Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών Ευστρατίου του Θαυματουργού
Καν Ευστρατίου πνεύμα λαμβάνη πόλος,
Το σώμα τη γη θαυμάτων βλύζει χάριν.
Oύτος εκατάγετο από την χώραν την ονομαζομένην Ταρσίου, η οποία ευρίσκεται υποκάτω εις την τοποθεσίαν των Oπτημάτων. Κόμης ων κατά την αξίαν1 της καλουμένης Βιτζιαννής, και υιός υπάρχων γονέων ευσεβών, Γεωργίου και Μεγεθούς, οίτινες έζων με αυτάρκη αγαθά, εν έτει ωη΄ [808]. Oύτος λοιπόν καλώς ανετράφη και επαιδεύθη από τους γονείς του, και όταν έφθασεν εις τον εικοστόν χρόνον της ηλικίας του, εκυριεύθη από τον θεϊκόν έρωτα. Όθεν αφήσας τους γονείς του, έφυγεν εις το βουνόν του Ολύμπου, και επήγεν εις το Μοναστήριον το καλούμενον των Aγαύρων, εις το οποίον έλαμψαν κατά την άσκησιν και αρετήν, οι από την μητέρα του θείοι, ο Βασίλειος λέγω και ο Γρηγόριος. Δεχθείς λοιπόν από τους θείους του ο Ευστράτιος, εκουρεύθη τας τρίχας της κεφαλής, και έγινε Μοναχός. Αφ’ ου δε επέτυχε του ποθουμένου, υπηρέτει εις όλους τους αδελφούς με καρδίαν πρόθυμον και με ταπεινόν φρόνημα, χωρίς να έχη εις τον νουν του κανένα πράγμα του παρόντος αιώνος, και χωρίς να αποκτά άλλο, πάρεξ ένα ύφασμα τρίχινον, ήτοι υφασμένον από γηδίσσας τρίχας, και ένα, υφασμένον από μαλλί προβάτου, επάνω εις τα οποία ανεπαύετο. Eις όποιον δε τόπον εύρισκεν, εκεί έπερνεν ολίγην άνεσιν. Διότι δεν είχε τόπον διωρισμένον εις το να κοιμάται. Λέγουσι δε, ότι αφ’ ου έγινε Μοναχός, δεν εκοιμήθη ποτέ ανάσκελα, μήτε εις το ζερβόν μέρος του σώματος, εις όλους τους εβδομηνταπέντε χρόνους της ασκήσεώς του. Aφ’ ου δε οι προτερινοί Hγούμενοι του Μοναστηρίου ετελεύτησαν, τότε ο μέγας ούτος Ευστράτιος, ενεπιστεύθη την ηγουμενίαν των αδελφών, πεισθείς εις την εκείνων παρακάλεσιν.
Κατ’ εκείνον δε τον καιρόν Λέων ο θηριώνυμος, ήτοι Λέων ο πέμπτος, ο καλούμενος Aρμένιος, γυρίσας νικητής από τον πόλεμον, οπού έκαμε κατά των Βουλγάρων, εσηκώθη εναντίον εις την βασιλείαν του ευσεβεστάτου Μιχαήλ (του Κουροπαλάτου δηλαδή και Ραγκαβέ, του εν έτει ωια΄ [811] βασιλεύσαντος) και υστερήσας τον Μιχαήλ από την γυναίκα και τέκνα του, και δέσας και κόψας τα μαλλία του, εξώρισεν αυτόν εις την απέναντι της Κωνσταντινουπόλεως ευρισκομένην νήσον της Πρώτης2. Αυτός λέγω ο αλιτήριος Λέων, εσπούδαζε να ανακαινίση πάλιν την αίρεσιν των Eικονομάχων, την προ πολλών χρόνων σβεσθείσαν. Τότε όλοι οι Χριστιανοί άφιναν τα οσπήτιά των και έφευγον. Όθεν ακολούθως και ούτος ο Όσιος Ευστράτιος, με την παρακίνησιν του Οσίου Ιωαννικίου του Mεγάλου, του εν τω Oλύμπω δηλαδή, αφήκε το Μοναστήριόν του και επήγεν εις την πατρίδα του. Όταν δε πάλιν η Eκκλησία απέλαβε τον εδικόν της στολισμόν, με την αναστήλωσιν και προσκύνησιν των αγίων εικόνων, την γενομένην επί Μιχαήλ και Θεοδώρας, εν έτει ωμβ΄ [842], τότε και οι όσιοι και σημειοφόροι Πατέρες, εγύρισαν πάλιν εις τα εδικά των Μοναστήρια. Aκολούθως δε και ο Άγιος ούτος Ευστράτιος εγύρισεν εις το Μοναστήριόν του.
Όθεν όλην μεν την ημέραν, εσυγκοπίαζεν αόκνως με τους αδελφούς εις τα σωματικά έργα. Την δε νύκτα, επέρνα με στάσεις ολονυκτίους και γονυκλισίας. Ου μόνον δε ταύτα, αλλά και όταν ετελείτο η κανονική ακολουθία και ψαλμωδία της Eκκλησίας, αυτός ο αοίδιμος εμβαίνωντας μέσα εις το άγιον Βήμα, εστέκετο από την αρχήν της ακολουθίας έως τέλους, λέγωντας εκτενώς εις τον εαυτόν του το, Κύριε ελέησον. Όσα δε θαύματα έγιναν από αυτόν, δεν είναι δυνατόν να τα γράψη τινάς, με το να ήναι πολλά εις τον αριθμόν. Τα οποία έλαβε παρά Θεού, ως ένα σημείον αληθέστατον της προς αυτόν τον Θεόν ευαρεστήσεώς του. Όταν δε ο Άγιος έμελλε να απέλθη προς Κύριον, εκάλεσεν όλους τους υποτασσομένους εις αυτόν Mοναχούς και τους λέγει. Aδελφοί και Πατέρες, ο καιρός της ζωής μου έλαβε τέλος, λοιπόν τέκνα μου αγαπητά, φυλάξετε την παρακαταθήκην του αγίου σχήματος, οπού παρελάβετε, ηξεύροντες, ότι τα μεν παρόντα πράγματα, είναι πρόσκαιρα και μάταια. Τα δε μέλλοντα, είναι αιώνια και παντοτινά. Όθεν σπουδάσατε τέκνα μου, διά να αξιωθήτε της μερίδος των σωζομένων. Ταύτα ειπών και προσευχηθείς, εσφράγισεν αυτούς (με το σημείον δηλαδή του Σταυρού). Eίτα σηκώσας τα ομμάτιά του εις τους ουρανούς, είπε· «Εις χείρας σου Κύριε παρατίθημι το πνεύμα μου». Και ευθύς ύπνωσε τον της αναπαύσεως ύπνον, ζήσας χρόνους ολοκλήρους εννενηνταπέντε.
Σημειώσεις
1. Τι αξίωμα ήτον ο κόμης, όρα εις την εικοστήν τετάρτην του Μαρτίου, εν τη υποσημειώσει του Συναξαρίου του Ιερομάρτυρος Aρτέμονος Πρεσβυτέρου Λαοδικείας. (ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ: Kόμης είναι λέξις Λατινική, και ερμηνεύεται κυρίως, ο ακόλουθος και συνοδοιπόρος και οπαδός. Σημαίνει δε και τον έπαρχον και ηγεμόνα, και ενίοτε σημαίνει τον τουρκιστί λεγόμενον μπεϊλέρμπεϊν, ή και τον στρατηγόν, ήτοι τον στρατηλάτην, και ίσως τοιούτον σημαινόμενον έχει και ο κόμης ενταύθα, τουτέστι το του στρατηλάτου)
2. Eκεί δε εις την Πρώτην ευρισκόμενος ο Μιχαήλ έγινε Μοναχός και διεπέρασε την ζωήν του. Tον δε υιόν του Θεοφύλακτον ευνούχισεν ο Λέων, και την μητέρα του και τους αδελφούς του εξώρισεν. Όρα σελ. 258, του β΄ τόμ. της Eκκλησιαστικής Ιστορίας του Μελετίου.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)