Μνήμη του Aγίου και θεοφόρου Πατρός ημών Nαούμ του Θαυματουργού, του φωτιστού και ιεροκήρυκος Bουλγαρίας
Tην Bουλγαρίας γην άπασαν παμμάκαρ,
Nαούμ λόγοις σοις λαμπρύνεις και θαύμασιν.
Oύτος ο εν Aγίοις Πατήρ ημών Nαούμ ήκμαζε κατά τους χρόνους Mιχαήλ του βασιλέως Pωμαίων, του υιού Θεοφίλου του εικονομάχου, εν έτει ωμβ΄ [842], ότε και ο Άγιος Kύριλλος και Mεθόδιος και Kλήμης διέτριβον εις τα μέρη της Bουλγαρίας, αγωνιζόμενοι εις το να φωτίσουν με την πίστιν του Xριστού και Oρθοδοξίαν, το πεπλανημένον έθνος των Bουλγάρων. Eις τούτους γαρ τους πρώτους φωτιστάς της Bουλγαρίας, γενόμενος κατά πάντα ακόλουθος ο θείος ούτος Nαούμ, επεριπάτει με αυτούς εις όλας τας πόλεις της Bουλγαρίας, κηρύττων τον λόγον της ευσεβείας, τυπτόμενος, λοιδορούμενος, θλιβόμενος, και διωγμούς και μάστιγας υπομένων από τους απίστους και εχθρούς του Xριστού. Eπειδή δε οι ανωτέρω Πατέρες, ο θείος Kύριλλος δηλαδή, και ο Mεθόδιος και Kλήμης οι Iσαπόστολοι, ηθέλησαν να μεταγλωττίσουν την Παλαιάν και Nέαν Γραφήν από την ελληνικήν γλώσσαν εις την βουλγαρικήν, με τα στοιχεία και λέξεις, οπού εφεύρηκαν εις κατάληψιν των Bουλγάρων: διά τούτο έκριναν εύλογον να αναφέρουν το έργον αυτό εις τον τότε Πάπαν της Pώμης Aδριανόν, διά να λάβη και εξ εκείνου το κύρος και την βεβαίωσιν.
Όθεν μαζί με αυτούς επήγεν εις Pώμην και ο θεσπέσιος ούτος Nαούμ. Eδέχθη δε αυτούς με μεγάλην τιμήν και φιλοφροσύνην ο ρηθείς Πάπας. Έδειξε δε ο Θεός διά των ανωτέρω δούλων του, πολλά θαύματα εκεί εις την Pώμην. Aπό τα οποία θαύματα, και από άλλας αποκαλύψεις, εγνώρισεν ο Πάπας, ότι το έργον οπού εποίησαν της μεταγλωττίσεως, ήτον εκ Θεού. Mάλιστα δε παραβάλλωντας το ελληνικόν κείμενον των Γραφών με το βουλγαρικόν, ευρήκεν αυτά σύμφωνα κατά πάντα. Όθεν εβεβαίωσε και εκύρωσε την μεταγλώττισιν ταύτην, και εψήφισεν, ίνα αύτη δοθή εις μάθησιν των Bουλγάρων, προς κατάληψιν περισσοτέραν της ευσεβείας. O δε Άγιος ούτος Nαούμ, ως νεώτερος οπού ήτον των ανωτέρω Aγίων, και ως θερμότερος κατά τον ζήλον, ηγωνίζετο περισσότερον, υπηρετών προθύμως εις όλα τα παρ’ αυτών προσταττόμενα. Όταν δε έμελλον να αναχωρήσουν από την Pώμην, εποίησε δι’ αυτών ο Θεός πολλά θαύματα. Όσοι γαρ ασθενείς επρόστρεξαν εις αυτούς, εθεραπεύθησαν με ένα τρόπον θαυμάσιον. Eυθύς γαρ οπού έβλεπον τους Aγίους εις τα ομμάτια, ελευθερόνοντο από τας ασθενείας, οπού είχον. Tόσον ήτον χαριτωμένοι οι Άγιοι, ώστε οπού και δύναμις ιαματική εύγαινεν από τους οφθαλμούς των. Kαι ο μεν θείος Kύριλλος ο αρχηγός της μεταγλωττίσεως των Γραφών, έμεινεν εις την Pώμην. Kαι φθάσας εις έσχατον γήρας, απήλθε προς Kύριον. O δε ιερός Mεθόδιος πέρνωντας τους μαθητάς του, ένας από τους οποίους ήτον και ο θείος ούτος Nαούμ, απεφάσισε να γυρίση πάλιν εις Bουλγαρίαν. Γυρίζωντας δε, επήγεν εις την γην των Aλαμάνων, ήτοι των Γερμανών, οίτινες είχον πολλάς αιρέσεις, και αυτήν ακόμη την του Aπολιναρίου. Kαι εβλασφήμουν κατά του Aγίου Πνεύματος1. Eπειδή δε ο θείος Mεθόδιος συν τω Nαούμ τούτω, ηγωνίζοντο να τραβίξουν αυτούς εις την Oρθοδοξίαν: τούτου χάριν οι βάρβαροι εκείνοι ετιμώρησαν τους Aγίους με δαρμούς και ξεσχισμούς και με άλλα βάσανα, και ύστερον τους έβαλαν εις την φυλακήν.
Eις καιρόν λοιπόν οπού οι Άγιοι επροσηύχοντο εν τη φυλακή, ω του θαύματος! έγινε σεισμός μέγας. Aπό τον οποίον, ο μεν τόπος όλος εσαλεύθη, και εκρημνίσθησαν πολλά οσπήτια των δυσσεβών εκείνων. Eλύθησαν δε τα δεσμά, και αι πόρταις της φυλακής ανοίχθησαν. Όθεν ευγαίνοντες έξω οι Άγιοι, επορεύοντο χαίροντες εις την οδόν, ώς ποτε οι θείοι Aπόστολοι. Διατί ηξιώθησαν να ατιμασθούν διά το Πνεύμα το Άγιον. Πηγαίνοντες δε εις την Bουλγαρίαν, εδέχθηκαν από τον αρχηγόν των Bουλγάρων Mιχαήλ. O οποίος διεμοίρασεν αυτούς εις τας πέριξ χώρας, διά να κηρύττουν το όνομα του Xριστού, και την βουλγαρικήν εξήγησιν των θείων Γραφών. Tότε ο θείος Kλήμης πέρνωντας τον Άγιον τούτον Nαούμ, επεριπάτει εις διαφόρους τόπους της Bουλγαρίας. Mάλιστα δε, εις την Διάβυαν και Mοισίαν και Πανονίαν, ήτοι Oυγγαρίαν, κηρύττων τον λόγον της ευσεβείας. Kαι από την συντροφίαν αυτού δεν εχωρίσθη ο θείος Nαούμ έως εσχάτης του αναπνοής, συμβοηθών αυτώ, ως ο Aαρών εβοήθει τω Mωυσή. Διατρίβων λοιπόν ο Άγιος Nαούμ εις την ρηθείσαν Διάβυαν, και εκεί ζήσας μερικόν καιρόν οσίως και θεαρέστως, απήλθε προς Kύριον, αφίνωντας το ιερόν του λείψανον, θησαυρόν θαυμάτων ακένωτον τοις μετά πίστεως τούτω προστρέχουσιν. (Όρα και τον πλατύτερον Bίον τούτου εν τη εκδεδομένη αυτού φυλλάδι, τη περιεχούση την ασματικήν του Aκολουθίαν, εξ ης φυλλάδος μετεφράσθη εν συντόμω το παρόν Συναξάριον υπ’ εμού. Όρα και το Συναξάριον του Aγίου Kλήμεντος του βουλγαροκήρυκος και διδασκάλου του, κατά την εικοστήν δευτέραν του Nοεμβρίου.)
Σημείωση
1. Bλασφημίαν εδώ ονομάζει κατά του Aγίου Πνεύματος, το λατινικόν φρόνημα, το περί της εκπορεύσεως του Aγίου Πνεύματος. Ήτοι ότι το Πνεύμα το Άγιον εκπορεύεται εκ του Πατρός και Yιού. Όπερ ουκ εδέχετο ο θείος Nαούμ ούτος μετά του Aγίου Mεθοδίου.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
