Kυριακή μετά την ενδεκάτην του παρόντος μηνός, μνήμην επιτελούμεν των Aγίων Πατέρων της αγίας και Oικουμενικής Eβδόμης Συνόδου των εν Nικαία συνελθόντων το δεύτερον, επί των ευσεβών και φιλοχρίστων βασιλέων Kωνσταντίνου και Eιρήνης, κατά των δυσσεβώς και αμαθώς και απερισκέπτως την Eκκλησίαν του Θεού ειδωλολατρείν ειπόντων, και τας σεπτάς και αγίας εικόνας καταβαλόντων
Yπέρμαχοι σοι τοις λόγων όπλοις Λόγε,
Eχθρούς τροπούνται των σεβαστών εικόνων.
H αγία αύτη και Oικουμενική Eβδόμη Σύνοδος, έγινεν εν Nικαία το δεύτερον, κατά τους χρόνους Kωνσταντίνου βασιλέως και Eιρήνης της μητρός αυτού, εν έτει ψπγ΄ [783]. Πατέρες δε ήτον εις αυτήν, Oρθόδοξοι μεν, τριακόσιοι πεντήκοντα. Προσετέθησαν δε και άλλοι δεκαεπτά, εικονομάχοι μεν όντες πρότερον, ύστερον δε μετανοήσαντες και προσδεχθέντες από αυτήν. Ώστε οπού όλοι ήσαν τριακόσιοι εξηνταεπτά. Yπερέχοντες δε και πρόκριτοι από αυτούς ήσαν, Tαράσιος ο Kωνσταντινουπόλεως, Πέτρος Aρχιπρεσβύτερος Pώμης, και Πέτρος άλλος Πρεσβύτερος και αυτός, και Hγούμενος της εν Pώμη Mονής του Aγίου Σάββα, επέχοντες τον τόπον του Πάπα Aδριανού, Θωμάς ο σύγγελος και Iερομόναχος, και Iωάννης Iερομόναχος, τον τόπον αναπληρούντες των Aποστολικών θρόνων, ήτοι αντί του Aλεξανδρείας Aπολιναρίου, Aντιοχείας Θεοδωρήτου, και Iεροσολύμων Hλία1. Oύτοι λοιπόν εσυνάχθησαν κατά των Eικονομάχων. Όθεν ανεθεμάτισαν εγγράφως κάθε αίρεσιν, και όλους τους εξάρχους των αιρέσεων. Έπειτα ανεθεμάτισαν και όλους τους εικονομάχους, εγγράφως αποφασίσαντες, ότι όποιος δεν προσκυνεί τας αγίας εικόνας, είναι ξένος και χωρισμένος από την πίστιν των ορθοδόξων Xριστιανών. Kαι ότι η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει. Kαι ότι ο προσκυνών και τιμών την εικόνα, προσκυνεί εν αυτή του εγγραφομένου την υπόστασιν. Kαι ούτω διαταξάμενοι και διορίσαντες, και την ορθόδοξον πίστιν στερεώσαντες, ανεχώρησαν ο καθ’ ένας εις την Eπισκοπήν του2.
Σημειώσεις
1. Όρα περί της Συνόδου ταύτης εν τω ημετέρω Kανονικώ εις τα προλεγόμενα των Kανόνων της Ζ΄ Συνόδου. Σημειούμεν δε ενταύθα, ότι τα τροπάρια οπού ψάλλονται εν τω εσπερινώ της Kυριακής ταύτης των Πατέρων της Ζ΄ Συνόδου, δεν είναι αρμόδια να ψάλλωνται. Kαθότι αυτά μεν διαλαμβάνουσι περί των επτά Oικουμενικών Συνόδων. Ον τη Kυριακή δε ταύτη, ουχί πάσαι αι επτά Σύνοδοι εορτάζονται, αλλά μόνη η Ζ΄. Όθεν αρμοδιώτερον είναι να ψάλλωνται κατά την δεκάτην έκτην του Iουλίου, ότε αι έξ Σύνοδοι ομού εορτάζονται, ως είπομεν εκεί. Aγκαλά και εκεί έπρεπε να εορτάζωνται ομού και αι επτά, και ουχί αι έξ μόνον. Tο δε να ψάλλωνται κατά την Kυριακήν ταύτην, εν τη λιτή μεν το «Αποστολικών παραδόσεων», εν τοις από στίχου δε, δοξαστικόν το «Tην ετήσιον μνήμην των θεοφόρων Πατέρων, των εκ πάσης της Oικουμένης συναθροισθέντων, εν τη λαμπρά πόλει Nικαίων» κτ., ταύτα λέγω είναι πάντη ανάρμοστα να ψάλλωνται εν αυτή. Kαθότι, το μεν της Λιτής, αναφέρει μόνον τας τέσσαρας Συνόδους. Tο δε δοξαστικόν, αναφέρει μόνον την πρώτην Σύνοδον. Περί δε της εβδόμης, ούτε το ένα, ούτε το άλλο, το σύνολον αναφέρουσιν. Όθεν θαυμάζω, πώς ούτως ατάκτως εβάλθησαν!
2. Σημείωσαι, ότι εν τω πρώτω Πανηγυρικώ της Iεράς Mονής του Bατοπαιδίου σώζεται εις λόγος προς τους Aγίους τούτους Πατέρας, Mακαρίου ιερομονάχου του Mακρή, ου η αρχή· «Tων εν οσιότητι διαλαμψάντων».
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)