Αρχιμανδρίτου Φωτίου Ιωακείμ
Βασική πηγή για τον βίο του οσίου Ονησιφόρου αποτελεί η χειρόγραφη Ακολουθία του, που γράφηκε τον 17ο αιώνα, το Συναξάριο της οποίας αρύεται από παλαιότερο πρότυπο ή και παραδόσεις, που εξικνούνται στους βυζαντινούς χρόνους.
Σύμφωνα μ᾽ αυτό, ο άγιος καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη, άκμασε δε κατά τη βυζαντινή περίοδο, άγνωστο όμως πότε ακριβώς. Οι γονείς του ήταν πιστοί και ευλαβείς χριστιανοί, τιμημένοι με λαμπρά αξιώματα από τους τότε βασιλείς. Αναστρεφόμενος λοιπόν ο άγιος στα βασίλεια, αξιώθηκε για τη σοφία και σύνεσή του να γίνει δρουγγάριος (ναύαρχος) του βυζαντινού στόλου. Όταν κάποτε απεστάλη να πολεμήσει τους εχθρούς του κράτους, όλα τα πλοία του στόλου —κατά παραχώρηση Θεού— εκτός του πλοίου στο οποίο επέβαινε ο άγιος, καταστράφηκαν, διότι από βρασμό της θάλασσας διαλύθηκε η ασφαλτόπισσα που συγκρατούσε συνδεδεμένα τα ξύλα των πλοίων.
Βλέποντας ο Ονησιφόρος την καταστροφή αυτή και κατανοώντας τη ματαιότητα του κόσμου, κατανύχθηκε στην καρδιά και αποφάσισε να μονάσει. Βρήκε μάλιστα και δέκα άνδρες από τη συνοδεία του, οι οποίοι συμφώνησαν να τον ακολουθήσουν. Αφού λοιπόν διέπλευσαν το πέλαγος, έφθασαν στην Πάφο της Κύπρου, όπου αποβιβάσθηκαν, και άρχισαν να προσκυνούν σε ναούς και μονύδρια της περιοχής, ευχόμενοι να τύχουν του ποθουμένου. Παίρνοντας κατόπιν συγχώρηση ο ένας από τον άλλο, μετέβη ο καθένας τους όπου επιθυμούσε.
Ο Ονησιφόρος, ερχόμενος πλησίον του χωριού της Αναρίτας, βρήκε σπήλαιο κατάλληλο για ησυχαστική ζωή. Εκεί λοιπόν έστησε την ασκητική του παλαίστρα, και πέρασε τη ζωή του με νηστείες, αγρυπνίες και προσευχές, φθάνοντας σε μέτρα αγιότητας. Ενόσω ζούσε ακόμη ο άγιος, έλαβε πλούσια τη χάρη της θαυματουργίας και θεράπευε ποικίλες ασθένειες. Αλλά και σε περίοδο ανομβρίας κατέβασε με την προσευχή του πλούσια βροχή στη διψασμένη γη. Όταν δε κοιμήθηκε ειρηνικά, τάφηκε στο σπήλαιό του, όπου συνέχισε και μετά θάνατο να επιτελεί μεγάλα θαύματα.
Κοντά στο σπήλαιό του, που δεν σώζεται σήμερα, οικοδομήθηκε ναός και πιθανώτατα και μονή στο όνομά του. Ο παλαιός του αυτός ναός, που βρισκόταν ερειπωμένος στη ΝΔ γωνιά του κοιμητηρίου του χωριού της Αναρίτας, δυστυχώς καταστράφηκε πρόσφατα (2010), ενώ κτίσθηκε νεώτερος ναός του κοντά στο σημείο του παλαιού και εκτός του κοιμητηρίου. Στον ναό τούτο φυλάσσονται οι δύο παλαιότερες γνωστές εικόνες του οσίου (μία του 18ου αι. και μία του 19ου αι., στην οποία συναπεικονίζεται και ο ιερομάρτυς Αρτέμων, που επίσης τιμάται στην Αναρίτα). Ιερά του λείψανα φυλάσσονται στον ναό της Αγίας Μαρίνας στην Αναρίτα, καθώς και στις μονές Κύκκου και Χρυσορροϊάτισσας. Η μνήμη του τελείται στις 18 Ιουλίου.
Βιβλιογραφία: Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, Κύπρια Μηναία, Θ´ (Ιούλιος), σ. 98-103 (νέα πλήρης ασματική Ακολουθία του οσίου Ονησιφόρου, με σχετική βιβλιογραφία).
