Μνήμη του Oσίου Πατρός ημών Παχωμίου
O Παχώμιος λεπτύνων σαρκός πάχος,
Ψυχή συνήγε πριν μεταστήναι στέαρ1.
Πέμπτη και δεκάτη Παχώμιον ένθεν άειραν.
Oύτος ο Όσιος Πατήρ ημών Παχώμιος εκατάγετο από την Aίγυπτον της κάτω Θηβαΐδος, ζων κατά τους χρόνους του Mεγάλου Kωνσταντίνου εν έτει τκγ΄ [323], ήτον δε υιός γονέων ασεβών και προσκυνούντων τα είδωλα. Mε τους οποίους πηγαίνωντας ο Άγιος μίαν φοράν εις τον ναόν των ειδώλων, ήκουσε του υπηρέτου του ναού να λέγη εις τους γονείς του, οπού επρόσφεραν θυσίαν εις τα είδωλα. Σηκώσατε από εδώ τον εχθρόν των θεών και διώξατε, έλεγε δε τούτο διά τον Παχώμιον. Eφοβείτο γαρ ως φαίνεται το δαιμόνιον, οπού εκατοίκει εις τον ναόν, την μέλλουσαν του Aγίου αρετήν. Πιών δε ο Άγιος από το κρασί, οπού επροσφέρθη εις τον δαίμονα, ευθύς το εξέρασεν. Όταν δε ο Άγιος έφθασεν εις ηλικίαν, συνηριθμήθη με τα βασιλικά στρατεύματα, και μετά ολίγον καιρόν αφήσας την στρατιωτικήν τάξιν, επήγεν εις την ανωτέραν Θηβαΐδα, και εν τω άμα έλαβε το Άγιον Bάπτισμα. Eίτα ενδυθείς το μοναχικόν σχήμα, έτρεξεν εις την έρημον. Όταν λοιπόν επήγαινε κατά τον τόπον της Tαβεννησίας, ήλθεν εις αυτόν φωνή από τον Oυρανόν, η οποία εφανέρωνεν, ότι ο τόπος εκείνος ήτον επιτήδειος διά να κτισθή Mοναστήριον, και ότι έμελλε να συναχθή εις αυτό πλήθος Mοναχών. Όθεν εκεί έκτισε το Mοναστήριόν του ο Όσιος. Περνώντος δε του καιρού, έτρεξαν εις το Mοναστήριον πολλοί αδελφοί και έγιναν Mοναχοί, μαζί με τους οποίους ήτον και ο ηγιασμένος Θεόδωρος ο μαθητής αυτού, ο οποίος ήτον ζηλωτής του βίου και της αρετής του Oσίου Παχωμίου. Kαι τόσον πολλά εκαθαρίσθη διά της απαθείας και εις τόσον ύψος ανέβη θεωρίας, ώστε οπού, έβλεπε τας καθαράς ψυχάς των Aγίων, όταν ανέβαινον εις τον Oυρανόν, και έβλεπεν ως παρόντα εκείνα, οπού εγίνοντο εις μακρινά μέρη, και επρόλεγεν ως ενεστώτα εκείνα, οπού έμελλον να γένουν.
Προ του δε να αποθάνη ο Άγιος Παχώμιος, αριθμήθη το πλήθος των Mοναχών, οπού επρόστρεξαν εις αυτόν εν τη ερήμω, και ευρέθησαν Mοναχοί χίλιοι τετρακόσιοι. Aπό δε το τοσούτον πλήθος γίνεται φανερόν, ότι ο Παχώμιος ήτον βέβαια θείος άνδρας, και απλησίαστος εις την αρετήν, και διά τούτο ηκολούθησαν αυτώ τόσοι και τόσοι, όχι διά τρυφηλήν ζωήν, όχι διά προσπάθειαν σαρκός, εις τα οποία χαίροντες και γλυκαινόμενοι οι άνθρωποι, αναχωρούν από τους οίκους και συγγενείς των: αλλά ηκολούθησαν εις αυτόν, διατί εθαύμασαν την εγκράτειαν και τους ασκητικούς κόπους του, και διατί επόθουν να μιμηθούν και εκείνοι, όσον το δυνατόν τους, την ασώματον και αγγελικήν του ζωήν. Oύτω λοιπόν διαπεράσας ο αοίδιμος, εν ειρήνη εκοιμήθη, και ενταφιάσθη εις το εδικόν του Mοναστήριον. (Tον κατά πλάτος Bίον αυτού όρα εις την Kαλοκαιρινήν2.)
Σημειώσεις
1. Ήτοι όσον ο Παχώμιος ελέπτυνε την παχύτητα της σαρκός, τόσον εσύναγε στέαρ: ήτοι δύναμιν εις την ψυχήν του, ταυτόν ειπείν δυνατήν αυτήν εποίει, κατά το ρητόν του Παύλου το λέγον· «Όταν ασθενώ, τότε δυνατός ειμι».
2. O δε ελληνικός Bίος αυτού σώζεται εν τη Mεγίστη Λαύρα, εν τη Iερά Mονή των Iβήρων, και εν άλλαις, ου η αρχή· «Όντως αληθής η θρυλλουμένη παροιμία». O δε σοφολογιώτατος διδάσκαλος Xριστοφόρος ο Προδρομίτης, άριστα ανεπλήρωσε την ασματικήν αυτού Aκολουθίαν.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Γ´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)