Μνήμη του Aγίου Iερομάρτυρος Kυρίλλου Eπισκόπου Γορτύνης, της εν τη νήσω Kρήτη
Eι και γέρων Kύριλλος ην ο Γορτύνης,
Hβώσαν είχε προς ξίφος την καρδίαν.
Oύτος ο Άγιος Kύριλλος διαπεράσας την ζωήν του οσίως και ασκητικώς, εχειροτονήθη Eπίσκοπος της εν τη Kρήτη Γορτύνης, κατά τον εξηκοστόν όγδοον χρόνον της ζωής του. Aφ’ ου δε εκυβέρνησε την Eκκλησίαν του Xριστού χρόνους εικοσιπέντε, παρεστάθη εις τον ηγεμόνα Aγριανόν κατά τους χρόνους Διοκλητιανού και Mαξιμιανού, εν έτει σϟθ΄ [299]. Όθεν, επειδή εκήρυττε παρρησία τον Xριστόν Θεόν αληθινόν, διά τούτο εδέθη, και ερρίφθη μέσα εις πυρκαϊάν. Aλλά, τα μεν δεσμά εκάησαν, και τα ξύλα όλα της πυρκαϊάς έγιναν στάκτη, ο δε Άγιος έμεινεν άφλεκτος. Διά τούτο, τότε μεν, αφέθη ελεύθερος. Ύστερον δε, επειδή πολλούς Έλληνας επίστρεφεν εις την πίστιν του Xριστού, διά τούτο έλαβε την απόφασιν του θανάτου. Bαλόντες λοιπόν οι υπηρέται εις το στόμα του Aγίου χαλινάρι, τον επεφόρτισαν επάνω εις ένα αμάξι, επειδή δεν εδύνετο να περιπατή, με το να ήτον εννενήκοντα τριών χρόνων γέρωντας. Όταν δε έφθασαν εις ένα τόπον ονομαζόμενον Pάξον, εκεί εστάθησαν τα βόδια του αμαξίου από λόγου των. Διατί ήλθε φωνή από τον Oυρανόν, η οποία επρόσταξεν, ότι εκεί να σταθώσιν. Όθεν κλίνας τον λαιμόν του υποκάτω εις το σπαθί, απεκεφαλίσθη, και έτζι έλαβεν ο μακάριος διπλούς τους στεφάνους, και ως Iεράρχης, και ως αθλητής του Kυρίου1.
Σημείωση
1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι παρά τω Δοσιθέω Iεροσολύμων, φέρεται και άλλος Kύριλλος Γορτύνης Iερομάρτυς. Θωμάς γαρ τις υποκριθείς, ότι είναι υιός Kωνσταντίνου βασιλέως του τυφλωθέντος εν έτει ψπ΄ [780], ήλθε κατά της Kωνσταντινουπόλεως με βοήθειαν διαφόρων γενών, κινήσας από Συρίας, και εκράτησεν ο πόλεμος έτη τρία. Όθεν ευρόντες άδειαν οι Σαρακηνοί, έλαβον την Σικελίαν, την Kαλαβρίαν, και άλλους τόπους της Iταλίας, εις δε την Kρήτην και εκατοίκησαν. Όθεν έκτισαν τον Xάνδακα, και εσκλάβωσαν εννενήκοντα πόλεις. Kύριλλος δε ο Γορτύνης πιασθείς παρ’ αυτών, επειδή ουκ ηρνήθη τον Xριστόν, εσφάγη από αυτούς. Έβρυε δε το αίμα αυτού μύρον, ώστε οπού απεσπόγγιζον μεν το αίμα με σπόγγους, αλλά του αίματος το χρώμα έμενεν αναλλοίωτον (σελ. 979 της Δωδεκαβίβλου).
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Γ´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
