριστιανόν, με σκοπόν διά να κληρονομήση εκείνος το μερίδιον της γονικής κληρονομίας του Aγίου: τούτου χάριν εμάκρυνε φυγαδεύων κατά τον Δαβίδ εις την έρημον και εις τα βουνά, φοβούμενος τα βάσανα, οπού οι τύραννοι εποίουν εις τους Χριστιανούς. Περνώντος δε του καιρού, ωλιγόστευσεν ο των βασάνων φόβος, και έγινε μάλλον εις την καρδίαν του Οσίου φόβος Θεού, και επιθυμία του να αρέση εις τον Θεόν.
Διά τούτο πηγαίνωντας εις αυτήν την βαθυτάτην έρημον, πλησιάζει εις ένα σπήλαιον, μέσα εις το οποίον διαπεράσας όλον το διάστημα της ζωής του, με ειρήνην και αταραξίαν των παθών, απήλθε προς Κύριον. Τούτον τον Όσιον λέγουσιν, ότι εύρεν ο Μέγας Aντώνιος, και εμακάρισεν αυτόν διά τον ήσυχον και ερημικόν τόπον, όπου εκατοίκει, διά την πολυκαιρίαν οπού επέρασεν εν τοιούτω τόπω, και διά την από του κόσμου αναχώρησιν και φυγήν του. Πρώτος γαρ ούτος από τους Οσίους, ετόλμησε να προχωρήση μέσα εις τα βαθύτερα μέρη της ερήμου, και σχεδόν πρώτος αυτός εις πολύ διάστημα καιρού εξέτεινε τον δρόμον της ασκήσεως. Διότι αναχωρήσας από τας φροντίδας του κόσμου εκ νεαράς του ηλικίας, έζησεν εν τη ερήμω χρόνους εκατόν δεκατρείς. (Τον κατά πλάτος Βίον τούτου όρα εις τον Παράδεισον1.)
Σημείωση
1. Tον Βίον τούτου συνέγραψεν ελληνιστί ο Μεταφραστής, ου η αρχή· «Και ζωγράφοις των αρχετύπων εκείνα προς μίμησιν». (Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη των Ιβήρων και εν άλλαις.)
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
