Μητρ. Κεφαλληνίας Γεράσιμος Φωκάς
Εσπερινός Μεσοπεντηκοστής Τετάρτη, Τρίτη προς Τετάρτη 1980. Καθόμουν εκεί στην είσοδο του ναού. Ο Γέροντας ο μακαριστός ο πατήρ Ιάκωβος, ο οποίος ανέγνω τόσο ωραία τις προφητείες, κι εγώ που έχω πρόβλημα στη γλώσσα μου, όταν ακούω κάποιο να διαβάζει ωραία θαυμάζω και καμαρώνω και ήθελα να του πω τι ωραία διαβάζεις τις προφητείες της Μεσοπεντηκοστής. Ήτο καθήμενος εκεί στην είσοδο δεξιά και όπως γύρισε και με είδε και μου λέει:
“Ωραίος Δεσπότης που είσαι, Γεράσιμε!” Και εγώ απαντώ αυθαδώς ως είθισται του Γερασίμου
“Δεν είμαστε καλά”. Και απαντά ο Γέροντας:
“Θα έλθεις, παιδί μου, μια μέρα εδώ να λειτουργήσεις ως Αρχιερεύς, αλλά εγώ θα έχω φύγει”, και …η μέρα ήρθε.
Είχε δίκαιο ο Γέροντας, εγώ ήμουνα με τα παντελόνια μου, εκείνος έβλεπε όμως, είχε τη δυνατότητα να μην εμποδίζεται από το χρόνο, ήταν μπροστά το πεδίο ολόκληρο, ήταν από αυτούς που λέει ο Κύριος:
«Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται» και βλέπουν οι άνθρωποι του Θεού τα μελλούμενα, βλέπουν, αναγιγνώσκουν με πολλή ευκρίνεια, και είδε ότι σήμερα θα έλθω με την ευλογία σας με την άδεια σας, την επιείκεια σας, την ανοχή σας να λειτουργήσω εδώ ως αρχιερεύς.
Για να πούμε αδελφοί μου για τον π. Ιάκωβο πρέπει να λέμε είθε όλη την ζωή μας. Είναι λειμώνας ο Γέροντας ευωδέστατος και πάγκαλος.
***
“Έλα παιδάκι μου, να σου δείξω το σπίτι σου…” είπε ο Μητροπολίτης Ιερόθεος Βουής στο μικρό Γερασιμάκη και παίρνοντάς τον από την αγκαλιά του πατέρα του, τον ξενάγησε στο μητροπολιτικό μέγαρο. Ο πατέρας του, ο Σπύρος Φωκάς, ήταν εκεί με άλλα μέλη της εκκλησιαστικής χορωδίας. Αυτό το συμβάν συχνά μας διηγόταν η Αναστασία Βανδώρου, ηλικιωμένη γυναίκα, που ο π. Γεράσιμος φρόντιζε. Αυτός ο λόγος, όπως και η πρόρρηση του Γέροντος Ιακώβου Τσαλίκη μας έδινε μια βεβαιότητα για το αποτέλεσμα της εκλογής … Μόνο που η ενθρόνιση έγινε στον Ουρανό …
***
Από διήγηση του π. Γερασίμου Φωκά
Ξέρετε, μου είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι οι άγαμοι βρίσκονται υψηλότερα στην κλίμακα της αγάπης του Θεού.
Δίπλα μου ήταν ένα βιβλίο για τη ζωή του Αγίου Σπυρίδωνα, και σκεπτόμενος τον Άγιο έγγαμο, πάλι αυτός ο λογισμός πήρε θέση στη σκέψη μου, οπότε νιώθω ένα χαστούκι στο μάγουλο. Σηκώνω τα μάτια και τότε βλέπω τον Άγιο Σπυρίδωνα ζωντανό και θυμωμένο μπροστά μου, αυστηρά να με ρωτάει πώς και το πιστεύω αυτό; Ο ίδιος δεν ήταν έγγαμος, ο Απόστολος Ανδρέας δεν ήταν έγγαμος; Ο Απόστολος Πέτρος δεν ήταν έγγαμος;
Όταν συνήλθα από αυτή την ψυχρολουσία, άνοιξα το βιβλίο και άρχισα να διαβάζω για τη ζωή του Αγίου Σπυρίδωνα. Έφτασα στο σημείο που έλεγε ότι ο Άγιος πάντα είχε μεγάλη αγάπη και συμπάθεια στους αμαρτωλούς. Όταν κάποιοι κλέφτες πήγανε μία νύχτα να κλέψουνε πρόβατα απὸ τη μάνδρα του, που τη συντηρούσε για να βοηθά τους πεινασμένους, τυφλωθήκανε και δεν μπορούσανε να φύγουνε, και πιάσανε και φωνάζανε να τους ελεήσει και ο Άγιος, όχι μόνο τους ξανάδωσε το φως τους, αλλὰ τους χάρισε κ᾿ ένα κριάρι, γιατί, όπως τους είπε, είχανε κακοπαθήσει όλη τη νύχτα. Και τελικά, αφού τους νουθέτησε νάναι καλοὶ άνθρωποι, τους έστειλε στα σπίτια τους, χωρὶς να μάθει τίποτα η εξουσία για την κλεψιὰ που θέλανε να κάνουνε.
“Αποκλείεται, δεν το πιστεύω”, είπα. “Μα να τους χαρίσει και κριάρι, γιατί είχανε κακοπαθήσει όλη τη νύκτα”;
Άφησα το βιβλίο και ανέβηκα στο μοναστήρι του Αγίου Γερασίμου. Εκεί μια σπουδαία μοναχή, η Βερονίκη, που για χρόνια είχε δουλέψει ως νοσοκόμα στην κλινική Αλεβιζάτου στην Ομόνοια, όπου εφημέριος ήταν ο Γέροντας Πορφύριος, μου πρότεινε να περπατήσουμε λίγο. Ήταν η εποχή που τα γύρω αμπέλια του μοναστηριού έγερναν γεμάτα ώριμα σταφύλια, έτοιμα για τρύγο.
“Σκύψε, Γεράσιμε, σκύψε, να μην αναστατώσουμε τους ανθρώπους”, μου λέει.
Γυρίζω και βλέπω δύο χωρικούς να κλέβουν σταφύλια από το αμπέλι του μοναστηριού.
Η Βερονίκη δεν φώναξε, δεν πρόσβαλε, δεν έδιωξε τους κλέφτες, αλλά μου είπε να σκύψω να μην μας δουν και αναστατωθούν.
Από τη Βερονίκη μού ήρθε λοιπόν απάντηση πώς φέρονται οι άνθρωποι του Θεού. Πριν λήξει η μέρα, η αμφισβήτησή μου για ό,τι έπραξε ο Άγιος Σπυρίδωνας με τους κλέφτες, διαλύθηκε.
***
Ο π. Γεράσιμος έλεγε: “ Όταν πονάτε να το λέτε στον Θεό, όταν έχετε παράπονο, να Του το εκφράζετε, γιατί Θεέ μου, να Του λέτε … και μπορεί με το δικό Του τρόπο να σας απαντήσει, όπως απαντάει ένας πατέρας στο παιδί του …
***
Θυμάμαι, αδελφοί μου, αυτές τις ημέρες πολύ έντονα, ημέρα της Αναλήψεως ήτανε, στο Βελιγράδι στη Σερβία και μετά τη Θεία Λειτουργία πήγαμε με ένα διάκο, μετά τους βομβαρδισμούς της ημέρας εκείνης, μόνο μιας ημέρας ήτανε, επήγαμε και είδαμε, εβομβάρδησαν ένα νοσοκομείο και ένα σχολείο. Το είδα με τα μάτια μου, αδελφοί μου, ήτανε μέσα στα ερείπια, μέσα στα τσιμέντα, μέσα στα σίδερα, μέσα στα τούβλα κομμάτια από μικρά παιδάκια και είπα στον Πατριάρχη, ο Πατριάρχης ήτανε άγιος, (ο Παύλος), αδελφοί μου, όντως άγιος, μεγάλης αρετής άνθρωπος.
“Μα Πατριάρχη μου, αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουνε παιδιά, δεν έχουνε μανάδες, δεν έχουνε ψυχή”; Και μου είπε ο Πατριάρχης, που είχε πνεύμα Θεού.
“Και παιδιά και μανάδες έχουνε, και γυναίκες και αδέλφια, καρδιά δεν έχουνε, παιδί μου”.
Και του είπα κι εγώ:
“Τότε ο Θεός να τους ξεθεμελέψει, να μη μείνει κανείς, αφού δεν έχουνε καρδιά”. Και μου είπε: “΄Όχι παιδάκι μου, λέει στο Άγιο Ευαγγέλιο ο Χριστός’ Αγαπάτε τους εχθρούς ημών’”.
Ακούτε αδελφοί μου, αυτό είναι του Σταυρού το κήρυγμα, αυτή είναι η δική μας απάντηση, όχι αυτό που λέω εγώ ο αμαρτωλός, που λέμε εμείς οι άνθρωποι, αλλά αυτό που λέει ο Χριστός, αυτό που λέει η Εκκλησία, αυτό που λένε οι Άγιοι. Το δικό μας κήρυγμα, το δικό μας ήθος είναι “αγαπάτε τους εχθρούς ημών” και σήμερα βλέπετε τι γίνεται, βλέπετε με τη τρομοκρατία τι θύματα, τι ανθρώπους ανυπεράσπιστους, αθώους, τι μαρτύριο, τι πληγή, τι αίμα, τι κρουνός αίματος, τι αντεκδίκηση, τι τραγωδία!
Ζούμε, αδελφοί μου, σήμερα σε ένα κόσμο τόσο αβέβαιο, δεν ξέρουμε τι θα γίνει αύριο. Σε ένα κόσμο με τόση απελπισία, με τόση απαισιοδοξία, και έρχεται η Εκκλησία και στήνει το Σταυρό του Χριστού, που είναι το ξύλο το ευσκιόφυλλο να μπούμε από κάτω, να κουρνιάσουμε από κάτω, να απαγκιάσουμε από κάτω, να φωλιάσουμε από κάτω , να σκεπαστούμε από κάτω να βρούμε λίγη ασφάλεια, λίγη γαλήνη ψυχής. Έρχεται ο Χριστός να πει και πάλι και πολλάκις και μυριάκις γι αυτή την αγάπη, έρχεται ο Παύλος που κηρύσσει την Εσταυρωμένη Αγάπη, τον Ιησού Χριστό να πει:
“Ἡ ἀγάπη … οὐ λογίζεται τὸ κακόν, οὐ χαίρει τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. Ἡ άγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει·”
***
Εμφάνιση του π. Γερασίμου Φωκά σε νοσοκομείο στο Ρίο μετά την κοίμησή του
“Ήμουν νεκρός και ανέζησα”, είπε συγκλονισμένος ο κ. Σπύρος Φωκάς. Συναντήθηκαν με γνωστό μας άνθρωπο κάτω από τον πλάτανο στο μοναστήρι του Αγίου Γερασίμου.
“Ήρθα να ευχαριστήσω τον Δεσπότη, τον ξάδελφο μου, που με επισκέφτηκε στο νοσοκομείο στο Ρίο”, συνέχισε δείχνοντας το μνήμα του Μητροπολίτη Κεφαλληνίας Γερασίμου.
Γεμάτος θαυμασμό ο γνωστός μας άκουσε ό,τι συνέβη σ’ αυτόν τον άνθρωπο και γεμάτος θαυμασμό και με τα μάτια υγρά από συγκίνηση το διηγήθηκε και σε μας.
Πήγαμε και βρήκαμε τον κ. Σπύρο Φωκά στην παραλιακή ταβέρνα Καλαφάτη στο Αργοστόλι όπου εργάζεται και με την άδεια του θα μοιραστούμε μαζί σας τη διήγησή του.
Στις 18 Αυγούστου το 2015 εδώ στο μαγαζί όπου δουλεύω έπεσα κάτω λιπόθυμος. Όπως έμαθα αργότερα, με μετέφεραν στο νοσοκομείο. Η αξονική τομογραφία έδειξε δύο αρτηρίες στον εγκέφαλο να αιμορραγούν.
“Δεν υπάρχει ελπίδα, θα πεθάνει”, είπαν οι γιατροί.
“Να φέρετε ντακότα, να μεταφερθεί στο Ρίο.”
“Πάει, είναι πεθαμένος …”
“Εμένα μου αρέσει να κάνω παρέα με πεθαμένους, εδώ θα μείνω, να φέρετε ντακότα”, επέμενε ο Βασίλης Καλαφάτης, ο εργοδότης μου. Και αυτό έγινε. Μεταφέρθηκα στο Ρίο και παρέμεινα σε καταστολή στο νοσοκομείο για ενάμισυ μήνα.
Όταν άνοιξα τα μάτια μου, στον ίδιο θάλαμο βρισκόταν ένας άνθρωπος από το Αγρίνιο που είχε κτυπήσει με το τρακτέρ και συνοδευόταν από τη σύζυγο του. Αυτή η γυναίκα μού είπε:
“ Είχες επίσκεψη από έναν ιερομόναχο”.
“Αποκλείεται, δεν έχω σχέσεις με παπάδες, και δεν ξέρω κανένα”. Εκείνη την ώρα ήρθε και η αδελφή μου η Τασία. Η γυναίκα επέμενε.
“ Με ξύπνησε ευωδία από λιβάνι”. Τότε επιβεβαιώνει και μια νοσοκόμα που άκουσε τη συζήτηση ότι όλος ο θάλαμος ευωδίαζε λιβάνι.
“Ναι, με ξύπνησε ευωδία από λιβάνι και βλέπω ένα ψηλό ιερομόναχο με μακρυά γενειάδα να στέκει δίπλα στο προσκέφαλο σου και να σε σταυρώνει”.
Η αδελφή μου η Τασία έμεινε για λίγο σκεφτική και μετά έβγαλε το κινητό από την τσάντα της και έδειξε στη γυναίκα τη φωτογραφία του π. Γεράσιμου Φωκά, του Δεσπότη μας, του ξαδέλφου μας, που ο πατέρας του ο Σπύρος με βάφτισε και μου έδωσε και το όνομά του.
“Μήπως ήταν αυτός;” ρωτάει τη γυναίκα.
“Ναι βέβαια, αυτός ήταν, αυτός ακριβώς ήταν!!!”
“Μα δεν μπορεί, αυτός έχει πεθάνει. Είναι ο Δεσπότης μας που δεν πρόλαβε να ενθρονιστεί, που πέθανε στις 22 Ιουνίου,” είπα εγώ σαστισμένος.
“Δεν ξέρω τι λέτε, αυτός, αυτός ακριβώς ο ιερομόναχος ήταν εδώ και σε σταύρωνε”. Η γυναίκα ήταν κάθετη, δεν σήκωνε καμία αντίρρηση.
.………………
Ο κ. Σπύρος Φωκάς τα έλεγε όλα αυτά πολύ συγκινημένος. Στιγμές στιγμές η φωνή του έσπαγε, τα μάτια του θόλωναν.
“Εφτά γιατροί σήκωσαν ψηλά τα χέρια και συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι με ανθρώπινα μέσα αυτή η σοβαρή κατάσταση σίγουρα έπρεπε να αφήσει σημάδια, πρόβλημα στην ομιλία, στην κίνηση… και τώρα είμαι εδώ καλά και δουλεύω και μιλώ και γελώ…”
Και κάτι άλλο. Δυστυχώς, εγώ βλαστήμαγα … Ε λοιπόν, κόπηκε η βλαστήμια, ήταν σχοινί και κόπηκε”.
Ευχαριστούμε τον κ. Σπύρο Φωκά για την ελπίδα που μας δίνεται με τη μαρτυρία του.
***
Εμείς του γράφουμε ποιήματα, χέρια ασκητικά, όμως, του γράφουν ύμνους!
Χαίροις των Κεφαλλήνων αστήρ,
ο διαλάμψας εν εσχάτοις τοις έτεσι,
πιπτόντων η βακτηρία,
χειμαζομένων λιμήν,
και των εν ανάγκαις καταφύγιον.
Πενθούντων παράκλησις,
ορφανών η αντίληψις,
πάντα εν πάσι γεγονώς
ως ο Παύλος εβόα.
Μέμνησον των τιμώντων σε, παμμάκαρ Γεράσιμε
και μη παύσης σωθήναι εν τω πελάγει των θλίψεων και της αμαρτίας
την σην νεολαίαν, αλλ’ αξίωσον μιμήσθαι τα σα κατορθώματα.
“Με αφορμή τη μοναδική εκδημία αυτού του μοναδικού ανθρώπου, του Κεφαλληνίας Γεράσιμου, ένας Κύπριος αγιογράφος ο Γιώργος Πέτρου μας έστειλε αυτό το προσόμοιο”, είπε ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος που ήρθε να αποχαιρετίσει για πάντα τον αγαπημένο φίλο των φοιτητικών του χρόνων.
Και ο Κύπριος Δεσπότης πρόσθεσε: “Σκεφτήτε πόσο η ζωή και ιδιαιτέρως η άνοδος, η ανάληψις του Γερασίμου εμπνέει τους ανθρώπους. Αυτό θα συνεχιστεί, είμαι βέβαιος. Εμείς, μέσω του Αγίου Γερασίμου και του αδελφού Γερασίμου, να κρατήσουμε την επαφή μας με Αυτόν που αγάπησε ο Γεράσιμός μας, με τον Χριστό μας, και έτσι θα είμαστε αδελφοί εν Χριστώ όπου κι αν βρισκόμαστε”.
***
Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος
Πολλοὶ μὲ ρωτοῦν: «Γιατί νὰ ζήσει ὁ Γεράσιμος μόνο 22 μέρες ὡς ἀρχιερέας;» Καὶ τοὺς ἀπαντῶ -καὶ τολμῶ νὰ τὸ πῶ-, ἐπειδὴ εἶχε ἀνάγκη ὁ Οὐρανὸς ἀπὸ ἕναν ἅγιο ἐπίσκοπο τοῦ 21ου αἰῶνα. Ἐπειδὴ εἶχε ἀνάγκη ἡ παρέα τῶν ἁγίων τοῦ Οὐρανοῦ… Φαίνεται, ὅτι ἠρπάγη γιὰ νὰ μὴν ἀλλοιωθεῖ ἡ ἁγιασμένη προσωπικότητά του ἀπὸ ἐμᾶς ποὺ μείναμε πίσω. Ὑπῆρξε ἀπὸ τοὺς λίγους ἀρχιερεῖς τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ποὺ ἔζησε τὴν ἁγιότητα καὶ μίλησε ἐκτενῶς γι᾽ αὐτὴ τὴν ἁγιότητα -κληρικῶν καὶ λαϊκῶν- στὸν χειροτονητήριό του λόγο. Ὁ ἅγιος Κεφαλληνίας… Φαίνεται ὅτι ὁ Θεὸς μᾶς ἔδειξε γιὰ μιὰ στιγμὴ τὴν ἀρχιερατικὴ ἁγιότητα καὶ μᾶς ὑπενθύμισε αὐτό, ποὺ λέει ὁ ποιητής: «Μιὰ λάμψη ὁ ἄνθρωπος, κι ἂν εἶδες, εἶδες». Μιὰ λάμψη ὁ Γεράσιμος, κι ἂν εἶδες, εἶδες.