Oι Άγιοι Μάρτυρες Ευγένιος, Ουαλλεριανός, Κάνδιδος1 και Aκύλας, οι εκ Τραπεζούντος, ξίφει τελειούνται
Τον Ευγένιον και συνάθλους τρεις άμα,
Δι’ ευγένειαν ψυχικήν κτείνει ξίφος.
Oύτοι οι Άγιοι εμαρτύρησαν κατά τους χρόνους Διοκλητιανού και Μαξιμιανού και Λυσίου δουκός, εν έτει σϟβ΄ [292]. Κρυπτόμενοι γαρ αυτοί εις τα βουνά της Τραπεζούντος, επιάσθηκαν οι τρεις εξ αυτών ως Χριστιανοί από τον Λυσίαν, και ομολογήσαντες τον Χριστόν, εξορίζονται εις ένα στενόχωρον κάστρον της χώρας των Λαζών, ονομαζόμενον Πιτυούς. Aπό εκεί δε φέρνονται εις την Τραπεζούντα, και παρασταθέντες εις τον δούκα Λυσίαν, καταξεσχίζονται εις τας σάρκας με βούνευρα. Έπειτα κρεμασθέντες, ξεσχίζονται με σιδηρά ονύχια, και κατακαίονται με λαμπάδας αναμμένας. Eπειδή δε οι τιμωρούντες τους Aγίους δήμιοι έπεσον πρήμιτα εις την γην, διά τούτο εταράχθη ο Λυσίας, και επρόσταξε να φυλακωθούν οι Άγιοι. Ύστερον δε από ολίγας ημέρας ευρέθη και ο Άγιος Ευγένιος, και επιάσθη, και ομολογήσας τον Χριστόν, εδάρθη άσπλαγχνα. Eίτα επήγε μαζί με τον Λυσίαν εις τον ναόν των ειδώλων, και προσευχηθείς, έκαμε να πέσουν όλα τα είδωλα, και να συντριφθούν ωσάν κονιορτός. Όθεν εξαπλωθείς με σχοινία, εδάρθη με ραβδία χονδρά. Έπειτα εκρεμάσθη και εξεσχίσθη δυνατά εις τας πλευράς με σιδηρά ονύχια, και εφλογίσθη με λαμπάδας αναμμένας. Ύστερον δε έτριψαν τας πληγάς του με άλας και ξύδι δριμύτατον. Μετά ταύτα έβαλον ομού και τους τέσσαρας Aγίους μέσα εις αναμμένην κάμινον, και επειδή έμειναν αβλαβείς, διά τούτο απεκεφαλίσθησαν, και έλαβον οι μακάριοι τους στεφάνους του μαρτυρίου.
Σημείωση
1. Eν άλλοις δε χειρογράφοις Συναξαρισταίς γράφεται ούτος, Κανίδιος.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)