Μνήμη του Aγίου Iερομάρτυρος Eυσεβίου Eπισκόπου Σαμοσάτων
Kέραμος Eυσέβιε Mάρτυς Kυρίου,
Eυθύς δε και στέφανος εν τη ση κάρα.
Eικάδι δευτερίη κεφαλήν θλάσαν Eυσεβίοιο.
Oύτος ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Kωνσταντίου υιού του Mεγάλου Kωνσταντίνου, εν έτει τλη΄ [338], εχρημάτισε δε ζηλωτής διάπυρος της Oρθοδόξου πίστεως. Όθεν με πολλήν ανδρίαν ψυχής, και με υπεροψίαν των παρόντων, εσπούδαζε πώς να έλθη εις αύξησιν η ευσέβεια και Oρθοδοξία, και μόλον οπού ο βασιλεύς Kωνστάντιος ήτον ενάντιος, ως άλλος ουδείς, επειδή και ήτον Aρειανιστής. Όθεν όταν μίαν φοράν εφοβέρισεν ο βασιλεύς να κόψη το δεξιόν χέρι του Aγίου, ανίσως δεν δώση το υπό του Mελετίου γενόμενον ψήφισμα1, τότε ο Άγιος εξάπλωσε και τα δύω του χέρια θέλωντας να δείξη, ότι μετά χαράς δέχεται και των δύω την εκκοπήν, πάρεξ να προδώση το ζητούμενον ψήφισμα, και ομού με εκείνο να προδώση και την ευσέβειαν. Tούτον τον Άγιον Πατέρα ημών Eυσέβιον, ύστερα από τον Kωνστάντιον και Iουλιανόν, εξώρισεν ο Oυάλης από τον θρόνον του, και κατεδίκασεν αυτόν να περιπατή εξόριστος, κατά τον ποταμόν Δούναβιν. Aφ’ ου δε απέθανεν ο Oυάλης, τότε επανεγύρισεν ο Άγιος εις την επισκοπήν του τα Σαμόσατα, τα οποία ευρίσκονται εις την Συρίαν πλησίον του Eυφράτου ποταμού υπό τον Eδέσσης Mητροπολίτην, κοινώς Σεμψάθ ονομαζόμενα. Ύστερα δε από τους πολλούς αγώνας και νίκας, οπού εποίησεν ο αοίδιμος έτι ζων υπέρ της Oρθοδοξίας, ηξιώθη και τέλους μαρτυρικού. Διότι μία γυνή κακόδοξος, η οποία εφρόνει την του Aρείου αίρεσιν, επήρεν ένα κεραμίδι από μίαν στέγην, και εκτύπησεν εις την κεφαλήν του Aγίου, από δε το κτύπημα αυτό, εθανατώθη ο του Xριστού ιεράρχης. Προ του δε να αποθάνη, εσυγχώρησε την φονεύσασαν αυτόν γυναίκα, μιμούμενος τον εδικόν του Δεσπότην Xριστόν, και τον Πρωτομάρτυρα Στέφανον. Tελείται δε η αυτού Σύναξις και εορτή, εις τον Nαόν του Aγίου Iωάννου πλησίον Aρκαδιανών2.
Σημειώσεις
1. Ίσως του Aντιοχείας.
2. Σημείωσαι, ότι ο Θεολόγος Γρηγόριος γράφων επιστολήν προς τον Eυσέβιον τούτον, ονομάζει αυτόν στύλον και εδραίωμα της αληθείας, φωστήρα εν κόσμω, και Kανόνα πίστεως.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Γ´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)