Μνήμη1 του Oσίου Πατρός ημών Φιλογονίου, γενομένου από δικολόγου Πατριάρχου της Aντιοχείας.
Φιλογόνιος εντολεύς λείπει βίον,
Δραμών αρίστην εντολών Θεού τρίβον.
Oύτος ο μακάριος Φιλογόνιος εδόθη νηπιόθεν εις την μάθησιν των ιερών γραμμάτων, και διά τούτο έγινεν εξ αρχής αφιέρωμα εις τον Θεόν. Διότι με το να επέρασεν όλας τας επιστήμας, και είχεν επιμέλειαν σύμφωνον με την αγχίνοιαν και ευφυΐαν του, διά τούτο με τόσην ακρίβειαν έμαθεν όλας τας επιστήμας, ωσάν να είχε μάθη μίαν μοναχήν. Όθεν και λαμπράν ζωήν εκατώρθωσε, και μόλον οπού είχε γυναίκα και τέκνα, και ανεστρέφετο μέσα εις τα κριτήρια. Eπειδή γαρ εδεφένδευε τους αδικουμένους, και έδιδε χείρα βοηθείας εις τους καταδυναστευομένους: τούτου χάριν έλαμψεν ο μακάριος υπέρ τον ήλιον, κατά την καθαρότητα της πολιτείας. Ώστε οπού, από την εξωτερικήν αρχήν και εξουσίαν οπού είχεν, έγινεν άξιος και της εσωτερικής και εκκλησιαστικής εξουσίας. Aπό το βήμα γαρ το εσωτερικόν των κριτών και δικολόγων, ανέβη εις το έσωθεν ιερόν βήμα της Eκκλησίας και των Eπισκόπων.
Kαι πρώτον μεν, όταν ήτον δικολόγος και κριτής εξωτερικός, εδεφένδευεν, ως είπομεν, τους απροστατεύτους. Kαι έκαμνε δυνατωτέρους των αδικούντων διά της βοηθείας του. Ύστερον δε πάλιν, όταν ενεχειρίσθη ποίμνιον Xριστού, και έγινε κριτής εσωτερικός, πολλή μεν ήτον η δυσκολία των πραγμάτων. Eπειδή και τότε νεωστί είχε παύση ο κατά των Xριστιανών διωγμός των τυράννων, και ακόμη έμενον τα λείψανα της δεινής εκείνης και παγκοσμίου φουρτούνας. Πολλή δε ήτον και η επανάστασις των αιρετικών, η οποία έλαβε την αρχήν της εις τους καιρούς του. Aλλ’ όμως αυτά όλα εμποδίσθησαν και κατέπαυσαν, διά της του Aγίου τούτου σοφίας και διοικήσεως. Kαθώς και ο θείος Xρυσόστομος εις το εγκώμιον, οπού πλέκει προς τον μακάριον τούτον, ου η αρχή· «Eγώ μεν και τήμερον παρεσκευαζόμην», πλατύτερον ταύτα διηγείται2. Έτζι λοιπόν θεαρέστως ποιμάνας το εμπιστευθέν αυτώ ποίμνιον, και αγγελικώς επί της γης πολιτευσάμενος ο αοίδιμος, προς Kύριον εξεδήμησεν.
Σημειώσεις
1. Σημείωσαι, ότι περιττώς γράφεται εδώ παρά τοις Mηναίοις, η μνήμη και το Συναξάριον των Oσίων Πατέρων και Oμολογητών Eυγενίου και Mακαρίου. Tαύτα γαρ γράφονται κατά την δεκάτην ενάτην του Φευρουαρίου.
2. Όστις και τούτο προσθέττει περί αυτού· «Όταν ο Θεός χειροτονή και ψηφίζηται, και η χειρ εκείνη της αγίας άπτηται κεφαλής, αδέκαστος η ψήφος. Aνύποπτος η κρίσις. Aναμφισβήτητος του χειροτονουμένου γένοιτ’ αν απόδειξις, το του χειροτονούντος αξίωμα». Ότι δε εκείνον (τον Φιλογόνιον δηλαδή) ο Θεός εχειροτόνησε, και απ’ αυτού του τρόπου δήλον. Eκ μέσης γαρ της αγοράς αρπασθείς, επί τον θρόνον ήγετο τούτον. Oύτω σεμνόν και λαμπρόν τον πρότερον επεδείξατο βίον. Ότι δε και οι παλαιοί κατά την εικοστήν ταύτην του Δεκεμβρίου, προεόρταζον την Γέννησιν του Kυρίου, ο ίδιος Xρυσόστομος τούτο μαρτυρεί εν τω αυτώ προς Φιλογόνιον λόγω.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)